Thân tặng em Hải để kỷ niệm những ngày động cam cộng khổ của chị em mình. Mong rằng những ngày buồn sẽ qua mau và những ngày vui đang chờ em trước mặt. Hải vẫn chăm chú nhìn vào quyển sách Toán trong khi ngồi đợi sinh viên đến hỏi bài. Anh là người quá quen thuộc trong phòng tutor này. Trong trường ai mà chẳng biết anh. Anh đã xong bốn năm tại OIT, nay vì lý do gì đó còn trở lại cái trường đại học cộng đồng này mỗi ngày và ngồi đây. Nhìn thì biết anh là người kiên nhẫn, chịu khó và cần cù. Bên ngoài cửa kiếng căn phòng, Ngọc Lan đứng nhìn anh như đợi chờ. Chốc chốc có người bước vào say Hi với Ngọc Lan mà Hải cũng chẳng cất công nhìn lên lần nào. Ngọc Lan thì đã thuộc thời khóa biểu của Hải như lòng bàn tay mình. Mỗi thứ năm, cô đứng đợi anh ở đây, sau giờ tutor, anh không còn lớp. Cô nhờ anh chở về nhà. Dù chẳng thân, quen biết thôi nhưng anh tốt lắm, nhờ lần nào anh cũng ok, không phàn nàn, không từ chối, không tỏ ra vui vẻ cũng chẳng tỏ ra bực dọc. Ngọc Lan là sinh viên du học từ Việt Nam. Bạn bè đồn cô cần kiếm ai ở đây để bảo lãnh như vợ mà được ở lại Mỹ như lòng cô mong ước. Cô biết Hải hơn cô cả chục tuổi. Thời buổi này, tấm chồng cần cù chịu khó là quý hơn hết, tuổi tác có ra gì. Hải dường như có nhận biết điều đó. Nhưng với anh, chuyện gì trên đời xảy ra cũng phải có những khoảnh khắc của riêng nó. Như tình yêu, trong đời, anh cảm nhận được khoảnh khắc đó một lần rồi như chưa có lần nào xảy ra nữa. Sau giải phóng, anh thi đậu phổ thông trước đó là tú tài nhưng không vào được đại học do là con ngụy. Anh tình nguyện làm thanh niên xung phong ba năm để sau đó nhờ cái điểm tích cực này mà được chiếu cố chăng. Những ngày đồng cam cộng khổ với những người lớn hơn, nhỏ hơn, đồng lứa có, Hải thấy mình cùng chung cái gì đó trong cuộc đời có ý nghĩa lắm với họ. Hải dần xóa đi được cái cảm giác anh là con một vị thiếu tá quân lực VNCH, đã từng ăn sung mặc sướng. Anh là anh, là Hải, anh tiểu đội trưởng của một nhánh thanh niên xung phong cùng người đội phó nữ Thanh Vân vô cùng dũng cảm và có trách nhiệm. Một tối, đang ngồi làm giấy tờ báo cáo lên cấp trên, tiếng chân chạy bình bịch làm Hải giật mình. Thanh Vân ít khi nào hớt ha hớt hải vậy mà hôm nay " Anh Hải, chỗ chắn dòng kinh chúng ta mới đắp hồi sáng chưa kỹ hay sao mà em thấy những kẻ nước xuyên qua đánh gần xạt lở hết trơn rồi, giờ này mọi người đã nghĩ ngơi, em vô tình qua đó, báo anh biết, em sợ không ngăn chặn, ngày mai có khi công mình thành công cốc " Hải bỏ hết, anh chạy ra chỗ con đê mới đắp hồi sáng cùng với Thanh Vân. Trời chuyển nhanh, mưa lớn đổ xuống rào rạt. Hai người hì hục đắp. Lúc gần xong, nhìn qua Thanh Vân, lòng Hải chao lại trước sự dũng cảm của người đội phó này vô cùng. Anh ước gì anh có thể nói anh