Một buổi chiều tà, người đánh xe cho cha mẹ mexừ Uolơ ở Enfin mang giấy mời ông tới dự một bữa tiệc tối chiêu đãi một nhà doanh nghiệp quan trọng ở Richmond dừng lại nghỉ đêm tại đó, trên đường tới Friđirichxbơg. Khi Kunta đưa ông chủ tới sau lúc trời sẩm tối một chút, thì đã có khoảng một tá xe ngựa đậu ở bên ngoài ngôi đại sảnh Enfin. Tuy anh đã tới đây nhiều lần trong vòng tám năm kể từ khi anh lấy Bel, nhưng mãi đến mấy tháng gần đây, chị bếp da đen béo mập Hatti, trước mê Kunta lăn lóc, mới quyết định nói chuyện trở lại với anh - kể từ hôm anh đưa Kitzi theo "mămzen" An đến thăm ông bà nó. Đêm nay, khi anh đến cửa bếp để chào - và kiếm chút gì ăn - chị mời anh vào chơi trong khi chị, người giúp việc và bốn chị phục vụ khác làm nốt công việc chuẩn bị cho bữa tiệc; Kunta nghĩ mình chưa bao giờ nhìn thấy nhiều thức ăn được đun nấu sùng sục trong nhiều nồi niêu xoong chảo đến thế."Cái con bé kháu như miếng dồi nhà anh có ngoan không?", Hatti vừa xì xụp nếm vừa hỏi."Nó khỏe", Kunta đáp, "Bây giờ Bel đã bắt nó học nấu nướng rồi. Đêm hôm nọ, nó làm tui ngạc nhên với cái bánh táo nó tự làm lấy"."Ma quỷ, cái con nhỏ í! Chả mấy chốc, rồi tui ăn bánh của nó chứ không phải nó ăn bánh của tui nữa. Lần trước nó chén có dễ đến nửa hũ bánh quy gừng của tui đấy!" Ngó một lần cuối vào ba, bốn loại bánh mì ngon lành đến mức làm chảy nước miếng đang ủ trong lò, Hatti quay sang người lớn tuổi nhất trong số các đầy tớ gái mặc "blu" vàng hồ cứng và bảo: "Xong rồi. Chị đi báo bà chủ đi". Trong khi người đó đi khuất sau cánh cửa xoay, chị bảo ba người kia: "Nếu các người đánh xớt một giọt xúp ra cái khăn bàn đẹp nhất của tui trong khi bưng bát đặt lên đó, tui sẽ lấy môi đập vào đầu các người đấy. Pơl, bắt tay vào việc đi", chị nói với cô giúp việc đang tuổi thiếu nữ. "Cho lá củ cải, rượu ngô và mướp tây vào dững cái liễn sứ đẹp í, trong khi tau đánh vật với cái cục thịt cừu này trên thớt". Mấy phút sau, một chị phục vụ quay trở vào, sôi nổi thì thầm với Hatti hồi lâu rồi lại hối hả đi ra. Hatti quay sang Kunta."Anh có nhớ mấy tháng trước có một chiếc tàu buôn bị cái nước Pháp đánh ở một nơi nào đó trên con nước lớn không?"Kunta gật đầu, "Bác vĩ cầm bỉu là có nghe nói Tổng thống Eđơmz tức điên lên, phái tuốt cả hải quân Hạp xẻng cuốc đi đánh bọn nó"."Phải, rõ ràng là thế. Luvina vừa nói mí tôi là cái người ở Richmond ngồi trong kia bỉu họ đã cướp được tám mươi tàu của cái nước Pháp í. Chị ta bỉu đám da trắng ngồi trong kia làm dư thể họ sắp quớ lên múa ca, chào mừng việc cho cái nước Pháp í một bài học". Trong khi chị nói, Kunta bắt đầu trò khoét vào cái đĩa thức ăn đầy tú ụ chị đã đặt trước mặt anh; chỉ nhìn những món thịt bò quay, giăm bông bỏ lò, gà tây, gà ri và vịt chị đang tất bật xếp trên những chiếc đĩa to tướng chờ bưng lên, anh cũng đủ ngẩn tò te. Anh vừa nuốt một miếng khoai lang phết bơ thì bốn chị hầu bàn xộn rộn trở vào bếp, lặc lè với những chồng bát, thìa không. "Món xúp ăn xong rồi!" Hatti cho Kunta biết. Một lát sau, các chị hầu bàn lại kéo ra với những chiếc khay đầy ắp và Hatti vừa lau mặt vừa nói: "Phải vào khoảng bốn mươi phút nữa, họ mới ăn tráng miệng. Lúc nãy, anh định nói gì?""Chỉ mún nói là đối mấy tui, tám mươi cái tàu cũng thế thôi", Kunta nói, "chừng nào đó chỉ là chuyện rắc rối giữa người da trắng mấy nhau chứ không phải mấy chúng ta. Tuồng dư họ không gây sự mấy ai thì họ không sướng được thì phải"."Tôi thấy cũng còn tùy xem họ gây sự mấy ai", Hatti nói. "Năm ngoái có một mulattô[1] cầm đầu một cuộc nổi loạn chống cái ông Tuxên í, xít