Đó là một gia đình nghèo trôi giạt. Người mẹ mất đã lâu, ba cha con sống lang thang nhiều năm trước khi tấp vào ven kinh Tàu Hủ, được một người hàng xóm hảo tâm nhường cho cái buồng tắm hư hỏng chờ tháo dở, làm nơi độ nhật. Cả ba cha con đều sống bám vào các bãi rác. Với chiếc túi vải trên vai và cù móc trên tay, cả ba suốt ngày lặn hụp trong các đống rác rưởi hôi tanh, bươi móc nhặt nhạnh các thứ chai lọ, hộp thiếc còn dùng được, các loại bao ni-lông, dép đứt, các thứ thau nhựa đã nứt toác nhưng vẫn có những người mua lại để nấu chảy, tái chế... Cho đến ngày người cha mệt mỏi ngủ quên ngoài bãi xe chở rác đêm vô tình cán chết, sau khi ôm nhau khóc đến sưng cả mắt, hai đứa bé mồ côi quyết định giã từ luôn cái nghề kiếm ăn bấp bênh và lắm rủi ro này. Thằng anh hì hục đóng một chiếc thùng gỗ, sau đó hai anh em moi hết túi quần túi áo gom được ít tiền còm đem mua hai hộp xi-ra và một cái bàn chải. Từ đó thằng anh ngày ngày lang thang qua các đường phố tập tễnh hành nghề đánh giày, chịu đủ thứ kèn cựa, hà hiếp kể cả đánh đập của các băng nhóm lỏi tì, để cắn răng kiếm tiền nuôi em. Nhưng thằng anh đi làm chẳng bao lâu thì con em ngã bệnh, một phần do hít thở không khí ô nhiễm ở bãi rác lâu ngày nhưng phần chính là do chấn động bởi cái chết đột ngột của người cha. Thiếu tiền chạy chữa, thằng anh phải giấu em đem con Út Cưng đi bán để có tiền lo liệu thuốc men cho em. Nhỏ em khỏi bệnh, nhưng khi hay ra Út Cưng đã bị đem bán, nó đâm ủ rũ từ sáng đến tối, chẳng buồn ăn uống. Thằng anh lo sợ, đành nhét chiếc thùng gỗ vào gầm giường, suốt ngày lủi thủi ở nhà an ủi, chăm sóc em. Nghề đánh giày tuy không kiếm tiền được bao lăm nhưng không có nó, hai anh em chẳng biết đào đau ra cái ăn. Không đành lòng nhìn con em nằm mọp trên giường, một trưa nọ thằng anh lẻn ra khỏi nhà. Bụng lép kẹp, nó đi vòng vèo qua các phố, mắt đảo xuôi đảo ngược, cố nghĩ cách tìm một chút gì đó bỏ bụng và đem về cho em. Đang vô kế khả thi, trong lúc lững thững đi ngang qua trước cổng nhà nọ, thằng bé chợt nhìn thấy một người phụ nữ xách chiếc gà mên từ trong ngôi biệt thự đi ra. Chiếc gà mên này chắc hẳn đựng đồ ăn! Thằng bé nuốt nước bọt nghĩ, mắt vẫn không ngừng láo liên dò xét. Nó thấy người phụ nữ nọ đem chiếc gà mên đến căn nhà nhỏ góc vườn, một chốc lại quay về tòa biệt thự, lần này đi hai tay không. Tưởng tượng đến những món ăn trong chiếc gà mên, thằng bé nghe bụng mình sôi lên. Nó nhìn đăm đăm vào căn nhà vắng vẻ, thầm nhủ chắc trong nhà không có ai. Thế là một ý nghĩ táo bạo nảy ra trong đầu: phải đánh xoáy chiếc gà mên kia! Đói quá hóa liều, thằng bé loay hoay bám cổng trèo lên. Lọt được vào bên trong, nó liền khom mình lần