ừ ngày đã lâu, thằng Dần thấy không biết tại làm sao, cậu nó ngủ một giấc mãi đến bây giờ chưa dậy. Trong lúc cậu nó ngủ, nó thấy người ta gói cậu nó lại, cất vào cái hòm dài, rồi túm tụm khênh đi, bỏ xuống cái hố sâu. Mợ nó thì ăn mặc như con cào cào trắng, và không biết phải đòn hay sao, mà bù lu bù loa khóc rầm lên, rồi nhảy cả xuống hố, nằm ôm lấy cái hòm. Mấy người lôi mãi mới lên. Rồi người ta lấp đất. Ấy thế là cậu nó không về nhà với nó nữa.Ngày ấy nó mới lên ba, chả biết gì là thương cậu nó cả. Chỉ biết thương mợ mà thôi. Vì mợ nó thì cứ đến tối, đứng đâu, ngồi đâu, nằm đâu cũng ti tỉ. Mỗi khi mợ nó khóc như thế, thì y như nó cũng khóc theo. Nó nghĩ chắc rằng hễ nó ăn no chóng lớn thì mợ nó nín luôn, vì nó thấy dần dần, mợ nó không hay khóc nữa. Nhưng tức quá, nó cứ lên ba mãi, nóng cả ruột.Thế nhưng hôm Tết, mợ nó bảo nó rằng:- Bây giờ Dần lên bốn rồi.Nó mừng quá, chạy lại bá lấy cổ mợ nó, gí cái môi bé tí vào má, nũng nịu:- Không, chả, Dần lên năm cơ!Nói trộm bóng, từ ngày nó lên bốn, nó như con chó ấy, hóm đáo để! Ai hỏi cậu nó đâu thì nó bảo chết rồi, chứ nó không bảo cậu nó đi Tây nữa. Ai hỏi ảnh cậu nó đâu, thì nó trỏ cái ảnh dựng trên giường thờ, chứ không trỏ bậy trỏ bạ cả vào ảnh ông Quan Công treo trên tường nữa. Một hôm nó hỏi mợ nó:- Cậu là ai hở mợ?- Cậu với mợ đẻ ra Dần chứ ai? Cũng như thầy u con Tý đẻ ra con Tý ấy mà!Nó nghĩ đến thầy con Tý yêu con Tý, mà nó chưa được cậu nó yêu, thì nó xị mặt xuống.- Thế cậu chết ở đâu? Bao giờ cậu về, hở mợ?- Cậu chết ở dưới đất, không bao giờ về nữa.- Ứ, chả thế đâu!Thế rồi nó thấy mợ nó rầu rầu, nhìn lên ảnh cậu nó ở giường thờ, mà nước mắt chạy quanh. Nó hiểu rằng không có cậu nó thì mợ nó không vui, nó thỏ thẻ dỗ mợ nó:- Mợ đừng thế nữa. Không cần, cậu không về đã có bác Phán.- Từ rầy Dần đừng nói thế, Dần nhé.- Dần vẫn thấy bác Phán như thầy con Tý đấy, mợ ạ.- Mợ bảo thì Dần nghe, chóng ngoan.Nó biết rằng hễ nó hư thì mợ nó không bằng lòng, nên nó không nói nữa.Đến tối, nó thấy mợ nó thắp hương ở giường thờ, rồi đứng ở trước bàn, nói thầm như mọi khi. Nó cũng chắp tay đứng cạnh, vì mợ nó bảo:- Mợ nói thầm thế là khấn cậu về phù hộ cho mợ và Dần đấy.- Thế khấn thì cậu về, a mợ?- Ừ, cậu về cho mợ và Dần vui vẻ.Nó chưa được thấy cậu nó về nhà bao giờ, nên nó mong quá. Mà nhất là để cho mợ nó được vui thì nó càng mong. Vì nó chỉ mong cho mợ nó được vui. Mợ nó vui vẻ, thì nó cũng được vui sướng trong lòng.- Thế thì bao giờ cậu về hở mợ?