Là một phóng viên cảnh sát hàng ngày tôi viết bài tường thuật cho tờ nhật báo bình dân. Kể ra thì lâu rồi, từ ngày thành phố chứng kiến tội ác ly kỳ liên quan tới mệnh phụ trẻ tuổi, nhan sắc, giàu có thuộc thành phần thượng lưu, và biết bao vụ sát nhân, mất tích, tham nhũng, lừa bịp, tình tọt, dã tâm, tiền bạc, hành hung, sì - căng - đan.
"Anh không thấy ở đâu có nhiều tội ác như thế, ngay cả Rome, Paris, New York," chủ bút nói. "Vậy là mình đang sống trong thời kỳ tồi tệ. Tuy nhiên sớm muộn tình hình sẽ thay đổi. Tất cả đều theo vòng lẩn quẩn. Trong lúc chẳng mong đợi một cái sì - căng -đan nổ bùng, thế là anh có tài liệu khai thác cả năm mới hết. Mọi chuyện đều nát rữa, đúng thế, song điều phải làm ấy là chờ đợi, anh ạ."
Trước khi sì - căng - đan nổ bung họ sa thải tôi.
*
--"Anh chỉ thấy chuyện tiểu thương giết người hùn hạp, chuyện thằng trộm vặt giết tiểu thương, chuyện cảnh sát giết thằng trộm vặt. Toàn là chuyện vớ vẩn, tin lặt vặt không à," tôi nói với Pecanha, chủ nhiệm kiêm chủ nhân tờ Phụ Nữ.
--"Có cả chuyện viêm não, hoại huyết, nhiễm trùng trong máu nữa chứ," ông ta phụ hoạ.
--"Ngoài phạm vi của tôi," tôi tiếp lời.
--"Anh đọc Phụ Nữ chứ?" Ông ta hỏi.
Tôi nói chưa đọc. Thích đọc sách hơn.
Ông ta với tay lấy hộp xì gà để trên bàn giấy đưa cho tôi một điếu. Chúng tôi bật lửa hút. Chẳng mấy chốc căn phòng khó thở vì ngộp khói. Xì -gà loại thường, trời đang mùa hạ, cửa sổ đóng kín, máy lạnh lại chạy cà rịch cà tang.
--" Phụ Nữ không in màu trang trọng như mấy tờ khác dành cho phái đẹp trưởng giả đang kiêng khem giữ gìn sức khoẻ và thân hình. Tờ báo dành cho phái yếu hạng C, cơm rau đậu hàng ngày và nếu phát mập đó là may mắn khủng khiếp. Đọc thử xem "
Ông ta thảy cho tôi một tờ. Khổ nhỏ, tít màu xanh da trời, mấy hình mờ tối. Truyện hình minh họa, tử vi, phỏng vấn tài tử truyền hình, mẫu may.
--"Anh lo hộ mục 'Phụ Nữ Tâm Sự Với Phụ Nữ ', cột gợi ý, khuyên nhủ có được không? Tay trách nhiệm mục đó mới bỏ đi."
'Phụ Nữ Tâm Sự Với Phụ Nữ ' là tên cột báo, phía dưới ghi tên tác giả là Elisa Gabriela. Elisa Gabriela thân mến.... Tối nào về chồng em cũng say mềm và.....
--"Vâng, tôi nghĩ có thể lấp chỗ trống đó," tôi nói.
--"Tuyệt. Bắt đầu hôm nay nhá. Muốn để tên gì nào?"
Tôi nghĩ một lát.
--"Nathanael Lessa."
--"Nathanael Lessa hả?" Ông ta ngạc nhiên ra mặt và có vẻ không bằng lòng, như thể tôi vừa nói chữ tục tĩu hay dùng từ xúc phạm đến thân mẫu ông ta.
--"Tên đó có sai trái gì đâu? Cũng như bất kỳ tên nào chứ gì. Dùng tên đó là tôi tỏ lòng tôn kính hai lần đó."
Ông ta phà khói thuốc, có vẻ bực tức.
--"Thứ nhất, tên không giống bất kỳ tên nào. Thứ hai, tên không thuộc hạng C. Ở đây bọn tôi chỉ dùng tên nghe hợp tai với hạng C, tên nghe hay hay. Thứ ba, tờ báo chỉ tỏ lòng tôn kính đối với người tôi muốn, hơn thế tôi chẳng biết Nathanael Lessa là ai. Và sau hết, " vẻ tức giận tăng dần, như thể ông ta cảm thấy thích thú sao đó, "trong toà soạn không có ai, kể cả tôi, dùng bút hiệu tên đàn ông. Tên tôi là Maria de Lourdes!"
Tôi nhìn lại tờ báo, cả ban biên tập. Không gì khác ngoài tên đàn bà.
--"Ông không nghĩ là tên đàn ông sẽ làm cho phần giải đáp thắc mắc, trả lời tâm sự thêm trang trọng hay sao? Cha, bố, chồng, xếp... Họ không có gì trừ đàn ông sai bảo họ làm. Nathanael Lessa sẽ lôi cuốn độc giả hơn Elisa Gabriela, ông ạ."
--Thì đó đúng là điều tôi không mong muốn. Ở đây họ cảm thấy họ là xếp, họ tin tưởng bọn tôi như thể hai bên là bạn bè thân thiết. Tôi bước vào dịch vụ hai mươi lăm năm rồi. Đừng đến với tôi với mớ lý thuyết chưa được thử nghiệm. Phụ Nữ đang cách mạng hoá báo chí Brazil, tờ báo khác hẳn báo khác, không chạy tin truyền hình hâm nóng qua loa hôm qua."
Ông ta tức giận đến độ tôi không buồn hỏi Phụ Nữ chủ trương thế nào. Sớm muộn ông ta sẽ nói. Tôi chỉ muốn có việc làm.
