Vũ đi học muộn. Nó đang sợ bị phạt. Cổng trường đã khóa nhưng bạn học cùng lớp của nó hãy còn tụm năm tụm ba ở sân. Tung cái cặp vào trước, Vũ trổ tài leo qua cổng vào sau. Thấy bóng dáng nó, thằng Côn hớt hơ hớt hải báo tin: - Thầy mình bị bắt rồi... Vũ rụng rời tay chân. Cặp sách của nó rơi xuống đất. Nó không thèm nhặt. Vũ trân trân nhìn Côn. Mặt nó cắt không còn giọt máu. Đôi môi nó mấp máy, muốn nói mà chưa nói được. Mãi thằng Vũ mới mở miệng, run run: - Thầy... mình... bị... bắt... rồi... à? Côn nghẹn ngào: - Ừ! - Bị bắt bao giờ hở này? - Sáng nay. - Ai bắt thầy mình? - Lính sen đầm tây với bố thằng Huấn học lớp nhì hai. Họ làm nhục thầy mình mày ạ! - Họ làm nhục thế nào? - Bố thằng Huấn kéo tay thầy mình về đằng sau, lính sen đầm lấy khóa khóa chặt tay thầy lại. Bố thằnh Huấn đẩy thầy, dẫn đi. Lính sen đầm "sà lú" thầy. Thầy thất thểu bước khỏi cổng. Tao thương thầy quá. Bố thằng Huấn chửi thầy "Tiên sư chúng mày, cách mạng với cách mệnh làm các ông mệt xác". Thầy hiền thế thì tội gì mày nhỉ? Mà cách mạng với cách mệnh là gì hở mày? Vũ không biết trả lời bạn thế nào. Nó cúi nhặt cái cạp sách, lững thững đi vào lớp. Côn theo chân bạn. Ngồi vào chỗ mình. Vũ nhìn lên bảng đen, bàn giấy, bản đồ, hình bộ xương người, tủ học cụ. Tất cả vẫn còn đó, không thiếu một thứ gì quen thuộc trừ thầy Đàn, tiếng nói êm ái của thầy và tiếng ồn ào của bạn học giờ chấm bài. Giẻ lau bản vừa giặt, vắt không kỷ, nước nhỏ giọt như nước mắt thằng học trò thương thầy nhỏ giọt trên mặt bàn lim. Vũ nghắm nghía cái thước kẻ, cái roi mây – hai tên đao phủ của học trò lười và học trò nghịch – Cái roi mây mốc thếch, mấy tháng thầy mới dùng một lần. Cái thước kẻ dài, sắc cạnh tưởng bị kẻ lên mu bàn tay thì đau lắm nhưng thầy dơ cao và đánh rất khẽ. Thầy chỉ dọa thôi. Tám tháng học lớp nhì một, Vũ chưa thấy thầy đánh đứa nào đến phải khóc. Vũ đưa tay bưng mặt. Nó nhớ những kỷ niệm trong cái xã hội lớp nhì một của nó từ ngày thây Đàn dạy chúng nó. Thầy Đàn chưa có vợ, thầy trọ nhà bà Bảo. Thầy yêu nhất thằng Ban vì nhà nó nghèo. Tháng nào thầy cũng cho Ban tiền mua xách vở. Một hôm thấy tóc thằng Ban rậm quá, thầy đuổi nó ra khỏi lớp, dúi vào tay nó mấy hào, bắt nó đi hớt tóc ngay. Buổi chiều con nhà Ban mang cái đầu trọc lóc vào lớp, thầy lấy thước gõ như sư cụ gõ mõ lên đầu nó khiến cả lớp cười rúc rích. Thầy vui vẻ nên cả lớp mến thầy. Riêng Vũ, thầy đã ban cho Vũ nhiều ân huệ. Vũ được viết bảng dùm thầy. Thầy đọc bài cho trò chép, Vũ được nhắc lại hai lần và hỏi "xong chưa" trước khi thầy đọc tiếp. Bữa nào bận, thầy giao cho Vũ đọc ám tả và bữa ấy Vũ hưởng mười điểm ngon ơ. Những ân huệ đó là niềm kiên hãnh của Vũ, là sự thèm thuồng của các bạn nó. Vũ còn được thầy nhờ bưng chồng vở luận lễ mễ theo thầy về tận nhà. Vũ không sợ nặng. Càng nặng càng thích. Có đứa đã đổi cho Vũ nhiều thứ để Vũ nhường cho nó công việc bưng vở luận theo thầy. Song con nhà Vũ từ chối. Nó cho rằng được gần gũi thầy phải là học trò "cừ". Đời nào nó nhường tiếng "cừ" cho thằng khác. Thỉnh thoảng nó mới cho thằng Côn hưởng chung cái ân huệ ấy. Thầy Đàn thích Vũ đá ban. Đội bóng của Vũ sở dĩ có cam, quít giải khát là nhờ thầy cho tiền. Sau mỗi trận đá, thầy thường rời khán đài, xuống xoa đầu khen ngợi từng thằng một dù thua hay thắng. Thầy tốt thế mà thầy bị bắt... Vũ bỗng ngẩn ngơ như vừa mất một cái quí nhất trên đời. Như thằng Côn, nó cũng không biết cách mạng với cách mệnh là tội gì. Thầy nó có tội cách mạng, tội lạ quá! Tiếng những con chim sẽ cãi nhau chi choé trên cây soan tây gần cửa sổ làm Vũ sực tỉnh. Nó đưa cánh tay quệt nước mắt. Bàn dưới, thằng Côn đang gục đầu buồn rũ rượi. Lớp bên cạnh, tiếng thước gõ lạch cạch trên bàn càng làm thằng Vũ nhớ thầy. Nó rùng mình. Lớp học sao hôm nay lạnh lẽo thế! Vũ đâm sợ sệt. Nó khoác thằng Côn ra ngoài. - Ông Đốc bảo sao hở Côn? - Ông Đốc bảo hôm nay nghỉ, mai thay thầy khác. - Nếu chưa có thầy khác thì sao? - Thì cứ nghỉ! Hai thằng bạn bước xuống sân trường. Bọn học trò lớp nhì một, lác đác, đã có thằng leo cổng bỏ về. Những thằng còn lại kê cặp sách làm gối nằm ngửa mặt lên trời nói chuyện lảm nhảm. Vũ dắt Côn đến nằm dưới gốc cây bàng đợi thằng Vọng. Cả tụi cầu thủ trong đội bóng của Vũ sà tới. Thằng Long nói: - Tiên sư thằng Huấn, lúc thầy mình bị bố nó đẩy, nó nhe răng cười hô hố Vũ ạ! Vũ ngồi nhổm dậy: - Nó cười thật à? - Nó còn nhìn tụi tao, chỉ trỏ có vẻ khoái chí. Vũ xoè bàn tay trái, đấm thay phải vào kêu cái bốp, hằn học: - Sao tụi mày không "tẩn" bỏ mẹ nó đi? Côn rụt rè: - Đừng gây sự với nó, nó hay chơi com pa nhỡ nó đâm vào mắt, mù thì chết. Vũ nghiến răng ken két. Nó chưa choảng nhau với con nhà Huấn mà chỉ chứng kiến những trận con nhà Huấn choảng nhau với thằng khác. Huấn là tay "sừng" của lớp nhì hai, ngang sức thằng Vũ. Thằng này đánh nhau, hể gần thua, là móc com pa dấu sẳn trong túi ra đâm. Nhiều thằng gờm nó vì sợ nó liều đâm vào mắt. Vũ không thể gờm thằng Huấn được. Nó dám cười thầy Vũ thì Vũ phải cho nó biết tay. Vũ trách móc: - Chúng mày để nó cười thầy mà "đét" dám làm gì! Tao "moa phú" com pa... Tí nữa, giờ ra chơi, tao "tẩn" con nhà Huấn nhừ đòn! Côn can bạn: - Thôi đi mày! Bố nó làm đội xếp... Vũ cáu: - Đội xếp bắt ăn cắp chứ bắt học trò à? Sợ cái gì? Sợ cái củ "thìu biu" ông đây này! Long về hùa Côn, khuyên Vũ: - Đừng đánh nhau với con nhà Huấn nữa mày ạ! Tui tao có tiền, sáng nay thứ năm, rạp "Odéon" chiếu phim cao bồi mới toanh, Roi Rôgiê, Vũ ơi! Chúng mình đi xem rồi chiều đi tắm. Mày bằng lòng không? - Không! - Thế mày nhất định đánh thằng Huấn à? - Liệu mày ăn nó không? - Mặc kệ tao, đứa nào hèn thì cút về đi! Thấy Vũ nhất định chơi thằng Huấn, bọn nhãi con hồi hộp mgồi chờ. Chúng nó thừa hiểu pha đấu này còn sôi nổi hơn cả cao bồi đấm mọi da đỏ trên màn ảnh. Tuy tin tưởng thằng Vũ, Côn vẫn lo ngại thằng khốn nạn Huấn sẽ tung cái "bửu bối: com pa. Côn muốn dặn Vũ cái gì nhưng nó nghĩ không ra. Vũ nín thinh chẳng thèm nói năng