- Chốc nữa.Mợ nó nói xong thì nét mặt lại buồn rầu. Nó giương hai mắt lên nhìn, rồi nắm lấy tay mợ nó, gí chặt vào mồm. Nó cũng thấy trong bụng nó thế nào ấy, như muốn khóc.Hai mẹ con đứng như vậy một lúc lâu. Rồi mợ nó vái mấy cái, quay ra, thì bỗng giật mình kêu thét lên:- Ối trời ôi!Thằng Dần chẳng biết gì, cũng thét lên, hoa cả mắt, ôm chặt lấy chân mợ. Nhưng nó lại thấy ngay mợ nó vừa thử vừa cười mà nói:- Phải gió! Thằng ông mãnh, làm người ta hết hồn!À, té ra bác Phán nó chứ ai, sừng sững ở đằng sau mợ nó và nó từ bao giờ mà không biết. Tuy nó không sợ nữa, nhưng vẫn chưa buông mợ nó ra. Mợ nó bèn đánh vào vai bác Phán:- Có bế nó đi không, làm thằng bé tái cả mặt lại đây này!Bác Phán ôm nó vào lòng. Nó thích lắm. Rồi bác ấy lại móc túi lấy ra quyển sách Tây, giở các tranh ảnh ra cho nó xem. Đến cái tranh “hai cha mẹ dắt con đi chơi”, bác Phán trỏ vào đứa bé con, hỏi:- Ai đây?- Dần đấy.- Phải rồi, ai dắt Dần đây?- Mợ đấy!- Phải rồi, thế ai đi bên cạnh mợ đây?- Bác Phán đấy!Bác Phán phá ra cười khen hay. Nhưng mợ nó cau đôi lông mi lại, mắng nó:- Nhảm nào!Nó chả hiểu vì sao phải mắng, vì có một lần nó đã trông thấy thế. Nó liền hỏi:- Làm sao hở mợ?- Hễ nói thế thì con chuột chí cắn cống tè đấy!Cắn cống tè! Cắn thì mất cống tè, mất cái để làm giống, rồi thành ra con Tý thì xấu! Nó không muốn xấu, cho nên nó đứng im, mắt hấp ha hấp háy, nghe mợ nó nói chuyện với bác Phán. Nó thấy mợ nó và bác Phán cười luôn luôn, nó thích lắm. Nhưng nó chẳng hiểu gì cả. Rồi bác Phán móc túi, lấy ra đồng hào ván đưa nó và bảo:- Bác Phán cho Dần tiền, ra hiệu chú Sìn mà mua quả bóng nhé.Được mua bóng, nó sướng mê. Cầm lấy tiền, nó chạy tọt ra cửa, nhưng còn ngoái cổ lại nói rằng:- Thế đến mai bác Phán mua cho Dần cái ô-tô nhé. Chốc nữa cậu Dần về, rồi mai Dần vặn máy cho cậu mợ Dần với bác Phán đi chơi cho mà xem.- Ừ, khép chặt cửa lại.Vừa mới một lát, đã thấy nó đẩy cửa vào, nét mặt tiu nghỉu. Nhưng nó vội chạy ngay lại đứng cạnh bác Phán mà làm nũng:- Bác Phán hôn cả Dần nữa kia!Rồi nó kiễng chân lên, chìa má cho bác Phán hôn.- Bóng đâu con?- Thưa mợ, chú ấy bảo chốc nữa mợ sang mà mua, chú ấy không lấy tiền.