Landry vẫn tiếp tục lắng nghe cô bé Fadette, với thái độ hết súc đồng tình, không tìm cách phản đối một lý lẽ nào của cô gái. Rốt cuộc, thái độ của cô khi nói về cậu em Cào cào, tác động đến Landry như thể đột nhiên cảm thấy thân thiết với cô gái và muốn đứng về phía cô chống lại mọi người. - Fadette - cậu ta lên tiếng - lần này, kẻ nào cho cô là người có lỗi thì kẻ đó sẽ là kẻ có lỗi đầu tiên; vì tất cả những gì cô vừa nói là hoàn toàn đúng, và sẽ không còn một ai nghi ngờ trái tim nhân hậu và lý lẽ đúng đắn của cô. Mình như thế nào, sao cô lại không làm cho người ta biết mình như thế ấy? Người ta sẽ không còn nói những điều không tốt về cô, và sẽ có những người nhận ra chân giá trị của cô. - Landry, tôi đã nói rõ với cậu - Fadette nói tiếp - Tôi không cần làm vui lòng những ai không hề làm tôi vui lòng. - Nhưng nếu cô nói với tôi điều đó, ấy là vì... Landry ngừng lời, hết sức kinh ngạc về điều mình suýt thốt lên và vội sửa lại: - Ấy là vì cô yêu mến tôi hơn một người khác? Thế mà tôi tưởng cô ghét tôi vì tôi chưa bao giờ tử tế đối với cô. - Có thể tôi đã ghét cậu chút đỉnh - cô bé Fadette đáp - nhưng nếu trước kia như vậy, thì từ hôm nay, không phải thế nữa, và Landry ạ, tôi sẽ nói với cậu vì sao. Tôi vốn nghĩ cậu là người kiêu hãnh, và quả là như vậy; nhưng cậu biết chế ngự niềm kiêu hãnh ấy để làm tròn bổn phận; và vì vậy cậu càng đáng quý. Tôi cũng nghĩ cậu là người bội bạc, và tuy niềm kiêu hãnh người ta dạy dỗ cho cậu khiến cậu bội bạc, nhưng cậu thủy chung với những lời hứa hẹn của mình và tìm cách thực hiện lời hứa với bất kỳ giá nào; cuối cùng, tôi nghĩ cậu là kẻ nhát gan, và vì vậy tôi có xu hướng khinh khi cậu; nhưng tôi thấy cậu chỉ mê tín, và khi phải đương đầu với nguy nan, không phải cậu thiếu lòng dũng cảm. Cậu đã nhảy với tôi hôm nay, mặc dù phải rất xấu hổ. Thậm chí, sau buổi cầu kinh chiều, cậu đi tìm tôi chỗ gần nhà thớ, vào lúc trong thâm tâm tôi đã tha lỗi cho cậu sau khi cầu kinh, và không còn nghĩ chuyện quấy rầy cậu nữa. Cậu đã bênh vực tôi chống lại những đứa trẻ độc ác, và cũng đã thách thức những gã thanh niên: không có cậu, chắc hẳn chúng đã hành hạ tôi. Cuối cùng, tối nay, nghe tôi khóc, cậu đã tới giúp đỡ và an ủi tôi. Landry, cậu hãy đinh ninh là không bao giờ tôi quên những điều ấy. Suốt đời cậu, cậu sẽ thấy rõ là tôi ghi lòng tạc dạ, và đến lượt cậu, cậu có thể đòi hỏi ở tôi mọi sự giúp đỡ cậu mong muốn, và vào bất kỳ lúc nào. Chẳng hạn, để bắt đầu, tôi biết là hôm nay, tôi đã làm cậu phải đau buồn nhiều. Đúng thế, Landry ạ, tôi biết, tôi đủ thông minh để đoán biết lòng cậu, mặc dù sáng nay, tôi không hề nghĩ tới. Thôi, cậu hãy tin là tôi tinh nghịch, chứ không phải độc ác, và giá biết cậu yêu Madelon, thì tôi đã không gây nên mối bất hòa giữa hai người như tôi đã làm bằng cách buộc cậu phải nhảy