phục cô...và mong cô đứng bên cạnh anh trong mọi khó khăn sắp tới... Cái moment của Hải đó, giản dị như vậy thôi với cô đội phó, cho tới hôm nay anh vẫn chưa tìm lại được với môt cô gái nào hết. Phục vụ trong hàng ngũ TNXP sắp tới hạn ba năm, Hải vui lắm vì trước mặt anh cả một con đường đi tới tương lai thênh thang đang dọn sẳn. Anh sẽ đi học lại, sẽ thi vào đại học với nguyện ước trở thành kỹ sư cơ khí. Anh biết con đường này sẽ chông gai lắm vì anh bỏ sách vở đã lâu. Nhưng đã là nguyện ước, Hải tin anh có đủ đam mê để hoàn thành như anh đã có đủ lòng dũng cảm để ở lại trong hàng ngũ thanh niên xung phong gần ba năm vậy ; tập quen với biết bao nhiêu là cái sợ để dần không còn sợ gì hết. Như anh đã quen với đất đá, cày cuốc hăng say làm việc đến quên ăn, quên uống. Cái sợ bịnh tật anh cũng đã quen vì những cơn sốt rét rừng, những ngày thương hàn hành hạ liên tục, dai dẳng mà anh vẫn còn đây với đồng đội mình chia xẻ từng niềm vui, nỗi buồn cho tới ngày hôm nay. Anh là anh đúng nghĩa anh ao ước hơn theo từng ngày. Cái cảm giác trưởng thành đó hay hay và kỳ lạ đến không ngờ. Tuy vậy Hải vẫn luôn có cái cảm giác không có nổi cực, nổi khổ nào anh đã qua đã là đỉnh điểm hết. Năm sắp hết hạn nghĩa vụ TNXP chiến trường biên giới Tây Nam bắt đầu sôi động. Bạn bè anh lần lượt xung phong ra đó làm anh dấy lên chút xấu hổ trong lòng. Anh còn có hoài bão của anh, xin lỗi đồng đội, anh không thể tiếp tục. Lại có lúc anh cũng nghĩ, mình ra biên giới đã có sao, anh cũng đã từng tính trì hoãn tương lai đã định. Thấy chốn gian nan mà tránh thì không phải là Hải rồi. Một ngày, Hải nhận được điện tín từ mẹ. Mẹ anh gọi anh về với lý do mẹ bịnh nặng. Mẹ mới lên thăm anh mình tháng rồi mà, mẹ có gì đâu. Không cần cân nhắc thêm, lo cho mẹ, anh xin phép người đại đội trưởng đi phép ba ngày và đón xe về nhà liền hai ngày sau đó. Mẹ không bịnh thật. Ðó chỉ là cái cớ cho anh về, về luôn. Về làm gì? Ði vượt biên. Hà, em gái Hải mau mắn: " Má không cho em đi một mình, má kêu anh về, bố muốn tụi mình qua đó " Hải chống chọi " Anh không muốn đi, em đi một mình đi, anh phải trở về hàng ngũ " Mẹ Hải thấy không xong nên vờ bù lu, bù loa " Mày trả công tao thế đó hả thằng kia, em mày mà có mệnh hệ nào trong chuyến đi, mày đừng nhìn tao nữa "... Hải đau khổ mang cái danh " đào ngũ" từ hôm đó. Ngày anh ngồi trên ghe nhỏ để được đưa ra ghe lớn hơn, anh mãi quay lại nhìn cái bờ đã xa, lòng anh như chùng lại. Cái cảm giác anh vẫn còn ở trên bờ rất mạnh, anh chưa từng muốn rời, Hải biết chỉ có cái xác anh trên ghe. Hai ngày đầu của chuyến đi thật xuông xẻ. Ai trên tàu cũng nghĩ mình đã ra đến hải phận quốc tế, ai cũng hớn hở và vui mừng lắm. Có riêng Hải nét mặt anh vẫn không vui. Hà động viên " Qua đó rồi, em với anh đi học đi làm, gửi tiền về cho má sống, rồi bảo lãnh má qua dí tụi mình, sẽ xong xuôi hết mà, anh đừng lo". Hải không giận em, lẽ ra anh phải là người nói cái câu đó với Hà nhưng anh đã không làm được.  