Bây giờ chúng ta hãy lùi lại phía sau một bước và chuyển sự chú ý của độc giả đến những biến cố xảy ra ở Vayres mà họ chưa được biết đầy đủ.Sau những đợt tấn công mỗi lúc một thêm khủng khiếp và đã làm cho đội quân hoàng gia mất khá nhiều quân, những vòng tường thành bên ngoài đã bị chiếm, nhưng những kẻ cố thủ anh dũng, sau khi đã chống trả quyết liệt từng tấc đất một và để lại trên mặt đất đầy những xác chết, đã rút vào thành và cố thủ ở đấy. Thế nhưng ông De La Meilleraye không giấu giếm rằng nếu ông đã để mất sáu trăm người chỉ để chiếm được có một bức tường bên ngoài bằng đất nện, thì ông sẵn sàng hy sinh sáu lần số quân nhiều hơn để chiếm cho bằng được một thành lũy với những pháo đài kiên cố và được canh giữ bởi người mà ông đã được dịp tán thưởng tài chiến thuật và lòng dũng cảm.Mọi người đã quyết định sẽ tổ chức một cuộc hãm thành đúng theo luật thì nhìn thấy đội tiền quân của công tước D'Epernon, ông này đang dẫn quân đội của mình đến hợp lực cùng với đội quân của ông De La Meilleraye và như vậy sẽ tăng lực lượng của quân đội hoàng gia lên gấp đôi. Điều này thay đổi hẳn cục diện vấn đề. Với hai mươi bốn ngàn quân không làm nổi. Cuộc công thành đã được quyết định vào sáng hôm sau.Khi nhìn thấy đoàn quân mới đến và những cảnh sắp đặt của họ, Richon hiểu rằng ý định của kẻ thù là sẽ thôi thúc ông không ngừng nghỉ, và đoán được rằng ngày mai sẽ có cuộc công thành, ông cho nhóm người của mình lại để hỏi ý kiến của họ, mặc dù rằng ông chẳng có lý do gì để nghi ngờ lòng trung thành của họ, sau khi được chứng kiến họ đã phụ với ông vào việc giữ thành như thế nào.Bởi vậy, ông không khỏi kinh ngạc khi thấy thái độ mới của đội quân trú phòng. Họ ném một ánh mắt lo âu và u tối về phía quân đội hoàng gia, và những tiếng thì thầm nho nhỏ nổi lên khắp nơi.Richon không muốn trong hàng ngũ của mình có những chuyện thiếu nghiêm túc nhất là những dịp như vậy.- Kẻ nào đang nói gì đó? - Ông nói và quay về phía có tiếng thì thầm nổi lên rõ ràng nhất.- Tôi! - Một tên quân bạo gan hơn cả lên tiếng.- Mi?- Phải, tôi!- Vậy hãy đến đây, và trả lời ta xem.Tên quân ra khỏi hàng và đến gần vị chỉ huy.- Ngươi thiếu thốn gì mà lại than vãn như vậy? - Richon khoanh hai tay lại trước ngực nói và nhìn thẳng vào mắt hắn.- Tôi thiếu thốn thứ gì ư?- Phải, mi còn cần gì nữa? Mi đã lãnh phần bánh chưa?- Rồi, thưa chỉ huy.- Đã lãnh phần thịt chưa?- Rồi, thưa chỉ huy.- Phần rượu?- Rồi, thưa chỉ huy.- Mi không có chỗ nghỉ ngơi hay sao?- Không.- Vậy thì nói đi: Mi còn đòi hỏi điều gì nữa? Mi có muốn gì? Mi lẩm bẩm như vậy là vì sao?- Là vì chúng tôi chiến đấu chống lại đức vua của chúng tôi, đối với một chiến sĩ Pháp, điều đó không thể chấp nhận được.- Như vậy mi muốn phục vụ đức vua?- Đúng vậy.- Mi muốn về với vua của mi chứ?