Truyện Nhị Độ Mai Giới thiệu Trang 1 Trang 2 Trang 3 Trang 4 Trang 5 Trang 6 Trang 7 Trang 8 Trang 9 Trang 10 Trang 11 Trang 12 i.

đai cân: bởi chữ cân đới, trỏ về phái quan chức mũ cao áo dài.

thanh vân: mây xanh, bước thanh-vân nói về công-danh bay nhảy.

loan hoàng: câu này đại ý như câu chữ nho: "Chỉ cức phi loan phượng sở thê" nghĩa là khóm cây gai không phải chỗ đậu của loài chim loan-phụng, Nguyên Cừu Hương đời Hán, mới bổ chức Đình trưởng, có người đàn bà góa đến kiện đứa con ngỗ-nghịch là Trần Nguyên, Hương khuyên-bảo trở về, rồi thân đến nhà, đem nghĩa lý hiểu bảo, Trần Nguyên cảm-đông nghe theo, trở nên người con chí hiếu. Quan Huyện-lệnh là Vương Hoán khen ngợi cất lên làm Chủ-bạ và hỏi: " Nhà ngươi không trị tội Trần Nguyên, lại chịu khó đến khuyên bảo, chả cũng kém mất sự lập oai như giống chim cắt với đàn chim nhỏ hay sao? Hương thưa: "Giữ kỳ làm chim cắt, sao bằng làm chim loan-phụng!" Vương Hán cười nói: "Vậy thì khóm cây gai (trỏ vào chức chủ bạ) không phải chỗ đậu của chim loan-phụng!" Bèn đem tiền lương tháng giúp cho Hương vào nhà Thái học, sau trở nên bậc đại tài.

[Back to the top]

tiếp lỵ: người thay chân, kế tiếp nhận chức.

lễ cách quan dân: bởi câu tục ngữ: quan dân lễ cách.

ái mộ: yêu-mến

Khấu quân: Câu này do tích Khấu Tuân đời Đông Hán làm quan Thái-thú quận Dĩnh-xuyên, dựng nhà học-hiệu, đem văn-hóa dạy dân, sau Dĩnh-xuyên có giặc, khấu Tuân đi tòng-chinh, lúc khải hoàn, Trăm họ đón đường kêu xin để Khấu lưu nhậm một năm nữa. Vua Quang Vũ thấy dân tình Trường xã, Dĩnh-xuyên như thế cũng ưng cho Khấu ở lại.

Huyện-tể: Chức chủ-tể trong một huyện, tức là Tri-huyện.

Miệng sàm dệt gấm thêu hoa: Câu này bởi câu trong Kinh Thi:Thê hề phỉ hề, thành thị bối cẩm, bỉ trấm nhân giả, diệc dĩ thái thậm" nghĩa là những thứ rau cỏ tạp nhạp có thể họp thành gấm vóc, những kẻ hay gièm-pha cũng đã quá lắm.

vạn dân tản, vạn dân y: Tản và áo của muôn dân- cũng như câu nói " bách gia chi sản", nghĩa là của chung mọi nhà- Đây là một lễ chung của dân huyện Lịch-thành đem tiễn Mai-công.

tạc dạ ghi xương: bởi chữ "minh tâm khắc cốt"

phân bào: chia vạt áo, nói về khi giã nhau mỗi người mỗi nơi.

tử-lý: tử: cây tử (cây lộc vừng), lý: làng. Kinh Thi có câu "duy tang giữ tử, tất cung kính chỉ,": ví cây dâu với cây tử tự cha mẹ trồng, nên phải cung kính. Người ta nhân đó mới mượn chữ tang tử để trỏ về quê-hương.

[Back to the top]

ngọc kinh: Kinh-đô nhà vua.

vương-sự: việc nhà vua, việc công.

gia mang: việc riêng bận rộn của tư gia, việc tư.

tràng đình: Mỗi cung đường có một trạm nghỉ chân gọi là đình, nghĩa là dừng chân. Cung ngắn (5 dặm) gọi là đoản-đình, cung dài (10 dặm) gọi là trường-đình.

hương thân: Người văn học trong làng, bậc văn thân địa-phương.

kinh quốc: tức kinh-đô, kinh-sư nhà vua.

kià chài sớm nọ cày trưa, gió gần giọng địch, mây xa tiếng tiều.: câu này tả đủ bốn cảnh: Ngư (chài), canh (cày), mục ( giọng địch), tiều (tiếng tiều)

hoàng hôn: Hoàng là vàng, hôn là tối, lúc chiều hôm gần tối, mặt trời lặn còn sót một ánh vàng vàng, nên gọi là hoàng-hôn.

