12. Khi mẹ bị bệnh, có nên tiếp tục cho bé bú mẹ không?

Mẹ bị bệnh thường là một lý do ngưng cho con bú một thời gian. Thật ra, có rất ít trường hợp cần thiết phải ngưng sữa mẹ. Nhiều bà mẹ không biết rằng: bắt đầu cho bé ăn một loại thức ăn nhân tạo khác còn đáng lo ngại hơn là cho bé bú sữa của mẹ đang bệnh.Vấn đề được nảy sinh như thế nào? Cách giải quyết?A. Mẹ nghĩ rằng khi mình bệnh thì không thể cho con bú- Mẹ cần hiểu rằng: Vẫn có thể tiếp tục cho con bú ngay cả khi bị bệnh. Nếu mẹ sợ mình lây bệnh cho con thì thực tế trẻ đã có thể bị lây từ trước khi mẹ phát bệnh (lây qua đường hô hấp, nước bọt hoặc qua sữa...). Mặt khác, khi mẹ bệnh thì trong người sẽ tạo được kháng thể chống lại bệnh tật. Lúc này càng phải cho trẻ bú mẹ nhiều hơn để nhận được các chất bảo vệ này.- Khi mẹ bệnh phải điều trị thì nên báo cho bác sĩ biết rằng mình đang trong thời kỳ cho con bú. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc an toàn nhất cho cả mẹ và bé mà không cần ngưng cho bú mẹ.- Trong thời gian dùng thuốc, mẹ cần quan sát các thay đổi nơi em bé để thông báo với bác sĩ.- Chủng ngừa cho bé theo đúng lịch để tạo sức đề kháng chống bệnh, hoặc chữa bệnh cho bé bằng cùng một loại thuốc với mẹ.- Nếu mẹ không muốn cho bú, có thể vắt sữa cho uống bằng muỗng. Như vậy có thể duy trì nguồn sữa để mẹ tiếp tục cho bú khi hết bệnh.B. Mẹ nghĩ rằng mình bị mất sữa khi bị bệnh.Hiện tượng mất sữa xảy ra do mẹ không cho trẻ bú hoặc cho bú ít đi, chứ không phải do mẹ bị bệnh. Cần cho trẻ bú đều đặn hoặc vắt sữa trong khi bị bệnh và cố gắng cho trẻ bú lại càng sớm càng tốt thì sẽ không bị mất sữa.- Nếu mẹ bị sốt, mất nước vì ra mồ hôi nhiều mà không được bù lại, lượng sữa cũng có thể bị giảm. Vì vậy, nên uống nhiều nước, uống sữa... khi bị bệnh.C. Mẹ phải nhập việnTrường hợp mẹ phải nhập viện để điều trị hoặc để nuôi trẻ bệnh khác, bé ở nhà được nuôi bằng sữa bò hoặc bột ngũ cốc. Bé có thể bị bệnh vì thức ăn mới, và sẽ không chịu bú lại sau một thời gian xa mẹ. Vì vậy, nên:- Cố gắng cho bé ở cạnh mẹ để có thể tiếp tục được cho bú mẹ.- Nếu mẹ phải nhập viện, có thể nhờ người mang bé đến bệnh viện, hoặc vắt sữa mang về... Trong trường hợp phải cho bé uống thêm sữa ngoài, nên pha các loại sữa bột cho uống bằng ly hay bằng muỗng.- Cố gắng vắt sữa và cho bú mẹ lại càng sớm càng tốt để không bị giảm lượng sữa, mất sữa. Nếu lượng sữa bị giảm sau khi xuất viện thì vẫn có thể phục hồi.- Lượng sữa của mẹ sẽ được phục hồi như cũ nếu cho bé tiếp tục bú.- Nếu bé không chịu bú mẹ, cần phải tập cho bé bú mẹ trở lại từ đầu.D. Khi bầu vú có vấn đề° Nếu là do tắc tia sữa (tắc ống dẫn sữa), cách giải quyết như sau:- Đắp ấm và xoa tròn từ chỗ tắc (sờ thấy khối u cục trong vú) đi dần về phía núm vú, và vẫn cho bú vú bên đó. Nếu vú căng tức nhiều thì có thể vắt bớt một ít sữa cho đỡ đau và giúp bé ngậm vú được. Có thể cho bé bú ở những tư thế khác nhau trong các bữa bú (bú nằm, tư thế dưới cánh tay...).