Đồn rằng hắn là một thằng cướp khá kỳ quặc. Có lần toán cướp ba thằng do hắn chỉ huy chặn cả một xe khách biển trắng. Hơn bốn mươi hành khách mặt cắt không còn một giọt máu khi nhìn hắn tay súng, tay thuốc nổ, mắt đảo nhanh như điện, miệng nhoẻn cười không thèm quát hay dọa nạt lời nào. Sau khi cầm khóa điện, vứt bao thuốc Vi-na cho lái xe, hắn nói giọng nửa nam nửa bắc. - Tụi tôi khuyên mọi người không nên chống cự mà thiệt mạng - Rồi hắn lách từ đầu xe đến hàng ghế cuối cùng hất hàm hỏi - Những ai là cán bộ đi công tác thì đứng dậy, tụi này có chế độ riêng. Bốn người đàn ông trung niên, ba cô gái, sáu người luống tuổi rụt rè đứng dậy. Hắn hỏi từng người làm gì, quê quán và đi công tác ở đâu. Hắn yêu cầu mười ba người trên tháo nộp cho hắn nhẫn vàng, lắc vàng, khuyên tai. Hắn bảo đây là những thứ dự trữ của từng người trong khi có nhiều người đang rất cần hằng ngày. Một chị phụ nữ làm bên thuế vụ sợ quá, tháo luôn cả đồng hồ Sen-kô Phai đưa thì hắn bảo: "Không, cô cứ giữ lấy đồng hồ. Cái ấy rất cần cho các vị. Tụi này không cạn tình đến như vậy". Riêng tiền mặt, hắn cho hai thằng đàn em tận thu được đến gần hai mươi triệu. Sau đó hắn "lại quả" cho mỗi người một trăm, nói rằng để các vị còn ăn đường và quà cáp cho ai đó. Riêng những người buôn thúng bán mẹt, hắn cho qua. - Xong rồi. Cho xe chuyển bánh! - Hắn giục lái xe đang sợ xanh cả mắt. Trước khi nhảy xuống xe, hắn còn ra đòn trấn áp. Câu này hắn dành cho hành khách: - Nếu công an Quỳ Hợp hỏi: Các vị cứ nói tôi là "Cung cùng đường". Nhớ đấy. Xe chuyển bánh đến chừng hai cây số. Ai đó thốt lên "Sống rồi!". Lần khác toán thằng Cung chặn hẳn một xe U-oát biển số Nhà nước. Lần này thằng Cung khoác hẳn một khẩu AK báng gấp. Hắn lại tận thu hết tiền của bốn người thuộc Viện Kiểm sát huyện đi về tỉnh để xin tiền xây trụ sở. Lúc bọn đàn em lật ghế ngồi lên, thằng Cung phát hiện có đến năm cân thuốc phiện. Lạ thay thằng Cung không vui tí nào, hắn quát: - Từng này thuốc phiện nếu theo pháp luật bắn cả năm vị một lúc mới hết có ba cân. Còn hai cân bắn vào đâu? Nào xuống xe xếp hàng ngay đi. Người lái xe run rẩy đứng ra nhận tội. Thằng Cung tát hai cái khiến tay lái xe té vào vách núi hộc cả máu miệng. Theo lệnh hắn, bọn đàn em nổi lửa. - Cái này, chắc các vị đồng ý với tôi là ta thiêu luôn. Còn mày - Hắn chỉ vào lái xe - Muốn sống thì gập người xuống lạy các anh bên Viện Kiểm sát đi. Nếu tao không bắt được về đến Nghĩa Đàn thể nào công an huyện cũng cho tất cả mọt gông. Đúng là oan gia. Hắn thả cho cả đoàn đi. Xe đi, vì tay lái run quá đâm vào núi hỏng máy phải chờ suốt cả một ngày giữa đường nhựa nóng bỏng mới có xe tải đi qua kéo hộ. Công an tỉnh đã nhiều lần cử đội đặc nhiệm, hình sự vây ráp, nhưng chưa phát hiện tăm hơi thằng Cung. Tỉnh cử trinh sát đóng giả nhử thằng Cung vào tròng nhưng hắn lặn không sủi tăm. Tỉnh về bản hỏi dân, già làng lại khen thằng Cung tử tế. Chết thật. Dân bản kể, nếu bản có đám cưới, thằng Cung gửi quà về mừng. Bao giờ hắn cũng đề ngoài phong bì là "Cung cùng đường". Hồi nọ vợ chồng trưởng bản có đứa con duy nhất bị lũ cuốn, toán thằng Cung gửi đến một dây chuyền vàng dễ đến năm chỉ để giúp. Ngay hôm đó, sợ quá trưởng bản đem nộp cho chủ tịch xã. Chủ tịch gói lại đem đến trụ sở cất vào tủ cẩn thận. Nhưng đêm đó toán thằng Cung đột nhập đòi lại ngay. Có người nghe toán thằng Cung nhắn lại: "Ai không cần thì thôi, Cung đây sẽ phân phối lại". Đến hỏi một bản khác, trưởng bản