Đã nhiều tháng nay, chúng tôi lăn lộn ở vùng Y, một bãi vàng có tiếng trên vùng Tây Nguyên. Trên các ngọn đồi cằn cỗi đầy sỏi đá ở đó, chúng tôi chen chúc trong những cái lỗ sâu hun hút như lỗ chuột để đào đãi. Cùng với cả ngàn dân tứ xứ từ khắp nơi đổ về đây tìm vận may, chúng tôi đào bới không ngừng, liên tục xúc đầy sàng đất đá để đem ra bờ suối. Đứng dưới dòng nước lạnh ngập qúa đầu gối, chúng tôi phải lắc qua lắc lại cái sàng sắt nặng trịch cho đến rã rời cả hai tay. Để rồi thỉnh thỏang có được vài vẩy vàng bé tí như vẩy ghẻ. Nhiều khi chẳng được gì, ngòai những mảnh bom pháo sét gỉ nằm trơ trên đáy sàng. Thứ này có rất nhiều vì ở đây trước vốn là bãi chiến trường... Làm cực khổ như vậy mà chúng tôi kiếm chẳng được bao nhiêu cả. Tiền kiếm được thì ít mà cái gì cũng đắt đỏ đến phát khiếp. Số vàng ít ỏi mà cả chục thằng trong nhóm chúng tôi đã phải đào đãi cực khổ suốt cả ngày để rồi tối đến chỉ đem đi đổi lấy vừa đủ gạo và chút thức ăn. Tiền đem theo đã gần cạn, mà cố gắng ở lại cũng chẳng nước non gì. Đã vậy còn phải chung chi cho đủ mọi hạng người chuyên đi ăn bám theo các bãi vàng, như loài kên kên chuyên ăn  xác  thú thối rữa vậy. Chưa kể đến nhiều khoản lệ phí đủ loại phải chi cho các ông tự xưng là thay mặt cho chính quyền địa phương, mà có trời mới biết là thật hay giả. Tất cả đều bu lại kiếm chác trên những mảnh vụn vàng ly ti mà chúng tôi phải vất vả đào đãi được. Không thể trở về quê được nên bọn chúng tôi quyết định phải kéo quân đi đến vùng đất khác để làm ăn. Đang loay hoay không biết đi đâu thì có người mách cho bọn tôi một điểm đào đãi mới, một ngọn đồi ở cách đó không xa. Thế là chúng tôi cuốn gói đi đến đó ngay. Đó là một ngọn đồi thấp, lơ thơ các bụi cây mọc lúp xúp cùng các hố bom thời chiến tranh,  còn ẩn hiện nham nhở như những vết ghẻ chốc trên cái đầu trọc lốc của bọn trẻ người dân tộc đang chăn trâu gần đó. Ngọn đồi này có cái tên là một con số, đồi 78. Có một điều kỳ lạ là nằm lọt thỏm vào giữa một khu vực đào đãi vàng sôi động trong thung lũng này nhưng ngọn đồi lại trông có vẻ yên tĩnh, không có những hố đào vàng nham nhở cùng các lán trại của dân đào vàng. Nhưng kỳ lạ hơn là có một kẻ đã cắm dùi ở đó mấy tháng rồi. Nghe nói anh ta suốt ngày lầm lũi đào bới như một con chuột chũi, nhưng không tìm vàng như mọi người, mà chỉ đào để tìm hài cốt bộ đội. Có lẽ trong số cả ngàn con người đổ lại đây tìm vàng, thì duy nhất chỉ có mình anh ta là không đến để tìm cái thứ kim loại màu vàng đầy ma lực đó. Chẳng biết có hy vọng gì ở cái nơi đồi núi thì hoang vu mà con người thì quái dị như thế này, nhưng chúng tôi không còn cách lựa chọn nào khác. Thế là bọn tôi bắt tay ngay vào việc dựng lều trại ở dưới chân đồi để chuẩn bị làm ăn ở nơi đây. Ngay buổi tối hôm sau, khi chúng tôi đang ngồi quây quần chung quanh ngọn lửa uống rượu để giải khuây thì một người đàn ông xuất hiện.  Lưng anh ta đeo lủng lẵng một khẩu súng AR.15. Trông anh ta gầy gò vàng vọt, râu tóc xồm xoàm. Nhưng điều đó cũng không có gì lạ vì trong bọn chúng tôi cũng lắm kẻ rừng rú không kém. Đó là bộ dạng giống nhau của những kẻ tìm vàng ở nơi rừng sâu núi thẳm này. Người đàn ông đó từ chối ly rượu chúng tôi mời, anh vừa húng hắng ho vừa nói với chúng tôi với cái giọng như sắp đứt hơi của anh: - Khu vực đồi 78 này là khu vực cấm. Các anh không được phép đào bới ở đây...... - Thế anh là ai mà có quyền cấm chúng tôi. Tôi lớn tiếng hỏi. - Tôi là người được chính quyền xã N. này cho phép đào bới khu đồi 78 này để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Anh ta lấy trong túi ra một tờ giấy và nói tiếp: Nên tôi có thể không cho phép các anh phá hại đến chỗ an nghỉ của các liệt sĩ.... “Thế là chạy Trời không khỏi nắng rồi. Tôi thầm nghĩ trong đầu. Đi đến đâu cũng có thằng đến hoạnh hoẹ làm tiền được.” - Nhưng nếu các anh muôùn đào bới ở đây thì các anh phải giúp tôi việc này...Anh ta khựng lại vì một cơn ho dữ dội đã làm cả người anh ta gập xuống. - Thôi, anh cần bao nhiêu cứ nói thẳng ra đi. Thằng Minh, một thằng thanh niên trong nhóm bỗ bã nói. Nhưng nói cho anh biết trước là chúng tôi không có nhiều tiền đâu nhé. - Tiền gì? Anh ta ngạc nhiên nhìn chúng tôi hỏi. Tôi có nói các anh phải chi tiền cho tôi đâu? - Thì anh bảo chúng tôi phải giúp anh một việc, sau khi đã chìa cái giấy có triện đỏ kia vào mặt chúng tôi, thì không để đòi tiền lệ phí thì để làm gì? Thằng Minh gân cổ lên nói. Đi đến nơi nào thì các ông cũng chỉ có một bài bản như thế cả. Tôi thấy anh ta tức giận, tím cả mặt mày. Anh ta cố nén cơn ho lại rồi nói lớn: - Không phải ai cũng như vậy đâu cậu bé. Tôi không đến đây để làm tiền các anh, mà đến để nhờ các anh giúp cho một việc. Các anh có thể giúp hay không thì tùy. Đến lượt chúng tôi ngạc nhiên nhìn nhau. Tôi ra hiệu tất cả im lặng để lên tiếng hỏi anh ta: - Để xem việc anh nhờ chúng tôi có khả năng giúp được không đã? Anh ta ngồi xuống bên bếp lửa. Nét mặt đã dịu lại và đôi mắt anh nhìn xa xa ra ngoài bóng tối mênh mông của núi rừng. Sau cùng anh cất tiếng nhỏ nhẹ nói: - Ở ngọn đồi 78 này thời chống Mỹ là một bãi chiến trường nên bây giờ còn có rất nhiều hài cốt của các liệt sĩ ở khắp nơi trên ngọn đồi này. - Thảo nào hai bữa nay vàng đâu chẳng thấy,  đào đâu cũng thấy xương người  trông  ghê thấy mẹ.  Lại thằng Minh lên tiếng. - Vậy khi các anh được phép đào vàng ở khu vực đồi 78 này, thỉnh thoảng  sẽ gặp được hài cốt của bộ đội ta. Các anh chỉ cần báo cho tôi đến để đến bốc đi thôi, rồi các anh cứ thỏai mái làm công việc của mình. Tôi có nhiệm vụ thu thập hài cốt ở khu vực đồi 78 này để đưa về cho bộ phận truy tập bên quân đội. Họ sẽ nhận dạng, phân loại và gửi về cho thân nhân của các liệt sĩ. Vì tôi không thể một mình đào xới cả ngọn đồi này, nên phải nhờ các anh giúp cho một tay. Bù lại tôi sẽ nhờ chính quyền địa phương ở đây cấp giấy phép cho các anh và không cho những kẻ khác đến quấy qủa các anh. Đồng ý không? Thì ra anh ta chính là cái con người kỳ cục đến đây không phải tìm vàng. Nếu được như vậy thì khỏi cần phải nói chúng tôi đã hài lòng thế  nào khi nhận lời với anh ta. Ở nơi khác thì chúng tôi đã phải xùy tiền ra để đóng đủ các thứ lệ phí rồi, mà chẳng cần biết có tìm được vàng hay không. Chúng tôi mời anh ta cùng cụng ly để chúc mừng cho sự hợp tác mới. Anh ta chỉ nhấp môi vào ly rượu mà không uống. Trông anh ta không được khỏe lắm và tôi có thể đoán chắc là anh đang bị sốt rét rừng mãn tính. - Bộ ngày xưa ở đây đụng độ lớn lắm hay sao mà có nhiều hài cốt  vậy?  Chú Luân hỏi anh ta. Chú Luân là bác của thằng Minh và là người lớn tuổi nhất trong đám bọn tôi.  