La Tông Kỳ cưỡi trên chiếc xà cái, buông thỏng hai chân xuống. Gọi là xà cái, nhưng chỉ là cây gỗ bằng cánh tay thôi. Anh đang chái thêm gian bếp. - Họ trị cậu mười mấy năm rồi, mà sao cậu vẫn ngây thơ thế nhỉ. Mình khuyên cậu chớ ôm ấp quá nhiều hy vọng – Anh đặt đinh vào đúng chỗ đã định sẵn, vung búa lên đóng – Đúng thế, mình cũng đã được minh oan rồi, mình cũng đã đảm nhận công việc, tất nhiên là chức vụ bé hơn nhiều, nhưng cũng coi như đứng đầu một vùng. Có điều mình cũng phải báo cho cậu biết, mình liệu có thể xoay chuyển được trời đất này chăng? Anh có vẻ bực bội, và dường như nhắc nhở tôi phải tỉnh táo. Tôi đi bộ suốt buổi sáng, từ trại trung đoàn chúng tôi đến trại trung đoàn anh, vừa đúng bốn mươi dặm đường. Ánh nắng trong trẻo lạ thường, khiến tôi nhớ tới biển cả, tôi muốn đến chỗ anh dể học hỏi anh về những chữ tượng hình ấy. Anh biết cách dắt tôi đi vào mê cung, nhưng anh vừa dẫn tôi đến hành lang thứ nhất, thì ánh mặt trời đã tối sầm. Tôi cứ ngồi uống trà mãi không thôi. Trà ngon tuyệt! Lâu lắm rồi tôi mới lại được uống trà này. Nó sẽ làm tiêu hoá hết các món thịt tươi sống, một chén trà có thể biến tôi từ một động vật ăn thịt thành một con người. Văn minh thật kỳ diệu! Trong căn phòng có buông mành trúc, vang lên tiếng băm lạch cạch. Chu Thục Quân đang băm nhân bánh. Có thịt có bột là được, cớ sao cứ phải lấy bột bọc thịt thì ăn mới ngon cơ? Tất cả những thứ đó tôi đều đã cảm thấy xa lạ lắm! Còn cái sân nhỏ này: giống quỳ đất Thục tuy chưa trổ hoa, nhưng đã xanh tốt lắm rồi. Trên mảnh đất con vuông vắn bằng phẳng, cà chua, ớt, cà pháo đã lên xanh. Đất vàng được cào phẳng lỳ mượt mà xanh ngắt. trông chẳng khác gì một tấm thảm. Hai chú bướm xám nhởn nhơ bay lượn, sát tường còn có một cây hạnh con con. Cuộc sống của một con người bình thường là như vậy đấy! Tôi có cảm giác như được trở về nhà, mặc dầu tất cả những thứ đó đối với tôi đều vô cùng xa lạ. Tôi ngả người trên chiếc ghế dựa vải bạt, thiu thiu buồn ngủ, nhưng trong lòng lại rất nôn nao muốn tiếp tục câu chuyện La Tông Kỳ nói tiếp: - Mình là trại trưởng trung đoàn này, nhưng để cộng tác và giúp việc mình, người ta giao đến đây cho mình một con người như thế nào?…. Mình chỉ nói nội một việc thôi là cậu sẽ đủ hiểu. Bà này vốn là bí thư nông trường Tần Cừ << Đại cách mạng văn hoá >>, dĩ nhiên là gạt tuốt tuột bà ta vào trong đó. Con gái bà viết thư gởi đến chuồng bò cho bà: Mẹ ơi, họ không cho con được gia nhập Hồng vệ binh, mẹ con mình phải cắt đứt quan hệ thôi, dẫu rằng chỉ giả vờ cắt tạm ít lâu thôi cũng được. Nhưng bà ta đã trả lời như thế nào? Bà ta thừa nhận bà là << phần tử tam phản >> chính cống trăm phần trăm, yêu cầu con gái thật sự chú ý – không phải giả vờ - cắt đứt quan hệ với bà, trong tư tưởng triệt để phân rõ ranh giới, không được tình cảm yếu đuối và yêu cầu con gái kiên quyết cách mạng đến cùng. Kết quả là con nhóc