Tôi suốt đêm không ngủ. Nửa đêm, ngoài cửa sổ tiếng mưa rơi lộp bộp. Lát sau mưa càng nặng hạt. Ngoài đồng, trên mái nhà, nước chảy ầm ầm ào ào; từ mái căn nhà đất nước xối xả như thác đổ, làm rung chuyển cả đêm đen tĩnh lặng. Bóng đêm lan tỏa khắp mọi nơi, tưởng chừng như có vị thần siêu việt oai nghiêm tung đôi cánh khổng lồ đen sì sắp giáng hạ xuống thế giới này. Tôi thấy khủng khiếp, trong im lìm vắng lặng, cảm giác tai họa theo thói quen khiến tôi mơ hồ cảm thấy sắp phải chịu sự trừng phạt gì đây. Thế là tôi vứt bỏ ý nghĩ hỗn loạn trong lòng, không tơ tưởng đến….. cô ta nữa. Mưa đến sáng thì đột nhiên tạnh hẳn.Lúc đến hối hả bao nhiêu thì lúc đi đột ngột bấy nhiêu. Một chú gà trống cất tiếng gáy thê lương phía bên kia bờ mương, giọt mưa trước mái hiên gõ nhịp buồn bã xuống vũng nước. Sau khi dập tắt ngọn lửa tình dục háo hức trong niềm tự thoả mãn về đạo đức, tôi bắt đầu tìm kiếm về tinh thần những gì không đạt được về xác thịt. Đàn bà,  những phông màn bầy lâu nay che đậy cơ thể đàn bà gỡ bỏ dần hết lớp này đến lớp khác trước mặt tôi. Bây giờ đã gỡ nốt lớp cuối cùng, thì đàn bà chẳng còn gì thần bí nữa. Sự vật không còn sắc thái thần bí sẽ là sự vật tầm thường nhạt nhẽo. Vậy là có thể nói rằng, giờ đây cảm nhận của tôi về đàn bà đã khớp đúng với thực tế hiện hữu. Trạng thái mông lung có thể khiến tôi mặc sức tưởng tượng để từ đó thêu dệt nên một câu chuyện lãng mạn… Tôi chợt hiểu - thực ra – tôi chỉ là kẻ chìm đắm trong ảo tưởng và khéo bịa chuyện dẫu rằng tôi đã đối phó được mọi nỗi trớ trêu của hiện thực đối với tôi, nhưng còn thiếu hẳn tinh thần tiến thủ chủ động. Tôi còn chợt hiểu vai trò của văn minh chủ yếu không phải ở chỗ chỉ đạo hành vi của mình mà ở chỗ giải thích hành vi mình làm. Tôi đã không làm cái việc ấy, tôi đã tưởng tượng rất hợp lý hình ảnh cao lớn của mình. Nhưng nếu tôi làm cái việc ấy, tôi vẫn có thể giải thích hợp lý được, không những tha thứ được cho mình, mà thật sự có thể cho rằng đấy là hành vi của kẻ mạnh. Trời sáng rồi, ánh sáng ban mai nhờ nhờ lọt qua tầng kính bẩn đục. Anh em tù đang ngủ say cả. Tôi thở dài não ruột: người có khả năng suy nghĩ thì sống bằng tư duy, kẻ không có khả năng suy nghĩ thì sống bằng bản năng. Nhưng bản năng làm người ta cứng rắn, còn tư duy lại khiến người ta yếu mềm. Thật ra trên thế giới này, suy nghĩ hay không suy nghĩ cũng thế thôi! Tôi muốn vươn vai ngồi dậy  nhưng đã ngủ thiếp đi. Hôm sau đại đội vẫn đi làm như thường. Trận mưa đêm qua,chẳng để lại bao nhiêu dấu vết trên cao nguyên hoàng thổ, ngoài mấy dòng chẩy tự nhiên do nước mưa xói mòn trên bờ dốc sườn mương. Đương nhiên, ruộng lúa, bãi lau và đầm lầy đều ngập nước. Khi đám cỏ nước xanh rờn đu đưa theo gió, giữa đám cành lá đang khua động, có thể thấy bọt nước trắng xoá khắp nơi. Chỉ khi mưa rào mới nổi bọt nước lên như vậy. Không khí ẩm ướt khác thường, gió như mang theo những làn mưa bụi mỏng như tơ. Màu nâu trên thân liễu và liễu quế hương càng thẫm đậm hơn, còn thân bạch dương thì sáng loáng như đúc bằng bạc. Trên bờ ruộng và lối đi, cóc ngồi chồm chỗm, ếch nhái thì lủi nấp vào cỏ, chẳng khác gì những nạn nhân vùng bão lụt, hoang mang hoảng hốt. Nhưng lối đi không hề lầy lội, bờ ruộng vẫn chắc chắn qua lại được. Đại đội lao cải vẫn đi làm theo con đường đất ấy. Trời sáng rõ, tổ coi ruộng chúng tôi bò dậy, vác xẻng đi kiểm tra phần ruộng của mình, xem mưa có xói vỡ cửa tưới cửa tiêu không, bờ ruộng có chỗ nào sạt lở không. Đầu ong ong váng vất tôi lượn lờ quanh đám ruộng của mình, chẳng biết phải làm gì, miệng đắng chát, bụng không thấy đói tí nào. Nhìn vào nơi hôm qua mình đã đi vào, rồi lại chạy ra, lau lách bị rẽ sang hai phía như một cái cửa tò vò giữa bức tường cao. Cái cửa tò vò ấy đã dấy lên trong lòng tôi một niềm vui sướng, một nỗi buồn thương và một tâm trạng rối bời. Khi tôi kiểm ra qua quít cho xong rồi về với căn nhà đất, đến giữa đường thì gặp đại đội ra đồng làm cỏ.  