Mà không phải chỉ có hài cốt bộ đội ta. Có cả của bọn ngụy nữa. Bữa trước bọn tôi đào lên một bộ xuơng với bộ quần áo rằn ri mủn rách và cả cái thẻ bài hình chữ nhật.... - Ừ. Hài cốt của bộ đội ta thì chúng tôi báo cho anh biết, nhưng còn của bọn Ngụy thì sao? Thằng Minh lên tiếng. Có lẽ đào lên mà gặp phải thì cứ chôn mẹ nó xuống cho khỏi mất công.... - Aáy, Đừng làm thế. Anh ta xua tay nói. Nếu các anh gặp phải thì nên đánh dấu chỗ đó, lấy thẻ bài rồi để nguyên vậy. Tôi cũng nộp giao lại thẻ bài cho bộ phận truy tập. Có thể thân nhân của những người lính đó cũng đang vất vả đi tìm kiếm hài cốt của con em họ như chúng ta thôi. Dù sao thì họ cũng là người Việt  mình cả và chiến tranh đã qua lâu rồi. Anh ta đứng lên nói: - Thôi tôi về nghỉ đây. Tôi tên là Sơn, ở cái lán phía trên kia. Tôi không được khỏe vì bị cái chứng sốt rét kinh niên từ hồi chiến tranh nó hành. Các anh nhớ giúp cho tôi nhé? Bọn chúng tôi đứng cả dậy để bắt tay anh ta. Tôi thay mặt cả nhóm nói: - Anh yên tâm. Bọn tôi sẽ giúp anh hết sức mình. Ngày xưa tôi cũng là lính chiến đấu ở vùng miền Đông này. Tôi thấy mình cũng có trách nhiệm. - Cám ơn anh. Thật may mắn khi gặp được những cựu binh còn nghĩ đến đồng đội đã nằm xuống. Anh ta nắm tay tôi run run nói rồi chầm chậm đi lên đồi. Khi bóng dáng gầy gò của anh ta vừa đi khuất, bọn tôi ngồi lại bàn tán xôn xao. Chú Luân lên tiếng: - Hừm! Cái tay này cũng lạ nhỉ.. Lặn lôïi lên cái vùng khỉ ho cò gáy này chỉ vì mấy bôï xương người. Tớ phải chịu cực khổ lên đây cũng chỉ vì đi tìm vàng thôi. Còn đi tìm ba cái bộ xương khô thì tớ xin kiếu cả nón. - Với lại ở cái nơi có nhiều người chết thì cũng nhiều ma lắm qủi đấy. Mẹ kiếp! Không biết có kiếm gì được không chứ tôi thấy bắt đầu  như thế này xúi quẩy bỏ mẹ. Vàng đâu chẳng thấy, chỉ thấy tòan xương người chết. Tôi nói lớn để chấm dứt việc tranh cãi: - Thôi đi. Thế này là tốt lắm rồi. Làm ăn ở đây chúng ta sẽ sợ ai quấy rầy Với lại chúng ta đã nhận lời với anh Sơn rồi... Những ngày sau đó thì chúng tôi lao vào làm đến bở hơi tai. Vùng này xa dòng suối nên bọn chúng tôi phải thay nhau gánh đất cát đi một quãng khá xa để đãi vàng bên bờ suối. Công việc còn bị chậm lại rất nhiều vì chúng tôi phải ngưng lại khi gặp một bộ hài cốt bộ đội. Phải để nguyên tình trạng cũ, rồi báo ngay cho anh chàng Sơn sốt rét kia biết. Nhưng anh ta chỉ đến có một mình và ngó bộ cũng chẳng có bao sức để làm. Thế là cả bọn chúng tôi lại phải xúm lại đào giúp cho anh ta. Theo sự chỉ dẫn của anh ta, chúng tôi đã phải hì hục đào một khoảng đất rộng, mà nếu để đãi vàng thì chúng tôi có thể xúc được đến vài chục sàng đất để đãi rồi. Đã vậy, anh ta lại còn cẩn thận tự tay đào bới từng chút một, để lấy lên từng mảnh xương mốc xam xám, không bỏ sót một cái gì. Những cục đất tròn xoe như trái banh, mà chỉ khi ra suối rửa hết đất thì mới biết đó là những cái đầu lâu. Như một nhà khảo cổ, anh nhẹ nhàng lấy ở dưới hố lên những bộ đồ lính mủn rách, những vật dụng cá nhân mà nếu anh ta không giải thích thì chẳng biết đó là cái gì. Những bi đông móp méo, các bộ phận vũ khí đã biến dạng hoặc rỉ sét.....và hàng trăm thứ  linh tinh khác mà cách đây hai chục năm còn là những trang bị thiết yếu của người lính. Có một điều lạ là những bộ hài cốt đó thường có một vòng khăn trắng quấn lơi quanh cái sọ liệt sĩ, trông như quấn khăn tang. Đó là những cuốn băng y tế đã ngả màu đục màu thời gian. Những lúc bắt gặp vòng khăn đó, Sơn như chợt lặng đi, thẫn thờ mân mê những cái băng ngã màu đã cứng còng.... Anh đem tất cả ra bờ suối, anh ta cẩn thận đặt cái đầu lâu của kẻ vắn số bám đầy bùn đất xuống nước. Làn nước xoáy nhẹ vào cho sạch đất cát để lộ ra hàm răng nhe ra trông phát ớn. Rồi anh ta đem lên bờ và cũng cẩn thận như thế, anh ta nhẹ nhàng  gỡ  rời ra ở bên trong những hàm răng cắn chặt chứa đầy đất  đó  để lấy ra một  cái lọ thủy tinh nhỏ. Bên trong là tờ giấy ố vàng với những dòng chữa viết vội vàng về tên tuổi, địa chỉ, số quân...v...v....của người chết đó. Viết vào cuốn sổ tay anh luôn cầm theo nội dung của những dòng chữ trên tờ giấy đã nằm trong miệng người chết hàng chục năm trời. Rồi anh cẩn thận rửa ráy tất cả những bộ xương mốc xám đó cho đến khi chúng sạch sẽ hết đất cát. Tất cả được cho vào trong một cái bao ni lông rồi gói lại cùng với những di vật tìm thấy được. Cả bọn chúng tôi trố mắt nhìn Sơn làm một cách  thành thục các động tác đó. Anh làm việc đó với vẻ hăng hái và thành tâm như những bôï hài cốt đó là của người thân anh ta vậy. Anh sắp xếp từng cái xương dài cho đến những lóng xương nhỏ xíu, những di vật mục nát vào một tấm ni lông có cái xương sọ của người chết. Rồi bỏ hết tất cả vào một cái ba lô. Thật đau lòng khi nhìn thấy những bộ xương cốt còn lại, cùng với các đồ cá nhân của người lính xấu số đó chỉ bỏ vừa vào một cái ba lô đi rừng. Chúng tôi giúp anh vác những cái ba lô đó lên lán của anh ở phía trên đồi. Sơn hài lòng nhìn đống ba lô và ngồi ghi chép vào cuốn sổ tay nọ. Tôi có cảm giác anh ta như đang là một nhà khảo cổ học chăm chú nghiên cứu các di vật lịch sử chứ  không  phải là tìm kiếm hài cốt đồng đội nữa. Khuôn mặt luôn u ám ưu tư của anh dường như sáng lên với vẻ hài lòng mãn nguyện khi nhìn ngắm lại những gì tìm kiếm được. Giống như bọn chúng tôi sung sướng khi nhìn thấy những hạt vàng lóng lánh khi đào đãi được...Nhưng cũng phải nói là nếu không có bọn chúng tôi giúp đỡ  thì anh ta không làm sao hoàn thành cái  công việc khổng lồ đó được. Trời đã bắt đầu tối rồi, nên chúng tôi cũng chấm dứt công việc và kéo về lán nghỉ. Cậu Sanh lầu bầu khi về đến nơi: - Thế là mất toi cả buổi chiều. - Mẹ kiếp! Thằng Minh tiếp: Chúng mình kéo lên đây để tìm vàng chứ có phải đi bốc mả đâu. Mất bao nhiêu thời gian vào cái chuyện đào xương cốt này, mà chẳng kiếm được chút gì.... - Mày câm mồm đi. Chú Luân, cậu thằng Minh lớn tiếng la nó. Nếu bọn ta không nhận lời giúp cho anh ấy thì liệu mấy ông du kích xã  có để  yên cho mày  làm ăn không? - Nhưng liệu ở đây có vàng hay không mà đào. Không khéo ta lại làm công không cho cái thằng cha sốt rét kia thì bỏ bu cả đám. Với lại cứ như thế này thì chỉ tháng sau là hết cả tiền về tàu xe về quê đấy ông bác ạ. Chúng tôi im lặng suy nghĩ. Kể ra thằng Minh nói cũng có lý. Bọn tôi toàn là những thằng ở vùng quê nghèo. Tất cả gom góp tiền bạc lên đây với hy vọng làm giàu hay chí ít cũng kiếm được chút đỉnh khi trở về. Nhiều người đã phải cầm ruộng, cầm vườn lấy tiền để chi phí cho cuộc phiêu lưu này. Nếu tay trắng trở về thì chẳng còn lấy một cục đất đuổi chó. Vợ con chỉ có nước đi ra đường ăn mày thôi. Đã một tuần nay chúng tôi lao vào làm như điên cả hai việc cùng một lúc. Tìm vàng và đào hài cốt cho anh chàng sốt rét kia. Việc công qủa giúp cho anh ta thì rất mỹ mãn khi chúng tôi đã đào cho anh ta hơn chục bộ hài cốt rồi. Còn công việc chính thì chẳng ra gì khi đến một vảy vàng cũng không có. Cậu Sanh lên tiếng nói với tôi: - Có lẽ chúng ta phải tính lại đi anh Chính à?. Chứ không là bỏ mẹ cả đám đấy. - Không được. Tôi cương quyết gạt đi. Chúng ta đã hứa với anh Sơn rồi và anh ấy cũng đảm bảo cho chúng ta thoải mái tìm kiếm ở khu đồi này. Với lại nếu anh định rút ra thì anh định đi đâu nữa đây? Trở về quê hay lại đi đãi thuê cho bọn chủ  máy ở dưới bãi kia? - Anh Chính nói đúng đấy. Chú Luân tán thành nói. Đằng nào thì chúng ta cũng đã bỏ công sức nhiều ngày rồi. Cũng đã đào thăm dò theo kiểu cuốn chiếu nên chẳng bao lâu nữa chúng ta sẽ biết kết qủa ở khu đồi 78 này có mạch vàng hay không. Hơn nữa bọn ta còn đang làm việc nghĩa cho những người đã đền nợ nước  nên tôi tin là các hồn ma liệt sĩ ở đây sẽ phù hộ cho bọn ta. Buổi tối Sơn thường hay xuống lều bọn tôi uống rượu suông. Chúng tôi nói chuyện linh tinh, còn anh ta chỉ ngồi nghe lặng lẽ. Đêm núi rừng yên tĩnh với bóng đêm ngút ngàn. Ở mãi đằng xa xa là những đốm lửa lấp lánh của dân tìm vàng, cách biệt hẳn với khỏang tối âm u ở khu vực đồi 78 này. Tôi lên tiếng hỏi Sơn : - Tại sao anh không yêu cầu bên quân đội giúp mà lại phải làm một mình?  