Những bóng người nhập nhoạng trong màn đêm sắp tắt, họ mặc quần áo thể thao, đi giày và mang vớ. Tất cả di chuyển trong lặng lẽ, lâu lắm mới có tiếng xì xầm sột soạt. Họ xuất hiện từ mọi nẻo đường, hội ngộ trên trục đường chính hướng đến bến tàu ở trung tâm thành phố.
Trong số đó là những bóng người nhỏ nhắn mặc áo trắng quần trắng, khá có tinh thần đồng đội nên thường đi chung thành nhóm và chậm chạp hơn hẳn những người trẻ tuổi khác. Trên lưng họ lỉnh kỉnh những giáo mác gậy gộc. Trời thì nhập nhằng chưa sáng hẳn. Đèn đường vẫn còn bật.
Cuối cùng họ cũng dừng bước, một công viên dọc theo bến tàu với sóng nước lập loè, còi tàu u u, chỉ một chốc một nhát nữa mặt trời đỏ lòm sẽ xuất hiện phía bên kia bờ sông. Rồi một không gian rất gần với những vở múa đương đại sắp được trình diễn ở chính nơi này, “thứ ngôn ngữ hoàn toàn mới, đề cao yếu tố tâm trạng, xúc cảm của từng nhân vật, không lệ thuộc vào động tác và khước từ mọi mọi khuôn mẫu có sẵn trong múa truyền thống”, đấy là những chi tiết thật thú vị mà người ta có thể đọc được từ các bài phỏng vấn nghệ sĩ Ea Sola Thuỷ.
Gió đang thổi nghe thành tiếng ở bờ sông. ở đây có những bóng đen khác không mặc quần áo thể thao, đi giày và mang vớ như những người tươm tất mới đến đang vươn vai uể oải với gương mặt đờ đẫn, méo mó. Hãy tạm xem đấy là những nghệ sĩ lạ lùng nhất sắp thể hiện những động tác mở màn. Họ đã có mặt ở đây từ đêm qua và vẫn còn nằm ngả ngốn lên nhau trên những bậc ghế đá. Họ ưỡn căng lồng ngực dẻo dai đến lạ thường rồi vặn mình như vắt một cái khăn ướt sũng. Trông họ phờ phạc và nhếch nhác, đầu tóc rối bù và biến dạng vì keo vuốt tóc. Họ mải mê với những biểu hiện hình thể gợi cảm và biến chuyển các tư thế tạo hình lạ lẫm. Họ có vẻ khoan khoái đã đời lắm sau màn vươn mình tràn trề sức co dãn ấy. Những bóng người hờ hững biến mất để lại một bãi chiến trường bần bừa những tàn thuốc lá, chai lọ, thức ăn vương vãi. Có bóng đen tóc xù ngoác miệng thật rộng ngáp một hơi thật dài, xốc lại chiếc quần jean cạp trễ sắp tuột khỏi rốn rồi loẹt xoẹt bước đi. Không biết cô ta đi đâu.
Tiếng chổi tre ròn rã tống khứ mọi lộn xộn nhem nhuốc trên sân. Sân khấu đã thuộc về các quý bà lịch lãm biết múa kiếm và sắp đến phần trình diễn ấn tượng của họ.
Trong lúc ấy, ở phía xa kia bên những cây đèn đường kiểu cổ hay những bóng đèn thuỷ tinh trắng xoá trên lan can dọc bờ sông công viên xuất hiện rất đông những nhóm người gọn gàng đang thoả sức biểu lộ cảm xúc giữa trời đất thiên nhiên, giữa khoảnh khắc trong lành nhất của buổi sáng tinh sương. Trông họ chẳng hề giống nhau khi tự phô diễn các tư thế độc đáo mà cũng thật riêng biệt. Họ thuộc mọi lứa tuổi, không phân biệt ngoại hình gầy, béo, cao, thấp. Đúng là những tư duy nghệ thuật mới khi người ta vốn ưa thích sự hài hòa và đồng đều. Một anh chàng to con bụng phệ vẫn có thể múa đôi với bà chị bé bỏng hạt tiêu đứng chưa tới nách bạn diễn. Hai anh chị này thể hiện cùng một động tác khá đơn giản những uyển chuyển và duyên dáng làm sao. Tất cả đều hướng mặt về phía bờ sông lồng lộng như muốn bơm đầy khí trời thuần khiết chỉ có thể tồn tại ngắn ngủi trước giờ khắc bắt đầu ngày mới. ánh sáng màu cam nóng ấm sắp sửa bao trùm toàn bộ nơi đây.
