gàn năm một thuở vui chơi, nhà nhà giết gà, mổ lợn, mặc tình chè chén, vui say. Ruộng khô trơ rạ được khoanh vùng, bày trò đô vật, đấu trâu, chọi gà, đá cá, bài bạc trong ba ngày.Đình làng được trang hoàng rực rỡ. Một gánh hát bội thời danh được mời nhập hội. Hàng quán mọc lên khắp nẻo. Chiêng trống vang trời lớp lễ bái, lớp quảng cáo tuồng xưa.Những sinh hoạt hấp dẫn đó lôi cuốn nam phụ lão ấu ngày lẫn đêm. Nhưng dưới mắt Tân, chung qui lão mê trà rượu, thanh thích gái trai, trẻ tham quà bánh.Riêng Tân, cậu mong cha cho phép ngao du sớm để chiêm ngưỡng các đóa hoa ngày cũ còn ghi dấu trong tim. Hơn nữa, A Phùng hứa hẹn quay về với tung tích của Phụng và Điệp. Sau đó, cậu sẽ nhập đình để thưởng lãm đào thanh, kép độc qua vở tuồng Võ Tòng Sát Tẩu, với bao tình tiết éo le, gay cấn.Mặc dù đã lớn, nhưng Tân vẫn giữ chữ kính với cha, nên cậu cứ thấp thỏm đợi chờ. Các học trò cũ của cha từ xa đổ về, đều ghé thăm không ngớt. Đầu tiên là Tính, con của cựu Hương Thân, học trường Tây ở Sài gòn. Gã bắt chước ông Carnot trong Quốc Văn Giáo Khoa Thư, đáo xứ thăm thầy, trông dáng khệnh khạng vô cùng. Thứ đến là Nguyệt, con của cựu Hương Cả, là trăng treo trong trái tim nức nở của Tân. Nàng cũng là tác giả của gói mứt me hòa thuốc xổ hại cậu thuở trước. Oan gia lại gặp oan gia! Ngày xưa Nguyệt phe Côn, Côn làm càn nên ông Cả rối rít sang gặp cha của cậu để bán cái người đẹp cho con thầy. Ngày nay em học trường Đầm ở Sài gòn. Nàng đáo xứ, không quên vâng lời cha đem quà biếu thầy, thăm bồ; nhưng khi gặp Tính, cô ả mắt láo liên như đèn xe hơi lỏng ốc, khiến trái tim của Tân sùng sục máu trào!Trong này, Tính khoe khoang học quartier europeén, đồng phục trắng, áo nỉ tím, có hai nút mạ vàng, giày da, cùng học trình; thì ngoài kia, các học sinh tứ xứ chờ đến lượt. Tân điểm mặt, cậu thấy có Hổ, Côn là con của cựu Hội Đồng; Thiện, Ngôn là con của cựu Hương Quản; Thảo, con của cựu Huyện Hàm; Lương, con của cựu Hương Hào. Một số khác đảo tới đảo lui, đủ mặt trai thanh gái lịch.Cảnh lũ trẻ tấp nập khiến khách bàng quan ngỡ thanh thiếu niên làng mình trung thuận, nhưng Tân đi guốc trong bụng họ, họ đều là quỷ lộn chùa hoang!Trước khi từ giã ra về, Tính tò mò hỏi cụ Chánh:- Thưa thầy, anh Tân có nghỉ hè không?Cụ Chánh đáp:- Nó cũng từ Sài gòn về từ ngày hôm qua. Nó đang cấm cung trong phòng.Nghe đến đấy, Nguyệt xông pha vào gặp Tân. Vừa thấy Tân, cô đầm miền quê nhào tới ôm Tân như cọp cái vồ được nai tơ. Cô tía lia:- Tối nay anh xin phép thầy đi trảy hội với bọn này? Vui lắm! Nhiều trò hấp dẫn.Tân bối rối, hỏi một tràng dài:- Ở đâu? Mấy giờ? gồm những ai?Nguyệt nhéo má Tân, cười giòn:- Sợ bị gài như ngày nào, phải không?Tân đỏ mặt:- Không