- Cần tìm xem nguyên nhân nào làm tắc sữa để phòng tránh (do cho bú trễ, cho bú không thường xuyên, bé ngậm bắt vú kém, mẹ tỳ quá mạnh các ngón tay vào bầu vú khi cho con bú, mặc áo ngực quá chặt...).Tiếp tục cho bú bên vú không đau. Nếu nứt núm vú thì sau cữ bú, lấy vài giọt sữa thoa lên chỗ nứt cho mau lành. Xác định nguyên nhân gây đau đầu vú: do dứt trẻ khỏi vú quá nhanh, trẻ ngậm vú chưa đúng, bị nhiễm nấm ở vú... để khắc phục kịp thời.Hỏi ý kiến bác sĩ trong trường hợp bị nhiễm trùng ở vú (viêm vú, áp xe vú...). Vẫn có thể cho trẻ bú bên vú lành. Có khi phải vắt sữa ra vì sữa còn đọng trong vú sẽ dễ gây áp xe hơn.13. Sinh hoạt vợ chồng có ảnh hưởng gì đến sữa mẹ?Các bà mẹ thường cho rằng sinh hoạt vợ chồng làm sữa của họ không tốt. Đây là một sai lầm vì sinh hoạt vợ chồng không gây ảnh hưởng đến sữa mẹ, cái cần quan tâm là mẹ có thể có thai lại.Nếu nhận thấy bà mẹ lo lắng về vấn đề này, cần phải tế nhị giúp họ hiểu và tự tìm ra cách giải quyết (dùng biện pháp ngừa thai thích hợp nhất cho mình).14. Trong thời gian cho con bú, mẹ có thể có thai lại không?Việc cho con bú mẹ thường xuyên sẽ làm chậm có kinh nguyệt trở lại và chậm có thai, do đó giúp người mẹ sinh thưa hơn. Tuy nhiên, đây không phải là biện pháp kế hoạch hóa gia đình hữu hiệu.Cần thảo luận với chồng về lần sinh kế tiếp (khoảng vài năm sau) để chọn lựa biện pháp tránh thai tốt nhất cho mình cho đến khi có thể sinh lại. Điều này phải thực hiện chậm nhất vào lần khám hậu sản cuối cùng (khoảng 6 tuần sau sinh), vì sau thời gian này, mẹ có thể có thai lại, trong khi trẻ còn đang cần sữa mẹ.Thuốc viên ngừa thai: Các loại thuốc ngừa thai phối hợp oestrogen và progesteron không thích hợp trong lúc này, vì oestrogen có thể làm giảm lượng sữa mẹ. Loại thuốc viên ngừa thai chỉ có progesteron thì không làm giảm tiết sữa, đôi khi còn giúp tăng lượng sữa tạo ra.Thuốc ngừa thai dạng chích: Depo provera không làm giảm tiết sữa mà có thể tăng tạo sữa, cho nên rất thích hợp cho các bà mẹ đang cho con bú.Dụng cụ tử cung (đặt vòng): Vòng tránh thai không ảnh hưởng đến sữa mẹ cho nên rất thích hợp cho các bà mẹ còn cho con bú. Tuy nhiên, không nên đặt vòng trong 6 tuần sau sinh vì sẽ dễ bị sút ra, cũng như bị lạc vòng...° Bao cao su, màng ngăn âm đạo, kem diệt tinh trùng, viên tạo bọt... các phương pháp này đều thích hợp cho việc bú mẹ nếu cả hai vợ chồng cùng chấp nhận.15. Mẹ có nên tiếp tục cho con bú khi có thai trở lại?Mẹ có thai vẫn có thể tiếp tục cho con bú mẹ, ít nhất là đến khi thai máy (khi trẻ đã hơn 4 tháng tuổi và có thể ăn dặm). Một số bà mẹ mang thai vẫn cho con bú đến khi sinh trẻ thứ hai và cho cả hai trẻ cùng bú mẹ. Điều này rất có lợi khi bà mẹ có thai lại quá sớm mà trẻ chưa đủ lớn để có thể cai sữa được.Một số bà mẹ cai sữa vì sợ có hại cho trẻ hoặc cả hai trẻ. Tuy nhiên, việc cai sữa quả sớm là rất nguy hiểm cho bé, và y học cho thấy vẫn an toàn nếu mẹ đang mang thai tiếp tục cho con bú mẹ.Khi mẹ có thai lại, thường thấy có hiện tượng căng sữa và lượng sữa tiết ra có thể giảm vì có sự thay đổi về nội tiết tố trong cơ thể. Đến cuối thai kỳ, sữa non bắt đầu được sản xuất.- Việc cho bú mẹ trong thời gian mang thai không có hại gì cho cả hai đứa trẻ.- Nếu mẹ cần phải cai sữa cho trẻ thì phải giảm từ từ (xem chương 5). Cai sữa đột ngột có thể gây nguy hiểm và làm trẻ dễ mắc bệnh.- Mẹ cần được ăn uống tốt hơn vì phải nuôi đến ba người.