--"Tôi có người anh họ tên Machado Figueredo, cũng có hai mươi lăm năm kinh nghiệm, hiện đang làm ở Ngân Hàng Quốc Gia, anh ấy thường nói sẵn sàng đón nhận lý thuyết chưa trắc nghiệm. " Tôi biết tờ Phụ Nữ mắc nợ ngân hàng. Trên bàn giấy ông ta có lá thư giới thiệu của ông ấy.
Nghe nói đến tên anh họ tôi ông ta tái mặt, ông ta cắn chặt điếu xì - gà để trấn an, sau ddó mím miệng như thể sắp huýt sáo, cặp môi dầy run run tựa hồ lưỡi ngậm phải ớt cay. Ông ta há miệng toang hoác, đưa móng tay cái chà hàm răng đen sì vì nicôtin trong lúc nhìn tôi với vẻ dường như chắc mẩm ý nghĩa lắm.
--"Thôi để tôi thêm hai chữ 'Bác sĩ ' vào tên ông nhá. Bác sĩ Nathanael Lessa."
--"Chà! Thế thì được, đạt quá chứ lị," ông ta nhe răng thốt lời, "anh bắt đầu hôm nay đi."
Tôi trở thành nhân viên ban biên tập tờ Phụ Nữ như thế đấy.
*
Bàn tôi ngồi làm việc gần bàn Sandra Martin, phụ trách mục tử vi. Ra ngoài phỏng vấn anh này mang tên Marlene Katia. Mặt mũi xanh xao, hàng râu mép thưa dài, anh này còn mang tên João Duval. Vừa mới ra trường truyền thông, nhưng lúc nào cũng than vãn: "Tại sao mình không học nha nhỉ? Tại sao không mới được chứ?"
Tôi hỏi anh ta có ai mang thư độc giả đến cho tôi không. Anh ta bảo nên hỏi Jacqueline trong văn phòng xem sao. Tay này là chàng da đen to lớn, răng trắng nhỡn.
--"Ở đây mà không mang tên đàn bà con gái là không ăn khách đâu, bố ơi, họ nghĩ tôi là nàng tiên đấy. Thư hả? Hôm nay không có. Bố tưởng phụ nữ hạng C viết thư thật hả? Nàng Elisa Gabriela viết hết đấy."
*
"Thân gửi bác sĩ Nathanael Lessa. Con gái tôi 10 tuổi vừa được học bổng theo học trường nghệ thuật trang điểm trong khu gia cư đàng hoàng. Bạn cùng lớp với cháu năng tới hiệu uốn tóc phụ nữ ít nhất mỗi tuần một lần. Bọn tôi thực tình không đủ khả năng cho cháu như vậy, nhà tôi lái xe buýt tuyến đường Jacare -- Caju, nhưng anh nói sẽ làm thêm giờ để cho cháu Tania Sandra tới chỗ đó. Bác sĩ nghĩ cháu xứng đáng được hy sinh như thế không? Người Mẹ Tận Tình. Villa Kennedy."
Phúc đáp: Bà mẹ tận tình nên dùng xà bông cùi dừa gội tóc cho cháu nhỏ, sau đó lấy giấy quăn trùm lên đầu. Làm vậy chẳng khác gì thợ uốn tóc phụ nữ đâu. Tuy nhiên, cần nhớ cháu nhỏ không phải chào đời để là búp bê trưng bày ngoài tiệm. Con gái ai cũng vậy, đối với chuyện này. Nên lấy tiền phụ trội mua cái gì đó ích dụng hơn. Thực phẩm chẳng hạn.
"Bác sĩ Nathanael Lessa quí mến. Tôi lùn, mập và nhút nhát. Mỗi lần ra ngoài đi chợ, vào hiệu sắm đồ, mua rau cỏ đều bị họ lột hết chẳng còn xu nào. Họ bịp đủ thứ -- cân thiếu, thối tiền không đủ, đậu ve đầy bọ, bột bắp cũ rích hôi rình... đại loại như vậy. Bực mình hết sức nhưng bây giờ tôi nghỉ việc rồi. Chúa sẽ chứng giám cho việc họ làm. Đến ngày phán xét họ sẽ đền tội. Người Ở Nghỉ Việc. Penha."
Trả lời: Chúa không có thì giờ để mắt hết mọi người. Người Ở Nghỉ Việc phải tự canh chừng mình. Đề nghị Người Ở hét to, la lớn, làm rùm beng cho họ bẽ mặt. Chẳng may Người Ở có thân nhân bà con làm cảnh sát không? Một tay hạng bét, cà chớn cũng được. Tiến hành đi, bầu phị.
"Bác sĩ Nathanael Lessa thân thương. Tôi năm nay 25, nghề nghiệp đánh máy và là trinh nữ tự thưở nào. Bữa nọ tôi gặp một thanh niên, anh ấy nói thực lòng yêu tôi. Anh ấy làm ở Bộ Giao Thông Vận Tải, anh ấy còn nói muốn lấy tôi làm vợ, song trước hết muốn thử một cái xem sao. Theo bác sĩ, có nên không? Trinh Nữ Thất Kinh. Parada de Lucas."
Hồi Âm: Này, Trinh Nữ Thất Kinh ơi, hãy hỏi chàng sẽ xử sự thế nào nếu không được trải qua kinh nghiệm. Nếu chàng nói đoạn tuyệt thì Trinh Nữ nên chiều cái chàng muốn, vì là người thành thật. Thực ra Trinh Nữ đâu phải là trái dâu hay mớ rau đem ra chợ làm hàng mẫu. Nhưng kẹt nỗi quanh mình làm gì có nhiều người thành thật, vậy cũng nên thử xem sao. Hãy vững lòng tin và tăng tốc độ tiến lên.
*
Tôi ra ngoài ăn trưa. Vừa trở về ông ta gọi vào phòng, tay đang cầm bài tôi vừa viết.
