Chắc các bạn còn nhớ sự tích nàng công chúa với hạt đậu: nàng công chúa đó nằm ngủ trên bảy tấm nệm, và nàng không ngủ được vì người ta đã để một hạt đậu dưới núi các tấm nệm đó. Các bạn còn nhớ không? Thế thì sự tích sau đây về một ông già đối với bạn có lẽ còn rõ ràng hơn... Ông già này chính là lòng tốt. Một buổi tối kia, khi ông ta đi ngủ, chuẩn bị tắt đèn thì nghe một tiếng gì đấy, tiếng khóc... - Kỳ lạ thật! - Ông ta nói, - Chắc là có ai trong nhà. Ông ta ngồi dậy, mặc quần áo, đi một vòng xung quanh căn hộ chật hẹp mà ông ta sống một mình, thắp đèn lên, nhìn khắp nơi. - Không, không có ai cả, chắc là ở bên nhà hàng xóm. Ông trở lại giường, nhưng một lúc sau, ông lại nghe tiếng khóc ấy. - Hình nhu tiếng khóc ấy đi lên từ dưới đường. Chắc như thế rồi, chắc có ai khóc ở dưới ấy. Ta phải di xem mới được. Ông lại ngồi dậy, quấn chặt quần áo đến mức tối đa, vì đêm lạnh, rồi đi xuống đường. - Không có ai cả. Nhưng hình như tiếng khóc vẳng lên từ đây. Có thể là ở con đường bên cạnh. Đi dò theo tiếng khóc, ông lang thang từ con đường này đến con đường khác, từ chỗ này đến chỗ khác, đi khắp cả thành phố, đến tận căn nhà cuối cùng của con đường cuối cùng. Dưới một gốc cây, ông phát hiện ra một ông già nhỏ bé đang rên khe khẽ. - Ông làm gì ở đây? Ông đang bệnh à? Ông già nhỏ bé nằm dài trên vài miếng giẻ rách, khi nghe gọi loáng thoáng, ông ta giật mình. - Cái gì đấy? À, tôi hiểu rồi, ông là ông chủ của nhà này. Tôi đi, tôi đi ngay đây... - Thế thì ông muốn đi đâu? - Đi đâu? Tôi cũng không biết đi đâu nữa. Tôi không có nhà, tôi sống một mình. Tôi đã trú ở đây... Đêm nay, trời lạnh quá... ông hãy thử ngủ trên ghế dài, trong vườn hoa công cộng, chỉ đắp có vào tờ báo. Không có cái gì để chống lại cái chết. Nhưng ông có thể làm được gì nào? Tôi đi, tôiđi ngay đây... - Khoan, đợi đấy đã, ông nghe tôi nói đây! Tôi không phải là chủ nhà. - Vậy thì ông muốn gì? Một chỗ nằm nho nhỏ à? Thế thì đến đây, không có chăn, nhưng cũng có chỗ cho hai người... - Không, không, tôi muốn nói rằng chỗ của tôi... ấm hơn, có một cái đi-văng... - Một cái đi-văng? Chỗ ấm hơn? - Hãy đến với tôi, đến với tôi. Và ông biết chúng ta sẽ làm gì chứ? Trước khi đi ngủ, chúng ta uống một chén sữa đầy... Hai ông già cùng đi với nhau. Ngày hôm sau, ông đem ông già nhỏ bé đến bệnh viện. Ông ta bị sưng phổi ác tính vì ngủ trong vườn hoa công cộng dưới cánh cổng. Rồi ông trở về nhà. Trời đã khuya, ông đi ngủ, nhưng ông lại nghe tiếng khóc... - Thấy chưa! - Ông nói - Lại bắt đầu rồi. Tìm trong nhà vô ích, vì mình biếtc chắc là không có ai. Thử cố gắng ngủ cũng vô ích, chắc chắn với cái thứ tiếng ấy trong tai, mình không thể nào ngủ được. Can đảm lên, đi xem nào! Cũng như đêm trước, ông già ra khỏi nhà, đi theo hướng tiếng khóc, mà lần này xem ra đến từ chỗ xa hơn nhiều. Ông đi ngang qua thành phố, rồi bước rất lâu. Và ông gặp một điều hết sức kỳ lạ. Ráng sức đi, ông thấy mình ở trong một thành phố lạ, không quen biết, rồi lại đến một thành phố khác. Ông lại tiếp tục bước, càng lúc càng xa. Ông đi hết cả vùng, ông đến một làng nhỏ nằm vắt vẻo trên một ngọn núi. Ở đó có một người đàn bà khốn khổ khóc vì con bệnh, không ai giúp đi tìm thầy thuốc. - Tôi không thể để nó ở đây một mình và cũng không thể đem cháu đi được vì tuyết... Quả thực là tuyết quá nhiều. Đêm giống như một vùng hoang mạc trắng. Ông già nói: - Nào, nào, hãy cho tôi biết người thầy thuốc ở đâu. Tôi sẽ đến tìm ông ta và đưa ông ta đến. Về phần đứa bé, thì hãy làm mát trán của nó bằng một miếng vải ẩm. Như thế nó sẽ thấy dễ chịu, và may ra nó có thể ngủ được... Ông già làm tất cả những gì ông có thể làm được. Và thế là môt lần nữa, ông lại ở trong phòng. Đã sang đêm hôm sau, và cũng như thường lệ, khi