con mười bảy tuổi đầu ấy trở thành tên đầu sai hung dữ đánh người không ghê tay, nghe nói chính tay nó đánh gẫy xương hai ông già địa chủ. Cậu nghĩ xem một con người đang tâm chối bỏ cả mẹ đẻ ra mình, thì nó còn nể ai nữa? Chỉ có người mẹ bị ma quỷ cám dỗ mới nuôi dạy nên đứa con để ma quỷ cám dỗ như vậy! - Thế đấy! Một bà như vậy làm bí thư đảng ủy cho mình. Mình bảo để anh chị em công nhân tự trồng lấy ít rau, đất hoang ở đây thiếu gì, lúc rỗi rãi tranh thủ vỡ hoang một tí, cải thiện đời sống cũng tốt. Rau vừa mới nẩy mầm, bà ta cho ngay máy kéo đến cầy trốc đi bằng hết. Mình bảo, trên chín triệu sáu trăm ngàn cây số vuông đất đai Trung Quốc này, thì một cây cà pháo, một gốc dưa chuột, một cây cà chua mọc lên đều là của cải Xã Hội chủ nghĩa cả thôi, sao không để họ trồng? Bà ta bảo, của cải Xã Hội chủ nghĩa chỉ có thể do xí nghiệp quốc doanh sản xuất ra mà thôi, mọi sản xuất cá thể đều là Tư Bản chủ nghĩa tuốt tuồn tuột. Bà ta lại còn tuôn ra hàng tràng Mao ngữ lục, mình tất nhiên nói không lại bà ta. Từ đấy, hai người gặp nhau chẳng ai nói với ai, bà ta đi đường bà ta, mình đi đường mình. Cậu Chương, cậu nghĩ xem, một trại trưởng trung đoàn với một bí thư đảng ủy, quan hệ công tác như vậy, thì làm ăn tốt cái quái nào được? Đến con số trung bình cộng giữa hai bên cũng chẳng mong đạt được, lực lượng của hai bên chống đối nhau, triệt tiêu nhau thì cuối cùng chỉ là con số không mà thôi. - Từ đấy mình suy ra Đặng Tiểu Bình – Bà này chí ít cũng không phải là kẻ đã trừng trị mình ngày xưa – còn Đặng Tiểu Bình thì lại phải cùng với những kẻ vừa mới đây thôi đã trừng trị mình, bây giờ lại cùng ngồi vào Trung Nam Hải, chèo lái một con thuyền. Cậu nghĩ xem, để một đám người chưa hoàn hồn ngồi cùng thuyền với bầy sói đói khát, kết quả sẽ ra sao? Hơn nữa. Chu thủ tướng lại đang ốm. Hừ!…. Theo mình thì, chỉ có thể lại tiếp tục là bi kịch thôi! Anh ngừng tay búa, từ trên cao nhìn xuống phía tôi. Ánh mắt ấy khiến tôi nghĩ tới con cừu già ốm yếu bi quan trong chuồng lâu nay. Tôi mỉm cười buồn bã: - Chà – Tôi vươn vai - << Đại mộng thùy tiên giác, bình sinh ngã tự tri >> ( Giấc mơ lớn ai tỉnh trước, cả đời ta tự hiểu ta )… Này cậu La, mình cảm thấy là màn bi kịch này đã kéo quá dài, diễn suốt mười mấy năm trời rồi. Không biết cảm tưởng khán giả ra sao (?) chứ mình là diễn viên,mình thấy mệt mỏi hết sức. - Cả Trung Quốc này làm gì có ai là khán giả, tất cả đều là diễn viên tuốt! – Anh nói một cách quả quyết - Một số sắm vai kẻ đi trừng trị người, một số khác lại sắm vai người bị trừng trị, cho tới một lúc nào đó lại đổi vai cho nhau một lát. Cậu chỉ bị mệt mỏi trong vai người bị trừng trị mà thôi. Thế nào? Cậu cũng muốn sắm vai kẻ đi trừng trị người khác sao?