--"Ở đây có mấy chỗ tôi không đồng ý, " ông ta nói.
--"Chỗ nào vậy?" Tôi hỏi.
--"A, đây này, ý kiến người ta nghĩ về hạng C, " ông ta vừa rít lên vừa lắc đầu dáng vẻ suy tư trong lúc đưa mắt nhìn trần nhà đồng thời tru môi. "Đàn bà hạng A là hạng muốn được đối đãi bằng chửi bới và đánh đập. Xin nhớ lại lời nhà quí tộc Anh, ông ta nói ông ta thành công với đàn bà là do đối xử với mệnh phụ phu nhân như gái làng chơi và gái làng chơi như mệnh phụ phu nhân."
--"Đồng ý. Vậy tôi phải làm thế nào để vận dụng độc giả? "
--"Xin đừng đem biện chứng pháp đến đây. Tôi không muốn anh coi họ như gái bán hoa. Vứt chuyện nhà quí tộc Anh đi. Xin anh pha chút hạnh phúc, chút hy vọng, chút an tâm, chút vững lòng vào thư hồi âm, đó là điều tôi mong muốn."
*
"Thân gửi bác sĩ Nathanael Lessa. Nhà tôi qua đời để lại cho chút tiền trợ cấp chẳng đáng là bao, tuy nhiên, điều khiến tôi lo ấy là sẽ sống cô đơn trong khi ngũ tuần rồi. Nghèo, già, bình dân, còn phải sống nữa, tôi sợ cái đang chờ đợi mình. Cô Đơn ở Santa Cruz. "
Phúc đáp: Xin Cô Đơn ở Santa Cruz nên khắc vào tim câu này: Tiền bạc, nhan sắc, tuổi tác hay địa vị không mang lại hạnh phúc. Biết bao người giàu có, xinh đẹp tự tử quyên sinh hoặc đắm mình vào thói hư tật xấu ghê tởm? Hạnh phúc ở trong ta, trong tim ta, trong lòng ta. Nếu ăn ở tốt và tử tế với mọi người, yêu láng giềng như chính bản thân, mỉm cười với người kế toán khi đến lãnh tiền trợ cấp nhá.
*
Hôm sau ông ta gọi tôi vào phòng hỏi chẳng hay tôi có thể viết truyện tình để minh họa không. "Mình tự sáng tác truyện của mình, chứ không phải phiên dịch mấy tay hí họa fumetti Ý đâu. Chọn tên đi."
Tôi chọn tên Clarice Simmone, lại hai lần tỏ lòng tôn kính, dù không nói cho ông ta hay. Phóng viên nhiếp ảnh theo dõi lô truyện tình đến gặp và thảo luận với tôi.
--"Tôi là Monica Tutsi," anh ta khơi mào, "nhưng cứ gọi Agnaldo không sao. Anh có sẵn đầu vú rồi chứ? "
Đầu vú là lô truyện tình. Tôi giải thích cho anh ta hay chủ nhiệm vừa giao cho thực hiện, nên cần ít nhất hai ngày mới viết xong.
--"Ngày, ha ha," anh ta cười hô hố, tiếng oang oang, khàn khàn nghe như tiếng chó ngoan ngoãn sủa khi thấy chủ trở về.
--"Cái gì buồn cười đến thế hả?" Tôi hỏi.
--"Norma Virginia chỉ mất mười lăm phút là viết xong truyện đó. Hắn có công thức hẳn hoi."
--"Tôi cũng có công thức. Tản bộ mười lăm phút trở về là truyện của anh sẽ sẵn sàng."
Không biết phó nhòm ngu xuẩn nghĩ tôi thế nào? Chỉ vì là phóng viên cảnh sát không có nghĩa là tôi đần độn. Nếu Norma Virginia, hay tên thế nào đi nữa, mười lăm phút viết xong một truyện thì tôi cũng có thể làm như thế. Tối hậu tôi còn đọc kịch Hy Lạp, kịch O 'Neils, kịch Beckett, kịch Chekov, kịch Shakespeare, Bốn Trăm Kịch Phẩm Hay Nhất Truyền Hình nữa kia. Điều cần làm ấy là mượn đây một ý, kia một ý thế là xong.
*
Một thiếu niên con nhà giàu bị bọn bô -hê -miêng chuyên nghề bói toán, tướng số đánh cắp mang đi. Tìm mãi không thấy, gia đình nghĩ chắc là chết rồi. Khi khôn lớn thiếu niên nghĩ bụng mình thực là người bô -hê -miêng lang bạt kỳ hồ. Một hôm chàng gặp thiếu nữ xinh như mộng, con nhà giàu. Hai người yêu nhau. Nàng sống trong biệt thự nguy nga, đầy xe hơi, còn chàng chui rúc trong va gông xe cũ. Gia đình hai bên không chịu cho hai người lấy nhau. Mâu thuẫn bùng nổ. Đám triệu phú liền yêu cầu cảnh sát đến bắt giữ bọn bô - hê - miêng. Một bô -hê -miêng bị cảnh sát bắn chết. Một người bà con giầu có của thiếu nữ bị bọn bô -hê -miêng ám sát. Tuy thế tình yêu giữa đôi trai gái vẫn khắn khít, mãnh liệt át cả mọi chuyện đa đoan. Hai người rủ nhau đi trốn, đi thật xa, xa lánh gia đình. Trên đường đào thoát hai người gặp tu sĩ nhân từ, độ lượng, ông dẫn hai người đến nhà tu kín rồi làm lễ kết duyên. Tu viện cổ kính, ngoạn mục, thơ mộng núp mình trong rừng đầy hoa. Cặp trai gái động phòng. Cả hai đều xinh đẹp, mảnh dẻ, tóc vàng, mắt xanh. Cả hai bắt đầu khỏa thân. "Ồ", thiếu nữ nói, "chuỗi vàng nạm kim cương anh đeo ở cổ là thế nào vậy?" Nàng cũng có một chuỗi vàng như thế! Thì ra hai người là anh em! "Anh là anh em mất tích thưở nào!" Thiếu nữ nức nở. Hai người ôm chằm lấy nhau. (Lưu ý Monica Tutsi: Nghĩ sao về kết cấu mơ hồ? Để cảm giác ngây ngất phi cốt nhục tươi nở trên mặt họ chứ? Tôi có thể thay đổi kết cấu và làm cho kết cấu giống kết cấu kiểu Sophocle: Sau khi tận hưởng khoái lạc xác thịt, cả hai nhận ra là anh em, giật mình hoảng hốt, thiếu nữ bèn lao đầu nhảy qua cửa sổ nhà tu kín, vừa rơi xuống đất vừa kêu thất thanh.)