Tôi thấy anh không được khỏe. - Lúc đầu tôi cũng có mấy cậu lính bên tỉnh đội đến giúp. Nhưng về sau một cậu bị dính sốt rét đưa đi viện. Còn mấy cậu sau thì cực qúa cũng chuồn cả. Sơn vừa trả lời tôi và ho húng hắng. - Nếu là tớ thì tớ cũng chuồn theo các cậu ấy rồi. Cậu Sanh cười nói: Còn anh Sơn thì sao lại ở đây. Anh đang bị sốt rét nữa thì càng có lý do để hô “ biến “ khỏi nơi đây chứ. Sơn mỉm cười hiền hậu và kể cho chúng tôi nghe về khỏang thời gian trước đó, anh cũng đến vùng chiến trường cũ này để tìm vàng như mọi người. Tình cờ anh trôi lạc đến chính cái nơi ngày xưa anh và đồng đội đã từng chiến đấu, trên ngọn đồi 78 này. Đó là những năm 1972 đầy máu lửa khi đơn vị anh tử thủ ở ngọn đồi này, khi đó nó có tên là đồi 205. Và anh là người duy nhất còn sót lại trong đơn vị. Tất cả 78 người trong đơn vị với anh đều đã hy sinh. Từ đó ngọn đồi có tên là đồi 78. Khuôn mặt nhăn nheo của anh trông tươi tỉnh hơn bên bếp lửa bập bùng. Anh nói khẽ: - Tự tôi tình nguyện lên đây tìm hài cốt đồng đội nên tôi không thể bỏ nơi này được. Bởi vì còn có nhiều đồng đội của tôi đã nằm đây bao nhiêu năm rồi nên tôi không đành rời xa họ. Bằng mọi giá tôi phải đưa họ về quê  hương với người thân của họ. Tôi đã có lời nguyền là phải hoàn thành công  việc này dù có phải bỏ xác ở nơi đây.  Bây giờ may mắn có được mấy anh giúp sức thêm, tôi yên tâm là mình sẽ hòan thành lời nguyền đó. Bù lại tôi sẽ giúp các anh trong việc tìm ra mạch vàng. Vì tôi có một cái máy rà bom mìn bên quân đội cấp... Không biết do các linh hồn liệt sĩ đang nằm đây phù hộ, hay do anh chàng Sơn sốt rét đã giúp mà đến một ngày kia, chúng tôi đã tìm thấy cái chúng tôi cần. Bằng một cái máy rà mìn cũ kỹ, chúng tôi đã tìm thấy vỉa đất có mạch vàng. Lúc đó đã là xế chiều khi ánh mặt trời đỏ tía bắt đầu hạ xuốùng chạm vào các đỉnh núi ở xa xa thì một tiếng reo hò đắc thắng của thằng Minh, cháu cậu Luân vang lên. Tất cả chúng tôi đổ xô lại bờ suối để thấy thằng Minh đang nhảy múa như một thằng điên. Nó ôm cái rê đãi vàng vừa vung vảy vừa reo hò sung sướng. Bên dưới đáy cái sàng bằng sắt của nó là những vảy vàng nhỏ xíu còn đọng lại. Chúng tôi vội lao đến chỗ hõm đất thằng Quân đã đào. Mỗi người xúc vội xúc vàng lấy một sàng đất sỏi rồi lại lao ra bờ suối để đãi như điên đến chóng cả mặt. Rồi tất cả chúng tôi đều sững sờ khi nhìn thấy rất nhiều hạt vàng đọng lại ở dưới sàng đãi của mỗi người. Những hạt vàng nhỏ bé lóng lánh dưới ánh mặt trời đang nhạt dần. Trúng vỉa đất có vàng rồi. Thế rồi đột nhiên cả bọn chúng tôi nhảy dựng lên vì mừng rỡ. Chúng tôi la hét, nhảy ào xuống suôùi nước để rồi vừa ôm nhau vừa nhảy tưng tưng, vừa vỗ vai nhau đồm độp như những thằng điên. Thế là ông Trời đã không nỡ phụ lòng chúng tôi rồi..... Phải ăn mừng chiến thắng. Chúng tôi nhanh chóng quyết định như vậy và được tán thành một trăm phần trăm. Tôi hào phóng sai ngay thằng Minh xuống các quán “Máy chém” ở dưới làng để mua đồ liên hoan. Đó là những quán mọc lên để ăn theo với dân đãi vàng và nó xứng danh với tên gọi như thế vì sự  bóc lột qúa đáng của nó. Thằng Minh khuân về môït đống, nào là thịt heo quay, vịt quay, bánh mì, bánh ngọt,  coca cola...v...v.... Những thứ mà trước đây bọn tôi không bao giờ dám mua, ngoài những thùng mì ăn liền, hột vịt muối. Lại cả mấy chai rượu trắng nữa để thêm phần vui vẻ nữa. Tôi được  giao trách nhiệm lên mời Sơn, vị ân nhân của chúng tôi xuống lán dự tiệc. Tôi nhớ là lúc chúng tôi đang gào thét sung sướng vì tìm thấy mạch vàng lúc chiều nay, Sơn đã có mặt và vui mừng với chúng tôi... Trong cái lều bạt mục nát dựa lưng vào một vách đất, Sơn đang ở bên đống ba lô chứa hài cốt, tay cầm cuốn sổ ghi chép. Tôi bước vào hồ hởi nói với anh: - Tối nay anh phải xuống ăn mừng với tụi tôi. Anh vừa là ân nhân, vừa là người có phần trong thắng lợi này. Sơn bỏ cuốn sổ xuống, ngạc nhiên hỏi tôi: - Tại sao lại có cả phần tôi? - À, đó là một phong tục của dân đào vàng chúng tôi ấy mà. Tôi bịa ra nói quấy qúa cho xong chuyện. Anh là người đã giúp chúng tôi, là vị thần may mắn... - Cám ơn anh bạn. Nhưng tôi sẽ không lấy phần nào đâu. Vì thật lòng tôi cũng không biết lấy vàng làm gì nữa.  Với lại tôi đâu có công lao gì. Sơn mỉm cười nói khi nhìn thấy tôi ngẩn người ra. Anh vui vẻ nhại giọng của tôi nói tiếp: - Nếu có một vị thần may mắn giúp các  anh thì đó chính là những vong hồn của các liệt sĩ, của những bộ hài cốt mà các anh đã giúp đưa về đây đấy...Thôi, chúng ta đi dự tiệc nào, vì tôi cũng có chuyện muốn nói với các anh. Khỏi cần phải nói thì cũng biết bữa tiệc đó diễn ra hào hứng và ồn ào như thế nào. Ăn uống no say và các câu chuyện nổ ra như pháo rang. Mọi người nâng cốc chúc mừng nhau về thắng lợi sắp tới, ca ngợi lẫn nhau và khoác lác đủ điều trong cơn hứng chí. Có cả những dự định vĩ đại và ngông cuồng nhất  sau khi thành công trở về cũng được chúng tôi tuôn ra theo đà vơi đi của những chai rượu. Chỉ có riêng Sơn là ăn ít, uống ít và cả nói cũng rất ít nữa. Khi bữa tiệc đã tàn, tôi ra hiệu cho cả bọn im lặng và lên tiếng hỏi Sơn - Anh có chuyện quan trọng muốn nói với bọn tôi phải không? -  Phải. Các cậu đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong thời gian vừa qua nên tôi không muốn các gặp phải nhiều chuyện rắc rối khi tìm được vỉa đất có vàng. Anh nói khẽ nhưng cả bọn chúng tôi lập tức tỉnh rượu ngay. Tất cả ngồi bật dậy nhìn anh ngạc nhiên. _ Rõ ràng các cậu không phải là dân tìm vàng chuyên nghiệp. Đừng ngạc nhiên vội mà hãy nghe tôi nói hết đã. Anh trùm chiếc chăn cho kín cổ rồi vừa ho vừa bắt đầu nói bằng cái giọng nhỏ nhẹ của anh: - Đáng lẽ các cậu không nên làm ồn lên khi tìm thấy vỉa vàng. Không được đem vàng ra chợ đổi và cũng đừng có xuống dưới mấy quán “ Máy chém” mua đồ ăn cho buổi tiệc hôm nay. Những tin tức về việc đó sẽ được thông báo ngay tới các bãi vàng quanh đây. Ngay lập tức sẽ có từng đoàn dân đào vàng đổ về đây khi chúng nó đánh hơi thấy mùi vàng. Mà trong việc này thì đám dân đó thính mũi lắm. Rồi có cả những ông kẹ ở vùng này nữa. Các ông ấy cũng thính mũi không kém đâu. Tôi có thể giúp các cậu chống lại những tên đầu gấu, hay những băng đảng chuyên trấn lột ở bãi vàng. Nhưng còn những ông “ Kẹ “ ở địa phương này thì đành chịu. Chính các ông ấy đã cấp giấy phép cho tôi được tìm hài cốt ở khu đồi 78 này, thì chính các ông ấy cũng có thể lấy lại nó. Khi biết ở khu đồi 78 này có mạch vàng thì lập