Mắt em gái ông lờ đờ. Đôi mắt ấy còn lờ đờ cho đến ngày ông vào lính và ba năm rưỡi sau, ông lê bước về. Cái chết của bố ông như nhát dao quyết định bứt hẳn ông ra khỏi làng.Ông đến chào em gái để ra đi mặc dù lúc ấy chẳng biết đi đâu. Em gái ông đang học năm cuối của trường sư phạm trên thị xã. Nó trọ nhờ nhà một cô bạn cùng lớp. Ông bước vào căn phòng ọp ẹp, cũ kỹ. Mọi thứ đều chật cứng, tối mờ. Mùi ẩm mốc lảng vảng khắp nơi. Nó ngồi trên chiếc ghế đẩu, hơi ngả về phía sau một chút. Trên bàn, mấy cuốn sách nhàu nát vứt bừa bộn. Một chiếc gạt tàn đầy ự. Nó rít thuốc, lờ đờ nhả khói. Ông cúi khom người bước vào và thấy mặt nó trôi trong làn khói trắng đục. Mắt nó trôi đi rất xa. Ông hắng giọng gọi nó về.- Anh đến đây làm gì? Nó hỏi, không chờ ông trả lời, nói tiếp bằng cái giọng vỡ phế quản: - Em hết tiền rồi!Ông không tự ái mặc dù được tiếp đón bằng thái độ như thế.- Sao mày không về chịu tang bố?- Một người là đủ. Nó trề môi, cáu kỉnh.Ông thở nhẹ bất lực. Chính ông cũng chẳng biết mình có hiếu hay không nữa.- Anh đến để chia tay mày.Ông thản nhiên ngồi xuống mép giường. Bừa bộn kinh khủng.- Đi đâu? Nó lại hỏi.- Không biết.Nó thở nhẹ, tiếp tục trôi theo làn khói. Ông gấp chân gạt những vỏ hộp vào gậm giường.- Bố mẹ biết mày thế này, hẳn các cụ sẽ không được vui! Ông ái ngại nói, lúc đó vụt nhớ đến những ngày thơ ấu. Những ngày hai anh em lấy đất ướt nặn hình những con ốc sên có cái chóp xoáy vút. Bọn ông tưởng tượng ra đủ các ngả đường cho ốc sên. Lần nào em gái ông cũng kết thúc một câu lạnh lẽo: “Bọn mình sẽ đi chu du bằng những con ốc sên này. Cho cả bố mẹ đi nữa”. Không hiểu sao ông nhìn nó khẽ rùng mình và nghĩ đến Xoan, người yêu đầu tiên hồi cấp ba.- Em sắp có con!Ông chồm lên khi nghe câu nói của em gái. Mắt ông lướt nhanh qua bụng nó rồi dừng lại ở đôi tay chằng chịt gân.- Với ai? Ông hỏi, gần như hụt hơi.- Với làng mình! Không hiểu sao đêm nào em cũng về làng.- Mày đi bộ?- Vâng.Ông không tin. Nó làm sao có thể đi bộ về làng được. Ông hỏi nó yêu ai, tên gì, nhưng nó chỉ buông một câu gọn lỏn: “Núi rừng!”.Ông ngờ nó bị tâm thần. Ngày mẹ ông mất nó không khóc, cứ ngồi thu lu trong góc nhà ngó mọi người qua lại. Không ai để ý đến nó. Cũng từ hôm ấy không hiểu sao nó ghét ông Biền đến phát sợ. Nhìn thấy ông ta nó lảng xa như tránh một con vật ghê tởm.- Có nghĩa là mày chửa hoang? Ông lẩm bẩm một mình.Em gái cúi xuống lôi trong gậm ghế ra chiếc nồi nhôm đen kịt. Coi như không có ông, nó loẹt quẹt vét cơm nguội, trộn với ít muối vừng, ngồi ăn một cách thản nhiên. Bụng ông sôi ầm ầm.- Tao đói! Ông gào lên.- Bố bảo tất cả đều phải tự lực! Nó vét nốt chỗ cơm trong cái bát da lươn nứt vành rồi lẳng bát vào gậm ghế như cũ. Nó ra ngoài vục nước quệt mồm, ông nhìn ngang thấy bụng nó đã lùm lùm.- Tao đi đây!