Lại nhắc đến những quý bà múa kiếm đã tề tựu đông đủ và đang khởi động cho phần trình diễn của mình. Họ chiếm giữ một diện tích đáng kể tuy cũng đã hào phóng lắm rồi khi chừa lại nhúm sân nho nhỏ cho các quý ông múa quạt thường đến muộn hơn.
Những quý bà vừa uyển chuyển vừa mềm mại trong tiếng nhạc réo rắt rất hoà quyện với động tác thể hiện. Họ như múa trong một cảnh phim chiếu chậm nhưng lại rất có hồn và đầy cảm xúc. Họ bước chân từ tốn, tay đưa các đường kiếm thật nhuần nhuyễn như thể chúng đang tự mình tuôn trào với vẻ hồn nhiên và bay bổng nhất. Những gương mặt thanh thản, tự tin, tràn trề sức sống đang say sưa trong các động tác mềm mại mà dứt khoát cứ tuần tự nối tiếp nhau ghép nối thành một bài biểu diễn khá công phu và quyến rũ. Không hiểu mũi kiếm sắc sảo kia hay chính sự sắc sảo của các quý bà là nổi bật hơn cả.
Các quý ông xuất hiện muộn hơn với những chiếc quạt đỏ chói, trông có vẻ to và nặng hơn những cây quạt thông thường nhưng lại là thứ đạo cụ ấn tượng nhất trong phần trình diễn đầy màu sắc nghệ thuật của họ. Những tư thế thanh thoát nhưng lại rất đặc biệt ở một vài động tác kết thúc chuỗi liên hoàn. Những chiếc quạt được xếp lại gọn gàng, nhẹ nhàng xoay chuyển trong nắng sớm rồi đột ngột bung ra một đòn quyết định vào những giây phút cuối cùng trông khá điệu nghệ mà cũng thật lạ mắt. Những cánh quạt màu đỏ phát ra tiếng động nghe dứt khoát và mạnh mẽ, xoè căng như kiêu hãnh, gập vào rồi bung ra bất thần khiến cho ai theo dõi cũng phải hồi hộp đợi chờ.
Thế rồi vở diễn hoành tráng đột ngột tắt ngúm bởi một lý do chẳng dính dáng tẹo nào tới nghệ thuật. Một bóng người vừa nhảy ùm xuống nước.
*
Vài quý bà múa kiếm đã để ý từ ban sớm hiện tượng lạ về một bóng đen cao lớn vật vờ ẩn hiện bên hành lang bến tàu với những hành động kì quặc và khó hiểu. Sẽ chẳng ai thèm bận tâm nếu đấy chỉ là một trong những nhân vật nhếch nhác, bừa bãi trên băng ghế đá vẫn thường trình diễn mở màn vào các buổi sáng sớm. Người ta có thể hình dung ra hình dạng sống mũi, màu mắt, màu tóc, màu da lông lá khác biệt của anh ta ngay trong bóng tối nhập nhoè chưa tắt hẳn. Anh ta đứng đấy nhìn ra phía bờ sông, hai tay ôm mặt và gần như bất động. Có thể điều ấy là bình thường và quen thuộc với những gì hay diễn ra ở đây nhưng với một số quý bà mẫn cảm thì đã linh tính ngay ra những điều bất trắc. Rõ ràng anh ta đến đây không cùng mục đích với họ.
Người ta vẫn thường hình dung ra những vị khách nước ngoài to lớn xuất hiện trên những con phố Tây đông đúc ở trung tâm thành phố, trông họ luôn nhanh nhẹn và năng động lắm. Vậy mà anh chàng nước ngoài kia lại đứng co ro trên một góc tối tăm của bến tàu thành phố, trông thật thảm hại bên cạnh dòng sông vắng vẻ, buồn hiu giữa giờ khắc này.