với tôi. Quả là tôi thích thú khi thấy để nhảy với một con bé lọ lem như tôi, cậu phải bỏ rơi một cô gái đẹp; nhưng tôi chỉ tưởng đụng tới một chút lòng tự ái của cậu thôi. Khi dần dà hiểu ra là một vết thương thực sự trong lòng cậu, và thấy cậu luôn luôn nhìn về phía Madelon, thấy nỗi giận hờn của cô ta khiến cậu muốn khóc, thì tôi cũng khóc, quả là như vậy! Tôi khóc lúc cậu định đánh nhau với những đứa tán tỉnh cô ta, và cậu đã tin đó là giọt nước mắt hối hận. Bởi thế, tôi vẫn khóc tức tưởi khi cậu bắt gặp tại đây, và sẽ còn khóc mãi cho tới khi sửa chữa được điều tai hại mình đã gây ra cho một chàng trai tốt bụng và dũng cảm như cậu ngày hôm nay. - Và Fanchon này - Landry nói, hết sức xúc động khi thấy cô gái tiếp tục khóc - cứ giả dụ cô đã gây bất hòa cho tôi và một cô gái mà tôi yêu như cô nói, thì cô có thể làm gì để hòa giải chúng tôi không? - Landry, cậu cứ tin tôi - cô bé Fadette đáp - Tôi không đến nỗi ngốc nghếch để không thể giải bày cho ra nhẽ. Madelon sẽ rõ là tất cả lỗi đều tại tôi. Tôi sẽ nhận lỗi với cô ta và làm cho cô ta tin là cậu trong trắng như tuyết. Nếu ngày mai cô ta không trở lại thân tình như trước, thì tức là cô ta chưa bao giờ yêu cậu, và... - Và tôi không nên luyến tiếc cô ta, phải không, Fanchon? Và vì quả cô ta chưa bao giờ yêu tôi, nên cô đừng phí công vô ích. Vì vậy cô đừng làm gì hết, và chớ băn khoăn về chút phiền muộn cô đã gây cho tôi. Tôi không còn phiền muộn gì nữa đâu. - Những phiền muộn ấy không thể chóng quên thế đâu - cô bé Fadette đáp, rồi suy nghĩ và nói tiếp - Ít nhất cũng như người ta thường nói. Chỉ vì giận nhau mà cậu nói thế thôi, Landry, khi hết giận, thì đâu sẽ lại vào đấy, và cậu sẽ hết sức buồn bã cho tới khi làm lành được với cô ta. - Có thể như thế - Landry đáp - nhưng vào giờ này, tôi cam đoan với cô là tôi không hề biết và không hề nghĩ tới điều đó. Tôi nghĩ là chính cô muốn làm tôi tin rằng tôi thiết tha với cô ta; nhưng tôi thì cảm thấy nếu có chút gắn bó, cũng rất ít ỏi và tôi hầu như không còn nhớ tới nữa. - Kỳ lạ thật - cô bé Fadette nói và thở dài - thì ra con trai các cậu, các cậu yêu như thế hả? - Trời đất, con gái các cô, các cô cũng chẳng yêu nhiều hơn; vì các cô giận dỗi người ta rất dễ dàng nhưng rồi lại khuây khỏa rất nhanh. Nhưng chúng ta nói những chuyện mà có lẽ mình chưa hiểu, ít nhất là cô, người luôn luôn chế giễu những người đang yêu, cô bé Fadette ạ. Tôi tin chắc là vào lúc này, cô vẫn trêu chọc tôi khi muốn hòa giải tôi với Madelon. Cô đừng làm thế, tôi xin nhắc lại vì cô ta có thể tưởng là tôi nhờ cô, và sẽ hiểu lầm. Và có thể cô ta sẽ giận khi nghĩ tôi tự cho mình là người tình chính thức. Sự thật là tôi chưa bao giờ nói với cô ta một lời tỏ tình, dù là bỡn cợt và dù tôi có hài lòng được gần và mời cô ta nhảy, thì cũng chưa bao giờ cô ta tạo cho