- Chỉ láo, lại đây mợ bảo.Nó thong thả đến gần mợ nó, nó lại làm nũng:- Mợ ơi, mợ khấn cậu về nữa đi.Mợ nó thở dài một cái, cầm hai tay nó, nhìn nó, rồi đưa mắt lên giường thờ cậu nó, rồi lại liếc sang bên bác Phán. Mợ nó ôm nó vào lòng ra cách âu yếm, cúi đầu, kề cái miệng lên làn tóc lơ thơ của nó. Rồi hình như trông thấy hai cái dải khăn ngang rũ đằng trước ngực, thì không biết mợ nó nghĩ những gì, nó thấy mợ nó lại thở dài, mà xung quanh mắt thì ươn ướt. Nó liền giơ hai tay bé tí tẹo lên vuốt má mợ nó, rồi bá cổ xuống hít một cái thật dài mà hỏi rằng:- Mợ ơi, mợ làm sao thế?Bác Phán cũng hỏi:- Mợ làm sao thế?Thằng Dần giật phắt đầu ra, quay ngay lại bác Phán mà bẻ rằng:- Mợ của Dần đấy chứ, mợ của bác Phán đâu?- Ừ phải, bác quên!Rồi nó thấy bác Phán liếc mắt nhìn mợ nó, tủm tỉm cười. Mợ nó thì ngồi thẳng lại, tì khuỷu tay lên bàn, thở dài, cũng tủm tỉm cười mà nói:- Không, tôi có làm sao đâu.- Dần lại đây bác Phán cho cái này.Thằng Dần lon ton chạy lại chìa tay ra, bác Phán ôm nó, hôn nó một cái, và bảo:- Bác Phán gởi cái này cho mợ Dần nhé.Nó chạy lại hôn mợ nó, rồi mợ nó cũng hôn nó và dặn:- Đưa trả bác Phán nhé.Đến lượt bác Phán lại hôn nó, và nói:- Bảo mợ Dần rằng bác Phán cho đấy.Thằng Dần cứ chạy đi chạy lại như thế đến mười lượt. Thì ra nó tưởng là mợ nó và bác Phán đùa với nó. Nó cười như nắc nẻ! Một lúc, nó chạy mệt, nó kêu khát. Nó xin mợ nó chén nước, nhưng mợ nó chỉ ừ thôi. Rồi mợ nó mải nói chuyện với bác Phán, mợ nó quên không rót. Nó đành phải trèo lên ghế rót nước lấy, cái ấm ngay bàn bên cạnh giường nằm. Nhưng nó chả được hụm nào, vì nó không biết rót. Nước đổ lênh láng cả ra bàn, cái nắp ấm rơi xuống, đổ tứ tung. Giá mọi khi như thế thì mợ nó đã mắng và đánh nó rồi đấy, nhưng vì lần này mợ nó vui, cho nên chỉ nhìn qua, và bảo:- Thôi, đi ngủ đi Dần.- Dần chưa buồn ngủ, Dần còn chờ cậu về.- Khuya rồi, đi ngủ đi, lúc nào cậu về, thì mợ đánh thức Dần.- Thế mợ khấn cậu đi nhé.Dặn mợ nó xong, nó hớn hở trèo lên giường, nằm xuống, đắp chăn, quay mặt ra phía mợ nó và bác Phán, thao láo đôi con mắt để nhìn. Nó thấy mợ nó cười đùa luôn, nó thích, nó cũng không muốn ngủ nữa.Một chốc, thằng Dần trông thấy đầu mợ nó ngả vào vai bác Phán, nó cười khanh khách. Nhưng mợ nó giật đầu ra và mắng:- Ngủ đi ranh!Nó phụng phịu cái mặt, nhắm mắt lại. Nhưng đàn muỗi cứ vo vo bên tai, làm cho nó phải mở mắt. Nó trông thấy một con bay là là trước mắt, nó giơ tay ra vồ, rồi ngồi nhổm dậy đuổi theo.- Cái gì thế Dần?- Dần bắt muỗi, mợ đốt nó đi.- Để mợ quạt màn cho chóng mà ngủ.Mợ nó tìm quạt, nhưng không thấy đâu cả. Bác Phán nói:- Lấy cái gì quạt chẳng được.- Tìm hộ tôi một cái để quạt.Bác Phán trông xung quanh chả có cái gì quạt được. Thằng Dần vẫn giương mắt lên nhìn theo, thì thấy bác Phán lại đằng giường thờ, với tay cầm lấy cái ảnh cậu nó dựng ở giữa mà hỏi:- Lấy cái này quạt được không?