- Phải! - Tên quân nói, tưởng rằng qua vẻ bình thản của Richon, vấn đề sẽ kết thúc một cách giản dị là loại y ra khỏi hàng ngũ quân đội của hoàng thân.- Được lắm. - Richon nói và nắm lấy cổ áo của tên quân - Nhưng vì đã đóng cửa thành rồi nên mi chỉ còn có một con đường này thôi.- Đường nào? - Tên quân hoảng sợ hỏi.- Đây! - Richon nói và đưa cánh tay hộ pháp của mình lên, nhấc bổng hắn và ném qua tường thành.Tên quân hét lên một tiếng, may mà hắn rơi vào hào đầy nước.Sau hành động quyết liệt đó là một cảnh thinh lặng hoàn toàn. Richon tưởng rằng đã dẹp được ý tưởng phản kháng và giống như một con bạc chơi nước liều, ông quay về phía người của mình.- Bây giờ, ai muốn theo nhà vua thì cứ nói, ta sẽ cho những kẻ đó ra khỏi đây như ý hắn muốn.Khoảng một trăm tên la lên:- Phải, phải, chúng tôi thề là những người trung thành với đức vua và chúng tôi muốn ra khỏi đây!...- À! À! - Richon nói, hiểu rằng đây không phải là những ý kiến riêng lẻ mà là một cuộc nổi dậy toàn diện đang bắt đầu hình thành - À! Đây lại là một chuyện khác, ta tưởng rằng chỉ phải đối phó với tên ương ngạnh, bây giờ thì ta mới rõ là phải đối đầu với năm trăm tên hèn nhát.Richon đã sai khi lên án chung như vậy, chỉ có khoảng một trăm tên nói thôi, những người còn lại đều im lặng nhưng vì họ bị vơ đũa trong câu kết tội của Richon nên đến phiên họ cũng lẩm bẩm.- Nào! - Richon bảo - Không nên nói cùng một lúc như vậy, nếu ở đây có một viên sĩ quan muốn phản bội lời thề thì hãy ra thay mặt tất cả mà lên tiếng, người đó có thể tự do nói.Thế là Ferguzon bước một bước ra khỏi hàng ngũ và chào viên chỉ huy một cách hết sức là lịch sự.- Thưa chỉ huy! - Y nói - Ông đã được biết ý nguyện của đội quân, ông chống lại hoàng thượng, đức vua của chúng tôi, thế nhưng phần lớn trong chúng tôi không được biết khi chiêu mộ, rằng chúng tôi chiến đấu chống một kẻ thù như vậy. Một trong những kẻ thù dũng cảm có mặt ở đây, bị ép uổng trong chính kiến của mình, rất có thể đang giữa trận chiến, lầm lẫn hướng súng của mình và cho ông một viên đạn vào đầu lên, hai tay chặp lại khẩn cầu.- Chúng ta sẽ trả thù! - Bà De Tourville oai nghi trả lời.- Trả thù? Mà bằng cách nào?- Thưa bà! - Lenet trả lời - Nếu bà nghĩ rằng phu nhân sẽ nghe theo lời bà thì hãy nói với phu nhân đừng dùng đến những tiếng phục thù để phạm thêm một tội ác nào đó.Rôi ông cũng bỏ đi, để Claire lại trong tâm trạng sợ hãi.Thật vậy, với linh cảm của mình, hình ảnh của Canolles đột ngột hiện ra trong tâm tư của người thiếu phụ trẻ. Nàng nghe trong tim mình như có một giọng nói nhắc đến người yêu quý ấy, và như thúc giục nàng, nàng bắt đầu nghĩ đến việc thay y phục để đi đến chỗ hẹn thì nhận ra rằng còn ba bốn giờ đồng hồ nữa mới đến giờ hẹn.Trong thời gian đó Canolles đã đến nhà bà De Lalasne theo lời dặn trong thư. Hôm đó là ngày sinh nhật của ông chủ tịch, và một buổi lễ được tổ chức. Đó là một trong những