tôi chút can đảm để nói cho cô ta biết. Vì vậy, chúng ta cho qua chuyện đó đi thôi; tự ý cô ta sẽ quay lại nếu cô ta muốn; và nếu cô ta không quay lại, thì tôi tin chắc không vì vậy mà tôi chết buồn đâu. - Tôi biết rõ hơn bản thân cậu những điều cậu suy nghĩ về chuyện ấy, Landry ạ. - cô bé Fadette nói tiếp - Tôi tin cậu khi cậu bảo là chưa bao giờ tỏ tình thân với Madelon bằng lời lẽ; nhưng cô ta phải thật sự ngây thơ mới không biết tình cảm ấy trong ánh mắt cậu, nhất là hôm nay. Vì tôi gây nên mối bất hòa nên tôi phải tạo ra sự giải hòa, và đây là cơ hội tốt để làm cho Madelon hiểu là cậu yêu cô ta. Tôi sẽ làm việc đó và sẽ làm hết sức tinh tế và đúng lúc để cô ta tuyệt nhiên không thể nghi ngờ là do cậu xúi giục. Landry, cậu hãy tin con bé Fadette, con Dế mèn xấu xí tội nghiệp không hề có nội tâm xấu xa như ngoại hình này đâu; và cậu hãy tha thứ cho nó dã quấy nhiễu cậu, vì kết quả sẽ là điều rất tốt đối với cậu. Cậu sẽ biết nếu có được tình yêu của một cô gái đẹp là điều sung sưóng, thì có tình bạn của một cô gái xấu là điều bổ ích, vì những cô gái xấu xí không vụ lợi và không có gì làm họ giận dỗi hay hận thù hết. - Fanchon, dù cô đẹp hay xấu - Landry vừa nói vừa cầm tay cô gái - hình như tôi đã hiểu tình bạn của cô là một điều tốt, và tốt tới mức tình yêu có lẽ là một điều xấu với nó. Cô rất tốt bụng, giờ đây, tôi biết như vậy. Tôi đã thật sự xúc phạm tới cô nhưng hôm nay cô không muốn chú ý, và khi cô bảo tôi đã xử sự tốt với cô, thì trái lại, tôi thấy mình đã hành động rất khiếm nhã. - Thế là thế nào, Landry? Tôi không hiểu ra làm sao cả… - Ấy là tôi không hề hôn cô lấy một lần trong khi nhảy, Fanchon; thế nhưng đó là bổn phận và quyền lọi của tôi, vì tục lệ là như vậy. Tôi đã xử sự với cô như với những cô bé lên mười mà người ta không cúi xuống để hôn, trong lúc cô hầu như cùng tuổi với tôi. Vì vậy tôi đã làm nhục cô, và nếu không phải là một cô gái cực kỳ tốt bụng thì cô đã nhận thấy rõ. - Chỉ nghĩ tới không thôi, tôi cũng không - cô bé Fadette đáp; rồi đứng dậy, vì cảm thấy mình nói dối và không muốn tỏ là mình nói dối - Kìa - cô vừa nói vừa cố sức tỏ ra vui vẻ - cậu nghe tiếng dế kêu trong đồng lúa kìa; chúng gọi tên tôi đấy; mà cả con cú mèo nữa, nó báo cho tôi giờ giấc các vì sao chỉ ra trên mặt đồng hồ bầu trời. - Tôi cũng nghe rõ, và tôi phải trở về Priche; nhưng Fadette này, trước khi tôi nói lời tạm biệt, cô có muốn tha lỗi cho tôi không? - Nhưng tôi có giận cậu đâu, Landry, và cậu không có gì để tôi tha lỗi hết. - Có chứ - Landry nói, lòng hết sức xao động từ khi nghe cô gái nói với mình về tình yêu và tình bạn, với một giọng êm đềm tưởng chừng còn hơn cả giọng chim sơn tước hót trong bụi cây - Có chứ, cô phải tha lỗi cho tôi, nghĩa là giờ đây bảo tôi phải hôn cô để sửa chữa thiếu sót là đã quên hôn lúc ban