tức sẽ thấy các ông ấy sẽ xuất hiện ngay vì đây sẽ là một nguồn thu lợi của địa phương này. Sẽ có đủ loại ủy ban cấp giấy phép tìm vàng, rồi thì các ông thuế vụ, các qũi đủ thứ sẽ kéo ngay lên đây......lúc đó thì liệu các anh có yên ổn làm ăn ở đây với cái vỉa vàng của các anh nữa không? Ngay chính tôi cũng có thể bị tước lại giấy phép, bị trục xuất ra khỏi đây. Họ sẽ nói là tôi lợi dụng giấy phép tìm hài cốt liệt sĩ để đào đãi vàng ngay mà không cần kiểm tra gì hết. Cả bọn chúng tôi sững sờ khi nghe thấy những lời anh nói. Nó rõ ràng và đơn giản như vậy mà chúng tôi đã không nghĩ ra. Chúng tôi chỉ còn biết ngồi lặng người đi với nỗi lo lắng mỗi lúc một lớn hơn. Sơn tiếp tục, giọng mỗi lúc một sôi  nổi hơn: - Nhưng tất cả chuyện đó không làm tôi sợ, mà tôi lo lắng chuyện khác. Đó là sự yên bình của đồi 78 này sẽ không còn nữa khi các hài cốt của đồng đội tôi vẫn còn nằm đó. Các cậu đã thấy những ngọn đồi, những cánh rừng xung quanh đã bị dân tìm vàng đào xới tan hoang không kém gì bị B.52 rải bom hoặc bị pháo bầy oanh kích  thời còn chiến tranh phải không? Việc tìm ra mạch vàng sẽ làm cho khắp khu đồi 78 này tràn ngập dân tìm vàng và họ sẽ đào xới tung cả qủa đồi này lên. Qủa đồi này sẽ bị phá tan hoang như những quả đồi chung quanh đây... - Thế bây giờ phải làm sao hả anh?  Đám bọn tôi nhao nhao lên hỏi. Chúng tôi ngu qúa và bây giờ chỉ còn biết  trông đợi vào anh. - Các anh hãy làm như không có chuyện gì xảy ra. Đừng chè chén tiệc tùng và cũng đừng xuống mấy quán “ Máy chém” đó mua đồ nữa. Còn chuyện khác để tôi lo. Nếu ở dưới xã có hỏi thì tôi nói đó là tin đồn nhảm. Đồi 78 từ trước tới giờ chỉ có xương người chứ làm gì có vàng. Qủa thực thì từ trước đến giờ ở ngọn đồi này cứ đào xuống đất một chút là gặp hài cốt rồi. Phần thì người ta sợ đụng phải bom mìn còn sót lại. Cũng chính vậy mà ngọn đồi này được yên ổn cho tới bây giờ. Những ngày sau đó, chúng tôi nhất nhất đều làm theo kế họach của anh Sơn.  Một kế họach mà chú Luân gọi nôm na là:”đóng cửa đi ăn mày”.  Chúng tôi chẳng mua gì nữa ở các quán “Máy Chém” và trở lại với cơm nắm muối vừng như trước. Đã có rất nhiều tên do thám ở các bãi vàng khác mò tới thăm dò. Nhưng khi nhìn thấy có một người râu ria xồm xoàm lầm lỳ ngồi trước cửa lều chúng tôi với khẩu AR.15 lăm lăm trong tay sẵn sàng nã đạn thì bọn chúng cũng chuồn mất. Rồi thì mấy ông ở Ủy ban Nhân Dân xã, phòng thuế cũng chịu khó lục tục kéo lên đồi 78 để xem xét tình hình. Anh Sơn ra nói chuyện với họ một lúc. Thế là các ông lần lượt bắt tay anh rồi ra về. Chưa kể đến mấy bà chủ quán “máy chém” cũng lên thăm chúng tôi. Cùng đi với họ là vài ba cô em người mỡ màng,  mặt trát đầy son phấn, đã mau mắn lên để gọi là: “ phục vụ tại chỗ “ cho các người hùng trúng vàng. Nhưng khi  nhìn thấy cả bọn chúng tôi trông nhếch nhác như bộ dạng của kẻ làm ăn mất mùa thì các cô đều chán nản bỏ ra về mà chẳng thèm chào lấy một tiếng. Thằng Minh và vài thằng trẻ nữa nhìn theo các ả mắt xanh môi đỏ đó một cách tiếc rẻ, khi các cô ả cong cớn đi xuống đồi.... Bây giờ thì cả bọn chúng tôi chỉ còn dồn sức vào để khai thác cái mạch vàng kia một cách kín đáo mà thôi. Công việc không còn vất vả vì không còn phải đào xới lung tung nữa. Còn công việc giúp anh Sơn thì chúng tôi đã đền ơn anh bằng cách cắt cử hẳn một nhóm theo anh để chuyên đào hài cốt.  Công việc của bọn tôi và của anh đều thuận lợi khiến cả hai bên đều rất hài lòng. Buổi tối nào Sơn cũng đến với chúng tôi. Cả bọn quây quần chung quanh anh bên ngọn lửa ở khoảng đất trước lều để trò chuyện. Những câu chuyện xoay quanh đề tài tìm vàng và  chiến tranh. Chúng tôi đều thích nghe anh kể chuyện về các trận đánh ở đồi 78 này và về những người còn đang nằm trong lòng đất ở đây. Kể cả mấy người cựu binh như tôi hay chú Luân.. Mấy thằng nhóc cứ há hốc mồm ra để nghe... - Người ta nói là có 78 liệt sĩ đã hy sinh ở đây nên ngọn đồi có tên là đồi 78 có phải không anh Sơn?  Chú Luân hỏi. - Đúng như vậy. Anh ta khẽ trả lời. Nhưng đó là 78 người của đơn vị tôi đã hy sinh khi lên đóng chốt ở đây?  Còn số hy sinh của các đơn vị bạn thì còn hơn nhiều. Kể cả bọn Ngụy nữa thì có đến hàng trăm..... - Thảo nào mà trên này người ta bảo có nhiều ma lắm. Thằng Minh nói. Đêm nào em cũng nghe tiếng hú ghê rợn lắm. - Phải, cả hai bên đều thiệt hại nặng. Anh nói. Đó là khoảng thượng tuần tháng 9 năm 1972. Ta và địch tranh dành ngọn đồi này rất ác liệt trong nhiều ngày liền. Ngọn đồi này đã đổi chủ liên tục. Bên ta vừa giành được thì lại bị bọn nhảy dù tái chiếm trở lại. Rồi đêm xuống đơn vị chúng tôi lại tấn công và chiếm được ngọn đồi. Nhưng chỉ giữ được đến sáng hôm sau, khi bọn chúng có máy bay và pháo yểm trợ đã tấn cồng chiếm lại. Chính vì vậy mà bên ta không kịp đưa xác đồng đội đi được, đành phải chôn lại đây. Cả bọn ngồi mê mẩn nghe Sơn kể về những trận đánh dữ dội trong những ngày đó. Bên quân ta và địch đổi chỗ liên tục. Lúc chiếm được ngọn đồi thì phòng thủ ở phía trên, còn kẻ tấn công thì ở phía dưới. Có khi ngay trong ngày, kẻ tấn công chiếm được ngọn đồi, lại ở phía trên đánh với kẻ tấn công tái chiếm giờ lại ở dưới chân đồi. Cứ liên tục như thế trong nhiều ngày trời với những trận đánh kinh hồn máu lửa giữa ta và địch. Trong đó nổi tiếng nhất là những trận đánh cuối cùng, những trận đánh có tên gọi là Vành Khăn Tang mà nhà truyền thống của địa phương này có ghi lại. Chúng tôi đã thắc mắc hỏi Sơn: - Tại sao có rất nhiều hài cốt bộ đội lại có những cái băng vải quấn quanh đầu như vậy? Có phải đó là các liệt sĩ của những trận đánh vành khăn tang như người ta nói không? - Phải. Đó chính là những vành khăn tang mà các chiến sĩ của đơn vị anh đã quấn lên đầu khi bước vào chiến đấu. Tất cả đã tự để tang cho chính mình và thề sẽ cùng sống chết với ngọn đồi này... Anh sôi nổi hẳn lên khi chúng tôi cùng đồng thanh yêu cầu anh kể về trận đánh nổi tiếng đó. Anh vươn người gần ngọn lửa cháy đỏ vừa hào hứng kể: - Đó là những trận đánh cuối cùng ở ngọn đồi 205 này, khi cả ta và địch đều đã bị thiệt hại nặng. Khi cơn say máu của cả hai bên đã lên tới mức điên cuồng. Chính bọn nhảy dù là những kẻ đầu tiên quấn khăn tang trắng trên đầu trước mỗi cuộc tấn công. Quân ta nằm trong các hầm phía trên đồi nhìn thấy cảnh bọn chúng làm lễ giỗ sống cho những tên kẻ tấn công lên đồi. Trong ánh nắng đang tắt dần, quân ta nhìn thấy những hàng người rằn ri qùi rạp xuống bên  cạnh những lư hương nghi ngút khói, rồi những vành khăn trắng được chính tay những tên lính nhảy dù hung hãn đó tự quấn lên đầu, bên ngòai bê rê đỏ của chúng. Cảnh tượng rờn rợn như dưới địa ngục vậy. Rồi sau đó là bom pháo mịt mù và những tên lính quấn khăn tang đó lao lên đồi, gào thét như lũ qủi dưới Địa Ngục. Chẳng biết ai đó đã gợi ý cho quân ta cũng quấn khăn trắng lên đầu để đáp lại thách thức của bọn Ngụy. Thế là những cuộn băng y tế cá trắng đã trở thành những vành khăn tang quấn quanh đầu những chiến sĩ trong đơn vị của anh. Khi bọn địch đến ngang đồi, khi pháo của chúng không còn nổ nữa thì trận đánh mới thực sự bắt đầu. Đạn réo quất đổ gục những thân hình không cần ẩn nấp. Quân địch vẫn hung hãn tràn tới, miệng la hét, sát khí đằng đằng. Thế là quân ta cũng điên lên rời khỏi hầm cá nhân để xông ra và đánh giáp la cà. Hai màu quân phục hòa vào nhau trong cơn chém giết điên cuồng. Tất cả những  người lính của hai bên đều quấn vành khăn trắng và say máu lao vào nhau..... Anh im lặng một lúc khi nhìn bầu trời tối đen, rồi tiếp tục kể: - Đáng lý ra tôi cũng đã bỏ xác ở trên đồi này rồi, nếu như hôm ngày trước tôi không bị một cơn sốt rét hành hạ. Tôi sốt mê đi trong bệnh xá đơn vị đóng ở trong khe núi đằng kia. Khi tỉnh dậy thì được tin toàn bộ đơn vị tôi đã hy sinh sau trận đánh Vành Khăn Tang nổi tiếng đó.  