Ông chán nản đứng dậy. Nó nhìn ông rất nhanh, cặp môi thoắt tái nhợt…… Đấy là lần cuối cùng ông gặp nó. Sau này, ông nghe tin nó về làng và chết ở dưới gốc cây si như những người khác. Nó chết, trong bụng nó vẫn cựa quậy đứa con. Người làng vội vã chôn hai mẹ con nó cạnh mộ bố mẹ ông. Từ phòng nó bước ra, ông chẳng biết mình sẽ đi đâu. Ông mặc cho bước chân định đoạt. Khi bừng tỉnh, ông đã thấy mình đang ở ghềnh đá. Trời đã tối, cơn mưa đột ngột ập xuống. Người ông ướt sũng nhưng thanh thản. Ông không thấy đói mặc dù cả ngày hôm đó không có gì cho vào bụng. Sau mưa, trăng dậy lên bừng bừng. Ông đi một mình giữa khuya. Tiếng thở dài từ mỏm đá, rìa sông làm ông khựng lại. Ông thấy một người đàn bà ngồi đó, cô ta bó hai tay vào nhau, tóc rũ sau lưng. Ông muốn lùi lại, nhưng không hiểu sao chân cứ dấn lên. Người đàn bà không nhìn thấy ông, cô ta mải mê với ánh trăng bốc khói giữa mặt sông. Trên má cô ta, ánh sáng méo mó, chạy lằng nhằng. Cái dáng bất động và đôi mắt đăm đăm nhìn khiến ông liên tưởng đến vẻ tuyệt vọng của con mèo trên đầu nóc nhà giữa buổi chiều bầm tím.Ông lầm bầm và cô ta từ từ quay nhìn. Mũi cô ta hấp háy như đánh hơi. Toàn thân ông rợn ngợp. Ông ngồi xuống cạnh cô ta. Xung quanh đã chết, chỉ còn lại sự dịch chuyển của các linh hồn.- Ịt ẹ ày.Ông ngạc nhiên phát hiện sau lưng người đàn bà còn một thằng bé. Nó chui nửa người trong chiếc bao tải. Thằng bé chằm chằm nhìn ông, mắt nó bắt trăng, xanh như mắt mèo.- Con hả?Ông hỏi, cô ta gật đầu. Thằng bé nhai cái gì trong miệng lốp cốp. Ông quờ tay vẫy nhưng nó không lại, nó co người thành một đống bùng nhùng. Thằng bé dạo đó mới được bốn năm tuổi. Nó ngọng nghịu, đôi mắt lồi ra, mũi chảy thành hai dòng đặc quánh xuống môi. Nó gầy nhỏng, đen xạm. Đêm đó ông trở thành kẻ có gia đình. Ông làm chồng, làm bố. Sau này, khi cô ta chết, ông đến với người đàn bà thứ hai, bà này sắc sảo hơn, to béo hơn, nhưng không cho ông một đứa con, một kỷ niệm nào cả.Chiều mùa hạ. Trời vàng rực ẩn sau lớp rừng bị cháy tơ tướp đang cố gắng hồi sức. Những cơn gió hiếm hoi lóp ngóp bò lên từ lòng đất làm vô số lá khô và tàn tro bay loạn xạ khắp làng. Xa xa, về phía Tây, con đường nhỏ, gầy còm dẫn vào khe Bò Đái thấp thoáng ẩn hiện giữa những búi lau trắng phơ, dày đặc. Ánh nắng thoi thóp lê lết rút về nơi cố hữu của mình ở sau dãy đồi. Dòng Linh Nham lầm lì chuyển động, tiếng nước lục bục lúc lúc bị át đi bởi tiếng xe ô tô lao qua. Chiếc cầu nâu gỉ rên lên kèn kẹt dưới sức nặng miết xuống của những chiếc xe chở quặng từ Trại Cau về Gang thép. Làng Phan co mình dưới ánh sáng lờ đờ uể oải. Những ngôi nhà thưa thớt, mái cũ kỹ bị tốc lên trông như tóc kẻ đi ngược gió.Lão Liêm đờ đẫn vác chiếc ghế đẩu bóng vàng ra chái nhà ngồi. Cái trán ngắn choằn của lão bóng rợn, in rõ mấy rãnh ngang đen. Mắt lão nheo nheo, một bên lông mày trĩu xuống, hai cánh mũi to phập phồng đánh hơi. Sông Linh Nham phả mùi tanh khắp làng. Vài sợi lau liệng nhẹ đùa rỡn trong cơn hứng chí im lặng. Dưới chân cầu, cạnh chỗ đất nứt, có mấy đứa trẻ cởi truồng chí choé té nước lên nhau. Nghe tiếng cụ Trường lầu bầu một mình, lão Liêm cúi đầu khó chịu, cặp môi dầy, thâm trễ xuống mệt mỏi.