Tôi muốn nhắc những bạn trẻ phàn nàn hồi nhỏ học hành dở  dang rằng sự học ta đã hấp thụ được, dù nó thô sơ tới đâu nữa,  cũng không thể làm trở ngại cho sự thành công của ta được. Thế kỷ mười chín đã quá đề cao kiến thức, tôn sùng kiến  thức. Những nhà trí thức siêu quần thời đó cho rằng kiến thức có  ảnh hưởng lớn nhất trong đời sống. Mà thực ra, một nền giáo dục  tiếp thu được của người khác có thể bất tiện cho ta hơn là có lợi.  Một thanh niên xông vào đời đừng nên mắc cỡ rằng không có bằng  cấp đại học trong tay. Đành rằng sự đào tạo thanh niên trong các ngôi trường khả  kính đó, cũng có giá trị chứ không phải không, nhưng phải là  người có óc tìm tòi mới tránh được nguy hại lớn lao của nền giáo  dục đại học: nguy hại đó làm cho thanh niên đang ở tuổi mà đầu óc  rất dễ bị ảnh hưởng, chỉ tôn trọng, mê say mỗi một phương diện  của tri thức mà khinh bỉ tất cả những phương diện khác. Thực ra, có kiến thức là nhờ có tư cách, mà thành công không  phải là nhờ có kiến thức. Điều quan trọng là một người phải tự ý  muốn học hỏi thêm vì như vậy sự hiểu biết mới thực là của mình. Đành rằng một em bé hoặc một thiếu niên phải nhờ thầy chỉ  bảo cho tất cả những điều mình có thể học được. Tôi nhìn nhận giá  trị của nền giáo dục đại học theo lối cổ và tôi còn khuyên các bạn  trẻ nên tiếp thu nó nữa. Hồi còn đi học những bạn nào có tinh  thần, có cao vọng, có óc mạo hiểm có thể nắm lấy tất cả các cơ hội  học hỏi thêm. Nhưng nếu bạn nào khó ghi nhớ được những lời giáo  sư ngồi từ trên bục cao truyền xuống như truyền một giáo điều thì  bạn đó cũng đừng nên vội thất vọng. Trái lại, có thể còn lấy làm  vinh hạnh rằng có nhiều danh nhân cũng như mình, chẳng hạn  ông Churchill, một vĩ nhân của Anh, hồi nhỏ chẳng đã làm cho  thầy giáo thất vọng đấy ư? Sự giáo dục của tôi thô thiển lắm. Một người thời nay khó mà  tưởng tượng được đời sống trong làng Newcastle vào khoảng 1880.  Chỉ có vài khoảnh nhỏ là trồng trọt được, bốn bề là rừng hoang,  một con sông rộng mênh mông chảy qua. Suốt nửa năm, mặt đất  phủ băng và tuyết, và con sông Miramichi cuốn những tảng băng  ra tới tận ngoài vàm. “ở đây mưa chỉ như bụi trắng mà biển thì  không khác gì đá xanh”. Vào cái mùa đó và trong những điều kiện  như vậy, tất nhiên sự học không được đều đặn, buổi học buổi nghỉ. Cho nên, ít khi tôi được thầy dạy, nhờ đọc sách và tiếp xúc  với người khác mà tôi có được chút kiến thức. Chính sự đọc sách  mới là cái nguồn của kiến thức. Điều quan trọng là đọc những sách  mình thích đọc chứ không phải là đọc những sách người khác  khuyên mình nên đọc. Đọc sách chỉ có lợi khi nào những điều  trong sách thâm nhập vào trí óc ta được. Phải đọc nhiều, đọc đủ loại, như một người có bao tử bằng  thép, nuốt cái gì vào cũng tiêu hóa được hết. Bất kỳ người nào, dù trí óc bình thường, cũng có thể tự luyện  cho mình một khả năng lựa chọn sách, nghĩa là luyện cái giám  thức. Có những cuốn phải liệng vào sọt rác, có những cuốn nên giữ  kĩ để đọc lại, sự lựa chọn loại sách tuỳ mỗi người. Khi một người đã thích một loại sách nào hợp với mình thì là  người đó đã có giám thức rồi mà tự mình không hay, và tất nhiên  chẳng cần ai bắt buộc, người đó sẽ tìm tất cả loại sách ấy để đọc. Có vài môn học và nhiều thanh niên cho là cần thiết để  thành công trong công việc kinh doanh. Trước hết là môn toán rồi  tới môn ngoại ngữ. Môn toán cao học không thực là cần thiết cho  sự thành công, nhưng có điều những người nắm vững môn toán  cũng chính là những thành công trong lĩnh vực kĩ nghệ và tài  chính. Tôi