Ngay sau trận đánh đó, cũng vào một đêm không trăng không sao như đêm nay đây. Tôi đã lên đồi ngọn này cùng một đơn vị bạn và lần lượt tìm và chôn cất tất cả các đồng đội của mình. Tất cả đều ngã xuống với một vòng tang màu trắng đẫm máu  trên đầu. Một số do chính tay tôi chôn cất và có đánh dấu vị trí. Một số khác do các đồng chí trong đơn vị bạn đêm đó chôn. Rồi họ cũng hy sinh gần hết mấy ngày sau đó. Do vậy không thể biết hết chỗ đã chôn cất anh em. Với lại thời gian trôi qua đã lâu, mọi thứ ở đây đã thay đổi... Tay cầm cái ly rượu còn nguyên vẹn, anh như đang chìm vào hồi ức xa xôi nào đó. Anh trầm ngâm nhìn ra những con đom đóm đang chập chờn trước mặt rồi nói tiếp, giọng xa xăm: - Chiến tranh đã qua đi, và thời gian đã che phủ lên tất cả một màu xanh của cây cỏ và chôn vùi một qúa khứ hào hùng và đau thương ở miền đất cằn cỗi này. Nhưng rồi những mạch vàng được phát hiện ở  đây  đã khiến cho mảnh đất này không còn bình yên nữa. Những con người tứ xứ đổ về đây đã đào xới lung tung khiến cho những vong hồn liệt sĩ còn nằm lại nơi đây không được yên thân và làm nhơ bẩn đi những địa danh hào hùng thuở trước. Tất cả bọn chúng tôi ngồi yên lặng. Trong đêm khuya thanh vắng, tiếng côn trùng nỉ non như những linh hồn đang than khóc... Để phá tan không khí im lặng, tôi lên tiếng hỏi anh: - Nhưng anh làm thế nào mà giữ yên được ngọn đồi 78 này không để những người tìm vàng đào xới. Chứ nếu để họ đào thì chắc chắn là không đến lượt bọn tôi... - Đúng vậy, và các đồng đội của tôi chắc cũng chẳng được nằm  yên thân. Sơn mỉm cười tinh qúai nói tiếp: - Đó là do tôi hù bọn họ thôi. Hồi mới đến, khu đồi này còn nhiều bom mìn chưa nổ lắm. Thế là tôi mượn bên tỉnh đội một cái máy rà mìn để quét sạch hết mìn đi. Công việc này chiếm mất gần một tháng của tôi đấy. Nhưng không phải tôi dọn sạch bom mìn để cho bọn họ đến đào vàng đâu. Tôi gỡ bỏ kíp mìn rồi lại đem chôn xuống chỗ nào mà dân đãi vàng đào hôm trước. Hôm sau các bố vác cuốc vác sàng đến đào là y như thấy một qủa mìn chống tăng to tổ bố ở dưới hố. Thế là các bố vứt cả cuốc cả sàng mà chạy. Ấy là chưa kể lâu lâu, tôi tìm thấy một qủa bom, hay pháo không nổ. Tôi buộc vào đó một qủa mìn nhỏ để làm vật kích nổ. Việc đó dễ như bỡn ấy mà. Thế là lâu lâu, giữa đêm hôm thanh vắng tôi cho nó nổ một tiếng rung chuyển cả mấy qủa đồi. Làm cho bọn chủ các máy đãi vàng ở tận dưới suối trên lẫn bọn đào đãi chung quanh đây mặt  xanh như đít nhái. Chúng cuốn gói bán xới ra khỏi khu đồi này cả cây số.......” Cả bọn được một mẻ cười đến vỡ bụng. Sơn cũng cười, đôi mắt anh long lanh và những nếp nhăn trên mặt như giãn ra. - Tôi được xã cấp cho khẩu súng nên tôi sẵn sàng bắn bất cứ kẻ nào dám xông vào tàn phá nơi yên nghỉ của đồng đội tôi. Tôi thề sẽ giữ vững ngọn đồi này cho đến khi bộ hài cốt cuối cùng của họ được đưa khỏi đây. Giống như ngày xưa tôi đã cùng đơn vị của mình bảo vệ nó trước kẻ thù. Nếu tôi không cương quyết như thế thì ngọn đồi này cũng bị đào xới không thương tiếc và rồi cũng giống như những ngọn đồi lở lóet chung quanh. Sẽ chẳng ai còn biết được cái vùng đất cao duy nhất không bị đào xới này lại là cao điểm 78. Đó chỉ là một ngọn đồi vô danh trong vô số những ngọn đồi vô danh ở trong một bãi chiến trường ác liệt năm xưa. Để chiếm được cái  mỏm đất nhỏ bé đó, bộ đội ta đã hy sinh bao nhiêu, trong đó chỉ riêng đơn vị của tôi đã có 78 người phải ngã xuống. Có đến 78 người thanh niên trai trẻ, cuồn cuộn sức sống như những con người đang hối hả đào đất đãi vàng ngoài kia đã phải nằm lại vĩnh viễn nơi ngọn đồi này. Và ngọn đồi đã mang tên của số người đã chết để bảo vệ nó.  Tất cả chúng tôi cùng ngồi im lặng để nghe anh nói. Giọng anh nhỏ nhẹ rì rầm vang lên giữa âm thanh ban đêm của núi rừng. Cái mảnh đất  mà chúng tôi đến để tìm vận may này, đã có thời là một bãi chiến trường giành giật ác liệt giữa hai bên ta và địch. Bao nhiêu bom đạn đã được trút xuống, bao nhiêu con người đã chết  chỉ để giành giật lấy mảnh đất cằn cỗi mà giờ đây nếu không có vàng thì chẳng có một bóng người bén mảng tới. Dường  như ở đâu đó bên ngoài, các oan hồn còn đang đi lang thang hay rên rỉ cùng với những vong hồn của những người đã chết đang bay lượn qua lại với ánh sáng lập loè...... Sau một thời gian ngắn, bọn tôi kiếm cũng được kha khá. Mỗi người đã được chia một đống vàng vụn li ti. Chẳng bao lâu nữa, khi mạch vàng này hết  là chúng tôi có thể trở về quê trong khúc ca khải hoàn. Còn công việc bên anh Sơn cũng trôi chảy không kém. Một hôm anh nói với chúng tôi: - Hài cốt đã chất đầy rồi và đã có thể nhắn về cho bộ phận truy tập bên quân đội lên được rồi. Nhưng tôi cũng còn có một việc quan trọng phải làm. Đó là tìm ra bằng được hài cốt một người đồng đội. Chính tay tôi đã chôn cậu ấy và đánh dấu cẩn thận. Vậy mà bây giờ tìm mãi không thấy mộ của cậu ấy. Một buổi sáng khi chúng tôi đang cặm cụi làm công việc đào đãi như thường lệ, thì bỗng  nghe thấy tiếng la lớn ở phía bờ suối. Rõ ràng là một tiếng reo mừng chiến thắng, giống như tiếng reo của thằng Minh hôm nó tìm ra mạch vàng. Chúng tôi quăng sàng rồi vội vàng đổ xô ra bờ suối. Giữa dòng suối là một người đang nhảy cẫng lên sung sướng. Tay anh ta ôm một vật gì đó và quay tròn y như thằng Minh hôm nọ khi nó tung tăng nhảy múa với cái sàng đãi có vàng. Chúng tôi chạy lại gần thì thấy cái kẻ đó chính là anh chàng Sơn râu. Và cái vật anh ta vừa ôm vừa nhảy đó không phải là một cục vàng, mà là một  cái đầu lâu người. Phải, một cái đầu lâu trắng hếu đã rửa sạch và nhe răng trắng hếu. - Tìm thấy rồi. Sơn la lên sung sướng khi thấy chúng tôi đổ xô lại. Chính là bộ hài cốt của thằng Thành. Cái thằng bạn thân của tôi mà hôm nọ tôi nói với các anh đấy. Không có thằng này thì tôi đã bỏ xác ở đây từ hồi đó rồi. Anh ta đặt cái sọ người đó xuống và đưa cho chúng tôi một vòng vải đã ố vàng và một tờ giấy nhỏ. Tờ giấy đã ngả màu thời gian như mọi tờ giấy khác mà anh thường lấy ra  từ cái lọ thủy tinh nhỏ  ở trong miệng người chết. Tờ giấy đó ghi tên người bạn mà anh đang tìm, và cái vòng vải cũ chính là vòng khăn tang năm xưa đã quấn trên đầu người tử sĩ. Nét mặt anh rạng rỡ với đôi mắt long lanh. Trong lòng anh dường như đang tràn ngập lòng sung sướng đến tột độ. Tôi hiểu tình cảm của anh trong lúc này. Vì