…. La Tông Kỳ dáng người cao cao thân hình gầy nhẳng, mặt dài xương xương, giá đôi mắt nẩy lửa của anh sâu một tí, sống mũi dọc dừa của anh cao hơn một tí, thì anh giống một hiến binh Anh Quốc như lột. Năm 1970 chúng tôi đã ngồi tù cùng với nhau hai năm, đắp chung một cái mền bông của tôi, ăn chung một chậu đựng cơm của tôi, vì ông bí thư đại đội trước thời Tào Học Nghĩa tịch thu hết mọi thứ, đến ngay cả chiếc đũa Chu Thục Quân gửi cũng không tha. Khi rét run bắn người ở trong chăn, tôi đã từng bảo anh Lâm Bưu dứt khoát là chết bất đắc kỳ tử cho xem! Anh hỏi tôi căn cứ ở đâu, tôi bảo chẳng căn cứ vào đâu hết chỉ cảm thấy lão ta trông giống người tù lao cải bị bắn chết mà tôi quen biết. Người tù lao cải ấy có biệt hiệu là << bóng điện bốn trăm oát >> đầu cũng hói, đường hằn pháp lệnh trên mặt và cằm của hai người rất giống nhau. Cười thoải mái với nhau một lúc là quên cả rét. Mỗi lần nhận tội, anh có một tư thế rất đặc biệt, đầu không cúi mà ngoẹo sang một bên, như người đang trầm tư mặc tưởng. Nghe những lời nhận tội dài dòng của anh thì biết, năm 1942 ở Diên An anh đã bị chỉnh, năm 1957 che chở cho bọn << hữu phái >>, năm 1959 bản thân anh trở thành << phần tử cơ hội hữu khuynh >>, năm 1966 thì bị khép vào << bộ tư lệnh tư sản Lưu Thiếu Kỳ - Đặng Tiểu Bình >>. Nhưng anh không hề biết << bộ tư lệnh >> ấy đặt ở đâu, đã chỉ huy chiến dịch nào. Thế là làm cho << uỷ ban cách mạng nghị gật >> kia nổi giận. Trong nhà tù ai cũng biết, giá mà anh không cõng trên lưng nhiều vấn đề lịch sử như vậy, thì anh đã là cán bộ cấp cục, cấp bộ từ lâu rồi. - Mình đã nhìn thấu suốt tất cả - Anh co chân lên, leo từ nóc nhà xuống, vừa leo vừa nói - Giờ đây tốt nhất là lo tự làm lấy gian chái bếp, sắm sửa ba thứ dụng cụ gia đình thôi….. À, cậu Chương này, sô pha mình tự làm bằng săm ô tô, tốt ra phết, chẳng kém gì lò xo nhá, cậu vào nhà ngồi thử xem. Tuy anh mới ngoài năm mươi, nhưng tay chân còn nhanh nhẹn linh lợi lắm. - Mình chưa phát phì chứ? – Anh đứng trên đất, vẻ phấn khởi đắc ý – Con người ta xem ra nên đi tù, một là có lợi cho sức khoẻ, hai là có ngồi tù anh mới biết rằng người đồng chí thường không phải là người ngồi cùng văn phòng với nhau, mà là người đã từng ngồi tù với nhau. Chúng tôi vén mành bước vào nhà, ngồi vào sô pha tự tay anh đóng.Tôi bảo. - Cậu La ạ! Mình thấy bi kịch của bọn mình không chỉ ở sự kiềm chế kìm kẹp lẫn nhau giữa người và người, mà thực ra là chế độ của chúng mình có vấn đề - Đúng rồi. Nhưng anh muốn cải cách chế độ, thì trước hết phải điều hoà quan hệ giữa người và người đã – Anh rót trà và nói - Bắt mình công tác với một người như bà ấy thì nói gì tới cải cách chế độ bất hợp lý, mà chỉ thông qua một nghị quyết làm nhà vệ sinh công cộng thôi cũng không xong nữa là. - Còn về lý luận - Chất u-mua° chợt trỗi dậy trong tôi – Mình cảm thấy cái mà chúng ta đang thực hiện, hoàn toàn không phải là chủ nghĩa Mác, mà là chủ nghĩa Đuy-rin….., chủ nghĩa Bu-kha-rin, và chủ nghĩa Tu-rin nữa! - Tôi cười nói tiếp - Quốc Dân đảng thì thực hiện cái gọi là << chủ nghĩa tam dân >> còn chúng ta đang thực hiện << chủ nghĩa tam–rin >>! - Thế là thế nào? – Anh há hốc miệng hỏi tôi. - Thế mà còn chưa rõ à? Chủ nghĩa Đuy-rin, tức là duy ý chí luận, chủ nghĩa Bu-kha-rin: cậu nghe đây xem Bu-kha-rin đã nói như thế nào nhé. Ông ta bảo, giai cấp vô sản muốn tiêu diệt một cách máy móc kẻ thù tư sản của mình thì dễ dàng đấy. Nhưng giai cấp tư sản sẽ dựa vào lực lượng văn hoá mạnh gấp mấy lần giai cấp vô sản, phản công trở lại, và sẽ nuốt tươi giai cấp vô sản. Do đó, giai cấp vô sản sau khi đã giành được chính quyền rồi, muốn củng cố chính quyền của mình, tất phải làm cách mạng văn hoá. Cậu La ạ, hóa ra người phát minh ra cách mạng văn hoá, không phải là lãnh tụ vĩ đại của chúng mình, mà chính là Bu-kha-rin đã đăng ký bản quyền phát minh ấy ở phong trào cộng sản quốc tế từ lâu rồi. Còn như chủ nghĩa Tu-rin, thì quá ư đơn giản, tức là sùng bái cá nhân. - Thằng cha này! – Anh cười bảo - Thảo nào cậu cứ bị trị mãi không thôi, xếp cậu phản cách mạng chẳng oan tí nào. Lúc ấy Chu Thục Quân đã bưng nồi bánh bao bốc hơi nghi ngút bước vào. - Một tên phản cách mạng và một phần tử hữu khuynh già đời, vào ăn cơm đi thôi! - Chị cười tít cả mắt, bảo – Anh Chương ạ, hơn một năm nay, anh không đến chơi với chúng tôi rồi, hôm nay phải ăn cho nhiều vào đấy. Chị vươn bộ ngực nở nang, tay áo xắn lên, để lộ cánh tay mập mạp. Con gái chị vén mành để chị bưng mâm vào. Căn nhà gạch sơ sài, phút chốc tràn đầy không khí yến tiệc. Tôi hứng thú hẳn lên, đã lâu rồi không được trò chuyện dí dỏm trí tuệ như thế này với ai cả, tuy rằng ngày nào tôi cũng nói chuyện với đàn cừu như vậy. - Còn về lý luận, bây giờ đây thật cực kỳ hỗn loạn! – Tôi ngồi trong căn nhà gạch sơ sài, cầm đôi đũa tre đã lên nước đen bóng, ăn bánh bao nhân thịt, mà tưởng như đã ngồi lên ghế chủ tịch đoàn điều khiển hội nghị - Nhiệm vụ của chúng ta bây giờ là phải thật sự trở về với chủ nghĩa Mác chân chính. Ví dụ như khi bà bí thư ấy đọc Mao ngữ lục cho cậu nghe thì cậu hoàn toàn có thể lấy lời của Lê-Nin mà phản kích lại. Lê-Nin từng nói: mưu toan hoàn toàn hoặc cấm ngặt hoạt động trao đổi phi quốc doanh của mọi tư nhân bung ra, tức là sự bung ra của thương nghiệp, tức là sự phát triển Tư Bản chủ nghĩa, mưu toan ấy là ngu xuẩn và chính là tự sát. Đến ngay thương nghiệp Tư Bản chủ nghĩa tư nhân, Lê-Nin còn không cấm, huống hồ là để công nhân nông trường trồng thêm tí rau lúc nhàn rỗi.  - Ừ thì toàn những điều Lê-Nin đã nói từ xưa cả chứ sao – La Tông Kỳ lẩm bẩm.  - Đúng đấy – Tôi mỉm cười – Thì hiện nay chúng ta chẳng phải đang luẩn quẩn loanh quanh với những lời nói ngày xưa của lãnh tụ đó sao? Anh lấy câu của lãnh tụ này đối phó với tôi, thì tôi lấy câu của lãnh tụ kia đối phó lại với anh. Thật đúng như lời Mác nói: người chết lại túm chặt lấy người sống. Biểu hiện của sự phát triển lý luận trong chúng ta giờ đây là lý luận không phát triển. - Nếu chúng ta muốn phát triển trong tình trạng nghẹt thở này, tất phải tìm kiếm những câu ngữ lục có lợi cho sự phát triển. Thông minh tài trí của chúng ta không được dùng vào việc sáng tạo,mà chỉ có thể dùng vào cho việc lựa chọn. Đây chính là bi kịch của lý luận của chúng ta: màn cuối của nó là dắt tất cả chúng ta vào trong ngõ cụt. La Tông Kỳ vừa nhai bánh, vừa chú ý lắng nghe. Anh ngoẹo đầu như khi nhận tội bảo tôi: - Vậy thì, theo ý cậu, giờ đây chúng ta nên làm thế nào đây? - Giờ đây à! Giờ đây thì không làm được gì nữa đâu. Chỉ có thể làm theo lời Lê-Nin: trong một nước mà nền kinh tế bị phá nát, thì nhiệm vụ đầu tiên là phải cứu vớt những người lao động – Tôi nhớ những công nhân nông trường cùng đại đội với tôi: chàng Câm, bà Mã, Đen, Hà Lệ Phương…- Phải để họ được sống làm người. Sau đó chúng ta mới cải cách chế độ của chúng ta, mà nền tảng cải cách chế độ thì ở trang mười tám << Tư Bản luận >> tập hai….. - Hì, hì…. La Tông Kỳ cười mũi bảo - Cậu học thuộc thật đấy! Cậu Chương ơi, cậu đã nghĩ những điều này bao giờ chưa? – Anh nói nghiêm túc - Những điều tâm đắc đã học được ấy cậu viết thành luận văn đi, bây giờ chưa dùng đến nhưng tương lai nhất định sẽ được việc đấy. - Mình viết sao được – Tôi cười khổ sở - Cậu còn nhớ cái lão Chu Thụy Thành không? Bây giờ mình ở chung với lão ta một buồng. Thằng cha này ngày xưa rất hay thậm thụt đi tố cáo. Chỉ cần một dòng chữ của mình lọt vào tay họ thôi, mình sẽ chẳng còn được bao giờ đến đây ăn bánh bao nữa, không khéo họ còn mời mình đi ăn kẹo lạc ba hào sáu một viên° chưa biết chừng. - Anh Chương này – Chu Thục Quân vẫn đứng cạnh chuyên giục chúng tôi gắp, lúc ấy nói chen vào – Anh cũng nên lấy vợ đi thôi. Có gia đình mọi cái đều tiện hơn nhiều….. - Phải đấy! – La Tông Kỳ gõ ngang đũa xuống bàn - Tốt nhất là cậu phải có gia đình, tự mình phải có phòng riêng, tự mình viết gì cũng chẳng ai biết? Lúc này tương đối lỏng lẻo, có thể họ sẽ phê chuẩn….. - Lấy vợ cốt để viết luận văn ư? – Tôi cười, con gái anh đứng bên cạnh cũng cười thầm một mình. - Không để làm gì cả, thì anh cũng phải lấy vợ chứ! – Chu Thục Quân nói - - Về kinh tế có gì khó khăn chúng tôi lo giúp anh. - Kinh tế thì chẳng có gì khó khăn cả, khó khăn là không có người mà lấy. Thực ra tôi nghĩ bụng: người để mà lấy cũng có rồi. ……….. Mây thoạt đầu bay là là sát đường chân trời, rồi phút chốc nhanh chóng trùm kín núi non. Trên những thửa ruộng lúa mì xanh thẫm, từng bầy chim én lông đen chao qua lộn lại như thoi đưa, hót ầm ĩ, vẻ thảng thốt nôn nao. Không khí đã thẫm mùi đất tanh tao ẩm ướt, lúa mì đều hàng tăm tắp, thấp thỏm không yên, lao xao rì rào đón mưa rơi. Trên đường đi trời quang mây tạnh; trên đường về mây đen mù trời. Nhưng trong bầu không khí âm u nặng nề ấy có một niềm hưng phấn đang trỗi dậy, có một niềm hy vọng đang cựa mình. Bên dưới giai điệu chủ đạo u buồn ảm đạm đã tìm thấy phức điệu đối ứng sáng tươi.  