đâu! Chỉ muốn biết có hợp cảnh, hợp tình chăng!Nguyệt nghiêm:- Tám giờ tối, ở ao sau ven đình, đủ mặt bạn bè thân sơ để trao đổi quan điểm tình cảm, gia đình, xã hội.Tân nhún vai:- Bạn bè mình có vẻ tiến nhanh tiến mạnh với trào lưu quá hở Nguyệt?Nguyệt nũng nịu:- Có đi không thì bảo?Tân vỗ vai Nguyệt, trấn an:- Đi chứ! Anh muốn thấy tận mắt, nghe tận tai coi những ai, giở trò gì! Tuy nhiên con cái trong nhà, cần xin phép cha một tiếng.Nguyệt buông Tân ra, nhắn vói:- Phải đúng hẹn đấy nhá!Cô ả chạy như bị ma đuổi, theo Tính bén gót! Tân nhìn theo, lắc đầu.Các bạn của Tân lần lượt tràn vào nhà, trao đủ tin, bày đủ tình, đinh tai, nhức óc! Vừa vắng khách, Tân toan bước ra thì Mỹ bước vào. Cụ Chánh niềm nở một cách đặc biệt. Cô bé mà Tân chê miệng còn hôi sữa thuở nào.Mỹ là con gái của cựu Hương Thân, em của Tính, bạn thân của Nguyệt, kẻ đã đem giậu mồng tơi đổi giàn thiên lý cùng Tân. Ngày còn bé, cô đã xử đẹp với Tân, khi cậu và Côn choảng nhau. Tân vì chê em còn hôi mùi sữa mẹ nên chẳng quan tâm. Giờ đây, qua khe cửa, Tân có thể điểm lại dung nhan của nàng.Dáng nàng tuyệt hơn Nguyệt nhiều lắm! Mắt, mũi, môi, cằm đều diễm lệ, nhưng khi tổ hợp lên khung thì nét thẩm mỹ có vấn đề. Vậy mà vẫn còn là trang tuyệt sắc. Từ đấy Tân nhớ lại lời cha bình về sự tạo hình của hóa công: Ngài là nhà toán học đại tài. Với trò chơi éléments, qua phép tính séquence, série, sommation, ngài nhào nặn vạn điệp nhân sinh cá biệt, nào mỹ nhân, nào xú nữ. Từ đó, thân phận của họ sẽ là mệnh phụ hoặc tiện tỳ. Sự thể này, tương tự như nhạc sĩ với bảy khóa nhạc do, ré, mi, la, sol, la, si. Người tài phổ thành tuyệt phẩm, kẻ vụng tạo nên thường khúc.Từ lâu, Tân nghe bạn bè truyền miệng về cô gái đang tuổi cập kê, có giọng khàn, lời kém duyên, dáng đàn ông, tướng sát phu, bạo võ.Nay, đối diện với người ngọc, cậu thấy dư luận thiên vị vô cùng. Ngày ở tuổi hồng, Mỹ đã có nét ưa nhìn, lời đủ khả năng đưa người vào mộng, huống chi ngày nay hoa ngàn đang nở rộ châu thân.Tân không biết xem tướng, nhưng thiên hạ bình đúng một điều. Người mà đáy thắt lưng ong, kẻ phối ngẫu phải yêu mệt đến chết mòn. Giọng khàn, lễ và duyên là tiếng sáo thiên thai ru hồn vào mộng ảo, Gương mặt nhìn tuyệt điểm, khiến rượu tình chưa mềm môi mà khách phàm phu đã bồi hồi điên đảo! Thế mới biết, người đời miệng có gang, mồm có thép. Hễ ăn chẳng được, họ phá cho hôi và yêu không đạt, họ gieo tiếng ác.Qua cuộc đối thoại giữa Mỹ và cụ Chánh, cái duyên của người con gái biểu lộ qua cử chỉ trang nhã, lời nói tế nhị đã thu hút cảm tình của Tân tự bao giờ. Lúc nàng mới vào, Tân dửng dưng. Khi nàng vào chuyện, Tân để tâm lắng nghe. Khi nàng ra về, giọt sầu để lại tim Tân.Tân