Có năm xu cuả thầy tôi cho để ăn quà dần trong mấy hôm, chúng nó đã bắt nạt tôi lấy mất. Tôi đi về, một tay ôm sách, còn một tay ôm quần. Nghĩ tấm tức cả đêm. Tuy sợ chúng lắm, nhưng sáng hôm sau tôi vẫn phải cặp sách đi học. Và đã khá liều lĩnh, tôi đút vào trong mép sách một chiếc đuã, vót nhọn hai đầu, thành một cái dùi rất sắc. Tôi quyết can đảm một phen nếu chúng còn trêu tôi. Coi chừng cả nút! mỗi đứa ăn một dùi cuả "ông" là bỏ đời. Nhưng đi sang đến trường học thì bao nhiêu tính liều lĩnh tôi đã nuôi được từ nhà đều biến sạch. Tôi lại sợ,ừ - tôi có một cái dùi; song ngộ cả cái bọn ngót một chục đứa thù cuả tôi, mỗi đưá cũng có một cái dùi thì sao! Mỗi đưá sẽ chỉ cho tôi nưả nhát thì còn gì là tôi! Tôi đâm ra sợ cả cái dùi cuả tôi. Ngần ngừ một lát, tôi rút dùi, vứt tõm xuống ao. Thầy đồ chưa ra dạy. Học trò mỗi anh làm một việc, anh quét nhà, anh đun nước, anh mài son, anh đứng xúm lại nói chuyện. Những đưá hôm qua bắt nạt tôi đã đến. Chúng nhìn tôi rồi nháy nhau, cười khúc khích. Tôi đỏ mặt, im lặng cúi xuống mở sách ra học lại những câu đã học hôm qua. - Anh Lại phú Cang. - Dạ. Tôi giật mình ngẩng đầu lên. Lại sắp sinh sự gì đây chắc? Một anh lớn hơn tôi độ ba bốn tuổi, trạc mười lăm, mười bốn gọi và lừ lừ tiến đến bên tôi. Hắn nói dõng dạc: - Tôi là trưởng tràng. Trưởng tràng là người đứng trùm tất cả các anh. Sau thầy thì đến tôi. Tôi dạy các anh tập viết, tập đọc, tập kể nghiã để đỡ mệt cho thầy. Tôi nghe nói hôm qua bọn thằng Má, thằng Sinh đánh anh phải không? - Dạ, thưa anh, chúng nó định lột quần, lột áo em. Chúng nó lấy mất cuả em năm xu. - Những thằng láo thật. Chúng nó cậy ma cũ bắt nạt ma mới đấy, nhưng thôi, từ giờ sẽ không đưá nàm dám o oe gì với anh nưã. Đã có tôi. Tôi sung sướng cảm động: - Vâng. - Tôi làm chức trưởng tràng, nghiã là chức tôi to lắm, khó nhọc lắm, mà tôi lại phải che chở cho anh khỏi chúng nó đánh, như thế, riêng với anh, anh phải chiụ ơn tôi rất nhiều. - Vâng, em biết ạ. - Tốt lắm. Thế thì tôi bảo anh điều này. - MỖi tháng anh phải đóng cho tôi ba xu. Ba xu là vào ba việc. Chức trưởng tràng cuả tôi một xu. Công tôi phải bảo anh học, một xu. Một xu nưã thì vào cái tiền tôi che chở cho anh. Anh nghe rõ chưa? Tôi còn ngần ngừ chưa biết trả lời sao, hắn đã nói tiếp: - Tôi phải nói rõ để anh biết rằng trong tất cả lớp này, mỗi tháng ai cũng phải góp cho tôi hai xu. Không phải riêng gì mình anh. Anh chỉ phải nặng hơn họ một xu. Mất có mỗi một xu mà khỏi bị chúng nó đánh, chúng nó lột, là còn rẻ chán. Anh đã hiểu như thế chưa? Tôi ngẩn ngơ, làm bộ như chẳng hiểu gì hết, thì hắn lại truyền cho tôi một cái lệnh rất chắc chắn: - Sáng mai anh phải nộp ngay cho tôi ba xu. - Thưa anh, nhưng... Hắn xẵng giọng: - Nhưng gì? Tôi hỏi thật anh muốn hay không muốn thế? Chỉ nói cho "đây" biết một tiếng thôi. Không dám ngần ngừ gì nưã, tôi buông luôn một câu: - Vâng. Hắn nhe răng ra cười hì hì. Và lại xoa cái núm hoa roi cuả tôi: - Có thế chứ. Tốt. Tốt lắm. Mai nhé! Tôi hậm hực mà vâng lời. Sánh hôm sau tôi phải đem "cống" hắn đủ cả ba xu - để hắn chi tiêu vào những ba việc! Nhưng cũng nhờ thế, từ đấy tôi được yên dạ mà học hành. Lũ "đầu trâu mặt ngưạ" kia không dám đụng chạm, hạnh hoẹ gì tôi nưã. Coi ra các cu cậu sợ anh trưởng tràng cuả tôi lắm. Chẳng biết sợ về những nỗi gì nhưng cứ cái sự hắn lớn hơn, cao hơn, khoẻ hơn cùng đủ kinh rồi! Mỗi ngày tôi chỉ phải đi học buổi sáng. Buổi chiều ở nhà học bài. Tôi học rộn cả nhà. Và cả nhà tôi, ai cũng có ý vưà sợ vưà quý tôi hơn trước. Tôi đã đi học rồi mà! Thỉnh thoảng những người quen thuộc đến nhà tôi chơi thường hỏi: - Cậu cả Canh học được mất thúng chữ rồi? Cậu cả? Ấy đấy, nhờ có sự đi học mà tôi được lên chức to đến thế. Còn hỏi học được mấy thúng chữ, thì nào tôi biết làm sao được mấy thúng! Nhưng u tôi đã vui vẻ trả lời người ta: - Cháu nó đã được độ ba mẹt rồi đấy. À ra tôi đã học được độ ba mẹt chữ. U tôi biết cả. Tài thực, và từ hôm đó, hễ ai hỏi tôi đã học được bao nhiêu chữ, tôi cứ liệu mà nói nhân dần hai cái mẹt chữ cuả tôi lên. - Cháu đã học được ba mẹt ạ! - Cháu đã học được bốn mẹt rưỡi ạ! Ai cũng cười, tôi cũng cười nốt, hai má tôi bừng đỏ lên tận tai. Bỡi vì tôi chắc rằng họ cười để khen mình học giỏi.