Lư, Hoàng: tức Lư-Kỷ, Hoàng Tung: hai tên gian-thần đối đầu với Mai-công.

đại-gia: nghĩa đen là cha, tiếng gọi tôn những bậc quan-trưởng cũng như chữ tướng công hay đại nhân.

[Back to the top]

thiết-tha ban tối, khoe-khoang giữa ngày: Câu này đại ý cũng như câu chữ nho: " Hôn dạ khất ái nhi, kiêu nhân bạch nhật"

trong bình: là tên bức bình phong, nơi ngăn phòng ngoài với phòng ngủ.

Di, Tề: Bá Di, Thúc Tề là hai nghĩa-sĩ đời nhà Thương, Chu Vũ-Vương đánh vua Trụ - Vua nhà Thương- hai ông can không được, sau khi nhà Chu đã được nước, hai ông liền lên ẩn cư trên đỉnh núi Thú-dương, hái rau vi ăn thay cơm, dù đói chết cũng không ăn thóc của nhà Chu.

mấy câu: Thơ đề tranh Di, Tề nguyên văn chữ Hán: "Côn trọng đương niên ngã Thú-dương, Chí Kim lưu đắc tính danh hương, Nhược giao liệt-sĩ như kim tại, khởi nhẫn quần gian lập miếu đường," Ý nói bấy giờ hai anh em ông chết đói trên núi Thú-dương, mà vẫn còn để họ tên thơm tho đến bây giờ. Nếu ngày nay còn có liệt-sĩ như thế, há chịu để cho lũ gian thần đứng ở triều-đình.Có người đã dịch:Thủa xưa ở núi Thái hái rau Vi,Muôn kiếp danh thơm, miệng ấy bi,Ví khiến đời nay còn kẻ ấy, Miếu-đường chi để lũ gian-phi.

thanh ứng khí cầu: nghĩa là cùng tiếng thì hưởng-ứng với nhau, cùng chí khí thì tìm nhau.

phủ trời: do chữ thiên-phủ, ý nói vững vàng như kho nhà trời.

hoàng-thành: thành nhà vua.

kỳ-đài: cột cờ

nước nhược: bởi chữ nhược-thủy, nơi tiên ở.

nguồn đào: bởi chữ đào-nguyên: cõi tiên

n "tuế nguyệt như thoa".

[Back to the top]

nội thần: quan trong, tức nội giám, hoạn quan.

kết thái trương đăng: kết hoa trưng đèn.

Thiên-bảo: Một chương trong Kinh Thi (Nhã phong), có 9 chữ như chúc tụng nhà vua:

Như sơn như phụ,

như cương như lăng,

như xuyên như phương chí dĩ mặc bất tăng,

như nguyệt chi hằng,

như nhật chi thăng,

như nam sơn chi thọ, bất khiên bất băng,

như tùng bách chi mậu, vô bất nhĩ hoặc thừng.

Người ta gọi "Thiên bảo cửu như" là thế.

Nghiêu-hoa: Vua Nghiêu đi tuần thú đến đất Hoa, có Phong-nhân (người coi ấp) chúc vua giàu có, sống lâu và nhiều con trai, nên có câu: "Hoa-phong tam chúc". Nghĩa là 3 điều chúc của Phong-nhân ấp Hoa.

bách hí: Trăm trò chơi.

bát âm: tám thứ âm-nhạc.

triều quan: Quan trong triều.

hoàng thân: Họ nhà vua.

Gia-hào: đồ nhắm ngon.

trân-la: rau thơm, rau quí.

[Back to the top]

lạp-hoàng: tức hoàng lạp, sáp vàng.

thiều nhạc: bản nhạc đời vua Thuấn bên Tàu. Đây chỉ nói về âm-nhạc.

ân-gia: nghĩa là cha nuôi, Lư Kỷ là bố nuôi của Hoàng Tung.

Lễ đơn : tờ kê lễ-vật.

nghĩa-phụ: cha nuôi.