đến căn nhà nọ, quanh ra phía cửa sau. Kể đến đây, thằng bé ngập ngừng đưa mắt liếc bọn Quý ròm. Nó là đứa trẻ cù bơ cù bất, một quãng đời dài sống trên bãi rác, gặp lúc quẫn bách thỉnh thoản cũng mở miệng xin ăn, nhưng chưa bao giờ nó là kẻ trộm. Hôm đó, không hiểu ma xui quỉ khiến thế nào, nó lại nảy ra ý định trèo cổng vào đánh thó chiếc gà mên. Lại vào ngay nhà ông của Văn Châu là "cái thằng" đang đứng khoanh tay chăm chú trước mặt nó. Khi nãy, lúc bọn Quý ròm xuất hiện, thằng bé vô cùng kinh hãi. Nhưng khi Văn Châu ôn tồn trấn an và ngoắc nó ra đường nói chuyện, nó mới hoàn hồn và bình tĩnh đi theo. Nội chuyện bọn trẻ lạ mặt này rủ nó ra khỏi nhà, không muốn cho em gái nó nghe thấy những hành vi không hay của nó, đủ khiến thằng bé cảm động và lập tức nó tin ngay đây là những người tử tế. Khi cả bọn lên tới mặt đường, Văn Châu giới thiệu ngay mình là ai, không úp mở. Nó cũng nói huỵch toẹt luôn bọn nó đã theo thằng bé tới tận đây trong trường hợp nào. Văn Châu chỉ nói vậy thôi. Nó không hỏi, cũng không "điều tra" gì thêm. Nhưng thằng bé giật thót và nó hiểu ngay mình cần phải làm gì. Thế là bằng một giọng đứt khúc và không ngừng khụt khịt, nó bùi ngùi kể cho bọn trẻ nghe về những gì đã xảy ra, theo một tuần tự mà không cần sắp xếp nó vẫn có thể kể một cách mạch lạc. Nhưng khi kể đến đoạn thủ vai kẻ trộm thì nó bỗng đăm ra ấp úng. - Em cứ kể tiếp đi! Đừng ngại! - Văn Châu nói bằng giọng dịu dàng, cuộc đời của thằng bé khiến lòng nó mềm hẳn đi. - Thế là em lần vào theo cửa bếp! - Thằng bé ngượng ngùng đưa tay cào lên mớ tóc bù xù - Nhưng không ngờ trong nhà lại có người! - Đó là ông của tôi đấy! - Văn Châu mỉm cười - May cho em, hôm đó nhằm vào mấy ngày Tết, khách khứa nhiều nên chị Thắm phải về phụ bên ba mẹ tôi! Nếu chị Thắm có mặt ở đó thì gay go to rồi! Hóa ra người phụ nữ xách gà mên là chị Thắm! Thằng bé nghĩ thầm và bất giác đỏ mặt lên. - Rồi sao nữa? - Quý ròm thấy câu chuyện bị ngắt quãng, sốt ruột giục. Thằng bé chớp mắt nhìn Văn Châu. - Vào được trong nhà, em sè sẹ đi lần lên trên. Nhưng vừa ló đầu ra khỏi bức rèm, em bỗng giật bắn cả người khi nhác thấy một bóng người đang ngồi xếp bằng trên phản. Lập tức em liền đứng im thít, thậm chí không cả thở. Trong khi em đang tính kế quay lui thì ông của anh thình lình buột miệng "vào đây bằng cách nào thể". Nghe vậy, em càng run bắn. Ông nói trổng không nên thoạt đầu em dáo dác nhìn quanh em thử ông hỏi ai. Nhưng khi phát hiện trong nhà ngoài ông và em không còn một người nào khác thì em biết ngay là ông hỏi em. Em vừa sợ hãi lại vừa ngạc nhiên. Từ đầu đến cuối, em hành động rất thận trọng không hề phát ra một tiếng động nhỏ vậy mà không hiểu