--"Tôi khoái truyện của anh, " anh ta nói.
--"Một chút Romeo & Juliet, một tí Quốc Vương Oedipus có gì đặc biệt đâu," tôi khiêm tốn tiếp lời.
--"Nhưng vĩ nhân ơi, làm sao thân này chụp hình. Phải làm đủ thứ trong vòng hai tiếng. Kiếm đâu ra biệt thự bây giờ? Dẫy xe hơi nữa? Nhà tu kín ngọan mục? Rừng hoa nở tưng bừng?"
--"Đó là chuyện riêng của tiên sinh."
--"Tìm đâu ra mới chết chứ," anh ta tiếp tục như thể không nghe tiếng tôi nói. "Cặp trai gái mảnh dẻ, tóc vàng, mắt xanh? Người mẫu của mình đều là mulatto không à. Kiếm đâu ra va gông xe cũ nữa nhỉ? Tính lại xem sao vĩ nhân. Mười lăm phút thân hèn sẽ trở lại. À mà này, kiểu Sophocle là thế nào hở?"
*
Roberto và Betty đã đính hôn sắp sửa lấy nhau. Roberto chịu khó đi làm, để dành tiền mua căn hộ trong cao ốc, trang bị đầy đủ -- bàn ghế, tủ sập, TV màu, dàn stereo, tủ lạnh, máy giặt, máy sấy, máy đánh bóng sàn nhà, máy rửa bát, máy nướng bánh mì, bàn ủi điện, máy sấy tóc. Betty cũng đi làm. Hai người đều trong trắng. Ngày cưới đã định. Bạn Roberto tên Tiago đến hỏi: "Vẫn còn tân cho đến khi lấy vợ cơ à? Cần người mở đường dẫn lối vào cõi huyền bí mới ổn, mày ơi." Nói rồi Tiago đưa bạn tới biệt thự Nữ Chúa Lầu Xanh Betatron. (Lưu ý Monica Tutsi: Tên nàng có vẻ tiểu thuyết khoa học.) Tới nơi Roberto ngã ngữa khi thấy Nữ Chúa Lầu Xanh là Betty, hôn thê trìu mến của mình. Trời đất ơi! Ngạc nhiên khủng khiếp! Thấy thế có người nói: "Lớn lên là đau khổ không ngờ. Biết không?" Người nói câu ấy là anh gác dan. Truyện chấm dứt.
--"Một chữ bằng ngàn tấm hình," anh ta nói. "Khốn nạn thay bản chức kém cỏi, chậm chạp quá chừng. Sẽ trở lại tức thì."
*
"Thân gửi bác sĩ Nathanael. Tôi thích làm bếp nấu ăn. Tôi cũng ưa thêu thùa, đan lát. Và nhất là khóai tối đến mặc áo gao dài rộng, đánh môi son đỏ chót, mắt thoa đậm màu. Chà! Cảm giác thích thú làm sao! Thật đáng thương cứ phải ngồi trong phòng khóa kín cửa. Không ai hay tôi ham làm thế. Như vậy có sai trái không hở bác sĩ quí mến? Pedro Redgrave. Tijuca."
Trả lời: Tại sao lại sai trái? Anh có làm hại ai đâu? Một độc giả vừa thư cho tôi hay, cũng như anh, người đó thích phục sức như đàn bà. Người đó sống cuộc đời bình thường, ích dụng và có năng suất về mặt xã hội tới mức đáng khen, nên được chọn làm công nhân gương mẫu. Cứ mặc gao, cứ đánh môi son đỏ chót, cứ thoa màu lên cuộc đời, anh ạ.
*
--"Thư từ đều phải do phụ nữ viết, anh nhớ cho," ông ta lưu ý.
--"Nhưng lá này thực," tôi tiếp lời.
--"Tôi không tin."
Tôi đưa cho ông ta lá thư. Ông ta nhìn với vẻ mặt cảnh sát soi mói tờ giấy bạc giả.
--"Anh nghĩ là chuyện bông đùa hả, " ông ta hỏi.
--"Rất có thể đúng," tôi đáp. "Và rất có thể không đúng."
Ông ta đổi nét mặt thành đăm chiêu, rồi thêm lời:
--"Đề nghị thêm vào thư vài câu có vẻ khuyến khích, chẳng hạn như 'viết nữa đi ' ".
Tôi ngồi xuống đánh máy: "Viết nữa đi, Pedro, tôi biết đó không phải tên bạn, song không sao. Viết nữa đi, tin tôi là đủ. Nathanael Lessa."
*
--"Mẹ kiếp, " Monica Tutsi nói, "tôi đi thực hiện vỡ kịch vĩ đại bọn nó lại bảo anh ăn cắp từ cuốn phim Ý."
--"Đồ khốn nạn, bọn ngu như bò, chỉ vì là phóng viên cảnh sát chúng nó bảo tôi đạo văn chớ gì."
--"Kệ chúng nó, để ý làm quái gì thêm mệt xác, Virginia."