ông sắp đi ngủ, một tiếng khóc lại đến với ông trong giấc ngủ, một tiếng khóc gần đâu đây. Không thể nghe tiếng khóc như vậy được, vừa thở dài, ông ta lại mặc quần áo vào rồi lại lên đường. Và một chuyện kỳ lạ, rất kỳ lạ tương tự lại đến với ông. Lần nào, ông băng qua toàn nước Pháp, đi qua biển, đến một xứ có chiến tranh. Ở đó có một gia đình mà nhà cửa đã trúng bom, đang chán nản, thất vọng. - Can đảm lên! Can đảm lên! - Ông già nói - Tôi sẽ giúp các bạn! Tất nhiên ông không thể nào giải quyết tất cả mọi việc nhưng sau khi an ủi mọi người, ông lại quay về nhà. Trời đã sáng hắn rồi, không thể nào ngủ lại được. - Đêm nay mình phải ngủ sớm hơn một chút. Ông tự bảo. Vẫn luôn luôn có ai đó khóc ở Châu Âu, Châu Phi, hay Châu Á, Châu Mĩ. Về khuya, luôn có tiếng khóc đến tai ông, làm ông không ngủ được. Đêm này qua đêm khác, không hề mệt mỏi, ông đi về phía tiếng khóc xa xôi. Ngay cả khi tiếng khóc đến từ phía bên kia trái đất, ông cũng nghe được. Ông nghe và không thể nào ngủ được... ĐOẠN KẾT THỨ NHẤT Ông già là người tốt, rất tốt. Nhưng vì thiếu ngủ, ông trở nên bẳn tính, rất bẳn tính. - Nếu ta có thể ngủ chỉ môt hay hai đêm thôi nhỉ? Ông than thở. - Vì nói cho cùng, không phải chỉ có mình ta trên trái đất này! Không có lẽ không ai nghe những tiếng ấy? Không lẽ không ai muốn đi xem thử điều gì đang xảy ra? Nhiều buổi chiều, khi nghe tiếng ấy, ông dằn mình lại. - Lần này ta không dậy nữa. Ta bị cảm, ta rất đau lưng, không ai có thể trách ta được. Nhưng tiếng khóc ấy nài nỉ, nài nỉ cho đến mức ông ta buộc lòng phải ngồi dậy. Ông càng ngày càng thấy mệt mỏi, càng ngày càng bẳn tính. Cuối cùng, ông có thói quen trước khi đi ngủ, lấy bông nhét vào tai. Vì vậy, ông không nghe những tiếng khóc và có thể ngủ được. Ông ta nói: - Ta không thể làm như thế lâu dài được. Chỉ để nghỉ một chút thôi, như là ta nghỉ vài ngày vậy. Ông làm như vậy trong vòng một tháng. Một buổi chiều kia, ông không bịt tai nữa. Ông lắng tai nghe mà không nghe gì nữa. Ông rình nghe đến khuya: không có một tiếng khóc nào, chỉ có tiếng chó sủa phía xa xa. Ông kết luận: - Hoặc không còn ai khóc nữa. Hoặc ta bị điếc. Dầu sao cũng còn khá ơn. ĐOẠN KẾT THỨ HAI Đêm này qua đêm khác, năm này qua năm khác, ông già đeo đuổi việc của mình. Ông dậy bất cứ giờ nào và đi từ đầu này đến đầu kia của trái đất để giúp đỡ ai đó. Ông chỉ ngủ vài giờ vào buổi chiều, không kịp cởi quần áo, trên chiếc ghế dựa và còn có vẻ mệt mỏi hơn nữa. Hàng xóm bắt đầu nghi ngờ: - Đêm nào ông ta cũng đi đâu? - Ông ta lê la, là một tay du thử du thực, bạn không biết à? - Một tên ăn trộm, chắc chắn như thế! Không còn nghi ngờ gì nữa! - Phải thấy tận mắt! Một đêm kia, trong cư xá có vụ trộm. Hàng xóm quy tội cho ông già. Họ khám nhà, lục tung cả lên. Ông ra sức chống lại: - Tôi vô tội! Tôi vô tội! - Ừ, thế thì ông hãy nói cho tôi biết, đêm hôm qua ông ở đâu? - Đêm qua? À à, tôi ở Ac-hen-ti-na, có một nông dân ở đó mất con bò cái và... - Không, gan thật! Ở Ac-hen-ti-ne! Đi tìm bò cái! Cuối cùng, ông vào nhà tú. Hằng đêm, ông nghe tiếng khóc và rất lấy làm thất vọng vì không thể ra khỏi nhà giam cứu người đang gọi mình.ĐOẠN KẾT THỨ BA Ngay bây giờ chưa có đoạn kết thứ ba. Nhưng cũng có thể như thế nào. Một đêm, trên toàn trái dất, không còn một người nào khóc, không còn một em bé bị bệnh... Đêm sau cũng vậy, những đêm sau nữa cũng vậy. Không ai khóc nữa, không ai đau khổ nữa. Một ngày nào đó, điều đó có thể xảy ra. Ông ta dã quá già để thấy ngày đó. Tuy nhiên, ông tiếp tục thức dậy, bởi vì điều gì ông đã làm, ông vẫn làm, không bao giờ mất niềm hy vọng. Lời tác giả: Tôi yêu đoạn kết thứ ba, đoạn kết không tồn tại. Tất nhiên, đoạn kết đó buồn, nhưng không phải câu chuyện nào cũng có đoạn kết vui.