Tôi sải chân bước dài trên cánh đồng. Lát sau hạt mưa khá to nện xuống rồi. Đường đất bốc khói trắng: khói trắng cuồn cuộn chạy tới dọc theo con đường đất, dường như đằng sau có con quái vật nào đấy đang xua đuổi nó. Đất ven rừng và đất trồng màu phút chốc hoà vào làm một, những giọt mưa lạnh buốt đập vào mặt tôi, rồi tức khắc chảy ngay xuống dưới. Lúc ấy tôi mới cảm thấy mặt mình nóng bỏng, đúng vậy trong giông tố tôi đã tìm thấy một cái động. Lời La Tông Kỳ dường như đã làm cái động trú thân này càng sáng sủa hơn. Kết hôn, hai tiếng ấy thật khó tưởng tượng! Công việc ấy thật khó hình dung! Ngày xưa tôi đã tưởng tượng không biết bao nhiêu lần, nhưng chưa bao giờ nghĩ rằng mình lại có thể kết hôn trong thân phận bị giam cầm như thế này, lại kết hôn với người đàn bà cùng thân phận như mình. Tưởng tượng thì bao giờ cũng đẹp đẽ. Dưới bầu trời trong xanh, chú rể là tôi đi bên cạnh cô dâu choàng voan trắng…. và cô dâu lại là cô ta. Thật quá bất ngờ với tôi. Vậy thì, tôi có bao giờ từng nghĩ xem vợ tôi phải là người như thế nào chưa? Chưa! Ngoài bộ đồ cưới bằng voan trắng ấy ra, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng cô ta có một hình hài cố định bất biến. Cô ta phải thay đổi theo với sự thay đổi các lớp lang thẩm mỹ của tôi, bởi vậy trí tưởng tượng tự do đã biến tôi trở thành một kẻ háo sắc thực sự. Còn khi áo cưới voan trắng đã biến thành áo tù đen ngòm rồi, thì trong giấc mơ ở trại giam, khái niệm vợ chỉ còn một nghĩa đàn bà mà thôi; và ngược lại, thì bất cứ người đàn bà nào cũng có thể làm vợ được cả. Vì khi đã mất hết tự do, tôi đã không thể có cuộc sống bình thường, nói chung của những con người bình thường, thì hà tất phải nhọc lòng đi mơ tưởng cuộc sống hạnh phúc thông thường? Không hy vọng thì sẽ không bao giờ thất vọng, còn miềm hy vọng lớn nhất lại ẩn kín ở chỗ không có bất cứ một hy vọng nào khác. Vậy là, cái mất ngược lại sẽ có cảm giác là cái được: một hình phạt nhẹ vẫn có thể coi là điều may mắn to lớn, có thể khiến mình mừng rơn trước những hình phạt liên tiếp giáng xuống đầu mình, coi mọi nỗi khốn đốn lao đao là sự phong phú đa dạng của cuộc đời, coi đói rét bơ vơ là sự tôi luyện thử thách của trời trước lúc giao cho ta trách nhiệm lớn, làm một Đông Ky-sốt hiện đại nhìn ma quỷ thành cối xay gió ( chứ không phải nhìn cối xay gió thành ma quỷ ) mới có thể sống nốt quãng đời còn lại. Nhưng thật sự kết hôn rồi ( tức là kết hôn với cô ta ). Có nhà ( tức là gian buồng hiện nay tôi và Chu Thụy Thành hay bà Mã và cô ta đang ở ). Có vợ ( tức là cô ta )… Vậy là tôi sẽ bị cột chặt vào một cái gì đó: cuộc sống hiện thực cơm áo vặt vãnh, sẽ giống như giọt mưa nặng hạt, lạnh buốt từ trên trời rơi xuống, gõ thật lực vào cái đầu tôi, khiến tôi trở nên thực tế hơn, mất hết bùa phép tự an ủi mình, tự say mê với chính mình trong tưởng tượng. Tôi