nói cách đây một tháng toán cướp thằng Cung nửa đêm vào cướp một nhà giàu trên thị trấn. Chủ nhà là một đàn ông lực lưỡng giỏi võ nghệ, một mình đánh nhau với hàng chục thằng cướp. Tụi cướp đã bắn chết người đàn ông này, nhưng sau đó chúng bí mật mang trả toàn bộ của cải. ở thị trấn đã xảy ra hơn chục vụ cướp như vậy. Dân bảo là cũng toán của thằng Cung cả thôi. Hắn cướp toàn nhà giàu. Qua rất nhiều nguồn tin, công an tỉnh nhận định rằng, toán cướp của thằng Cung đã vượt ra ngoài những vụ cướp thông thường theo góc độ hình sự. Thanh niên nhiều bản đã gia nhập toán cướp này. Số thanh niên này thường ngày thì sống ở bản, lúc cần lực lượng để cướp vụ lớn thì thằng Cung mới cho người về huy động. Như vậy bọn thằng Cung đã là nửa cướp nửa phỉ. Thằng Cung có uy, biết mua lòng người rất giỏi. Hắn từ thiện cho nhiều nhà nghèo nhưng luôn giấu mặt. Chả thế mà bao nhiêu lần công an tỉnh tổ chức mật phục ở nhiều bản, nhưng mọi động tĩnh đã có người báo hết cho thằng Cung. Thế là những ngày đó thằng Cung lủi vào hang moi của dự trữ ra ăn dần. Nhiều con gái đẹp ở bản lại mê hắn, theo hắn vào hang dâng hiến cho hắn một cách tự nguyện. Khi về bản còn kể cho nhau cười khúc khích... Thằng Cung trước đây là một công nhân phọt phẹt của lâm trường Sông Hiếu. Chuyện hắn trở thành tướng cướp có liên quan đến ông giám đốc lâm trường này. Lúc hắn là đội trưởng đội bảo vệ thì hắn quả là một anh hùng hảo hớn. Cánh buôn gỗ mời bia là hắn uống, mời thuốc là hắn hút, nhưng đố tay nào đưa gỗ ra khỏi cửa rừng. Ngày ấy lâm trường có hàng ngàn mét khối gỗ. Khi có lệnh đóng cửa rừng thì đống gỗ trở thành đống vàng. Cánh lâm tặc không mua được thằng Cung bèn tuyên bố: - Mày thích thì cho rượu thịt chó. Mày không thích thì để thứ ấy cho giám đốc. Đời mày thế là bốc đất rồi con ạ!. Thằng Cung ức lắm. Nhưng nghĩ thân phận là thằng bảo vệ, số trời sinh ra đóng ở cung nhường nhịn, đâu được quyền hách với ai, tranh đấu với ai. Thế là ngậm miệng. Nhưng ông trời lại cạy miệng hắn ra. Giám đốc ra lệnh xuất gỗ. Hắn mở cổng mà tứa cả máu mắt. Những cái xe tải vào ra cố tình xả khói dầu ma-dút vào mắt hắn cay xè. Hắn nghiến răng kèn kẹt. Thế là miệng há ra, cãi nhau với giám đốc. Một bữa, giám đốc gọi hắn lên phòng quát: - Này, nói cho chú mày biết. Thời thị trường này không có dân chủ đâu. Thích lý sự thì về quê chăn vịt, cãi nhau với vịt. Nhé! Tao đây này. Một tại chức, một chuyên tu chẳng gấp vạn cái đít-lôm thời bao cấp của mày à. Tao học chán thầy rồi, chẳng cần chú mày dạy thêm. Thằng Cung cứng miệng phải mượn cái bút viết đơn kiện. Ông bố ở quê nhắn người lên dặn: "Phải làm tới cùng, trắng đen cho rõ cái mặt bọn tham nhũng. Nhỡ có làm sao về quê bố nuôi". Bố thằng Cung cũng là giáo làng, được cái trong sạch nhưng nhiều người bảo là hâm. Giám đốc gọi Cung lên bảo: - Cho cậu nghỉ ba tháng nguyên lương để đi kiện. Sang tháng thứ tư, kẻ nào thua thì đi khỏi lâm trường này. Cung hiểu đây là keo vật cuối cùng liền về tỉnh đi kiện. Sau ba tháng lên lâm trường thì đống gỗ ngày trước không còn một cây mục nào. Đau đớn, Cung chạy lên gặp ông giám đốc. Ông giám đốc vứt toẹt cái quyết định buộc thôi việc vào mặt Cung kèm theo một câu nói mà chỉ ở miền quê ấy mới có: - Cả họ nhà mày ngu! Máu nóng bốc lên. A ha! Nó dám động đến dòng tộc nhà ta à? Số trời thế mà sai, thằng Cung đâu có nhịn mãi. Nó nhảy tới. Hai bên đu đẩy, đầu giám đốc tóe máu. Có tiếng kêu thất thanh: "Gọi công an mau lên!". Có