- Hải, Hải đâu, ra tao bảo!Lão quay đầu gọi nhỏ, nhưng âm thanh khỏe trầm.Lúc sau, Hải lóp ngóp phía sau nhà chui ra, đầu vướng đầy lá khô.- Bố gọi con?Hải hất hàm, đôi mắt một mí, dài vút nheo lại. Lão Liêm không trả lời, nhìn thằng con từ đầu tới chân đánh giá, cân nhắc. Ở tuổi mười tám, người Hải cao, hơi xương xương, hai cánh tay đen xạm vì nắng nổi lên từng múi cơ thon dài, chắc chắn. Quai hàm hắn bạnh sang hai bên, sống mũi khoằm, gồ ghề bướng bỉnh. “Nó hơn mình ở cái trán” Lão Liêm hài lòng nghĩ, bàn tay to bè nổi thành cục bất giác đặt lên đôi lông mày. Trán Hải quả có hơn bố, nó hình thanh lộn ngược, viền khung bằng mớ tóc nâu lúc nào cũng mơn mởn như được bôi mỡ.- Trưa mai, mày lấy xe lên thành phố đèo con Loan về. Lão Liêm nói chậm rãi.Hải giậm chân đánh huỵch, nền đất rung lên, giọng bực bội:- Nó có xe cơ mà, việc gì phải vất vả.- Mất rồi, tuần trước! Bỗng dưng lão nổi cáu:- Thôi, tao đã bảo đi là đi mà lị. Chốc nữa bảo mẹ mày cho ăn cơm trưa sớm còn đi.Hải lẳng con dao quắm xuống đất, ngúc ngoắc chiếc đầu gồ ghề:- Nếu thế thì đi sớm. Chả cần phải cơm nước.- Mày điên chắc?Lão Liêm lồng lên, mắt hấp háy, cổ nổi gân đỏ chằng chịt.- Chẳng điên điếc gì cả. Con muốn tranh thủ xem ở đấy thế nào mà con Loan cứ suốt ngày ca ngợi nó đổi khác.- Xem xét cái con cặc tao đây này. Mất thời gian. Sớm mai mày phải tranh thủ khơi nốt cái rãnh ao đã.Tay lão chỉ chiếc ao cỏ mọc um tùm hai bên mép, đáy khô khốc, trồi lên toàn đá sống trâu. Lão tiếc chiếc ao đứt ruột, quyết tâm đợt này hai bố con tu sửa lại cho đàng hoàng. Hải hậm hực bỏ vào nhà nói to với mẹ đang ngồi nhặt thóc trong thúng gạo:- Trưa mai mẹ nấu cơm sớm để con đi rước bà Loan về. Thật chó má.- Mày bảo gì?Lão Liêm gầm lên nhẩy bổ vào giáng cho thằng con một cú giữa gáy. Hải nghiến răng chẳng nói chẳng rằng leo vật lên giường. Bà Liêm tái mét mặt rền rĩ can chồng:- Thôi ông, nóng tính vừa vừa chứ. Con nó có nói gì đâu.Lão Liêm điên tiết chỉ tay vào Hải, hai thái dương giật giật:- Bà đừng có bênh. Thằng chó dái, tôi không thể chịu đựng được thói mất dạy. Tao thì tao nghiền mày ra như cám, hiểu chưa? Thằng đĩ đực.- Chẳng biết ai là đĩ đực!Hải day mặt vào tường đay lại. Bị chạm nọc, lão Liêm vớ chiếc ghế con ném Hải nhưng trượt, lão sấn sổ lao đến, khi nhìn thấy tấm lưng cuồn cuộn của thằng con, lão chùn lại, lạch bạch chạy ra ngoài. Lúc sau lão lại đâm bổ vào:- Đồ ăn cứt, chết cha mày đi cho tao nhẹ mắt.Nhưng Hải đã ngủ, tiếng ngày pho pho.Lão Liêm uất nghẹn vác cuốc ra ao khơi rãnh, được mấy nhát, thấy người mệt rũ, mắt hoa lên. Bỏ ra chỗ cây táo ngồi, đầu óc lão ong ong như có hàng ngàn con ruồi bay trong đó. Dạo này lão đâm ra cáu bẳn. Linh tính một người cha, một kẻ từng ăn uống thở hít khá lâu trên đời mách bảo cho lão