tiếc rằng tôi đã được đào tạo trong nghề kinh doanh tại  một lục địa mà trong sự giao thiệp trên thương trường, người ta  chỉ dùng mỗi một ngôn ngữ từ Bắc cực tới vịnh Mexico. Thành thử  tôi mù tịt về những sinh ngữ khác. Tôi cho rằng sinh ngữ là môn quan trọng nhất cần phải biết  để thành công trong việc kinh doanh, nhưng ý kiến của tôi có thể  sai vì tôi không biết chút gì về sinh ngữ, như tôi đã nói. Nhưng suy đi tính lại thì thị trường mới thực là trường đào  tạo nhà kinh doanh. ở đó, một thanh niên có lương thức có thể tìm  hiểu cá tính của các hạng người và nhờ vậy tự lập được một cái  thang giá trị trong giới kinh doanh. Kinh nghiệm sẽ cho thanh niên đó thấy rằng không phải vì  thiếu những tri thức về lí thuyết mà người ta thất bại trong cuộc  mạo hiểm là đời sống đâu. Cách đây đã lâu, Huân tước Bickenhead hỏi tôi định cho các  con trai tôi học trường nào. Tôi đáp rằng chưa hề nghĩ mà cũng  không quan tâm tới vấn đề đó. Ông tỏ vẻ ngạc nhiên vô cùng. Nguyên nhân chính của sự thờ ơ đó là tôi thầm tính rằng trẻ phải làm chủ vận mệnh của nó và chỉ có nó mới làm chủ vận mệnh  của nó thôi. Nếu nó muốn thành công trong ngành văn học hoặc  trong một ngành nào khác thì nó cứ đọc sách, đọc cho thật nhiều,  cho tới khi óc mở mang đủ phân biệt được cái xấu và tốt, cũng như  một người sành rượu chỉ nhìn qua một thứ rượu nào đó cũng nhận  được là rượu ngon hay không. Có thể rằng người đọc sách và người uống rượu chỉ dùng trực  giác mà nhận định được sách này hay, rượu này ngon chứ không  đưa ra được một lí lẽ khách quan nào. Nhưng không phải vì vậy  mà sự phán đoán của họ sai. Khi họ bảo “Cuốn sách đó viết hay”,  “Thứ rượu này dở” thì ta có thể tin họ được. Cho nên tôi muốn khuyến khích những thanh niên không có  bằng cấp trung học hay đại học quyết chí thành công trong việc  kinh doanh. Theo tôi nghĩ, có một cái nguy hại là học đường  thường đào tạo một hạng thanh niên “tiêu chuẩn”. Một người có cá  tính mạnh mẽ phải biết tự đào tạo lấy chứ không trông mong  nhiều ở học đường. Rất có thể rằng tới lúc hành động, hạng người có cá tính  mạnh mẽ thắng hạng người “tiêu chuẩn”. Muốn có một bút pháp thì chỉ có cách đọc sách cho nhiều, đọc  những sách mình thích. Muốn sành rượu thì không có gì bằng nếm  thật nhiều thứ. Không có gì tập cho ta quen công việc kinh doanh  bằng cách thực hành nó, thực hành ngay từ hồi trẻ, nửa vì thích,  nửa vì muốn có kinh nghiệm. Con người tạo ra vận mệnh của mình chứ không phải là để  cho nó lôi cuốn. Vậy ta có thể thắng nền giáo dục ta đã hấp thụ  được. Ta phải tự đào tạo lấy ta. Thiếu những lí thuyết căn bản thì vẫn có thể tiến trên đường  đời được. Thanh niên nào cũng có cơ hội để làm nên sự nghiệp miễn là  chịu quyết chí làm việc, dành dụm một số vốn, sống điều độ, tránh  thói ngạo mạn và thói sợ sệt, can đảm đương đầu với các cuộc  khủng hoảng, không hề sờn lòng. Lại phải biết thận trọng khi cất  cánh bay bổng, dù có là một thiên tài thì cũng không được trái  những luật an toàn. Bí quyết để tạo nên quyền lực là biến nhiệt tâm hồi trẻ  thành kinh nghiệm và kiến thức. Tôi đã chỉ cho bạn một con  đường tắt để thực hiện điều đó. Tôi đã trải qua tuổi trẻ. Bây giờ tôi đã có kinh nghiệm. Tôi  tin rằng thanh niên có thể đạt nguyện vọng của mình được nếu  nhiệt liệt muốn thành công. Tôi cũng tin rằng chỉ cần một chút  kinh nghiệm buổi đầu là tránh được những vực thẳm mà những kẻ  táo bạo nhất thường gặp trên con đường kinh doanh của mình. Do kinh nghiệm bản thân mà tôi tin chắc những điều tôi mới  biết đó.