chính tôi cũng tưng là một người lính. - Chúc mừng anh đã thành công. Tôi bước lại xiết chặt lấy tay anh. “Cám ơn, cám ơn các bạn” Anh xúc động nói. Và đột nhiên anh ôm chầm lấy tôi. Rồi tất cả chúng tôi ôm lấy nhau để chúc mừng. Và Sơn là người la lên lớn nhất: - Tất cả chúng ta đều thành công. Các anh đã tìm thấy vàng của các anh. Còn tôi, tôi cũng đã tìm thấy vàng của tôi. Đó là những bôï hài cốt của đồng đội...... Tất cả chúng tôi ôm nhau nhảy múa như những thằng điên giống như trước đây khi chúng tôi kiếm được mạch vàng vậy. Giờ đây thì niềm vui của anh cũng là niềm vui của chúng tôi nữa. Bắt đầu vào mùa mưa, khi các ngọn lá khô trôi theo dòng suối mỗi ngày một nhiều. Các bãi vàng đã giảm bớt người, vì mùa mưa là mùa chết ở vùng này với các cơn mưa làm sạt lở cả núi đồi. Mạch vàng ở ngọn đồi 78 này cũng đã cạn. Chúng tôi cũng lục tục chuẩn bị rời khỏi vùng  đồi này. Không cần phải nói là cả bọn chúng tôi hồ hởi chuẩn bị lên đường ca khúc khải hoàn để trở về quê hương. Gia tài của mỗi người chúng tôi đã tăng lên rất nhiều, tạo cho những kẻ phiêu lưu như bọn tôi bao ước mơ tươi đẹp từ số của cải kiếm được đó. Đã mấy ngày hôm nay,  chúng tôi không thấy Sơn râu ra khỏi lều của anh để tiếp tục công việc. Trong khi mấy cậu được phân công đi đào hài cốt vẫn tiếp tục công việc dù không có anh,  vì tụi nó đã quen với cái công việc chúng tôi tự nguyện làm cho anh rồi. Biết anh lại bị cơn sốt rét hành, tôi được cử đi thăm anh. Tôi bước vào phía bên trong căn lều tối mù và sặc mùi ẩm mốc của anh. Căn lều chật chội đến mức không có một chỗ để nằm. Trên sàn đất nham nhở là những cái balô, những túi để xếp đống thành hàng lối. Đó là các bao đựng hài cốt đồng đội cùng các di vật mục nát của họ mà anh đã đào xới được. Tôi đã đến căn lều của anh vài lần. Nhưng lần nào cũng có cảm giác nó giống như một cái hang động chứa xương cốt của người xưa vậy. Anh nằm trên chiếc  võng, thân hình lép kẹp như một cái xác ướp  treo tòn teng trên một đống ba lô hài cốt xung quanh. Sặc một mùi thuốc tẩy ngột ngạt, mùi ẩm mốc và âm khí rờn rợn quanh quẩn trong lều. - Anh bệnh phải không? Tôi hỏi và tự hỏi không biết anh còn sôùng không. - Phải. Vẫn cái bệnh sốt rét kinh niên.Cái xác ướp trả lời và cục cựa ngồi dậy. Trông anh gầy và tiều tụy thấy rõ. _ Cái căn bệnh quái ác nó lại hành tôi đúng vào lúc này. - Anh yên tâm nghỉ ngơi cho khỏe đi. Chúng tôi vẫn đang tiếp tục công việc của anh. Bọn tôi sẽ mang thức ăn đến cho anh hàng ngày. - Cám ơn anh. Các anh đã giúp đỡ tôi nhiều qúa.... - Thôi mà. Anh mới là người giúp đỡ chúng tôi. Tôi nói và nhìn chung quanh. _ Anh ở như thế này sẽ có hại cho sức khỏe lắm. Tại sao anh không sang nằm bên chỗ chúng tôi đi vì ở bên đó....... Sơn giơ tay ngắt lời tôi, ánh mắt  sáng long lanh. Anh nói với tôi mà như đang nói với ai đó đang hiện diện ở  đây: - Không. Cám ơn các anh. Ở đây tôi như đang được sống với các đồng đội của mình đấy anh ạ. Lúc nào tôi cũng thấy họ ở chung quanh tôi. Họ đùa giỡn chọc ghẹo nhau. Họ đều trẻ trung và không già đi theo năm tháng. Tôi thấy họ luôn cười vang lên, chế riễu khi thấy tôi già nua ốm yếu nằm một mình ở đây. Những tiếng cười trong trẻo, vô tư của những con người sắp ra trận để đi mãi vào cõi vĩnh hằng. Tôi ao ước được sống lại những ngày tháng đó để cùng họ sống, cùng chiến đấu và để rồi cùng  hy sinh trước mũi tên hòn đạn của quân thù. Còn hơn là đau ốm,  già nua,  bệnh hoạn để cuối cùng cũng lăn cổ ra chết vì chính những bệnh tật đó. Tôi giống như một con bò kéo xe chỉ còn sống để chờ đến ngày chết già trong đau yếu bệnh hoạn, khi sức lực chẳng còn nữa. Giờ thì tôi mới thấy đồng đội tôi hạnh phúc biết bao. Họ đã phới phới đi vào vào cõi chết giữa tuổi thanh xuân... Tôi phũ phàng  cắt lời anh: - Có lẽ anh đã bị bệnh nặng lắm rồi. Để chúng tôi đưa anh đến bệnh viện ở dưới phố... - Không, không. Sơn la hoảng lên. Tôi không thể nằm bệnh viện lúc này được.  Còøn qúa nhiều hài cốt đồng đội ở trên đồi 78 này. - Nhưng anh phải nghĩ đến bản thân mình nữa chứ. Anh đã yếu lắm rồi. Sơn im lặng đưa bàn tay yếu ớt khoát một vòng quanh cái đống hài cốt để xung quanh và lên tiếng: - Lúc này tôi không thể nghĩ đến mình được nữa. Giờ đây tôi chỉ nghĩ đến những người đồng đội của mình còn nằm lại nơi đây. Tôi là người cuối cùng và người duy nhất trong đơn vị có thể đem các đồng đội đã ngã xuống của mình trở về nơi họ đã ra đi. Người thân của họ đang chờ. Có lẽ tôi không còn đủ thời gian để hoàn thành được. Tôi cảm thấy chẳng còn sức lực nữa. Nhưng phần lớn công việc thì đã xong. Bọn anh đã giúp tôi nhiều rồi. Tôi mong anh hãy giúp tôi làm nốt những việc tôi còn làm dở dang. Anh nặng nhọc đứng dậy và dẫn tôi lại gần đống ba lô trên sàn nhà. Vừa thở gấp vừa chỉ cho tôi từng cái balô có dán từng tờ giấy ghi chép gắn trên đó: -  Các anh hãy báo cho bộ phận truy tập bên quân đội ở địa chỉ này. Và trao tất cả cho họ. Trong cuốn sổ kia, tôi đã ghi chép đầy đủ họ tên, cấp bậc, đơn vị, số quân, ngày hy sinh và những đồ tư trang còn lại....Còn một việc riêng tư nữa là tôi muốn chính anh giúp tôi đưa ba lô hài cốt của cậu Thành về với gia đình của cậu ấy... Tôi cắt ngang lời anh hỏi anh mà trong lòng nghi hoặc. - Khoan đã. Thế còn anh thì sao? Anh đi đâu sau khi mọi việc ở đây đã xong? - Tôi đi đâu thì có gì quan trọng. Tôi sẽ đi đến nơi nào mà tôi cần phải đến. Sơn ra võng nằm, đôi mắt nhắm nghiền.  Chưa bao giờ tôi hoàn toàn thanh thản như lúc này..... - Anh Sơn à. Tôi nói khi ánh mắt anh gặp tôi. Tôi biết anh còn có điều gì đó dấu tôi.... - Không có gì hết. Anh trả lời và quay mặt vào trong vách. Tôi đứng lên chỉ vào đống ba lô nằm đầy trên sàn, rồi  lớn tiếng nói: - Anh đừng có giấu tôi. Vì tất cả các ba lô đựng hài cốt ở đây đều có ghi địa chỉ để gửi về quê quán. Chỉ có một cái là không ghi địa chỉ, không gửi về đâu cả. - Ai? - Anh. Chính là anh. Trong khi tất cả các bộ hài cốt đều có nơi chốn để trở về, thì chỉ có một mình anh là không định về đâu cả. Anh là kẻ duy nhất không mua vé khứ hồi đấy anh bạn ạ. Anh tính chuyện gì đây? Anh ta thở dài, rồi  quay ra phía tôi nói: - Anh đúng là một thằng láu cá. Thôi được. Để tôi nói cho anh luôn. Tôi đuối sức lắm rồi.  Thời gian tôi còn sống được chỉ tính từng ngày thôi. Căn bệnh của tôi đã hết thuốc chữa rồi,  anh bạn ạ. Tôi đang chờ cái chết đến giải thoát cho tôi đây.  Chính vì vậy mà tôi phải đến đây để chờ cái điều mà đáng lẽ phải xảy ra hai mươi năm về trước. Đó là vùi xác ở ngọn đồi này như 78 đồng chí của tôi. Tôi nắm chặt lấy bàn tay nóng hổi của anh nói: - Nhưng anh Sơn ơi, tại sao anh lại tự hành hạ mình như vậy? Tại sao anh lại đến nơi đây để làm một việc mà không ai yêu cầu...Rồi lại phải bỏ xác ở nơi đây. Anh phải nói cho tôi biết đi... Sơn nằm thẳng người trên võng mắt long lanh nhìn lên trần lều rồi khẽ nói như thể nói với ai ở trên đó. - Thôi được rồi. Tôi đã nói dối các anh đấy. Tôi không phải là một người hùng như đã kể với các anh đâu mà lại là một kẻ hèn nhát vào đúng cái ngày xảy ra trận đánh Vành Khăn Tang huyền thọai, cũng là cái ngày tang thương nhất của đơn vị chúng tôi. Câu chuyện này đã làm cho tôi phải hối hận và bị dầy vò bao nhiêu năm nay.  