nữa thì thắng nếu Tổng thống không cho tàu đến giúp Tuxên"."Thấy mexừ Uolơ bỉu Tuxên không đủ tài trí làm tướng, chứ chưa nói gì đến tự mình cai quản một nước", Kunta nói: "Ông í bỉu, cứ chờ xem, tất cả đám nô lệ đã giành tự do ở Haiti cuối cùng rồi sẽ khốn khổ cả lũ, còn tệ hơn hồi làm cho các ông chủ cũ nữa cơ. Là vì người da trắng đang mong thế mà. Cơ mà tui chắc họ đã khá khấm hơn rồi, vì họ tự tay làm lụng, quán xuyến lấy đồn điền cho mình". Một trong mấy chị hầu bàn đã trở lại nhà bếp, và đang hóng chuyện, bèn lên tiếng: "Chính bi giờ ở trong kia - họ đang nói chuyện í đấy - chuyện giải phóng nhọ. Bỉu là đám này nhiều quá đi thôi, chỉ ở Vơjiniơ đây đã tới mười ba nghìn. Ông Chánh án bỉu mình rất tán thành giải phóng dững nhọ đã làm được việc gì phi thường, dư dững người đã sát cánh mấy chủ trong cuộc cách mạng nọ, hay dững người đã mách người da trắng về bất kỳ dự định nổi dậy nào của cánh nhọ, hay dư cái người nhọ đã kiếm được cái lá thuốc mà cả đến dân da trắng cũng phê là gần như trị "bách bệnh". Ông Chánh án bỉu mình cảm thấy các ông chủ có quyền giải phóng dững lão bộc nhọ trung thành. Cơ mà ông í mấy tất cả mọi người trong kia đều bỉu họ dứt quết chống đám Quêicơ mấy một số da trắng cứ vô cớ giải phóng nhọ bừa bãi". Chị hầu bàn vừa đi ra cửa vừa nói thêm: "Chánh án bỉu hãy nhớ lời ông nói: sắp sửa có dững luật mới để ngăn chặn chuện í, chả bao lâu nữa đâu". Hatti hỏi Kunta: "Anh nghĩ sao về việc cái mexừ Eliczanđơ Hamiltơn ở trên mạn Bắc bỉu phải tống tất cả đám nhọ tự do sang châu Phi, bởi vì nhọ với da trắng quá khác nhau, chả bao giờ hòa hợp được"."Ông í nói phải, tui cũng nghĩ thế", Kunta nói, "Dưng mà người da trắng nói mồm thế thôi, chứ vẫn lấy thêm nhọ từ châu Phi sang!""Anh hiểu vì sao tôi phải làm tốt", Hatti nói, "Ở Jơjiơ và hai bang Carôlinơ, họ bắt nhọ làm mùa bông từ khi nhận cái máy cán bông í vào mấy năm trước đây. Cũng vì lý do í, khối ông chủ ở quanh vùng này đem nhọ xuống miền Nam bán đắt gấp hai, gấp ba giá mua hồi trước"."Bác vĩ cầm bỉu các ông chủ nhớn dưới miền Nam sai bọn xú-ba-dăng vừa đê tiện, vừa hung dữ thúc bách cánh nhọ dư con la, con lừa để vỡ đất thành dững cánh đồng bông mới"."Ừ, thảo hèn báo chí gần đây đầy dững thông báo về bọn trốn chạy", Hatti nói. Đúng lúc ấy, các chị hầu bàn bắt đầu mang bát đĩa bẩn về nhà bếp, Hatti tươi rói kiêu hãnh: "Xem chừng họ đã ăn đầy tễ. Khoảng này ông chủ đang rót riệu sâm-banh trong khi bàn được dọn sạch để bày đồ tráng miệng", chị nói với Kunta. "Tui thấy anh rất thích bánh nhân mận thì phải". Chị đặt một chiếc bánh nhân mận lên một chiếc đĩa con trước mặt anh. "Ngoài ra, ở đây họ còn có đào ngâm riệu, dưng mà tui chợt nhớ là anh không có đụng đến riệu". Trong khi thưởng thức chiếc bánh ngon lành, Kunta chợt nhớ đến một thông báo về nô lệ chạy trốn mà mới đây Bel đã đọc ở báo Gazét cho anh nghe. "Nữ lai trắng lai đen, cao lớn", thông báo nói, "Vú rất to, vú bên phải có một sẹo sâu. Nói dối và ăn cắp một cách quỷ quyệt, có thể trình ra một giấy thông hành giả vì chủ cũ đã để cho thị học hành, biết viết chút ít, hoặc giả thị có thể tự nhận mình là nhọ tự do". Hatti ngồi phịch xuống, ngón tay vân vê một quả đào ngâm rượu lấy ra từ một cái hũ và bỏ tọt vào mồm. Đưa mắt qua căn bếp, nhìn vào hai chiếc chậu cao chất đầy những cốc tách, bát đĩa và đồ dùng còn phải rửa sạch và cất đi, chị thở dài đánh thượt và mệt mỏi nói: "Chỉ biết có một điều chắc chắn là đêm nay, trông thấy cái giường thì thật sướng, bởi vì lạy Chúa, tui hết hơi rồi".Chú thích:[1] Người da trắng lai da đen