háo hức. Cậu chưa phó hội cùng bạn bè. Họ chỉ mới dự kiến với cha cậu mà cậu đã thấy hoa ngàn đua sắc thắm; đến khi tao phùng, ắt hẳn rộ duyên.Nghĩ đến đấy Tân vội bẹo hình để mong cha xuống chỉ tháo cũi xổ lồng. Thế nhưng cha vẫn trầm mặc với kinh thư. Tào Công vội đổi chước. Tân la cà đến kệ sách, cận bên cha. Cậu vói tay cầm một quyển, vờ tham khảo.Cụ Chánh liếc mắt, cụ hắng giọng:- Khá khen tuổi trẻ nên hiền! Chê hoa, ém nguyệt, chữ thiền sớm vương!Tân giật mình. Thì ra cậu đang mân mê trong tay cuốn Thiền Hành Yếu Chỉ. Biết mình lỡ bộ, Tân đành làm già tra cứu, nhưng đầu óc đang theo bóng hình ai.Cụ Chánh trầm giọng:- Con học võ thuật đến đâu rồi?Tân chân thành đáp lời cha:- Con còn đang thời kỳ tìm ân sư cha ạ.Cụ Chánh an ủi:- Chọn mãi cũng thế thôi! Thầy nào cũng có chiêu thức riêng. Điều quan trọng là võ sinh có thiện tâm, thiện ý trong việc trau giồi kiến thức chuyên môn hay không!Tân bực bội, trình bày:- Thầy nào cũng danh xưng người của các hội kín, nhưng thường là cà lúc trường gà, khi sòng bạc thôi.Cụ Chánh trấn an:- Nhân tài hay ẩn!Tân nhớ lại lúc học Tai Chi với thầy Tàu, những lần học bảo kiện với Điệp, những chỉ vẽ hoa hòe của A Phùng, một vài miếng Thiếu Lâm của các bạn ở Sài gòn, cậu trình bày để cha bớt lo:- Lời cha chí lý vô cùng, con thọ giáo đã lâu, nhưng các sư phụ chỉ bắt luyện mãi bảo kiện và thu công vì đấy là điều kiện cơ bản để thụ võ. Con nóng lòng mới học qua các bạn. Từ đó, con đã biết các chiêu thức gia truyền như Kỳ Lân Vờn Địa, Bàng Quang Chi Bộ, Kim Kê Đoạt Ngọc, Thanh Long Cốt Trảo và vang danh nhất là Mục Tử Chiêu Ngưu!Cụ Chánh mỉm cười:- Mấy thế võ này cha nghe hơi lạ!Tân bênh vực:- Võ gia truyền mà cha!Cụ Chánh nghiêm mặt:- Có ngày mortellement blessé nghe con! Thời buổi ly loạn, kẻ tầm vong, người dao mác, con cậy mấy ngón nghề đó, cha e chẳng toàn thân!Tân tiu nghỉu. Cụ Chánh chuyển đề:- Năm nay được mùa, tiết thuận, thời hòa nên làng sinh hứng mở hội dưỡng dân. Nhân dịp này cha cho phép con vui chơi ba ngày, theo đúng châm ngôn giang hồ “khôn sống mống chết”. Con đã đến tuổi để nếm cay đắng ngọt bùi ở trường đời. Bấy lâu nay con sống trong vòng tay của cha, những gì cha chỉ giáo cho con chỉ là lý thuyết. Từ nay, cha chỉ là người cố vấn. Chim non phải tập bay, tập nhảy để chuẩn bị tẽ đàn. Tre già gục ngọn, măng non phải vượt thẳng cành! Làm trai nên mạnh tiến trên cõi đời, phải chấp nhận cả thương đau lẫn diễm phúc mới mong đạt được chuỗi kinh nghiệm sinh tồn.Ngoài ngưỡng cửa là bể hoạ, núi phúc. Trong nội gia là sông thương, gò dạy. Hãy tận tình lèo lái tấm thân. Cha nhắn nhủ chừng bằng ấy lời thôi, tùy con định liệu. Chúc con vui chơi thoải mái!Tân bước đi, mang nặng