Qua ngày thứ năm, những người trên tàu đồn đại xôn xao, tàu đã đi lạc hướng và còn đang tìm lối ra. Một tiếng động rất lớn làm chao đảo tất cả người trên tàu. Ai cũng hình dung được cái ghe đã chạm vào một cái gì cứng lắm. Tiếng nức nẻ chốc chốc lại nghe, ít ít rồi liên tiếp. Nước bắt đầu tràn vào trong ghe...từng kẻ nhỏ rồi nhiều dần. Hà cầm cái chuổi hạt lần nhanh tay hơn. Lúc đó nước mới bắt đầu dâng thôi. Sau đó qua ngực, qua vai hà, Hà đỏ mắt nhìn Hải trăn trối " Anh Hải, anh ráng về với mẹ, nói với mẹ hộ em là em thương mẹ lắm " Hải nhìn em, anh không có cái cảm giác anh sẽ là người may mắn hơn em của mình, vẫn là cái tinh thần đồng cam cộng khổ, em chết, anh làm sao mà về lại được. Anh nhoài tay nắm lấy Hà, anh nguyện giữ được em, chết cùng chết, sống cùng sống... Tàu bể. Vật lộn với biển, với sóng gió, đêm tối, Hải ngất đi lúc nào không biết. Anh không còn nhớ những gì đã xảy ra. Tỉnh dậy, anh nằm trên miếng ván, xác người trôi chung quanh anh. Sau lúc định thần là cơn đói hoành hành. Trong túi áo mưa của những cái xác trôi cạnh, anh tìm thấy những trái cây còn xót, những thứ đó đã giúp anh qua cơn đói. Ngày và đêm thay phiên, anh lả người rồi thiếp đi lúc nào không biết.Mẹ lo cho Hải về sau khi ở tù sáu tháng về tội vượt biên. Anh không còn là anh, anh ra tù với cái tên giả và tuổi giả. Mẹ phải dấu anh ở nhà bác anh ở một khu vực khác. Dần dần rồi lo, lo từ hộ khẩu, lo từ chỗ ở, chỗ đi học.... Hải im lặng như người câm từ ngày trở về từ trại tù. Anh không giận mẹ, lòng thương đứa em và những giây phút đối diện với tử thần trên biển. Tất cả và tất cả vẫn còn đâu đó trong đầu Hải. Cái bờ mà anh định đến là vô hình, vô hình trong tâm tưởng anh lúc đó và ngay cả đến hôm nay. Hải được bảo lãnh sau chót để đi định cư tại Mỹ sau khi mẹ anh và hai người em khác đã ra đi theo diện đoàn tụ 3 năm trước đây. Tốn nhiều tiền lắm. Chính phủ nào cũng có kẻ hở cho những ai muốn luồn lọt đi qua dù trước đó họ sống với cái tên giả, tuổi giả rồi lại trở về với cái tên thật, tuổi thật của mình, khôn khéo chút là qua được. Hải được ông Bác lo hết theo lời nhờ của bố anh. Ngày anh tới Mỹ, gia đình lớn của Hải ra đón mừng mừng tủi tủi, mẹ và hai người em còn lại ôm anh khóc. Trong cái cảm giác choáng ngợp đó, anh như thấy bóng Hà loanh quanh, anh nhớ Hà, nhớ cái phút cuối cùng Hà trăn trối. Phải chi... phải chi anh em mình đừng đi, anh đã có em trên mảnh đất này rồi. Hải đang bị mọi cái mới cuốn đi như cơn gió xoáy... Anh vẫn cố tì, cố bám lại những gì anh đã có... Tiếng Ngọc Lan làm Hải