ân-nhi: con nuôi.

vượng-khí tướng-môn: bởi chữ: tướng môn vượng khí, khí thịnh vượng trước cửa nhà quan Tướng.

nghi-môn: cửa chính ở các dinh-thự hay lâu đài nào, nhà lớn.

bạn đảng: đảng làm phản, bọn phản đối.

long-nhan: mặt rồng, mặt vua.

[Back to the top]

biên-quan: quan coi ngoài biên-giới.

giặc Thát: tức rợ Thát-đát nguyên là biệt bộ nước di dịch về hạng Hung nô, Đột-quyết, về sau là Mông-cổ, một dân tộc thượng võ đã có phen làn rung-động hoàn cầu.

đoản biểu : tờ biểu ngắn.

chính-pháp thị-tào: xử theo phép chính, nghĩa là đem chém. Thị tào: nơi chém người, cũng như nói "pháp trường".

Đường-hoàng: vua nhà Đường

tham tán, người quyền Đổng binh: Tham-tán, Đổng-binh: hai chức coi việc hành quân đánh giặc.

lòng kiến : do chữ nghĩ khốn.

chẩn-mễ, tiểu-di: chẩn-mễ: gạo phát chẩn, Tiểu-di: quân mọi-rợ nhỏ.

chẩn-thải: phát chẩ và cho vay.

qua-giáp: qua: ngọn giáo; giáp: áo giáp che tên đạn. Qua-giáp là nói về quan võ.

[Back to the top]

văn-chương: nói về quan văn.

hoãn binh: làm chậm việc binh lại, có ý để chờ dịp gì đáng ngờ.

đao-phủ: đao búa, thứ khí-giới để hành-hình kẻ bị phạm tội chết.

cửu-nguyên: cũng như cửu tuyền: chín suối, đường âm.

cách quyền hồi dân: bị cách chức về làm thường dân

Mai Bạch : người gia-đinh theo hầu Mai công.

Tướng-quốc: nghĩa đen là giúp nước, cũng như hộ quốc, tên một ngôi chùa ở kinh-đô bấy giờ.

Họa chí vô đơn: bởi câu họa vô đơn chí, tai vạ bao giờ cũng bị dồn-dập chứ không khi nào chỉ đến lẻ-loi có một việc mà thôi.

lệnh-tiễn hỏa-bài: lệnh-tiễn: lá cờ nhỏ của các quan tướng dùng làm hiệu lệnh để ban phát. Trong lá cờ có đề chữ "lệnh", ngọn cờ hình nhọn như mũi tên.

hỏa-bài: Phiến gỗ có viết chữ, cầm làm hiệu-lệnh của các nha-môn, việc gì khẩn cấp thì phê chữ "hỏa" nghĩa là nóng như lửa, hỏa tốc.

đồng-bào: cùng bọc sinh ra, anh chị em ruột, câu này nói người làm quan đó là em ruột của Mai phu-nhân.

[Back to the top]

Hỉ Đồng: thư-đồng của Mai-sinh.

Nghi-trưng: Một huyện thuộc đạo Duy-dương tỉnh Giang-tô bên Tàu đời bấy giờ.

Nhạc-thân: Bố vợ Mai-sinh.

sinh môn: cửa sống, lối sống, con đường sống.

Phủ-binh: lính phủ, tức lính ở phủ Thường-châu, sở tại, quê Mai-công.

thủy-đạo: đường thuỷ.

phạn-điếm : hàng cơm.

viêm-lương: viêm: nóng ; lương: mát.Thói đời viêm-lương: ý nói thói đời cứ tùy theo kẻ suy người thịnh mà coi trọng coi khinh, cũng như tiết trời lúc nóng lúc lạnh thay đổi thất thường.

chu-tuyền : làm cho trọn vẹn.

tì-sương: vị thuốc độc.

[Back to the top]

môn lại: người coi cửa.

bán-tử: nửa con, tức là con rể.

Tội-nhân

BÁCH BỘ MA ẢNH

BẢO KIẾM KỲ THƯ

Bí mật của Phan Thiên Ân- Người giàu nhất thế giới

BÍCH VÂN THẦN CHƯỞNG

Cõi Vô Hình

Con Tằm

Cửu Âm Giáo

Cửu Tháp

HẬN THÙ QUYẾT TỬ

Xem Tiếp »