cảm tưởng đó là lời cha trăn trối. Mắt đẫm lệ khiến cậu vấp phải ngạch cửa. Tân ôm chân. Cậu nhắm mắt để nghe lời cha trách nhẹ nhàng:- Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp ngạch cửa mà quàng phải chân!Tân thổn thức:- Thưa cha! Thà vấp phải đá mà quàng phải chân, ở ngoài đời, có lẽ đỡ khổ tâm hơn, trước mắt cha, khi lời cha vừa tuyên huấn!Cụ Chánh mỉm cười khoan dung:- Mới xuất hành đã vướng lục cực, phải tìm ngũ phúc để an hòa. Võ trợ, văn phù, may ra tai qua nạn khỏi!Nói đoạn, cụ Chánh vội ghi đôi dòng vào mảnh giấy con. Cụ xếp gọn, vừa trao cho Tân vừa dặn dò:- Đây! Cẩm nang xuống núi. Khi lâm nạn, con cứ theo đấy mà hành!Tân nhận bùa hộ mạng, chào cha, lầm lũi ra đi.Trời đã tối, trăng chưa lên. Đường đến đình làng xa thẳm. Gia cư thưa thớt. Ruộng ít, rừng nhiều. Mồ mả đầy dẫy hai bên, cái cao, cái thấp, cái đen đất thịt, cái trắng đá vôi. Cái nào cũng có truyền tích dị thường. Sương sa ướt đầm ngọn cỏ. Đom đóm lảng vảng mộ phần. Côn trùng trổi giọng nỉ non. Nghe đâu đây như hồn ma ta thán, như bóng quế vũ khúc mê cung. Lều tranh xù xụ không đèn. Dân làng trảy hội đình xa. Bóng đêm đồng lõa ngoại vi làm Tân ái ngại. Từ ngại chuyển sang sợ chỉ cách có mấy nhịp tim thăng trầm. Con tim sợ hãi mời gọi khối óc hoang mang. Trong cơn hoang mang, mầm dị đoan chóng lớn. Để trấn an nỗi sợ, Tân vừa bắt ấn phù, vừa ngâm thần chú, mong sóng vi ba của nội tâm áp đảo ngoại giới. Bỗng một hòn lửa đỏ len lỏi qua đỉnh dương cao. Tiếp theo là tiếng cú kéo dài từng chặp. Lồng ngực của Tân như muốn vỡ tung. Tân thôi bắt ấn, tay đang khoanh hầu. Miệng thôi niệm chú, môi mấp máy cầu. Cầu oan hồn Bà, Cậu tha lỗi bất tri. Lỗi bất tri của đứa bé con dám học lóm của pháp sư để trêu chọc thánh thần.Tân vừa van vái vừa gia tốc đôi chân cho qua hoang địa của cây da xà và rừng dương cao đầy âm hồn phảng phất. Tiếng động của đôi chân vang dội như ma đuổi khiến cậu biến thế đi nhanh sang thế chạy. Bỗng tiếng hú lanh lảnh sau lưng. Tân khẽ quay nhìn, một bóng trắng lắc lư trên hương lộ, lúc ẩn lùm cây, lúc nhanh lao tới. Tân nhủ thầm, hết Bà Cậu quở lại vướng Quỷ vương. Lần này không bị cửu vĩ hồ cũng lậm bạch cốt tinh!Trí não của Tân bắt đầu làm việc tích cực để tìm sinh lộ. Tân không sợ chết mà chỉ sợ điên vì bị hớp hồn. Tân nhớ, lúc mẹ còn sinh tiền, tuy rất sợ ma nhưng Tân và Phượng ưa nghe cô hàng xóm thuật chuyện yêu tinh. Nghe xong, cả hai anh em phải nhờ cô hàng xóm đưa về. Chuyện thấu đến tai mẹ. Mẹ không mắng thì chớ, mẹ dụng sự đam mê của con để làm động lực giáo dục. Từ đấy mẹ đem chuyện Liêu Trai Chí Dị làm quà. Học giỏi mẹ kể chuyện ngắn. Học xuất sắc mẹ kể chuyện dài. Học tồi mẹ treo để đó, cho đến khi nào tiến