sao không quay đầu lại ông vẫn biết em đang ở trong nhà. Lúc đó quýnh quá, thay vì chuồn lẹ, em lại lắp bắp "Dạ, cháu... cháu... trèo cổng vào ạ!". Ông vẫn nhìn thẳng ra phía trước, bình thản hỏi: "Thế cháu định trộm gì trong nhà ông thế?". Khổ nỗi, ông càng bình tĩnh thì em càng hốt. "Dạ, cháu định trộm... cái gà mên ạ! Cháu đói quá!". Ông liền hỏi "Thế ba mẹ cháu đâu?". "Mẹ cháu mất lâu rồi ạ! Ba cháu cũng vừa mới mất!", em đáp và không kềm lòng được, em kể kể sơ qua hoàn cảnh của em cho ông nghe. Nghe xong, ông im lặng một lát rồi bảo "Cháu lấy cơm trong gà mên mà ăn cho đỡ đói". Em hỏi "Cơm này nà phần của ông ạ?". Ông trấn an "Cháu cứ ăn đi! Ăn một nửa, một nửa gói về cho em! Ông sẽ bảo người nhà đem đến cho ông phần cơm khác!". Đang đói lả, thế là em làm theo lời ông. Ăn xong, em cám ơn và chào về thì ông chợt nói "Ông không có tiền bạc gì để giúp cháy. Chỉ cơm nước là sẵn. Chừng nào cháu chưa thể đi làm thì mỗi ngày cứ đến đây, ông sẽ để phần cơm cho anh em cháu". Em đang còn ngỡ ngàng thì ông dặn tiếp "Nhưng chớ đến ban ngày như hôm nay, coi chừng có người bắt gặp! Cháu nên đến khoảng mười giờ tối trở đi! Đứng ngoài cổng làm hiệu gọi ông, ông sẽ ra"... Câu chuyện càng lúc càng rõ ràng và khi thằng bé kể đến đây thì mọi chuyện đã hoàn toàn sáng tỏ. Văn Châu thở phào và tự dưng cảm thấy thương ông quá thể. Ông đã già yếu, lại mù lòa, bây giờ sống bằng sự chu cấp của dâu con nên hay lo nghĩ. Ngay cả một nghĩa cử như vậy ông cũng làm lén lút giữa đêm hôm, sợ ngườ chung quanh hay biết. Thật là tội cho ông quá! Quý ròm có lẽ cũng đang nghĩ đến ông. Nên nó vụt hỏi thằng bé: - Thế em có biết là ông bị loà không? - Ôi, ông bị lòa ư? - Thằng bé kêu lên bàng hoàng - Thế thì em không biết! Hôm lẻn vào nhà, em hãi quá nên không dám nhìn thẳng mặt ông. Những tối hôm sau, thấy ông sờ soạng, em chỉ nghĩ là ông mắt kém, lại trời tối, chứ chẳng biết là ông chẳng nhìn thấy gì! Ôi, nếu biết thế thì em chả nghe lời ông để ông phải vất vả như thế làm gì! Giọng thằng bé ngập tràn hối hận. Rồi nó vùng nói thêm, vẻ quả quyết: - Từ ngày mai, em sẽ chẳng đến làm phiền ông nữa đâu! Văn Châu đặt tay lên vai thằng bé, giọng khẽ khàng: - Không làm phiền ông thì đúng rồi! Nhưng đến thì vẫn cứ đến, hiểu chưa? - Đến làm gì cơ? - Thằng bé không hiểu. Văn Châu mỉm cười: - Đến gặp tôi! Tôi sẽ thay ông "tiếp tế lương thực" cho em! - Rồi nó nheo nheo mắt nhìn thằng bé - Đến gặp tôi thì đến vào ban trưa và không cần phải kêu "meo meo" đâu! Và trước vẻ mặt sượng sùng pha lẫn cảm động của thằng bé, Văn Châu quay sang Quý ròm vui vẻ hắng giọng: - Thế là xong! Tụi mình về! Nhưng Quý ròm chưa kịp quay lưng thì thằng Tùng đã thò tay