biết chuyện gì đó không ổn về thằng Hải. Nó hay đi chơi đêm với cánh trai làng, có hôm đến hai ba giờ sáng mới về. Thi thoảng, lão bắt gặp con trai múa võ, hú hét gầm gừ sau nhà, trong vườn. Tay nó cầm chặt con dao quắm, múa vù vù như chuẩn bị đâm chém ai đó. Rồi nó uống rượu, tất nhiên giấu lão, nhưng hơi rượu nồng nặc cứ phản lại nó. Chính lão cũng không hiểu thằng con mình muốn gì. Ở nhà chẳng đến nỗi thiếu thốn, đói khổ. Trái lại, gia đình lão vẫn được tiếng khá giả nhất làng. Vợ chồng lão nuông chiều, chăm lo cho con cái đến thế, vậy mà tự dưng thằng giời đánh lại đổi khác. Nhiều lần nó bóng gió tuyên bố không có vợ chồng lão nó cũng sống được. Tháng trước lão nghe người ta xì xào thằng Hải lăng nhăng với mấy đứa con gái trong mạn khe Bò Đái, ghen tuông thế nào lại vác dao chém nhau. May không đứa nào việc gì cả. Rồi mới hôm kia, bà Thùy toét bảo với lão rằng nó tằng tịu với con Lanh, vợ thằng Quý cụt đang bị ở tù. Lão điên lên, mắng át mọi người, nhưng khi về lão lại trút lên đầu con mọi thứ bực tức. Thằng chó dái cứ câng câng câng câng không chịu nhận. Tiên sư nó, nó làm cho gia đình này tan nát mất. Hy vọng về thằng con trai sụp đổ trong lão. Giờ đây lão chỉ hy vọng vào Loan, mặc dù chưa khi nào lão yêu quý nó thực sự. Với lão loại cò lả như con Loan bao giờ cũng chứa đựng những tai họa không thể lường được. Ngồi nghĩ lẩn thẩn, tự dưng lão lại nghi ngờ con gái mình. Nó vừa thi trúng đại học sư phạm, vào nhập trường được hơn một tháng, thế mà ngay từ hôm về nhà lần đầu đã bắt lão cho tiền mua sắm này nọ. Nó thích ăn mặc diện, thích có tiền đi xem phim, rồi tiền học, tiền tham quan, đủ thứ cả. Nhìn mắt con gái, lão không yên tâm ngay từ lúc nó còn bé. Mắt lúc nào cũng ươn ướt, lại thừa hưởng ở lão cặp môi dày, hơi cong, eo nó thon, đi uyển chuyển như lưng báo gấm.- Gay đấy!Chính cụ Trường, bố đẻ lão, ngắm đứa cháu cũng phải thốt lên như vậy.Ngủ đẫy giấc Hải vùng dậy ăn cơm. Cả bữa, lão Liêm hậm hực nhìn con. Hải ăn uống vẻ hỗn hào, cứ tam táp như lợn lai. Bên cạnh, cụ Trường không có ý định kém cháu, cụ đánh liền bốn bát đầy tú hụ, lại còn thêm ba chén rượu dành riêng cho mình. Đứng dậy xoa xoa bụng, cụ gườm mắt nhìn thằng cháu:- Tao thấy mày ăn hơi khỏe đấy cháu ạ!Hải quăng đũa, không nhìn ai, vớ chiếc tích ngậm vào vòi tu ừng ực, trước khi bước ra hắn cộc cằn buông một câu:- Ôi giời, bao giờ người già mới đến tuổi chết nhỉ?Bà Liêm tái mét níu tay chồng. Cụ Trường đực mặt, rơm rớm đi về chỗ của mình, Hải khoác áo, vớ con dao quắm lao ra cổng. Lão Liêm định nhào theo nhưng không kịp. Đêm đen đặc, Bầu trời chi chít sao. Dòng Linh Nham ì ầm ì ầm trong tiếng xạc xào mơ hồ của những khu bụi lau. Khắp làng những đốm sáng hắt ra từ ô cửa sổ bập bùng như mắt đàn hổ.Sớm hôm sau, lão Liêm vào buồng đánh thức Hải dậy khơi rãnh ao đã không thấy hắn đâu. Hải đi từ sớm. Lão vặc một câu tục tĩu rồi tấp tểnh vác xẻng ra làm một mình.