tiếng xe xít-đờ-ca. Thằng Cung bỏ chạy. Tối hôm đó, đã khuya lắm, thằng Cung mò vào nhà giám đốc tuyên bố: "Tôi sẽ chơi với ông bằng một thứ luật khác. Ông phải khuynh gia bại sản". Giám đốc gọi điện thoại cho công an. Cung biến vào đêm tối mênh mông của rừng đại ngàn... Thằng Cung trở thành cướp từ ngày ấy. Hai tháng sau, hắn dẫn quân về cuỗm sạch tiền, của... trong nhà giám đốc, chỉ để lại ít gạo muối cho bọn trẻ. Tưởng đã xong mối thù cũ nhưng dẫu sao một tay thằng Cung đã nhúng chàm mất rồi. Thế là hắn trượt dài rồi vấy tay kia vào máu... Đã sáu năm nay, toán cướp của thằng Cung có khi lên tới hàng trăm. Cả một con đường huyết mạch bị bọn này khống chế, dân quanh vùng, cán bộ đi công tác lẻ sợ hết vía. Sự tồn tại của "Cung cùng đường" trở thành sự thách thức đối với công an tỉnh. Ta đánh cơ sở vào được biết hiện thằng Cung đang sai đàn em tìm dấu vết ông giám đốc cũ. Sau khi bị mất chức, ông ta bí mật đưa cả gia đình đi đâu không ai biết. Thằng Cung bảo chỉ cần giáp mặt tay giám đốc một lần nữa. Thế là đủ. Đủ là như thế nào không ai rõ. Nhiệm vụ Bộ giao phải bắt sống bằng được thằng Cung, từ đó mới có thể bóc dỡ hết cơ sở tay chân của nó. Muốn vậy phải tìm được tay giám đốc ngày xưa, nhử thằng Cung đến đấy mà bắt. Hiềm một nỗi sau khi rời lâm trường vào miền nam, tay giám đốc bỏ luôn vợ con trong đó. Nghe nói, một mình ông ta chạy ra Hà Nội mua nhà sống với bồ nhí. Nhưng Hà Nội rộng lắm, sống bất hợp pháp tìm còn khó hơn tìm chim. Nhưng chả nhẽ cả một nghìn người mà lại chịu thua trí một thằng cướp. Tương kế tựu kế, một kế hoạch vạch sẵn nhử thằng Cung rút chân khỏi vùng sơn cước. Hắn đã từng thề phải cắt gân thằng giám đốc cũ. Khát vọng trả thù đẩy một người hiền như cục đất, óc có mấy lạng trở thành tên cướp gian ngoan xảo quyệt... Ngồi ở phòng, hai trinh sát tăng cường ở Nghệ An ra, rủ rỉ, kể cho Đinh nghe như vậy, bởi họ biết Đinh là đồng hương. Công an Nghệ An khẳng định thằng Cung đã trúng kế, và đã lên xe ra Hà Nội tìm giám đốc cũ theo địa chỉ mà ta cho cơ sở tung vào sào huyệt. Đinh nghe một cách dửng dưng, nghĩ, dân gian thường tô vẽ những chuyện hiếu kỳ để kể cho sướng cái tai. Tuy vậy, anh cũng thấy thời buổi thị trường tội phạm ở ta cũng biến thiên một cách khó hiểu không thể đoán trước được. Người tử tế hôm qua phút chốc giết người một cách vô cớ. Rồi xuất hiện những chàng Lía hiện đại chuyện ăn cắp của người giàu vứt cho kẻ nghèo hèn. Đứa trẻ con mới lớn, và ông già trước khi xuống lỗ tự nhiên cũng làm những chuyện vô luân. May mà Nhà nước cấm tàng trữ vũ khí chứ nếu để thả cửa mua bán súng đạn như phương Tây, thì tội phạm sẽ mọc lên phức tạp, dã man đến mức nào... Có tiếng điện thoại. Đinh nhấc máy. Đầu dây bên kia, giọng trưởng phòng ra lệnh: - Đinh hả. Cho hai trinh sát Nghệ An ra đây ngay. Còn cậu, cho cậu nghỉ. Mới đi Yên Bái về, giữ sức không quỵ đấy. Báo động toàn phòng nhé. Thông báo, thằng Cung cắp một đứa trẻ con chạy ra hướng sông Hồng. Đinh đặt ống nghe. Chưa kịp thông báo thì tiếng chuông lại réo. Đầu dây bên kia tiếng nói khẩn trương: - Nghệ An đây! Hà Nội hả? Ai đó? Lấy giấy ghi bổ sung ngay. Thằng Cung tên thật là Nguyễn Văn Bôn, con giáo học, xóm Dàn, làng Yên... Bôn..., con... giáo học, xóm chợ Dàn, làng Yên... Đinh lẩm bẩm. Thôi bỏ mẹ rồi. Cung cái phải gió, cái thằng Bôn chó chết. Cái thằng bạn học cùng làng với mình. Đinh nhanh chóng dẫn một tốp lính trẻ phóng xe ào đi ra hướng bờ sông. Trời đã tối từ lúc nào.