ngày đẹp nhất trong năm nên mọi người đều ở ngoài vườn và một trò chơi ném vòng được tổ chức trên bãi cỏ rộng. Canolles nhờ tài khéo léo đã mang nhiều lần chiến thắng về cho phe của Canolles. Các bà cười rộ trước sự vụng về của các đối thủ của Canolles và khen ngợi tài khéo léo của chàng. Sau mỗi cú ném, lại vang lên những tiếng vỗ tay kéo dài, những chiếc khăn tay ve vẩy và có khi những bó hoa rời khỏi các bàn tay để lăn trước chân chàng.Thành công đó không đủ để cuốn hút tâm trí chàng trai khỏi vấn đề đang bận rộn tâm trí chàng, nhưng giúp chàng kiên nhẫn hơn. Và càng đến gần giờ hẹn, mắt của Canolles lại cứ hướng về phía cổng ra vào, nơi chắc chắn là người liên lạc sẽ đến tìm chàng.Bỗng nhiên, trong khi Canolles đang mừng thầm rằng sẽ không phải chờ đợi lâu nữa thì một tiếng ồn ào khác thường nổi lên giữa đám đông vui vẻ. Canolles nhận thấy rằng đây đó từng đám người nhóm lại với nhau, chuyện trò nho nhỏ và nhìn chàng với một vẻ quan tâm khác lạ và dường như có một điều gì đó đáng ngại. Khi chàng tiến đến gần một nhóm thì những người trong nhóm cố gắng mỉm cười với chàng, nhưng rõ ràng là họ tỏ ra bối rối, nhưng ai không trò chuyện với chàng thì vội lảng ra xa.Canolles quay lại, chàng nhận thấy rằng dần dần mọi người đều lảng ra hết. Hình như có một tin tức ác nghiệt nào đó vừa loan ra đã mang kinh hoảng đến cho mọi người. Sau lưng chàng, ông chủ tịch De Lalasne đi qua đi lại, một tay chống dưới cằm, một tay đặt lên ngực, vẻ mặt u ám. Bà chủ tịch phu nhân khoác tay người em gái, lựa một lúc không ai nhìn thấy, tiến một bước về phía Canolles, cất giọng nhưng không nói với ai cả, và những câu nói của bà gieo hoang mang vào tâm tư chàng trẻ tuổi.- Nếu tôi là tù binh chiến tranh dù cho là người tù danh dự đi nữa, vì sợ rằng người ta sẽ không giữ lời hứa với tôi, tôi sẽ nhảy lên một con ngựa tốt, tôi sẽ đến bờ sông, tôi sẽ cho lái thuyền mười đồng vàng, hai mươi đồng, một trăm đồng nếu cần thiết, nhưng tôi sẽ đi khỏi...Canolles ngạc nhiên nhìn hai người phụ nữ, và cả hai cùng ra một dấu hiệu kinh hoàng mà chàng không tài nào hiểu nổi. Chàng bước tới, toan hỏi hai bà về ý nghĩa của những câu nói vừa rồi, nhưng cả hai cùng bỏ chạy như những bóng ma, một người thì để tay lên miệng ra dấu im lặng, một người đưa cánh tay lên ra hiệu bảo chàng chạy đi.Ngay khi đó, tên của Canolles vang lên ngoài cổng sắt.Chàng giật nảy mình, có lẽ người đó gọi là kẻ mà phu nhân De Cambes phái tới. Chàng tiến về phía cổng.- Ngài nam tước De Canolles có ở đây không? - Một giọng lớn tiếng hỏi.- Có! - Canolles kêu lên, quên hết tất cả để chỉ còn nhớ tới lời hứa của Claire - Có tôi đây.- Người đúng là nam tước De Canolles đấy chứ? - Một người có vẻ như là viên đội lên tiếng hỏi, vừa bước qua khỏi cổng.- Phải, thưa ông.- Tổng đốc đảo Saint-Georges có phải không.- Phải.