trở về với hiện tại " Anh Hải, chở em về dùm nữa nha " Hải im lặng làm theo lời Ngọc Lan. Ðến nhà Ngọc Lan, cô mời anh vào, cô liến thoắng " Chú dì em muốn biết mặt anh " Hải ngần ngại " Em để khi khác được không? " Ngọc Lan vẫn kiên nhẫn " Chút xíu thôi mà!" Hải vẫn lắc đầu... Ngọc Lan tươi cười " Anh nhớ là hứa rồi đó nha " Những ngày sau, anh không đến phòng tutor nữa, anh xin phép nghỉ. Hải không muốn gieo vào Ngọc Lan niềm hy vọng nào hết. Ba tuần sau đó, một người bạn đưa anh lá thư, Hải giở ra, anh nuốt từng chữ Anh Hải thân, Em biết anh tránh em, có sao đâu. Em vẫn là em và anh vẫn là anh. Có điều trong lòng em anh luôn là người anh đáng tin cậy. Bên anh, em có cái cảm giác an toàn lắm. Anh tốt một cách không vụ lợi. Ai nói anh lạnh chứ riêng em anh dấu trong lòng một hơi ấm mà ai may mắn lắm mới nhận được. Cứ cho là em không may mắn đi. Em có điều này tâm sự với anh, em là sinh viên du học, học xong em phải trở về nước, dù em không muốn. Em còn dính dáng vào cái bờ bên kia, nhưng trong lòng và trong đầu óc em, em đã xa cái bờ đó, xa rất là xa rồi. Còn anh, anh đã tách ra cái bờ đó để đến được bờ tự do này mà tại sao, tại sao anh Hải ơi, anh như còn nhìn cái bờ bên kia, tiếc nuối, hờn giận. Cái gì qua đã qua, cái gì tới sẽ tới. Em mong anh chào đón tương lai, sống với hiện tại hơn là chập chùng cuộc đời với cái quá khứ không làm anh hài lòng nha anh Hải. Thân chúc anh những ngày thật trọn vẹn trong tương lai. Em Ngọc Lan. Hải gạt giọt nước vì cớ nào đó lăn trên má. Anh không ngờ Ngọc Lan lại sâu sắc như vậy. Anh nhìn lại mình, nhìn thật sâu vào tâm vào lòng mình, đâu đó cái bờ lúc anh trên ghe đi ra ghe lớn vẫn còn rõ nét. Những kỷ niệm anh có lúc còn trong TNXP, những cái vui, cái buồn chia xẻ với đồng đội dường như còn cả đây. Anh vẫn còn nắm chặt lắm vì đó là những ngày đầu anh tập tững làm người đàn ông trưởng thành mà, đâu thể quên được. Còn Thanh Vân và cái nhìn chao lòng ngày đó, cũng vẫn còn rất đậm nét trong lòng anh. Mãi mãi những điều đó vẫn là của anh, nhưng anh đã không biết xem đó chỉ còn là cuốn sách đã đọc xong và hiểu rằng Thanh Vân bao giờ cũng là cái moment duy nhất. Anh nhìn ra song cửa, nắng sớm còn nhạt, lá thư từ Ngọc Lan vẫn còn mở ra trước mặt. Một ý nghĩ gì lạ lắm len vào đầu anh, một cảm giác hay hay, hay một kiểu anh cũng chưa từng có, và trong cái cảm giác đó, hình ảnh Ngọc Lan tíu tít kể chuyện anh nghe trên xe rồi cười dòn đến ngộ nghĩnh... anh không ngờ lại rõ vậy Hải hiểu anh đang đến gần cái bờ mà trong chuyến vượt biên anh đã chưa đến được và ở đó Ngọc Lan đang nhìn và vẫy anh vào thân thương và trìu mến. Lạc bờ chân bước miên man Trong tôi một cõi ngỡ ngàng mà thôi Cuộc đời có phải trò chơi? Vui, buồn, vinh, nhục, đâu nơi tôi tìm.