- Đừng! Phải tội thì chết!- Tội lội xuống sông, không thì lấy đếch gì mà quạt!Thằng Dần nghĩ ngay đến cậu nó, nó liền bảo bác Phán:- Bác Phán đưa cho Dần cái ảnh cậu Dần đây để cậu Dần ngủ với Dần nào!Mợ nó cầm lấy cái ảnh để quạt màn, rồi đưa cho nó, khép chặt cửa màn lại.Nó chơi ảnh chán rồi, đã hơi buồn ngủ. Nhưng cố gượng mở to mắt để nhìn ra phía ngoài, thì chỉ thấy lờ mờ mợ nó và bác Phán ngồi kề gần với nhau, nói những chuyện gì khẽ quá. Nó không nghe rõ, nó buồn. Rồi nó lim dim đôi mắt, nó ngủ...Nhưng trong khi nó ngủ, bỗng nó thấy rét. Nó cựa dậy thì không biết chăn ai co đi đâu mất cả. Nó sờ chăn, xê lại gần, nhưng nó thấy cái gì kềnh kệnh làm đau má nó. Nó mở mắt ra, ngẩng cổ dậy, thì ra cái ảnh. Nó cầm đưa mợ nó:- Mợ ơi, mợ cất ảnh cậu đi.Mợ nó cầm lấy ảnh. Nó hôn lưng mợ nó và nói:- Mợ ơi, mợ quay mặt lại đây với Dần đi!- Mợ gì, ngoáo kia kìa!Nó sợ, không dám đòi nữa.Một lúc, đương thiu thiu, nó thấy tiếng kẹt cửa. Nó mở choàng mắt ra, thì thấy bác Phán đương mặc quần áo. Nó nói giọng ngái ngủ:- Không, bác Phán đừng về.- Bác Phán về rồi mai bác Phán lấy ô-tô cho Dần chơi.Thấy nói đến ô-tô, nó lại sực nhớ đến cậu nó, nó hỏi:- Thế cậu đã về chưa hở mợ?- Cứ ngủ yên thì cậu về.Bác Phán ra về. Mợ nó đóng cửa rồi lên giương, nằm quay mặt lại với nó. Nó thích quá, ôm chặt sườn mợ nó, rúc vào nách mợ nó. Rồi nó trùm chăn lên đầu, lại ngủ.Nhưng một lúc lâu, mồ hôi nó ra như tắm. Nó nực quá. Không tài nào ngủ được. Nó tỉnh dậy, đạp chăn ra. Rồi nó sờ xung quanh, không thấy mợ nó. Nó gọi, không thấy mợ nó thưa. Nó nhìn, không thấy mợ nó đâu cả. Nó ngồi nhổm dậy, trông trước trông sau, cũng chả thấy đâu.Mợ nó đâu? Nó đứng dậy nó tìm... Quái, không biết mợ nó đi gọi cậu nó hay đi mua quả bóng. Nó đang nghĩ dở, thì nó thấy ở bàn nước cạnh giường có cái bìa vuông. Nó vớ lấy để đến mai làm cái vợt đánh ten-nít. Nhưng nhìn mặt sau, thì là cái ảnh cậu nó. Cái ảnh cậu nó, úp mặt xuống bàn, đẫm những nước, thành ra phồng lên. Nó ngắm một lúc, vui sướng quá đến nỗi rơm rớm nước mắt, vì nó tưởng cậu nó về thực, mà đã lên đến đấy rồi... Nó nghĩ thế nào, nó muốn cho cậu nó chóng đến nơi hơn, nó liền uốn cho cong thêm lên tí nữa...Thằng Dần lúc này như được vui sướng quá chừng. Cậu nó sắp đến nơi, mợ nó được vui vẻ. Ô-tô, quả bóng, như đã bi bo, bình bịch bên tai nó. Trống ngực đánh thình, nó cuộn tròn nó với ảnh cậu nó vào trong chăn như con sâu kèn, rồi nó ngủ khì một mạch đến sáng...25 Mars 1931