Anh ta ngồi bệt xuống đất, mặt úp lên đầu gối như cố thu nhỏ lại hình hài to lớn giống như đứa trẻ sắp bị phạt vì phạm lỗi. Chẳng điều gì lại gây được sự chú ý hơn thế. Những công dân hiếu khách sẽ không bao giờ cho phép mình được thờ ơ với một sự việc như vậy. Trời sáng dần, đủ để nhìn rõ vị khách lạ lùng những mọi chuyện cũng chỉ tạm dừng ở đấy, chẳng lý do xứng đáng nào để những quý bà chủ nhà có thể tiến lại gần. Mọi người cứ thế tiếp tục cho phần trình diễn của mình. Mặt trời cũng xuất hiện nhanh hơn vì nỗi tò mò.
Nắng đã lên. Những con người nhỏ bé khát nắng ngửa mặt lên trời. Họ say sưa trong khoảnh khắc diệu kỳ. Những chiếc quạt đỏ ửng xòe ra gấp vào nổ phành phành trong gió. Nắng đỏ, quạt đỏ, trông các quý ông đến thật chói chang. Tuy giản dị hơn về màu sắc nhưng các quý bà múa kiếm lại chiếm số lượng đông đảo, thêm cả nhạc minh họa nên xem ra vẫn hoành tráng hơn hẳn. Những mũi kiếm sáng choang chém vào không khí nghe rất ngọt, chậm rãi mà đầy uy lực. Họ thể hiện cùng động tác khá đều đặn và từ tốn, gương mặt biểu cảm toát lên vẻ ung dung thư thái lắm. Những quý ông quý bà say sưa với cao trào vở diễn, chỉ một vài trong số họ vẫn không thể thoát khỏi nỗi thắc mắc, nghi ngờ về người thanh niên nước ngoài lạ mặt như mất hồn mất vía kia.
Anh ta đứng trên triền sông, chân trần, nắng ập vào người đỏ bừng, nỗi thất vọng ghê gớm chợt hiển hiện trên nền trời da cam. Những biểu lộ hình thể không quá mạnh mẽ nhưng đầy nội lực vừa đủ cho một trí tưởng tượng phong phú của vài ba quý bà múa kiếm hình dung và tưởng tượng ra vô vàn nguyên cớ. Nắng như chói chang hơn ở chỗ anh ta đứng, dồn dập lên cơ thể to lớn sắp chảy mềm thành nước. Anh ta ôm đầu, nắm chặt lấy mái tóc vàng hoe rối tung sắp sửa bùng cháy. Anh ta ôm mặt, đôi tay bủng beo dài thượt đến vừa khít. Và điều linh tính đã xảy ra thật, cơ thể to lớn ấy đổ gập như một thân cây mục nát giữa ngày mưa. Có tiếng thét kinh hoàng của những quý bà đáng kính.
Tất cả vội vàng chạy tới. Mọi chuyện xảy ra quá nhanh. Anh ta đã biến mất dưới lòng sông phập phồng bong bóng. Chưa kịp hoàn hồn, vài gã thanh niên khác cũng vừa nhảy xuống nước nghe thành mấy phát bùm bùm.
*
Đám đông đứng trên bờ nhốn nháo về câu chuyện lạ kỳ vừa xảy ra. Họ xôn xao rồi im bặt đợi chờ. Không quá lâu để chờ, những cái đầu rũ rượi vừa thò lên khỏi mặt nước. Ai cũng trố mắt nhìn vở diễn kịch tính có một không hai đang được trình diễn thật gay cấn và hồi hộp trước mắt. Nước sông tan tác bao bọc lấy những bóng người vùng vẫy kịch liệt. Vài ba gã tóc đen cố nắm lấy một gã tóc vàng, họ chụp được anh ta nhưng không dễ dàng như họ tưởng, anh ta to lớn và trơn tuột. Họ túm lấy tất cả những gì mà họ vớ được trên cơ thể sắp chìm nghỉm ấy, cả chân, tay, tóc, tai, mồm, mũi, rốt cục anh ta biến dạng và méo mó trông đến kỳ khôi. Nước sông sủi bọt đục ngàu. Những người đàn ông tóc đen thét lên giận dữ. Tên khổng lồ không thiết sống ấy mới đầu còn bất động sau thì chống trả quyết liệt. Hắn muốn thoát khỏi sự quấy rầy. Hắn muốn chết. Nhưng những người tóc đen không cho hắn chết. Đám đông trên bờ vẫn sững sờ trước khung cảnh lạ lùng dưới lòng nước sôi sục đến chín đỏ. Trông hết thảy bọn họ như những con cá kình mắc cạn quẫy mình giận dữ.
