Tám tháng sau. Ông Quảng và Phú ngồi chung ô tô, trên đường từ huyện về tỉnh. Cả hai đều có vẻ buồn chán. Biết nhau quá rõ không còn phải che đậy, giấu diếm tình cảm nên cái buồn cái chán ấy lộ cả ra lời nói. - Chủ trương sai hay quá trình chỉ đạo sai nhỉ? - Ông Quảng nói như nói cho mình nghe. Hắn quay lại. Có thể được xem gan ruột phèo phổi của ông Phó chủ tịch và hắn sẽ đủ ranh ma để nhuộm lời hắn vào thứ máu gan ruột phèo phổi ấy. Mới biết tư duy nó dính dấp với nghề nghiệp thật bền. Vợ hắn bán cháo lòng, mấy tháng sau khi xuất ngũ chờ đi học nghề ở Liên Xô, cứ lờ mờ sáng hắn thọc tay vào cái đám ruột lợn bèo nhèo. Nên lời trò chuyện cứ dính tên những thứ trong bụng lợn. Suốt hàng chục năm làm cán bộ hắn vẫn không quên nổi cái mùi vị của lòng lợn. Dạo làm thư ký cho ông Quảng thì thôi, thì bỏ hẳn còn trước đó hắn thường có mặt ở quán cháo lòng trước cổng Ty Thủy lợi. - Cậu trả lời đi! - Ông Quảng cựa quậy quay người về phía hắn. Hắn nói. - Chủ trương cơ giới hóa nông nghiệp là đúng quá chứ anh. Tôi biết giai đoạn sản xuất này trong sách từ hồi học trường chính trị tỉnh. Nhưng anh từng trải, anh rõ là trên đời này không phải cái gì đúng cũng đưa đến thắng lợi. Từ cái chủ trương đúng đến thắng lợi dích dắc hàng quãng dài. ở những cái quãng ấy sinh ra bao nhiêu là việc, việc con người, việc cơ sở vật chất. - ấy đấy... Vậy cái quãng của huyện ta? Hắn hùng hồn hơn: - Là quãng sau đại thắng của dân tộc, khí thế hừng hực, thừa thắng xốc tới. Nên chủ quan. Là tôi nói phong trào quần chúng đấy. Hừng hực quá, xốc lên quá mà chóng mỏi. Dân đang mỏi. Nghỉ ngơi thời gian rồi đâu lại vào đấy, nhân dân ta lại hừng hực cho anh xem. Ông Quảng khoát tay: - Hừng hực cái con khỉ. Hỏng bét rồi. Tôi hỏi anh là tôi có hỏng không? Hỏng ở đâu? - Anh không hỏng. Cái hỏng là các điều kiện vật chất. Lê Nin bảo... - Thôi đi! Cứ sách vở... Công cuộc "Xếp đặt lại giang sơn", cơ giới hóa ở huyện có thất bại hắn cũng là người ngoài cuộc. Thư ký là cái đếch gì. Thư là sách, là giấy, ký là viết mà lại viết theo ý người khác. Ăn theo nói leo, loại người như hắn có ở khắp nơi, như ruồi nhặng, yên thì bu đến, động thì bay vù đi, đố thấy một bóng. Hắn nghĩ và quyết định nhanh là phải trấn an khích lệ ông Phó chủ tịch. Cái tuổi 57, 58, ván cầu rung tí chút cũng có thể ngã. Ngã một mình là nhẽ khác, đằng này kéo hắn ngã theo thì thật nguy. - Anh không sai, lãnh đạo tỉnh không sai. Rồi anh sẽ biết tôi nói đúng vì là cái cuộc huyện nhà nằm ở quãng đầu trên con đường sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa. Anh đừng cho tôi sách vở. Anh từng dạy tôi phải có lý luận sách vở đó sao. - ờ... ừ. Xe về đến trụ sở ủy ban Tỉnh thì trời tối. Sân bãi vắng hiu, cửa ngõ im ỉm. Ông Quảng bảo hắn vào phòng thư ký xem công văn thư tín có cái nào in mũi tên đỏ "hỏa tốc" không. Còn dặn, nếu có báo ngay cho ông. Ngày nào hắn chả làm việc ấy. Mở phong bì, đọc, cái cần trình ông thì trình, cái không cần thì vất vào sọt rác. Thời buổi loạn công văn chỉ thị, có trời mới đọc hết. Hôm nay hắn xem kỹ từng cái, linh tính bảo hắn có chuyện gì đó. Thông báo của Tổng biên tập báo treo bút, hạ lương Nguyễn Kim Nhi. Oan cho cô ta, nhưng cần phải thế. Chuyện này tính sau, còn dính vào nhau lâu đây. Công điện của Trung ương dừng ngay việc phá làng mạc dời dân lên núi... Hắn lờ mờ kết cục này từ bao giờ, hắn không rõ, nhưng đúng là lờ mờ. Giờ thì rõ. Hắn đứng dậy đi ra cửa. Thấy ông Quảng ngồi một mình trong phòng làm việc, vẻ mệt mỏi lắm nên hắn nhét tờ công điện vào túi áo. - Báo cáo anh không có gì anh phải lo nghĩ đâu ạ. Rồi hắn sẽ phải trình ông, phải trình nhanh là vì điện, nhưng không phải lúc này, lúc chập tối trước một đêm mà đêm mùa thu thì cứ dài dằng dặc ra... Hắn chưa về nhà vội, hắn nhấc máy điện thoại, bấm số máy Huyền Minh. Định rủ cô ta đến quán lòng lợn Hải Yến, chợt nhớ là tối thứ bảy, chồng Huyền Minh có thể về nhà, lại nghĩ ra mụ vợ ở quê lên, nên hắn vội dập ống nghe xuống. Sao cứ lặp đi lặp lại cái sự không muốn là tối thứ bảy vợ lên? Hắn đi ra phố, và chẳng biết sao hắn bước vào quán Cửa Tiền. Cái bàn hôm trước cô ta ngồi trước kia. Sau cú bị dập vùi ấy, Nhi thế nào, hắn không rõ, chỉ nghe láng máng là cô ta không tới tòa soạn báo, ngày 24 giờ thì nằm đọc sách 15 giờ. Cái quyết định gác bút của Nhi hắn mới đọc, chắc cô ta chưa hay biết. Nhiều cô gái đã qua tay hắn, gái ta và cả gái Tây, vậy mà thật trớ trêu là hắn chỉ nhớ mỗi Nhi. Cái mùi thơm da thịt Nhi lẫn với mùi cỏ tươi ở làng hắn không quên được. Thấy bức bối trong người, hắn không gọi thức ăn mà đứng phắt dậy đi ra khỏi quán. Đêm rộng rênh, cái lạnh vừa đủ cho ý nghĩ se lại, mạch lạc ra. Ông Quảng sẽ không yên về cái vụ ở huyện, hắn biết thế, tin thế. Gan ruột các ông trong ủy ban Tỉnh hắn nhìn thấy như nhìn trên sàng, trong sảo vậy. Người ta thì dậu đổ bìm leo, còn hắn thì dậu đổ là mất choãi. Chừng nào ông Quảng còn là hắn còn choãi. Nên hắn mới nghĩ phải lợi dụng cái choãi ông Quảng. Rồi hắn đến gõ cửa nhà ông.