sẽ giống như giọt mưa nặng hạt, lạnh buốt kia từ trên mây rơi xuống, lao thẳng vào lòng đất, nhanh chóng bị hút vào đất khô để cuối cùng biến thành bùn nhão Nhưng tấm thân loã lồ, mềm mại và tràn trề sức sống ấy, trước sau vẫn cuốn hút tôi, khiến tôi xúc động và hưng phấn. Mặt tôi nóng bừng, toàn thân tôi nóng ran. Hạt mưa lạnh giá rơi vào đấy, như rơi vào tấm sắt nung, lập tức bốc ngay lên một làn khói trắng. Với lại nhà cũng chính là hang động, đó là nơi nương náu nhất thiết phải có của con người thời tiền sử; nhà cũng là sào huyệt, nghe nói có họ Sào thị, chính nhờ phát minh ra nơi ăn chốn ở cho con người mà được tôn làm hoàng đế. Còn với tôi – nhà – cũng có nghĩa là tôi cũng có một mảnh đất trời rộng mấy mét vuông trên đất nước chín triệu sáu trăm nghìn cây số vuông này. La Tông Kỳ nói đúng lắm! Phải khoanh cho mình mấy mét vuông đất yên tĩnh trên chín trăm triệu sáu trăm nghìn cây số vuông đang rối ren loạn lạc này. Thế là tôi được độc lập rồi. Tôi là chủ nhân vương quốc rộng mấy mét vuông. Trong vương quốc độc lập ấy, cho tôi đươc chuyên tâm suy nghĩ về viễn cảnh tiền đồ của chín triệu sáu trăm nghìn cây số vuông còn lại kia. Bi kịch rồi đến ngày sẽ kết thúc……. Khi qua mương tiêu, giầy dính chặt dưới bùn, rút thế nào không lên. Mẹ kiếp! Vứt quách cho rồi!… Có thể rồi cô ta sẽ khâu cho mình một đôi mới đây! Tôi nghĩ vậy rồi bước thấp bước cao đi về khu nhà tập thể. - Ủa! Sao cậu không tránh vào chỗ ven rừng một lát? – Chu Thụy Thành ngẩng đầu lên khỏi trang giấy để trước mặt. Anh ta lại đang viết đơn khiếu nại. Anh cứ viết đi, viết nữa đi. Hừ! Đúng là bi kịch còn tiếp diễn…. - Cậu nhìn xem, ướt sũng từ đầu tới chân rồi kìa. Anh lại cười cái cười lấy lòng và ra vẻ khiêm nhường của bậc trên. Hôm nay tôi thấy cái cười ấy sao mà đáng ghét lạ! Chung sống với loại người này thật cực kỳ khó chịu. - Mẹ kiếp! Mưa thế này ăn thua gì! Hồi chăn cừu, tớ đã bị những trận mưa to hơn nhiều! - Ấy kìa! – Lát sau anh nhìn ra cửa sổ, nụ cười biến thành sự giễu cợt hí hửng trên đau khổ của người khác - Cậu nhìn kìa, lại nắng rồi đấy! Thật vậy, phía bên kia cửa sổ, trên tường sau của dẫy nhà phía trước, đã xuất hiện ánh nắng vàng nhạt. Hoá ra chỉ là cơn mưa bóng mây thôi. - Mẹ kiếp! Trời cũng chơi khăm mình thật! – Tôi nằm co người trong chăn, miệng lẩm bẩm – Này cậu Chu, cuộc sống này của bọn mình đến đời thuở nào mới chấm dứt nhỉ?! Khuôn mặt gầy gò tiều tụy của lão ta, lập tức hiện rõ vẻ sợ hãi nghi kỵ. Lão cho rằng tôi sắp phun ra những ngôn luận phản cách mạng. Điều này sẽ gây phiền hà cho lão: báo cáo? Hay không báo cáo? Báo cáo nhưng tôi chối thì sao? - Mình thấy chỉ có cách cưới vợ, thì cuộc sống này mới coi như chấm dứt - Để cho lão khỏi hoảng hồn tôi nói ngay ra những ý nghĩ trong lòng mình. Tôi nhìn đám rui mè ám khói trên nóc nhà, căn phòng này sẽ dọn dẹp thế nào đây?……   Chú thích:°Hài hước.  ° viên đạn