Cuối cùng họ cũng lôi được anh ta lên bờ với sự giúp đỡ của vài người khác, một sự kỳ công khó mà tưởng tượng nổi. Người anh ta ướt sũng, lông lá bết lại, gương mặt trắng bệch phờ phạc và tái mét, thở hùng hục rồi ho sặc sụa. Mấy gã trai tráng đổ vật cái của nợ bất đắc dĩ xuống đất. Các quý bà quý cô và những người khác hí hửng ùa lại. Đúng là một chuyện kỳ khôi và ngộ nghĩnh nhất mà họ từng chứng kiến, họ ngỡ ngàng trước một người muốn chết, trông cao to đẹp trai, hiền lành và quan trọng hơn cả đó là một ông Tây da trắng. Chưa ai hình dung nổi chuyện một ông Tây lại đi tự tử ngay giữa chốn xa xôi không phải quê hương bản xứ của mình. Họ tự hỏi chuyện gì đã xảy ra với anh ta, khó mà chịu đựng thêm được nỗi tò mò ghê gớm ấy.
Nhân vật kì lạ đang ngơ ngác ngước nhìn. Anh ta gần như suy sụp, đôi mắt thất thần, vô hồn và không thể thốt lên một lời nào. Anh ta bò lồm cồm rồi cố gắng ngồi dậy trông thật khó nhọc và nặng nề. Những người tò mò nín thở chờ đợi. Họ lùi lại và dãn cách. Anh ta đứng dậy loạng choạng và sắp ngã. Nhưng anh ta không ngã. Anh ta lao mình về phía lan can bờ sông như một mũi tên bay. Lại thêm tiếng thét thất thanh. Rồi im bặt. Đã có người tóm cổ được hắn. Vẫn là mấy gã vừa vớt hắn lên.
Ông Tây được lôi ra xa hơn và dúi xuống đất. Những người đàn ông tóc đen ướt như chuột lột điên tiết lắm rồi. Họ chửi bới um xùm nhưng anh ta thì chẳng hiểu lấy một từ. Các quý bà quý cô ào ạt kéo đến rất đúng chỗ. Họ ngồi xổm quây thành một vòng tròn khép kín đẩy ông Tây lọt vào chính giữa. Dao búa, quạt nón bị xếp vào một xó. Nhạc nhẽo tắt hết. Một khung cảnh bừng bừng khí thế của các cuộc buôn chuyện lớn nhỏ nổ ra hàng loạt. Các bà chem chép thương hại. Các cô chỉ chỏ, say sưa thêu dệt lên vô vàn câu chuyện hấp dẫn. Rốt cục cũng có một người đại diện tiến lại gần, một chị văn hay chữ tốt, ngoại ngữ rành rọt bước tới, tay ấn nhè nhẹ vào gã bị thịt sũng nước, miệng cất lên vài câu thánh thót. Rồi chỉ kịp có thế, anh ta gào lên man dại, gương mặt biến dạng xấu xí và kinh khủng hơn trong phim kinh dị. Anh ta ôm đầu rồi méo mặt vì khóc, nhưng chỉ mếu máo không thành tiếng và hình như cũng chẳng thêm giọt nước mắt nào, người ngợm anh ta tong tong những nước thế kia là đã quá đủ rồi. Đôi mắt sưng húp, đỏ hoe hướng về đám người xa lạ như muốn nói điều gì không biết chỉ nghe thấy giọng nói vừa cuống cuồng vừa rối rắm khiến tất cả chịu chết không hiểu nổi. Anh ta không nói tiếng Anh mà cũng chẳng phải Pháp hay Nga. Hình như anh ta nói tiếng Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha mà cũng có thể là Italy, Đức, Đan Mạch, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Brazil hay Mexico. Tất cả đều bó tay, bỏ mặc tên lạ mặt to con ngồi độc thoại và tự biên tự diễn một mình. Các quý bà múa kiếm choàng cho cho anh ta một chiếc khăn khô để thấm nước. Đấy là việc làm duy nhất mà họ có thể nghĩ ra lúc này. Xong xuôi, họ lại ngồi và ngắm nghía ông Tây. Chẳng ai biết phải làm gì nữa, cứ thế ngồi đợi và đợi rất lâu. Họ say sưa bàn tán nhưng vẫn cảnh giác chiếm giữ lòng sông đề phòng anh ta nhảy xuống thêm lần nữa. Mấy gã trai tráng khác đã chán cái trò rượt đuổi dưới nước lắm rồi. Ai cũng nghĩ bụng nếu muốn chết thì cứ nhảy quách xuống nước lúc đêm hôm vắng vẻ bói cũng chả ma nào nhảy xuống cứu, cần gì phải đợi đến lúc nắng lên đông vui như thế. Nắng vẫn xoáy tròn nhảy nhót giữa đám người lúc nha lúc nhúc.