bộ, mẹ bắt đầu lập lại thông lệ. Nhờ vậy Tân và Phượng học xuất sắc. Cái hay của mẹ là sau mỗi câu chuyện, mẹ đều luận theo trình độ của con trẻ, nhằm luân lưu giữa đạo và đời, cân phân giữa tín ngưỡng và dị đoan.Có một lần mẹ luận giữa ma và người. Căn cứ câu “hồn ma bóng quế” để luận ma lướt nhẹ trên ngọn cỏ. Ma là hiện tượng siêu hình. Căn cứ câu “người phàm mắt thịt”, “đầu đội trời, chân đạp đất” để luận người đi trên mặt đất. Người là biểu tượng hữu hình.Nghĩ đến đấy, Tân quyết kiểm chứng. Cậu áp tai xuống lòng đất. Cậu nghe tiếng chân khua. Cậu tỉnh ngộ, đấy là kẻ gian. Tân liên tưởng đến thế tấn học được của Điệp, thế hồi mã thương trong binh pháp. Thế hồi mã thương vi tiên, đòn tấn vi trung, hai chiêu Kim Kê Bạch Ngọc và Thanh Long Cốt Trảo Vi Hậu để tấn công thượng thân và hạ thể của đối tượng.Nói là làm, Tân cắm đầu chạy thật nhanh, nhưng vừa đến cây gáo, nơi mỹ nhân treo cổ vì tình thuở xưa, Tân chưa thực hiện được ý định thì đã bị người xuất chiêu. Sợi dây thừng căng qua đường đã làm cậu lộn nhào giữa đêm đen. Đầu cậu bị chấn thương đến bất tỉnh nhân sự. Bóng trắng mất đà cũng té xấp trên mình Tân. Gã căng dây nhanh chân chạy đến, đỡ bóng trắng, săn đón:- Tính đây, em có sao không Nguyệt?Nguyệt đứng dậy, ôm ngực thở dốc:- Hơi đau một tí!Đoạn cô nhìn Tân đang bất động, cô thở dài:- Anh Tân có mệnh hệ gì, Nguyệt chẳng yên thân!Tính quay lại thỉnh ý tên mõ làng:- Có định cho hắn mò tôm không?Tên mõ làng lắc đầu:- Phong Trào sáng suốt lắm, chỉ cảnh cáo hắn thôi.Nguyệt quay sang Tính, giọng bất mãn:- Muốn hại tình địch, thiếu gì cách!Tên mõ làng lên lớp:- Cậu Tính tuy mới là cảm tình viên mà ngọn lửa cách mạng trong lòng cao vời vợi. Đồng chí Nguyệt đã quên rằng, hễ theo Phong Trào thì phải thoát ly gia đình. Lập trường của đồng chí bắt đầu chao đảo rồi đấy!Gã quay sang, cật vấn Tính:- Tên Lương không đến?Tính vừa cau mày vừa khẽ đáp:- Không.Tên mõ đe dọa:- Thà rằng như tên Tân, Phong Trào còn xét lại, chứ cái thế chân trong chân ngoài của tên Lương thì phải xem là phản cách mạng!Nói đoạn, gã móc túi trao cho Nguyệt mảnh giấy cáu bẩn, giọng hằm hè:- Đây là cáo trạng, tùy đồng chí xử liệu.Bỗng có tiếng reo hò:- Bắt lấy chúng nó!Nguyệt vứt lên ngực Tân mảnh giấy có ghi “Thành phần tiểu tư sản, tư tưởng thực dân phong kiến!”, đoạn cô lủi theo Tính và tên mõ làng.Hổ dẫn đầu đám đông. Dưới ánh đuốc chập chờn, cậu bàng hoàng:- Thằng Tân nằm đây! Tính và Nguyệt đã chuồn!Côn bước tới, nhặt tờ giấy trên mình của Tân, vừa đọc vừa hằn học bảo:- Ở đâu có Nguyệt, ở đấy có Tân! Lần này con kỳ đà đã lãnh thẹo án treo và cặp sừng ngoại tình. Tao sẽ cho mày tỉnh để mày nhận rõ án đền!Nói đoạn, cậu tè lên mình Tân. Lương