Đêm mưa, ngày tạnh, trời ơi!  Cho tù lao cải rối bời ruột gan! Một anh tù có cái mũi nhòm mồm, đi qua bên tôi đọc một câu ca dao bực bội hằn học. Đúng thế, giá ban ngày cứ mưa tiếp thì hay bao nhiêu, tù nhân sẽ được trùm chăn ngủ suốt ngày trong trại. Đằng này, sáng ra trời âm u, nhưng lại không mưa. Trong đội lao cải vẫn thường xảy ra chuyện bất ngờ, nhưng xưa nay không bao giờ gặp may. Làm cái thân lao cải, tốt nhất đừng có mơ tưởng hão huyền gì về cuộc sống: tôi mơ tưởng hão huyền, nên tôi đau khổ. Ở đây không có tình yêu, chỉ có tình dục sinh lý. Đội đàn ông đã đi qua hết. Ở tít xa phía sau là đội đàn bà. Bây giờ tôi mới biết mình đang đợi ai; tôi bỗng thấy trào dậy một niềm rạo rực bao nhiêu năm qua chưa từng thấy bao giờ. Không khí xám một màu chì, những hạt mưa đọng trên cỏ xanh bờ mương cũng mờ đục. Nhưng tất cả đều như sáng lên vì được nhìn thấy cô ta. Đám tù đàn bà đi phía trước đều tò mò nhìn tôi chằm chằm, qua khỏi chỗ tôi mới quay mặt đi, cô ta đi sau cùng. Sau lưng cô ta là ông cai vác súng, tay cô cầm liềm để cắt cỏ. Bờ ruộng nào cỏ rậm quá, dứt khoát phải cắt bằng liềm, vì chỗ ấy dù sao cũng không có lúa. Tôi nhìn vào mắt cô ta, mắt cô ánh lên vẻ cười cợt chế giễu nhưng có nét gì đó dường như đã rất quen thuộc và thân thiết với tôi. Chúng tôi chào hỏi nhau qua ánh mắt “ Chào em” “Chào anh” “Em ăn sáng có no không?” “Cũng tàm tạm”. Khuôn mặt cô rạng rỡ tươi tắn, không mảy may có vẻ gì hổ thẹn, thế là tôi lại đâm ra đỏ mặt. Cô cũng ăn mặc hệt như mọi người, quần áo tù đen ngòm không cổ, không túi, thẳng đuồn đuỗn như cái bao đựng bột mì; tay áo rộng thùng thình đung đưa theo nhịp cánh tay, những cánh tay nhỏ bé của phụ nữ, nhưng dưới mắt tôi, cô tựa hồ vẫn trần truồng, vẫn xinh đẹp như hôm qua. Nhưng khi đi qua chỗ tôi, vào cái giây phút giáp mặt nhau thì bỗng nhiên cô vung liềm lên, khua qua mặt tôi một nhát, đồng thời buông một câu nói dữ dằn chỉ để mình tôi nghe rõ: - Ước gì tao giết được mày chết tươi! Tôi chưa kịp phản ứng, cô ngoay ngoảy đi liền. Ông cai đi sau cô miệng làu bàu một câu gì đó, rồi cũng đi luôn. Tôi chờ đợi mãi chỉ để được nghe một câu như vậy. Những lời chuyện trò trao đổi thầm lặng qua ánh mắt của tôi, hoá ra là do tôi tưởng tượng ra. Cơm sáng xong tôi thẫn thờ ngồi trên bờ mương, gió đã xé rách lớp mây màu chì. Xa xa phía chân trời, đã le lói ánh nắng màu da cam. Trong làng bà con đã bắt đầu công việc hằng ngày, đã nghe tiếng uể oải “vắt riệt” giục bò thúc ngựa. Một con ngựa tía gầy trơ xương lao ra khỏi chuồng, ra đến đám ruộng củ cải thì đột nhiên khựng lại, cất cao đầu nghếch mũi hít hít trong gió sớm. Nước mương đã lên tới bắp chân tôi. Tiếng nước chẩy rì rào róc rách, như điệu nhạc rầu rĩ mến thương. Tôi bỗng uất ức trào nước mắt, tôi thấy mình bị tổn thương, cô ta cũng bị tổn thương. Nhưng đích thực bị tổn thương ở đâu thì chịu không biết đươc. Từ đấy về sau, trong đội lao cải không bao giờ trông thấy cô ta nữa. Hơn ba nghìn mẫu ruộng lúa nước, hơn một nghìn người làm cỏ hai ngày là xong. Sang ngày thứ ba đại đội chuyển đến cánh đồng phía bắc nông trường bộ. Tới lúc lúa chín vàng, tổ coi ruộng chúng tôi lại rút về đại đội. Đội đàn bà đã dọn đi trạm khác, chúng tôi chẳng còn dịp nào gặp nhau trên đường nữa. Tôi chỉ hỏi được tên cô ta thôi. Cô ta tên Hoàng Hương Cửu.