--"Virginia? Ơ hay, tôi là Clarice Simmone cơ mà!" Tôi nói. "Nếu nghĩ chỉ có hôn thê người Ý mới là gái làng chơi có phải là ngu không? Đây này, tôi biết có lần một cô đã đính hôn đàng hoàng, đoan trang dễ sợ, hơn thế lại là sơ từ thiện, thế mà họ khám phá ra nàng cũng là gái làng chơi mới độc chứ."
--"Đồng ý, đại ca cứ yên chí lớn, hèn đệ sẽ giương máy bắn truyện đó cho mà xem. Betatron là mulatto hả? Nhưng làm gì mới được chứ?"
--"Cô nàng tóc đỏ, mặt đầy tàn nhang. Betatron nghĩa là máy sản xuất điện tử, có tiềm lực mạnh, tốc độ cao, phát động do tác dụng của từ trường thay đổi rất nhanh," tôi nói.
--"Mẹ kiếp! Đúng là tên gái bán hoa rồi còn gì," anh ta vừa đi ra vừa nói có vẻ mê thích.
*
"Nathanael Lessa hiểu đời ơi. Tôi đã mặc chiếc áo gao dài rộng, đẹp mê hồn. Môi đỏ như máu hổ và tươi như bình minh. Định bụng mặc chiếc gao sa - tanh rồi đi xem diễn kịch ở Hí Viện Thành Phố. Bác sĩ nghĩ thế nào? Bây giờ xin kể bác sĩ hay tâm sự kỳ điệu, không lường, nhưng nhớ phải giữ tuyệt đối bí mật nhé. Thề đi! A, chẳng biết có nên nói hay không nhỉ. Suốt đời tôi đau khổ, thất vọng não nề vì cả tin người. Cơ bản mà nói tôi là người không bao giờ đánh mất vẻ ngây thơ trong trắng của mình. Phản bội, lỗ mãng, trơ trẽn và ti tiện thường khiến bản thân giật mình đỏ mặt. Ôi, tôi mới thèm sống cô đơn làm sao trong thế giới lý tưởng đầy yêu thương và ân cần! Nathanael Lessa đa cảm của tôi ơi, hãy để tôi nghĩ và dành cho tôi chút ít thời gian nhé. Thư tới sẽ kể nhiều, có lẽ kể hết. Pedro Redgrave."
Hồi âm: Pedro. Đang chờ thư bạn, kể cả bí mật tâm thư. Hứa sẽ giữ kín trong vòng đai bất khả xâm phạm bao che tiềm thức sâu thăm thẳm. Cứ tiếp tục thế nhá, lạnh lùng trực diện với đố kỵ tầm thường, bội tín gian trá của những kẻ nghèo túng về tinh thần. Hãy tô điểm thân hình hằng khát khao nhục cảm bằng cách vận dụng thái độ thách thức phát xuất từ tư tưởng dũng cảm của mình.
*
Ông ta lại hỏi: "Mấy thư này cũng thực ư?"
--"Thư của Pedro Redgrave đấy."
--"Kỳ, kỳ quá," vừa nói ông ta vừa lấy móng tay gõ lách tách trên hàm răng. "Anh làm thế nào với số thư này?"
--"Chẳng làm gì cả," tôi đáp.
Ông ta dường như đang suy nghĩ điều gì. Ông ta hỏi xem truyện tình minh hoạ đến đâu rồi, nhưng không màng câu trả lời.
--"Thư của thiếu nữ mù thì sao?" Tôi hỏi.
Ông ta cầm thư của thiếu nữ mù và thư trả lời của tôi rồi đọc to: 'Nathanael quí mến. Em không thể đọc những gì anh viết. Bà nội thân thương đọc cho em nghe đó. Tuy nhiên đừng tưởng em mù chữ. Em chỉ mù mắt thôi. Bà yêu quí của em viết thư này hộ em, nhưng lời trong thư là lời của em. Em muốn gởi lời an ủi tới độc giả của anh để họ, đừng đau khổ quá nhiều vì bất hạnh nhỏ nhoi, sẽ nhìn chính mình trong gương. Em khiếm thị, song sung sướng, anh ạ. Em cảm thấy thư thái trong tâm hồn, bình yên với Thiên Chúa và thân hòa với đồng bào. Mong tất cả đều sung sướng, hạnh phúc. Brazil và dân tộc Brazil muôn năm! Mù Nhưng Sung Sướng. Đường Kỳ Lân. Nova Iguacu. Tái bút. Quên cho anh hay là em bị tê liệt nữa cơ!"
Ông ta bật lửa đốt điều xì - gà. "Cảm động, nhưng Đường Kỳ Lân nghe không thực tí nào. Nên đổi thành Đường Thống Nhất hoặc đại loại như thế. Ừ, bây giờ xem anh trả lời nào."
"Mù Nhưng Sung Sướng ơi, xin có lời khen em kiên cường như thế, và xin có lời mừng em tin tưởng sắt đá vào hạnh phúc, điều thiện, dân tộc và đất nước Brazil. Tâm hồn những ai tuyệt vọng trong nghịch cảnh, tai ương sẽ tìm thấy chất sống bồi dưỡng trong gương khuyến thiện em nâng cao, đuốc sáng trong bóng tối day dứt chập chùng."
Ông ta đưa lại cho tôi bản thảo. "Anh có tương lai trong văn học. Chúng ta có trường đào luyện vĩ đại ở đây. Học hỏi, học hỏi, dâng trọn thân mình, đừng ngã lòng, làm việc hăng say."
*
Tôi ngồi vào bàn đánh máy: "Tesio, nhân viên ngân hàng, cư ngụ tại Boca do Mato, Lins de Vasconcelos, tục huyền với Frederica, có con trai tên Hipolito, đời vợ trước. Frederica đem lòng yêu Hipolito. Tesio khám phá thấy tình yêu loạn luân giữa con trai và vợ kế. Frederica treo cổ tự tử dưới cây soài trong vườn sau nhà. Hipolito xin bố tha tội rồi bỏ nhà ra đi, lang thang tuyệt vọng trong thành phố tàn bạo đến lúc bị xe cán chết trên đại lộ Brazil."