ngày. Cô bé Fadette hơi run rẩy; rồi ngay lập tức, lấy lại gương mặt vui vẻ: - Landry, cậu muốn tôi cho cậu chuộc lỗi bằng một sự trừng phạt. Vậy thì tôi xin xóa nợ cho cậu. Nhảy với đứa con gái xấu xí đã là tốt rồi; muốn hôn nó, thì quả là quá hào hiệp. - Thôi nào! Cô đừng nói thế! - Landry vừa thốt lên vừa nằm lấy cả bàn tay lẫn cánh tay cô gái - tôi nghĩ hôn cô không phải là một sự trừng phạt trừ phi tôi làm cô phiền lòng và kinh tởm... Nói xong, Landry ước mong được hôn cô bé Fadette và run lên vì sợ cô gái từ chối. - Landry, cậu nghe tôi nói - cô gái bảo, giọng êm ái dịu ngọt - nếu là đứa con gái đẹp, thì tôi sẽ nói với cậu là nơi đây và giờ này không phải là nơi và lúc hôn nhau vụng trộm. Nếu là đứa đỏm dáng; thì, trái lại, tôi sẽ nghĩ đây là nơi và lúc thích hợp, vì ban đêm che khuất vẻ xấu gái của tôi và ở đây không có ai hết để làm cậu xấu hổ về ý muốn nhất thời của mình. Nhưng, không đẹp mà cũng chẳng đỏm dáng, tôi xin nói với cậu thế này: hãy nắm lấy tay tôi để tỏ tình bạn trung thực, và tôi sẽ vui mừng có được tình bạn của cậu, vì tôi chưa bao giờ có được tình bạn, và không ước mong một tình bạn nào khác. - Được, anh siết chặt tay em với tất cả tấm lòng của mình, em hiểu không, Fadette? - Landry xúc động thay đổi cách xưng hô - Nhưng tình bạn trung thực nhất - và là tình bạn của anh đối với em - không hề ngăn cản chúng ta hôn nhau. Nếu em từ chối sự biểu thị này, thì anh nghĩ là em vẫn còn có gì chống lại anh. Và cậu ta định bất chợt hôn cô gái; nhung cô phản đối. Và vì cậu ta vẫn khăng khăng một mực, cô gái vừa khóc vừa nói: - Landry, bỏ em ra, anh làm em buồn lắm. Landry ngừng lại, hết sức kinh ngạc; và buồn bã thấy cô gái vẫn khóc, cậu ta đâm ra hờn giận. - Tôi thấy rõ cô không nói thật khi bảo tình bạn của tôi là tình bạn duy nhất cô mong ước. Cô có một tình bạn nồng nhiệt hơn đã ngăn cấm cô hôn tôi. - Không, Landry - cô gái đáp, và khóc tức tưởi - nhưng em sợ hôn em ban đêm trong khi không trông thấy em, anh sẽ oán ghét em khi gặp lại em ban ngày. - Anh chưa trông thấy em bao giờ hay sao - Landry nói, vẻ bồn chồn - anh không trông thấy em vào lúc này hay sao? Em lại đây, dưới ánh trăng này, anh thấy em rõ rồi và không biết em có xấu hay không, nhưng anh yêu gương mặt em vì anh yêu em, chỉ có thế thôi. Cậu ôm hôn cô gái. Lúc đầu có phần run sợ, nhưng rồi say đắm tới mức nàng sợ và vừa đẩy cậu ra vừa nói: - Thôi; Landry, thôi. Hình như anh hôn em vì giận dữ hay vì anh nghĩ tới Madelon. Anh hãy yên tâm, mai, em sẽ nói chuyện với cô ta, và mai, anh sẽ hôn cô ta một cách hứng thú hơn nhiều. Nói xong, Fadette bước ra nhanh và đi thoăn thoắt. Landry như điên cuồng và muốn chạy theo. Cậu cân nhắc tới ba lần trước khi quyết định đi xuôi về phía bờ sông. Và cuối cùng, cảm thấy ma trơi ở gần mình, cậu chạy một mạch đến Priche.