ố nhiên từ lúc quan đi khỏi, trong làng xảy ra những cuộc chửi nhau đánh nhau lớn. Các phần thu, ai cũng sợ dây đến mình, vội vàng ai chuồn về nhà nấy cho mau. Lý trưởng với chánh hội ở lại sau cùng, bỏ sổ sách và tiền nong vào tráp. Chánh hội nói:
- Quan dặn ông thu xếp cho bọn kia mà.
Tặc lưỡi, lý trưởng đáp:
- Kệ cha chúng nó. Cứ để chúng nó đánh nhau, chửi nhau mình mới có kiếm chứ. Mà chẳng có mình thu xếp, chúng nó cũng phải làm lấy văn tự, đâu vào đấy cả. Đứa nào xin triện lúc ấy ta sẽ liệu sau.
Hai người yên lặng đi về. Một lát ông lý nói:
- Tôi không khéo thì nghiện thật mất. Tôi đã thôi được từ ngày tháng hai, thế mà vụ thuế này phải thức đêm thức hôm mà các ông ấy lại cứ ép.
- Tôi cũng vậy, phen này nhất định vác lĩnh về nhà, nhà tôi giày vò mỏi mồm thì thôi chứ gì? Mấy lỵ mình hút phong lưu chứ có bệ rạc như người ta đâu mà sợ mang tiếng.
Lý trưởng nói:
- À, ký Mai lạ quá, đến một tháng nay tôi đã ép hút luôn, thế mà chưa mắc. Tôi tưởng sau dịp thuế này, nó cũng phải chết để nó chừa nói xấu thuốc phiện đi. Làng ta tôi tính mỗi năm trung bình thêm được năm người nghiện.
Chánh hội cười:
- Tôi tính nước ta, có lẽ không có một người nào không họ xa gần với người nghiện.
- Nếu không đã không gọi là người An Nam.
Hai người phá lên cười. Một lát ông lý nói:
- À, còn số thẻ vô sản, tôi tính ra không khéo không đủ để phát.
- Thế thì lại làm như năm ngoái, những thằng Mận, thằng Cò với thằng Sét thì quanh năm đi đến đâu, ba đứa cùng chung nhau một thẻ cũng được.
- Vả mình cứ bảo chúng nó là tình nghi, quan sức giữ thẻ chúng nó. Thế thì chả cần phát cho chúng nó cũng được. Mấy lại chúng nó còn biết gì mà dám kiện ai?
Chợt qua tường nhà nghị Lại, căm hờn, ông lý bảo:
- Chỉ thằng cha này chẳng khó nhọc gì mà ăn hiếp của chúng ta hơn sáu chục đồng thuế thân năm nay. Mình làm mửa mật, lo ngay ngáy, đút hết chỗ nọ đến chỗ kia, mà chia nhau không được một nửa số của nó.
- Mình đã được chén, được hút vô tội vạ.
- Nào mình có được hưởng một mình? Biết bao nhiêu thằng ăn ghẹ vào đấy.
- Như vậy chúng nó mới khỏi xoi mói mình. Nay mai tôi còn lo cái nước lên tạ thuế quan. Ông ấy hết sức che chở, bênh vực cho mình, không có ông ấy thì tất thiếu ngót trăm bạc, nên phải kiếm cái lễ cho chững chạc mới được.
Dứt lời, có người chạy huỳnh huỵch lại sau run run gọi:
- Các ông ơi, các ông có lại mau không có để họ đánh nhau thành án mạng bây giờ. Cả nhà trương Thi mà nó đang xúm lại đánh nhà ông phó Năng, không khéo nguy mất.
- Tôi biết đâu!
Ông chánh hội quay lại, cáu:
- Mà việc đếch gì đến nhà anh mà anh cũng chõ mõm vào đấy.
Dứt câu gọn lỏn, hai người bình tĩnh rẽ vào ty thuốc phiện mua hai hộp con, rồi về nhà.