--"Gia vị ở đây là gì thế hở quí nhân?" Monica Tutsi hỏi.
--"Euripide, tội ác và chết. Để tôi nói anh hay: Tôi hiểu lòng dạ, tâm hồn con người, không cần kịch gia cổ điển Hy Lạp gợi ý. Đối với người thông minh và đa cảm như tôi thế là đủ để quan sát quanh mình. Hãy nhìn sát mắt tôi mà xem. Anh có thấy ai lanh lẹ, tỉnh táo hơn không?"
Anh ta nhìn sát mắt tôi rồi nói: "Tôi thấy đại ca gàn bát sách!"
Tôi tiếp tục: "Kể tên văn nhân, thi sĩ cổ điển là tôi muốn chứng tỏ cho đời biết tầm mức hiểu biết của mình: Vì là phóng viên cảnh sát nếu không làm vậy, bọn bất thành nhân không nể mình đâu. Tôi đã đọc hàng ngàn, hàng vạn cuốn sách. Theo anh ông ta đọc bao nhiêu sách rồi hở?"
--"Đọc mẹ gì đâu. À, mà này có thể nào Frederica là Da Đen không hở?"
--"Ý kiến hay. Nhưng Tesio và Hipolito đương nhiên phải Da Trắng."
*
"Nathanael. Tôi yêu, tình yêu ngăn ngừa, tình yêu cấm đoán, tình yêu thầm kín, tình yêu dấu giếm. Người ấy cũng yêu tôi. Nhưng chúng tôi không thể dắt tay nhau tung tăng ngoài phố như người khác, không thể trao đổi nụ hôn trong vườn cây, trong rạp hát như người khác, không thể nằm bên nhau tay trong tay trên bãi biển như người khác, đến tối không thể tới câu lạc bộ khiêu vũ như người khác. Chúng tôi không thể lấy nhau như người khác. Tôi không đủ sức kháng cự và chống trả, Nathanael ơi. Chỉ muốn chết cho xong cuộc đời. Vĩnh biệt. Đây là thư cuối cùng. Xin lễ cho tôi nhé. Pedro Redgrave."
Hồi âm: Đang lẩm bẩm gì thế hở Pedro? Bây giờ có bó tay đầu hàng khi tìm thấy người yêu không? Osca Wilde chịu đắng nuốt cay chẳng khác gì quỷ dữ. Bị chế diễu, truy tố, xử tội, song vẫn ngang nhiên chấp nhận. Nếu không thể lấy làm bạn đời, cứ chung chăn chung gối, trả thù dân tộc tận tình. Người này viết chúc thư cho người kia. Phải bảo vệ mình. Sử dụng luật lệ và pháp thức bảo vệ quyền lợi cá nhân. Hãy vị kỷ như mọi người; cần xảo quyệt, cứ bất cộng đái thiên, không bao dung độ lượng và giả nhân giả nghĩa. Khai thác. Cưỡng đoạt. Đó là tự vệ. Tuy nhiên, nhớ đừng làm gì tỏ ra mất trí.
Tôi đưa cả thư nhận lẫn thư đáp cho ông ta xem. Chỉ thư nào ông ta chấp thuận mới được phép in.
*
Monica Tutsi tới cùng lúc với thiếu nữ.
--"Giới thiệu đây là Monica," anh ta nói.
--"Trùng nhau," tôi tiếp lời.
--"Trùng nhau là thế nào?" Thiếu nữ tên Monica hỏi.
--"Hai người cùng tên chứ gì nữa," tôi đáp.
--"Tên anh ấy là Monica hả?" Monica vừa hỏi vừa chỉ tay về phía phóng viên nhiếp ảnh.
--"Monica Tutsi. Cô cũng họ Tutsi ư?"
--"Không. Monica Amelia."
Monica Amelia đứng im, vừa nhấm móng tay vừa nhìn Monica Tutsi.
--"Anh nói với em tên anh là Agnaldo cơ mà," nàng nói.
--"Ở ngoài anh là Agnaldo. Ở đây bên trong anh là Monica Tutsi."
--"Tôi là Clarice Simmone," tôi góp lời.
Monica Amelia chăm chú nhìn chúng tôi mà không hiểu gì. Nàng thấy trước mặt hai thanh niên kín đáo, thận trọng không thích bông đùa, không thèm để ý cả tên mình.
--"Khi lập gia đình có con trai hay con gái tôi sẽ đặt tên là Huệ Vũ," tôi tiếp lời.
--"Tên Tàu phải không?" Monica hỏi.
--"Hay Huýt Huỵt Huỵt Ô," tôi huýt sáo.
--"Anh trở thành đại biểu phái vô thần, phủ định, hoài nghi rồi đó," Monica Tutsi nói rồi dẫn Monica kia đi ra.