nữa. Nó đang vẽ trận đồ trong đầu óc. Kẻng trường điểm ba tiếng khô khan. Học trò ào ào thoát khỏi lớp. Chớp mắt, cái đàn ong ấy vo ve khắp chỗ. Mắt Vũ long lên tìm thằng Huấn. - Vọng, Vọng ơi! Vọng ngơ ngác. Nhận ra Vũ, nó chạy tới mừng rỡ: - Tưởng thầy mày bị bắt, mày về rồi! - Mày biết thằng Huấn chạy đâu không? - Nó ra sân sau. Vũ hô: - A lê hấp! Tụi mình ra hết sân sau. Vọng hỏi: - Làm gì thế Vũ. Côn đáp: - Choảng thằng Huấn. - Sao lại choảng nó? - Tí nữa mày biết? Bọn trẻ đã kéo hết về phía sân sau. Con nhà Huấn vừa ở cầu tiêu ra, bị Vũ gọi giật. - Huấn, Huấn! Huấn lầm lũi tới: - Mày gọi tao hả? - Ừ. - Gọi tao có việc gì? Thầy mày bị bố tao khóa dẫn đi rồi, sao chưa về nhà còn ở đây? Như bị đổ thâm dầu vào tâm hồn bốc cháy, hiệp sĩ Vũ nhổ một bãi nước miếng to tướng vào thằng Huấn, thách thức: - Dám đánh nhau với tao không? Huấn không phải tay vừa, nó gườm gườm nhìn Vũ: - Lấy khăn lau sạch cho tao đi mày! - Vũ cười khinh bỉ: - Vào lớp lấy giẻ lau bảng mà lau! Và để thằng Huấn phải đánh nhau, Vũ kẹp cái cặp sách của nó vào đùi, dơ tay chỉ trỏ như đội xếp chỉ đường ở ngã tư. Nó huýt còi miệng "toét" rồi nháy mắt khiến tụi trẻ cười vỡ cả bụng. Vũ hỏi Huấn: - Mày biết ai chỉ đường đấy không Huấn? Bố mày chứ còn ai, đội xếp! Huấn chửi lại: - Lái buôn! - Đội xếp! Huấn đỏ mặt. Nó xắn tay áo đứng thủ thế. Vũ quăng cái cặp sách cho Côn giữ. Khán giả kéo về sân sau mỗi lúc một đông. Bọn lớp nhì hai thân với thằng Huấn, cổ võ: - Hạ nó đi Huấn! - Cho nó miếng đòn "bát bảo lường sà"! Huấn đấm một trái không khí dò đường. - Hay, cú "đia rếch" ấy hay tuyệt! Vũ đá một cái hụt. - Trứ danh, cú "song phi" ấy trứ danh! Không khí hò la vang dội: - Cho nó xơi "phật thủ" đi Vũ! - Thưởng nó miếng "mai hoa quyền" đi Huấn! - Tặng nó đòn "lục tầu xá" đi Vũ! Hai con gà chọi hằm hè tìm nước. Khán giả xúi dục hăng quá. Chợt Vũ lao đầu vào bụng Huấn. Sau tiếng "hự", Huấn lao đao nhăn nhó. Nó đuổi theo thằng Vũ đá một phát sượng ngang sườn. Huấn tiến sát Vũ, chịu đòn. Nó tặng Vũ những cú đấm đau điếng người. Vũ gạt tay Huấn, né sang bên phải, tiện thể đấm móc Huấn một cú khá nặng. Huấn ôm bụng chửi bới. Nó đút tay vào túi. Côn hét lên: - Coi chừng nó tung "bửu bối"! Huấn tung "bửu bối" thật. Tay phải nó nắm cái com pa nhọn. Nó dồn Vũ. Vũ lùi, lùi dần. Tới đống cáy. Vũ đứng lại. Nhanh như cắt, nó bốc nắm cát ném đầy mặt Huấn. Đang lúc con nhà Huấn đưa tay dụi mắt, Vũ phóng người đá nó liên tiếp hai ba cú. Chưa hả giận, Vũ đánh một trái thật mạnh vào cánh tay phải Huấn khiến "bửu bối" của nó văng ra. Côn chồm lại lượm cái com pa. Huấn vầ chưa nhìn thấy gì. Vũ toan xơi nó mấy "chùy" nữa thì Luyến đã lao vào đứng giữa, gạt hai đứa sang hai bên. Luyến nói: - Thằng Vũ thắng rồi. - Hoan hô Vũ! - Vũ "ba chê"! Bọn học trò reo ầm ỹ. Thằng nọ hỏi: - Tại sao thằng Vũ đánh thằng Huấn? Thằng kia trả lời: - Tao không biết. Bọn thằng Côn dìu Vũ về. Huấn chớp mắt nhìn theo. Uất ức. Nó cũng không hiểu tại sao con nhà Vũ đánh nó.