- Cựu chỉ huy của binh đoàn Navailles?- Phải.Viên đội quay lại, ra hiệu và bốn người lính nấp sau một cỗ xe liền bước đến, cả cỗ xe cùng đến sát bên cổng sắt, viên đội mời Canolles bước lên.Chàng trai nhìn vào trong xe, chỉ có một mình chàng. Thế nhưng chàng thấy từ đằng xa, giữa những lùm cây, hai chị em bà De Lalasne đang đứng bên nhau và nhìn chàng với vẻ thương hại.- Hừm! - Chàng tự nhủ - Chẳng hiểu gì về tất cả chuyện này, phu nhân De Cambes chọn một đội quân hộ tống kỳ lạ thật. Mà thôi - Chàng vừa mỉm cười vừa nghĩ tiếp - ta không nên khó khăn trong cách lựa chọn giải pháp này.- Chúng tôi đang đợi ngài, thưa ông chỉ huy. - Viên đội nói.- Xin lỗi các ông, tôi lên đây.Và chàng bước lên xe. Viên đội và hai người lính cùng bước lên với chàng, hai người kia một người thì lên phía trước ngồi với phu xe, một người đứng phía sau, và cỗ xe nặng nề lăn bánh.Tất cả đều khác thường và khiến cho Canolles phải bắt đầu suy nghĩ, bởi vậy chàng quay về phía viên đội hỏi:- Thưa ông, bây giờ chỉ còn lại chúng ta đây, ông có thể nói cho tôi biết ông đưa tôi đi đâu đây, có được không?- Nhưng thưa ông chỉ huy, trước hết là đến nhà tù.Ông này trả lời. Canolles kinh hoảng nhìn ông ta.- Sao! Đến nhà tù! - Chàng nói - Không phải là một người đàn bà gởi ông đến đây sao?- Phải chứ!- Người đó có phải là tử tước phu nhân De Cambes không?- Không, thưa ông, người này là quận chúa phu nhân De Condé.- Quận chúa De Condé! - Canolles kêu lên.- Tội nghiệp chàng trai trẻ! - Một người phụ nữ đi ngang qua lẩm bẩm và bà ta làm dấu thánh giá.Canolles cảm thấy như có luồng điện chạy qua các mạch máu của mình.Từ đằng xa, một người cầm giáo chạy liền ngừng lại khi thấy cỗ xe và những người laire nói - Tôi chỉ còn tin tưởng ở ông và hy vọng ở Chúa! - Và nàng buồn bã trở về phòng mình.- Ta sẽ đặt những câu hỏi gì với kẻ sắp ra trước tòa án? - Bà quận chúa lên tiếng hỏi khi Lenet trở về chỗ ngồi của mình - Số phận sẽ rơi vào ai đây?- Chẳng có gì giản dị hơn, thưa phu nhân. - Ông công tước trả lời - Chúng ta có khoảng ba trăm tù binh, trong đó tên họ của những người đó và cấp bậc của họ trong quân đội hoàng gia, kẻ đầu tiên có một cấp bậc tương tự như Richon đáng thương của chúng ta, thì chính kẻ đó sẽ được chỉ định.- Chúng ta mất thì giờ mà đi hỏi mười hay mười hai viên sĩ quan đó... - Bà nói - Ông lục sự, ông còn giữ sổ bộ, hãy tìm và cho biết tên của những tù binh có cùng cấp bậc như Richon.- Chỉ có hai thôi, thưa phu nhân. - Viên lục sự nói - Tổng đốc Saint Georges và tổng đốc thành Braune.- Có hai viên tổng đốc, đúng rồi! - Bà quận chúa kêu lên - Họ đều đã bị bắt giữ rồi chứ, Labussiere?- Rồi thưa phu nhân. Viên đội trưởng đội cận vệ đáp - Và cả hai đều đợi lệnh.- Hãy đưa họ ra đây. - Bà quận chúa nói.- Hãy đưa cả hai đến, nhưng chúng ta hãy bắt đầu bằng với một người bị trước, ông tổng đốc Saint Georges.