Tôi đã định đem điều này theo xuống mồ, nhưng hôm nay tôi sẽ kể cho anh nghe. Anh ngừng lại giây lát để nhìn những vì sao  lấp lánh qua các lỗ thủng trên nóc lều. Rồi nói  tiếp: - Đó là những ngày thật là khủng khiếp anh bạn ạ. Bom pháo trút lên đầu bọn tôi như mưa, đạn gầm réo suốt ngày. Bọn nhảy dù, với khăn tang trắng quấn bên ngoài bê rê đỏ, đã điên cuồng tấn công liên tục suốt từ sáng cho tới tối mịt. Còn quân ta cũng khăn trắng quấn trên đầu trần, cầm lưỡi lê xông ra. Tôi sợ chết khiếp khi nằm mọp trong hầm. Tuy đã cầm súng hai năm trời rồi nhưng đây qủa là trận đánh ác liệt nhất mà tôi đã gặp. Bọn địch tràn ngập ngọn đồi và hai bên đánh nhau xáp lá cà trong từng góc hào, từng hố cá nhân.......Những tiếng thét kinh hồn của những kẻ say máu đang lao vào nhau. Máu, lửa và những thây người đổ gục giữa ánh pháo sáng chói chang. Y như một cảnh địa ngục vậy. Trận đánh tạm kết thúc khi chúng tôi đã bị đánh bật xuống chân đồi và đã có hơn phân nửa chiến sĩ đã phải nằm lại đó. Có lẽ do sợ qúa, tôi bị một cơn sốt nên phải vào bệnh xá đơn vị đóng ở đằng hang núi phía trên con suối. Bệnh xá vắng teo vì các thương binh đã chuyển về tuyến sau. Ở đó tôi gặp lại cậu Thành, lính cùng cùng đơn vị với tôi.  Cậu ta bị sốt rét hành, nằm bẹp cả tháng nay. Thấy tôi cậu ta mừng lắm. Cứ liên mồm hỏi tôi bao giờ thì đơn vị lại tấn công lên đồi? Tôi nằm cuộn mình trong chăn, cộc cằn trả lời nó: - Chết gần nửa C. rồi ông con ạ. Nếu tiếp tục tấn công lên đó một lần nữa thì đi đoong  hết.  Thằng Thành sôi nổi nói: - Nhưng em rất muốn được lên đó đây ông anh ơi. Nằm đây em sốt ruột lắm. - Hừm. Mày thử lên đó một lần cho biết đi. Mày nằm ở đây  yên ổn thì nói gì mà chẳng được. - Thì em cũng muốn lên trên đó lắm nhưng vì cái lão chuột chù cứ cản mũi nên em cứ phải nằm lại đây.. Nếu cho phép em rời khỏi cái ổ chuột này là em sẽ đi ngay. Nằm ở đây nghe tiếng súng từ phía ngọn đồi vọng lại mà sốt ruột lắm. Lão chuột chù mà thằng Thành gọi chính là người y tá của trạm xá đơn vị. Bác sĩ phụ trách trạm đã hy sinh nên lão ta lên phụ trách. Lão kết luận thằng Thành không thể đi được chứ đừng nói là cầm súng trở về đơn vị. Và cũng chính lão y tá già đó tuyên bố là tôi đã hết sốt và đêm nay sẽ trở về đơn vị. Hôm đó có một vài cậu ở đơn vị đến thăm tôi và hân hoan báo cho biết là tối nay đơn vị sẽ tấn công đồi 205. Cả đơn vị đã thề với khăn tang trắng trên đầu rằng sẽ sống chết để  tái chiếm bằng được ngọn đồi này. Họ để lại cho tôi một vòng vải trắng khăn tang,  để kịp cho tôi trở lại chiến đấu với đơn vị tối nay. Tôi thấy lạnh hết cả xương sống khi nghĩ đêm nay phải đeo khăn tang cho chính mình để trở về với những trận mưa đạn pháo trút lên đầu bọn tôi, cùng những cuộc tiến công dữ dội của đám lính rằn ri hung tợn cũng đeo khăn tang trắng. Trong khi tôi nằm lo sốt vó như thế thì cậu Thành lại cũng đứng ngồi không yên. Cậu ta đã bị người y sĩ già tuyên bố dứt khoát là với căn bệnh sốt rét từng cơn nặng như thế, thì cậu ta chỉ có thể bước ra khỏi bệnh xá, nếu bước qua xác của lão ta. - Anh thấy em khỏe hẳn rồi không?  Cậu ta than thở với tôi. Lão y tá này có biết mẹ gì về bệnh sốt rét đâu? Chẳng qua là bác sĩ Quảng hy sinh nên phải đưa lão lên nắm bệnh xá tạm thôi, vì có còn ai đâu. Mẹ nó! Trong khi anh được ra viện để kịp tham gia trận đánh thì em lại phải nằm đây nghe tiếng súng từ phía đó vọng về..... Tôi nằm im lặng suy nghĩ. Đầu óc tôi cứ lan man  nghĩ  ngợi đủ thứ. Nghĩ về cha mẹ gia đình,  nghĩ về  cô người yêu cùng xóm mơn mởn đang chờ đợi tôi trở về..Oâi. thế mà đem nay tôi phải trở lại cái địa ngục mà tôi đã may mắn thóat ra. Tôi chỉ còn biết cầu Trời.... Chiều hôm đó, đột nhiên thằng Thành đã mò sang giường tôi đang nằm. Khuôn mặt vàng ệch của nó có vẻ quan trọng khi thì thào vào tai tôi: - Anh Sơn ơi. Em muốn bàn với anh một việc. Anh hãy giúp em được ra viện đêm nay nhé. Đêm nay anh đổi cho em ra trước, rồi mấy ngày nữa anh sẽ ra sau... Một ý nghĩ loé sáng trong đầu tôi nhanh như điện. “  Có phải tôi cầu gì được nấy chăng ? Tôi đang cầu cho mình bị sốt rét như thằng Thành  bây giờ. Nếu đổi cho nó ra trước thì tôi sẽ còn được nằm ở đây thêm mấy ngày và thế là đêm nay trong trận đánh tái chiếm ngọn đồi khốn khiếp ấy sẽ không có mặt tôi. Thằng Thành sẽ thay tôi xuất viện và nó.....” Tôi không trả lời ngay mà nhìn vào khuôn mặt đang tái nhợt đi vì hồi hộp của thằng Thành. Có lẽ nó tưởng tôi sẽ không đời nào chịu nhường cho nó cái vinh dự tham gia trận đánh đêm nay nên nó nói liền một hơi: - Anh đã được đánh nhau ở ngọn đồi đó mấy lần rồi. Lần này thì anh nhường cho em đi. Nằm đây với lão chuột chù thì em không thể nào khỏi bệnh được. Em sẽ chết khô ở cái hang chuột này mất. Thà là ra ngoài chết ở trên ngọn đồi kia với đồng đội còn hơn là chết ở đây. Anh hãy giúp em đi, anh Sơn nhé? Tôi giả vờ suy nghĩ một lát rồi gật đầu đồng ý. - Thôi được, tôi nhường cho cậu cũng vì nể cậu là người cùng đơn vị đấy. Nhưng chỉ một lần này thôi nhé.... “ Hừm, lên đến ngọn đồi đó thì làm gì còn sống để có lần thứ hai” Tôi nghĩ bụng và thấy tội nghiệp cho thằng bé ngây thơ đó. Không cần phải nói là thằng Thành nó đã mừng rỡ như thế nào. Nó nhanh nhẩu trình bầy cho tôi kế hoạch đánh lừa lão y tá chuột chù. Có lẽ nó đã nghĩ đến kế hoạch này từ trước đó rồi. - Chỉ đơn giản là anh với em đổi cặp nhiệt độ cho nhau thôi. Lão chuột chù chỉ biết có đo nhiệt và theo đó mà định bệnh thôi chứ có biết mẹ gì đâu. Qủa là lão y tá chuột chù chẳng biết gì thật. Sau khi chúng tôi tráo nhiệt kế cho nhau thì lão làm ngay giấy tờ ra “viện” cho thằng Thành thay vì cho tôi mà chẳng nghi ngờ gì hết. Mọi việc xong xuôi. Thằng Thành hí hửng ngồi mở ba lô ra híù hoáy viết gì đó. Chốc chốc nó phải đắp cả mấy cái chăn lên người, mà vẫn run lập cập trong lúc viết. Khi bóng đêm bao trùm lên ngọn đồi, tôi đưa cho thằng Thành cái dải khăn tang trắng mà sáng nay anh em trong đơn vị đã đưa cho tôi, để từ biệt nó. Nó cũng kịp dúi cho tôi mấy lá thư nhờ gửi về về nhà. Tôi thở ra nhẹ nhõm khi nhìn thấy thằng Thành đi lên đồi với cái chăn lính to xù quấn quanh người. Nằm trong chăn trùm kín, tôi thở ra nhẹ nhõm khi nó đã đi khỏi. Nhưng đến đêm hôm đó, khi nghe tiếng súng nổ dữ dội ở mạn đồi thì tôi đã không  còn yên tâm trong bụng được nữa. Tôi đã bắt đầu áy náy về hành động của mình. Rồi tôi thấy trong đống thư thằng Thành nhờ gửi về cho gia đình có một lá thư để ngỏ cho tôi:”Anh Sơn, em biết anh đã xuống tinh thần rồi sau những gì đã trải qua. Anh hãy yên tâm nghỉ ngơi đi. Em chỉ nhờ anh một việc là chuyến này nếu em không về được thì anh hãy tìm cách đưa những gì còn lại của em về với mẹ em nhé, Vì mẹ em chỉ còn mỗi mình em.....” Tôi ngẩn người ra. Hoá ra nó biết hết tất cả mánh khoé của tôi. Nó biết nhưng vẫn chấp nhận vì muốn được lên đồi chiến đấu với một vành khăn trắng trên đầu. Ôi, Tôi thấy mình đã lừa gạt nó một cách hèn hạ để đưa nó đến chỗ chết thay cho mình. Lúc ra đi, nó còn quấn theo tấm chăn của trạm xá vì cơn rét rừng vẫn đang hành hạ nó. Hôm sau tin dữ báo về. Đơn vị tôi hy sinh hết. Tôi phát cuồng lên. Ngay tối hôm đó, khi có một đơn vị bạn hành quân lên đồi, tôi lập tức vùng dậy lao theo họ trước con mắt ngạc nhiên của lão y tá chuột chù. Trong cơn mưa đạn pháo, tôi đã cùng anh em đơn vị bạn tấn công lên đồi. Tôi đã quấn một vòng tang màu trắng quanh đầu để chiến đấu... Sau trận đánh đó, chúng tôi chiếm được ngọn đồi tan hoang đó và thấy xác của anh em nằm la liệt khắp nơi lẫn lộn với  xác của kẻ thù.  