Đợi chán đợi chê mới thấy một bác xích lô còi dí được kéo đến. Họ tống khứ ông Tây ấy về đồn công an gần nhất. Đám người hồ hởi hành quân theo sau như áp giải một tù binh. Họ cá nhau xem anh ta muốn chết vì điều gì, tình, tiền, khủng hoảng, sì trét hay bị lừa đảo. Thể nào mà chẳng có lấy một lý do thật đáng thương và tội nghiệp nhất.
Rốt cục, sân khấu được giản tán nhanh chóng đến bất ngờ. Vở diễn kết thúc ngoài dự kiến. Mặt trời hết đỏ lòm, lúc sáng lúc xìu, ì ạch mãi đến tận bốn năm giờ chiều mới bừng bừng trở lại cho buổi trình diễn khác độc đáo không kém. Một góc công viên được chiếm giữ bởi bọn choai choai áo rộng quần thụng tập nhảy híp hop. Đám thanh niên ồn ào, cuồng nhiệt với thứ nghệ thuật mới mẻ trông thật điệu nghệ và chẳng dễ thể hiện chút nào. Tất cả đều quay cuồng và mù tịt về câu chuyện ban sáng.
*
Mấy tháng sau, người thanh niên nước ngoài ấy lại xuất hiện ở sân tập. Lần này anh ta nói tiếng Anh và biết phát âm khá tốt những câu tiếng Việt khó. Thật không thể tưởng tượng nổi khi bí mật được hé mở, hóa ra tất cả chỉ là dàn dựng, anh ta tiết lộ rằng mình chưa bao giờ có ý định tự tử và lần tự tử duy nhất ấy trên bến sông này chỉ là một thứ trình diễn đặc biệt phục vụ cho một ý đồ táo bạo của mình. Thế rồi không khí bắt đầu nóng lên, người ta bàn tán xôn xao về cú lừa đảo vĩ đại, điên rồ mà anh ta thể hiện mấy tháng trước chứ chẳng thể nào tin vào những “hành vi ứng xử ở một đất nước xa xôi với người không thuộc bản địa” như lời anh ta nói. Chẳng ai hiểu thêm điều gì cho đến khi anh ta rút ra mấy quyển sách mới cứng in vô số hình ảnh đen trắng trông cực kỳ bắt mắt, ký tên và biếu tặng vài quý ông quý bà đáng kính. Điều đáng ngạc nhiên là đến một phần ba quyển sách viết về chính họ.
Một vài quý ông quý bà chẳng thèm quan tâm tới câu chuyện lạ lùng vớ vẩn ấy, quay trở về với vở diễn đầy tính thanh tao thẩm mỹ của mình, còn những người khác trẻ tuổi hơn vẫn ngơ ngẩn, giương cao đôi mắt long lanh tròn trĩnh, ngam nghĩ về thứ trình diễn vừa kỳ khôi vừa hài hước của một anh thanh niên nước ngoài, đúng là khác thường và rảnh rang đến thế là cùng.
Giống như mọi ngày, mặt trời cũng đến lúc thôi đỏ lòm, hết sáng rồi xìu, ì ạch mãi đến tận bốn năm giờ chiều mới bừng bừng trở lại. Một góc công viên được chiếm giữ bởi bọn choai choai áo rộng quần thụng tập nhảy híp hop. Đám thanh niên ồn ào, cuồng nhiệt với thứ nghệ thuật mới mẻ trông thật điệu nghệ và chẳng dễ thể hiện chút nào. Tất cả lại quay cuồng và vẫn mù tịt về câu chuyện ban sáng, về những luồng gió mới, những thể nghiệm mới, những tư duy nghệ thuật mới mà người ta còn phải tranh luận dài dài không biết đến bao giờ thì kết thúc. Thường thì chỉ có một trong hai, táo bạo hay lừa đảo, quái dị hay đẳng cấp cao.