níu lại: - Khoan đã anh Quý! Đối với Văn Châu và Quý ròm thì "vụ án" coi như xong nhưng với Tùng thì vẫn còn dây dưa một tẹo. Vì vậy khi Quý ròm ngạc nhiên hỏi: - Chuyện gì vậy? Nó nhanh nhẩu nhắc: - Còn vụ Út Cưng gì gì đó! À! Chuyện đó mình đã định hỏi từ đầu mà lại đểng đoảng quên khuấy đi mất! Quý ròm đưa tay gõ trán và tặc lưỡi quay sang thằng bé: - Còn chuyện đứa em út của em thì sao? Thằng bé ngơ ngác: - Đứa em út nào ạ? Em có còn đứa em nào nữa đâu! Câu trả lời của thằng bé khiến bọn trẻ chưng hửng: - Chứ còn Út Cưng nào đó! - Văn Châu nhíu mày. - À! - Thằng bé lại bối rối cào lên mớ tóc - Đó không phải là đứa em nào cả! Đó chỉ là một con... Thằng bé chưa nói dứt câu, Tùng đã vọt miệng ra vẻ hiểu biết: - Em hiểu rồi! Út Cưng chắc cũng giống như Tai To thôi! Đó là một con chó phải không? - Không phải! - Thằng bé buồn bã lắc đầu - Út Cưng không phải là một con chó, mà là một con sáo! Em gái của em rất thương con sáo này nên thường gọi nó là Út Cưng! Vì vậy khi biết em lén đem con sáo đi bán để lấy tiền mua thuốc, nhỏ em của em buồn đến mức chẳng thiết ăn uống gì nữa! Trong một thoáng, bọn trẻ vội vã đưa mắt nhìn nhau, mặt đứa nào đứa nấy đầu sửng sốt. Chẳng lẽ chuyện lại liên quan đến con sáo nhỏ Hạnh vừa mới mua? - Em bán con sáo khi nào? - Quý ròm hấp tấp hỏi. - Em bán cách đây khoảng mười hôm rồi! - Bỏ xừ rồi! Không khéo đúng là con sáo của bọn mình! Quý ròm thót bụng lại: - Thế em bán con sáo tại đâu? Không hiểu tại sao anh chàng này lại hỏi han kỹ lưỡng thế, thằng bé hơi lộ vẻ ngạc nhiên nhưng nó vẫn thật thà đáp: - Em bán tại công viên Lam Sơn! Tới đây thì Quý ròm không còn hồ nghi gì nữa. Nó khịt khịt mũi: - Đó là một con sáo biết nói phải không? - Ủa, sao anh biết? - Thằng bé trố mắt. Quý ròm nhún vai: - Anh chỉ đoán vậy thôi! Rồi nó thở dài, vẻ tiếc nuối: - Anh nghĩ rằng trước sau gì nhỏ em của em cũng sẽ gặp lại Út Cưng! - Em cũng mong như vậy! - Thằng bé nói, mặc dù nó có vẻ không tin tưởng vào điều đó. - Nhất định là như vậy! Tùng đột ngột chen lời. Giọng điệu chắc như đinh đóng cột của nó khiến thằng bé vô cùng cảm động. Thằng bé không biết khi quả quyết như vậy, Tùng cảm thấy lòng mình đau nhói. Nó rất yêu con sáo. Nó biết khi nó nói như vậy có nghĩa là sắp tới nó sẽ chẳng còn được nghe con sáo "Xin chào" hoặc láu lỉnh "Sáng rồi, ngụ đi" nữa. Vắng cái miệng ra rả của con sáo, nhà nó sẽ buồn tênh. Nhưng Tùng không thể làm khác. Nó đã nhìn thấy đứa con gái trạc tuổi nó ngồi thu lu trên giường, mặt mày ủ dột trông đến tội. Lòng buồn vui lẫn lộn, trên đường về Văn Châu và Quý ròm hỏi gì Tùng cũng chỉ đáp qua loa, chiếu lệ. Nó chỉ muốn làm thinh lẽo đẽo đi theo Tai To cho đến tận nhà.