*
"Thân gửi Nathanael. Bác sĩ có biết cái gì khiến hai người thích nhau không? Đó là trường hợp tôi và Maria. Và bác sĩ có biết cái gì khiến hai người hòa hợp hoàn toàn với nhau không? Đó là trường hợp hai đứa chúng tôi. Tôi thíc ăn cơm với đậu ve, kale thái mỏng, củ mì hấp và xúc xích chiên! Thử đoán xem Maria thích ăn gì nào? Cơm với đậu ve, kale thái mỏng, củ mì hấp và xúc xích chiên! Ngọc quí tôi thích nhất hồng ngọc. Đoán đi. Maria cũng thích hồng ngọc đấy. Số hên là 7, màu là màu xanh, ngày là thứ hai, xi - nê là phim Cao Bồi Miền Tây, truyện là Le Petit Prince, bia là bia blốc, nệm là nệm Anatom, đội banh là đội Vasco da Gama, âm nhạc là điệu samba, giải trí là tình yêu... Cái gì giữa nàng và tôi cũng giống nhau. Tuyệt vời. Những gì bọn này làm trên giường lúc nằm bên nhau, biết không, không khoe đâu nhá, nhưng nếu là xem xiệc biểu diễn hai đứa sẽ giàu to, vé vào cửa choảng nặng. Trên giường chưa có cặp nào lại điên cuồng lộ liễu đến thế, có khả năng thực hiện khéo léo, bay bướm, độc đáo, dẻo dai, ngoạn mục và trọn vẹn như hai đứa. Và hai đứa lập lại nhiều lần trong ngày. Nhưng không phải cái đó liên kết chúng tôi lại với nhau đâu. Nếu anh cụt chân em vẫn yêu, nàng nói. Nếu em gù lưng anh vẫn yêu như thường, tôi đáp. Nếu anh câm và điếc em vẫn yêu như ngày trước, nàng nói. Nếu em lác mắt anh vẫn yêu em như thưở nào, tôi đáp. Nếu anh bụng phệ, xấu xí em vẫn tiếp tục yêu, nàng nói. Nếu em đỗ hoa đậu mùa anh vẫn yêu như ngày đó, tôi đáp. Nếu anh già và liệt dương em vẫn yêu như ngày trước, nàng nói. Hai đứa trao đổi lời thề như thế lúc ước muốn tỏ ra mình chung thuỷ dâng cao, đâm sâu vào lòng như lưỡi dao sắc nhọn. Tôi hỏi nếu chẳng may anh rụng hết răng em còn yêu anh không? Nàng đáp nếu anh móm nhẵn nhụi em vẫn cứ yêu chứ sao. Đến lúc đó tôi bèn rút hàm răng giả ra rồi vứt lên giường, dáng điệu nghiêm trang, cung kính và trừu tượng. Hai đứa nằm im mắt đăm đăm nhìn hàm răng giả trên mặt nệm cho đến lúc nàng nhỏm dậy, khóac vội áo và nói: Em ra ngoài mua thuốc lá. Đến hôm nay vẫn chưa trở lại. Nathanael ơi, giải thích cho tôi hay chuyện gì xảy ra đến nông nỗi như thế? Có phải tình yêu thường chấm dứt bất chợt không? Phải chăng vài chiếc răng, mấy miếng ngà đáng thương quan trọng đến thế hở trời? Odontos Silva.
*
Đúng lúc định trả lời không ngờ Jacqueline đi qua cho biết ông ta muốn gặp tôi.
Trong phòng ông ta có người đàn ông đeo kính đen, râu cằm như râu dê.
--"Giới thiệu anh đây là Bác sĩ Pentecorvo, anh ấy là, à quên, anh là gì nhỉ " Ông ta hỏi.
--"Nghiên cứu động cơ thúc đẩy tâm lý," Bác sĩ đáp. "Như tôi vừa nói, trước hết giám định đặc điểm đối tượng chúng tôi đang tìm hiểu, chẳng hạn ai là độc giả Phụ Nữ? Hãy tạm ví dụ vì đó là người phụ nữ hạng C. Trong điều nghiên trước chúng tôi đã quan sát kỹ lưỡng mọi thứ liên hệ tới người phụ nữ loại C đó. Nàng mua thực phẩm ở đâu, có mấy chiếc quần yếm dính vào đùi, lúc nào làm tình, lúc nào xem tivi, theo dõi chương trình truyền hình nào.... Nói tóm lại, hồ sơ đầy đủ."
--"Nàng có cả thảy mấy chiếc quần yếm bó sát người hở anh?" Ông ta hỏi.
--"Ba," Bác sĩ trả lời không đắn đo.
--"Mấy giờ làm tình?"
--"Chín rưỡi tối, " Bác sĩ ứng lời tức thì.
--"Làm thế nào anh biết mọi chi tiết? Có tới vấn an Dona Aurora ở khu cư xá bình dân không? Nàng mở cửa và anh nói, chào em, lúc nào mặc quần yếm hở? Này bạn ơi, tôi vào nghề 25 năm rồi, chẳng cần ai chỉ biểu đồ phụ nữ hạng C thế nào. Do kinh nghiệm cá nhân tôi biết. Họ mua báo của tôi, hiểu chứ? Ba quần yếm dính sát thịt..... Ha!"
--"Chúng tôi dùng phương pháp điều tra khoa học. Trong ban thường vụ chúng tôi có chuyên gia xã hội, tâm lý, nhân chủng, thống kê và toán học," bác sĩ nói thản nhiên.
--"Tất cả để moi tiền bầy thỏ ngây thơ," ông ta nói, khinh khỉnh ra mặt.
--"Theo nguyên tắc, trước khi tới đây tôi đã thu thập chút ít tư liệu về tờ báo của anh, tôi nghĩ anh sẽ ưng ý," bác sĩ tiếp lời.
--"Như vậy thành tiền là bao nhiêu?" Ông ta hỏi, giọng có vẻ cay cú.
--"Khoản này tặng anh không tính tiền," bác sĩ khẳng định, toàn thân như cục đá lạnh. "Chúng tôi có điều nghiên nho nhỏ về độc giả tờ báo, mặc dù bài khổ nhỏ, song tôi bảo đảm, không mảy may nghi ngờ, đa số độc giả, hầu như toàn thể độc giả của anh đều là đàn ông hạng B. "
--"Cái gì?" Ông ta hét to.
--"Đúng thế, đàn ông hạng B."