nhanh tay đẩy Côn sang bên, giọng phân trần:- Tân từ chối vào Phong Trào nên Tính và Nguyệt lãnh chỉ thị làm thịt thằng nhóc. Chúng ta đều là bạn nên tôi vẽ chuyện tranh gái để các ông đến giải thoát nó chứ có giục làm nhục nó đâu!Nói đoạn, Lương giằng bản cáo trạng từ tay của Côn, đề nghị:- Bọn trẻ chúng mình chỉ có mấy thằng, mấy con; thân nhau như anh em từ lúc học cours enfantin cho đến bây giờ. Vì cao trào tranh đấu, mình nhẹ dạ nghe đàn anh, sinh ra tùy hứng; có giận, nên chém nhau bằng sống chứ đừng xả bằng lưỡi. Vụ này, xin cho sang trang, nếu thố lộ đến tai người lớn sẽ trở nên phức tạp, hại cả đời son của nhau. Tôi hủy bỏ bản án này, các ông bà hãy coi như không thấy, không nghe, không nói.Côn còn hậm hực, quay sang gây chuyện với Thảo, con của cựu Hương Hào:- Mày trông chừng điểm xuất phát, mày thông báo cái kiểu gì mà để chậm chân thế? Mất con mồi là lỗi tại mày đó Thảo!Thảo cằn nhằn với giọng bông đùa:- Tao làm đúng trọng trách mày giao. Con Nguyệt ra khỏi nhà, tao phóng một trái hỏa châu lên ngọn dương để làm hiệu kỹ nữ xuất gia. Con Nguyệt làm hồ ly tinh để lùa con gà chết Tân vô rọ như ý của chúng. Mình đến chậm là ở khâu khác, mày soát lại xem!Côn quay sang Thiện, Ngôn, con của thầy cựu Hương Quản:- Hai anh em mày phục tại điểm hẹn, sao không ra tay để kéo dài sự kiện cho đến khi được cứu viện?Thiện cười mỉa:- Anh em tao chỉ phù kẻ đấu tranh giai cấp, quốc tế vô sản, chủ trương vô thần, chứ nào có giúp tên tiểu tư sản, thực dân, phong kiến đâu?Hổ bênh em:- Ông già làm việc cho Tây, con theo Phong Trào Thanh Niên là loạn rồi mày ơi!Ngôn bênh anh:- Trong đấu tranh giai cấp, gia đình làm sai, có thể nội gia đấu tố nhau để đạt chỉ tiêu cách mạng nữa mày ạ!Anh em tao thấy lời thằng Lương chí tình nên không thấy, không nghe, không nói. Xin hai anh em mày đừng cạy miệng chúng tao!Lương khoát tay:- Ối giời ơi! Mấy ông chính trị gia miệng còn hôi sữa, cãi lý nghe thối lắm! Các ông chẳng khác nào những con vẹt. Thời buổi ly loạn này, trường hợp thù cá nhân nghe đầy tai, thấy ngộp mắt. Hãy xem gương thằng Tân để mà biết sợ đôi chút. Các ông yêu nước một cách quờ quạng, có ngày chết vì nước. Nước ở đây, theo nghĩa đen, đó là hiện tượng đi mò tôm, hoặc làm thằng chổng chết trôi.Đã đến lúc nên tan hàng, đi xem hát bội là thực tế hơn cả. Ai ở lại, khi Tân tỉnh dậy, sẽ đớ lưỡi với nó. Xin để cho nó ôm ảo tưởng bị nằm vạ do đòn tình.Nói xong, Lương cút nhanh. Các cô cậu khác có cớ rút êm.Hổ cùng Côn chạy theo căn dặn Lương:- Tao đi trảy hội, mày xem hát xong, đúng canh một, hãy đến gò mả nhà họ Quách để mình đả thông tư tưởng cùng bọn Nguyệt, Tính.Lương gật đầu, đáp:- Ý kiến hay! Tao nhất trí cùng anh em mày.