Hễ cứ bắt đầu ngưng tiếng súng là tôi lại lao vào tìm kiếm thi hài đồng đội. Và tìm kiếm thằng Thành. Cuối cùng tôi đã tìm thấy nó. Xác của thằng Thành nằm ngửa mặt bên ngoài chiến hào. Đầu nó quấn một vành khăn trắng, mắt mở to mắt nhìn lên trời, miệng còn hé nở nụ cười như hài lòng lắm với bầu trời đêm đầy sao.....Tôi không khỏi đau lòng khi nhìn thấy xác nó nằm đó, với tấm chăn lính to sụ còn khoác bên ngoài bộ quân phục. Có lẽ nó đang bị cơn sốt rét hành hạ, trước khi những viên đạn của kẻ thù phá tan lồng ngực nó. Hình ảnh đó cứ bám riết theo tôi mãi cho tới tận ngày nay. Không thể nào đưa xác của anh em xuống được vì quân địch ở khắp nơi.  Nên ngay đêm đó tôi và một số anh em trong đơn vị bạn đã chôn cất các đồng đội của mình. Đêm đó cũng là một đêm đầy trăng sao như đêm nay vậy. Sau khi chôn cất xong tất cả anh em, tôi đã qùi bên mộ nó rất lâu với khuôn mặt đầm đìa nước mắt. Mặc cho tiếng súng nổ đạn réo xung quanh, pháo sáng chói chang trên bầu trời đêm. Giờ phút đó, tôi đã thề với lòng mình là phải đưa được hài cốt nó về với gia đình nó như một sự tạ lỗi muộn màng. Và cả các đồng đội khác nữa, nếu tôi còn sống được cho tới ngày hết chiến tranh. Đó là lời thề thiêng liêng, xuất phát từ con tim, từ tận đáy lòng tôi hôm đó. Sơn ngừng lại như để lấy thêm sức lực kể tiếp câu chuyện của mình. - Tôi nhớ một câu ngạn ngữ đọc được ở đâu đó rằng: “ Trong yên bình người ta thường quên đi những lời thề trong bão tố “. Trường hợp của tôi cũng vậy. Hết chiến tranh, tôi trở về quê và lập gia đình. Vợ tôi chính là cô hàng xóm mởn mởn đã đợi chờ tôi suốt những năm chiến tranh. Đôi khi nghĩ đến chuyện cậu Thành cùng các cậu khác còn nằm ở vùng rừng sâu núi thẳm nơi đây, tôi tự rủa mình và hứa “ sẽ “,  hay “ nhất định “ phải làm tròn lời hứa năm xưa. Nhưng nếu trong cuộc sống của tôi không xảy ra một sự kiện tầm thường, thì những lời thề thiêng liêng kia sẽ không biết đến bao giờ mới được thực hiện. Gia đình tôi đã xảy ra chuyện lục đục. Vợ tôi từ một cô gái thôn nữ thuở nào, giờ đã trở thành một một người đàn bà mỡ màng sang trọng từ khi cuộc sống khấm khá lên bằng một cửa hàng rượu bia. Còn tôi thì vẫn là một anh chồng gốc gác nông dân, lại mang thêm cái bệnh sốt rét mãn tính từ hồi còn ở chiến trường nên trông lúc nào cũng hom hem ốm yếu. Thế là chuyện gì đến phải đến. Vợ tôi có nhân tình...Một gã trai trẻ làm công trong cửa hàng của vợ tôi. Chuyện tình đẹp của chúng tôi kết thúc ở tòa án. Sau khi ly dị thì tôi tay trắng, không gia đình, không con cái, thậm chí không còn là thằng đàn ông nữa. Bỏ lại tất cả, chỉ mang theo một vài tấm huân chương và dĩ nhiên là căn bệnh sốt rét kinh niên nữa, tôi theo chân dân tìm vàng tìm vào vùng đất này. Vào đến đây rồi tôi mới sững sờ trước cảnh tượng cả một vùng chiến trường xưa đã tràn ngập dân tìm vàng. Họ phá phách đào bới không thương tiếc tất cả. Mỗi vùng họ đi qua là y như vùng đó bị máy bay B.52 trải thảm vậy. May mắn là khu đồi 78 này chưa bị tàn phá gì ngoài vài lỗ đào thăm dò. Tôi liền xin được cái giấy phép để được khai quật hài cốt các đồng đội của tôi, trước khi đám dân tìm vàng đào xới tung cả nơi yên nghỉ cuối cùng của họ. Ở trên xã cho biết, đã có  các đội truy tìm hài cốt liệt sĩ  qua lại đây nhiều lần. Nhưng họ chỉ tập trung vào cái bệnh xá cũ phía khe núi thôi. Thế là tôi bắt tay vào công việc. Đơn vị quân đội ở đây cũng cử vài cậu lính đến để giúp tôi. Nhưng như anh biết đấy. Họ đã chuồn cả rồi, nên cuối cùng tôi lại phải làm một mình. Cho đến khi các anh đến. Qủa là ông Trời có mắt khi đã giúp cho cả hai bên. Các anh kiếm được vàng. Còn tôi thì tìm lại được hài cốt của đồng đội, mà đối với tôi nó còn qúi hơn cả một núi vàng. Anh ngừng lại, thở dài mệt nhọc rồi nhắm mắt thiếp đi. Tôi để anh ở lại và bước ra bầu trời tối đen bên ngoài. Những  ánh sáng đom đóm lập loè bay qua lại, vật vờ như những hồn ma đang bơ vơ đi tìm chỗ yên nghỉ vậy. Những ngày sau đó, khi chúng tôi đang hòan tất những công việc cuối cùng thì thằng Minh, người mà nhóm chúng tôi cắt cử đến trông nom anh Sơn đã tìm tôi. Nó nói khẽ:” anh Sơn sắp đi rồi và anh ấy muốn gặp anh” Trông Sơn đã yếu lắm rồi, với khuôn mặt xanh nhợt đang ở trong tay thần chết. Nhưng anh vẫn cố làm vui khi chúc mừng chúng tôi sắp ca khúc khải hoàn  trở về với gia đình. Anh gượng cười, nụ cười yếu ớt : - Anh cũng phải chúc tôi như vậy nữa chứ, vì tôi cũng sắp sửa trở về với đồng ngũ đây. Khi tôi đã tưởng anh chìm vào cơn mê cuối cùng thì bỗng anh mở mắt ra nhìn tôi bằng đôi bằng đôi mắt long lanh như có ngọn lửa. Ngọn lửa bùng lên trước khi vụt tắt. Anh nói khẽ từng tiếng với tôi, như để tôi không thể nào quên được: - Anh hãy giúp tôi một việc nhé. Tôi không xứng đáng được trở về nhà giống như những người đồng đội trong balô kia đâu. Và tôi cũng không có nhà để trở về. Các anh hãy chôn tôi tại ngọn đồi này, vào cái nơi tôi đã tìm thấy hài cốt cậu Thành đó. Hãy nhét vào trong miệng tôi một lọ thủy tinh, trong đó chỉ có một tờ giấy trắng không viết gì cả. Và hãy quấn một vành khăn trắng quanh đầu tôi để tôi được trở về với đơn vị mình. Tôi sẽ được trở về trong lòng đất Mẹ trên ngọn đồi 78 này như một người lính vô danh. Tôi cầm lấy bàn tay lạnh ngắt của anh lên và nói  trong nước mắt: - Anh yên tâm. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm nốt những việc anh đang làm dở dang. Còn anh sẽ được an nghỉ ở trên đỉnh đồi này với cái lọ thủy tinh đặt trong miệng. Chúng tôi sẽ không viết tên anh nhưng cũng không để nó trắng tinh. Chúng tôi sẽ viết vào đấy dòng chữ: Đây là một chiến sĩ vô danh đã hy sinh để bảo vệ ngọn đồi này. Và chúng tôi sẽ quấn một vành khăn màu trắng quanh đầu anh, để anh được trở về với các chiến sĩ đã tạo nên trận đánh huyền thọai Vành Khăn Tang thuở nào. Và chúng tôi sẽ gọi tên ngọn đồi này là ngọn đồi 79. Nơi có 79 người con đã hy sinh để bảo vệ ngọn đồi này cho đất Mẹ Tổ quốc. Người 79 chính là anh. Anh hoàn toàn xứng đáng với điều đó..... Tôi còn muốn nói nhiều điều hơn nữa, nhưng anh đã ra đi. Anh đã trở về như một người bạn lạc lối nay lại trở về với đồng đội. Tôi tin chắc rằng tất cả các bạn bè đồng đội sẽ chào đón anh như một người bạn.   Tôi bước ra nhìn bầu trời lấp lánh các vì sao. Bỗng có một ngôi sao băng chói sáng, bay vụt lên từ ngọn đồi 79 và tan biến vào bầu trời có  muôn ngàn vì sao trên đó.  Sài Gòn ngày 11/10/1997 

HẾT