Thoạt đầu ông ta tái mặt. Sau đó đỏ mặt, cuối cùng tím ngắt. Mặt ông như thể đang bị bóp cổ. Miệng há hốc, mắt trợn trừng, ông ta rời ghế đứng dậy, hai tay dang rộng, lảo đảo bước tới phía bác sĩ như con đười ươi động cỡn. Cảnh thật khó hiểu khiến mình nín thở, ngay cả người sắt thép như bác sĩ, ngay cả phóng viên cựu cảnh sát là tôi. Bác sĩ lùi dần, ông ta cứ tiến lại gần. Đến lúc lưng chạm tường, cố giữ bình tĩnh và điềm nhiên bác sĩ thốt lời: "Rất có thể chuyên viên của tôi sai lầm."
Đứng cách bác sĩ có mấy phân ông ta run cầm cập, nhưng trái với điều tôi nghĩ, ông ta không nhảy chồm vào người đối diện như con chó hóa dại. Vừa nắm tóc vừa giật phình phịch ông ta rít lên: "Bọn kịch sĩ, bọn bịp bợm, bọn trộm cắp, bọn bóc lột, bọn lừa đảo, bọn cặn bã trần gian."
Bác sĩ Pontecorvo lẳng lặng lén ra cửa lúc ông ta đuổi theo ném mớ tóc vừa giựt khỏi đầu. "Đàn ông! Đàn ông! Hạng B!" Ông ta gầm hồng hộc như người mất hồn.
*
Sau đó, sau khi bình tĩnh trở lại, tôi nghĩ thuyết khách đã lẻn ra theo cầu thang. Vào bàn ngồi như cũ, ông ta nói với tôi: "Đó là hạng người Brazil đã rơi vào tay - bọn bóp méo thống kê, bọn giả mạo tin tức, bọn lừa đảo điện toán. Tất cả cố tìm cách sáng tạo Đại Bịp. Nhưng chúng không thành công tới đâu. Tôi đã đá thằng khốn kiếp đó xuống hố, đúng không?"
Tôi ậm ừ tỏ vẻ đồng ý. Ông ta rút ngăn kéo lấy gói El Ropos đưa cho tôi một điếu. Hai đứa cùng hút và nói chuyện về Đại Bịp. Sau đó ông ta đưa thư của Pedro Redgrave, cả thư tôi phúc đáp, ông ta đồng ý để tôi mang về phòng sắp trang lên khuôn.
Trên đường trở về phòng dàn dựng sắp trang, tôi nhận thấy thư của Pedro Redgrave không phải thư tôi đưa cho ông ta. Thư khác hẳn:
"Nathanael quí mến, thư anh là dầu thơm đối với trái tim đau khổ của em. Thư đem đến cho em sức mạnh để chống trả. Em sẽ không làm gì có vẻ loạn óc mất trí đâu. Em hứa....."
Thư chấm dứt ở đó. Thư bị cắt đoạn ở giữa. Kỳ lạ. Tôi không hiểu. Chắc có gì sai trái. Tôi tới bàn viết ngồi xuống và bắt đầu viết thư trả lời Odontos Silva:
"Người móm tất nhiên sẽ không đau răng. Cũng như nhân vật trong vỡ kịch nổi tiếng từng nói: Trên đời từ xưa tới nay không hề có triết nhân nào đau răng mà im lặng không kêu bao giờ. Ngoài ra, răng cũng là phương tiện để trả thù như Ngũ Thư trong Cựu Ước đã ghi: Mắt đổi mắt, răng đổi răng, tay đổi tay, chân đổi chân. Lãng tụ độc tài nào cũng ghét răng. Xin nhớ lời Hitler nói với Mussolini về buổi gặp gỡ Franco: Quả nhân muốn thấy tận mắt có người nhổ liền một lúc bốn cái răng của đầu lĩnh. Lúc đó chắc chắn đầu lĩnh sẽ rơi vào trường hợp nhân vật trong kịch phẩm Mọi Chuyện Đều Êm thắm Nếu Không Ai Bị Đóng Ràng. Không răng, không ăn, không gì hết. Lời khuyên: lắp răng vào rồi cắn tưới hạt sen. Nếu cắn mà vẫn chưa đạt mưu kế thì đấm và đá chí tử. "
Đang đến giữa thư trả lời Odontos Silva bất thình lình tôi hiểu mọi chuyện. Thì ra ông ta là Pedro Redgrave. Thay vì gửi trả lá thư trong đó có Pedro Redgrave hỏi tôi xin lễ ở nhà thờ cho anh ta, tôi đưa cả thư này lẫn thư tôi trả lời về Oscar Wilde ông ta lại đưa thư khác, viết dở dang, tất nhiên do ngẫu nhiên, đáng lẽ theo đường bưu điện tới tay.
Tôi cầm thư của Pedro Redgrave tới phòng ông ta.
--"Vào được chứ?" Tôi hỏi.
--"Chuyện gì thế? Cứ tự nhiên," ông ta trả lời.
Tôi đưa cho ông lá thư của Pedro Redgrave. Ông ta đọc và nhận ra lỗi mình đã phạm, ông ta tái mặt như mấy lần trước. Ông ta luống cuống xếp tới xếp lui giấy tờ trên bàn.
--"Chỉ là chuyện đùa thôi," vừa nói ông ta vừa đốt điếu xì - gà. "Anh có giận không?"
--"Chuyện thực hay chuyện đùa với tôi đều như nhau," tôi tiếp lời.
--"Đời tôi có thể viết thành cuốn tiểu thuyết..." Ông ta nói. "Xin giữ kín chỉ hai đứa mình biết thôi nhá, chịu chứ?"
Tôi không rõ ông ta muốn giữ kín cái gì giữa hai đứa mình, đời ông ta là cuốn tiểu thuyết, hay đời ông ta là Pedro Redgrave. Tuy thế tôi đáp:
--"Dĩ nhiên, chỉ giữa hai đứa mình."
--"Đa tạ," ông ta nói, rồi thở dài. Tiếng thở dài có thể làm nát tim bất kỳ ai nếu không phải là phóng viên báo chí cảnh sát.
Rubem Fonseca