êm nay hình như bà Thanh khó ngủ. Trong ánh sáng  mờ của ngọn đèn  bé như quả trứng, bà  thấy chập chờn khuôn mặt của chồng. Bà mở to mắt để nhìn cho rõ hơn.  Một vũng tối lờ mờ. Không có gì hết ngoài sự cô đơn. Bà thở dài  tiếc rẻ không nhìn được mặt ông lâu hơn một chút.Ngày xưa.....là một nữ sinh trung học, con gái duy nhất của một thương gia giàu có,  xinh xắn, hiền hoà, mười bảy tuổi, đời với cô nữ sinh tên Thanh vẫn còn là thơ, là mộng và tâm hồn cô trong  vắt như giọt sương maịNhưng trong một ngày  cuối năm, sau một chuyến trường tổ chức đi uỷ lạo chiến sĩ tiền đồn, người con gái trong trắng ngây thơ ấy chợt biết nhớ thương. Người con trai may mắn này là một chàng Trung sĩ bộ binh, cao ráo, có chiếc miệng rộng và nụ cười tươi, có bản tính hào hùng, yêu quê hương và yêu đời lính. Sau hai năm, cả trăm lá thư qua lại giữa tiền tuyến, hậu phương, Thanh may mắn được cha mẹ là ông bà Tân Thanh thông cảm. Ông bà  đặt hạnh phúc của con gái lên trên  câu môn đăng hộ đối nên chọn ngày lành tháng tốt tác thành cho đôi trẻ. Một chiều cuối hạ, nàng đã e lệ hạnh phúc trong tà áo cưới nép bên chồng giữa một đám cưới linh đình do nhà gái khoản đãi.  Chú rể là một chàng nhà binh nghèo tiền, mồ côi nhưng giàu tình yêu người và yêu nước.Thời buổi chiến tranh nên trong  sáu năm cặp vợ chồng trẻ sống đời Ngưu Lang Chức Nữ. Nhưng những ngày phép hiếm hoi thì vô cùng hạnh phúc. Họ đem vào đời ba  người con kháu khỉnh, hai gái, một trai.Có những buổi tối đầm ấm, ngồi bên nhau ngắm đàn con say ngủ, Thanh ngả vào vai chồng ước mộng: - Anh nhỉ, một ngày nào, em mong là gần thôi, hai miền Nam Bắc hết chiến tranh, bờ sông Bến Hải được nối liền, đấy là lúc anh giã từ binh nghiệp để cùng  em chăm lo cho bày con. Con chúng ta sẽ được đi học ở những ngôi trường mà ông bà ngoại chọn lựa như xưa cha mẹ chọn trường cho em vậy.... Con chúng ta sẽ chăm chỉ, ngoan ngoãn và...Chưa nói hết câu, nàng bị chồng ngăn lại bởi một nụ hôn nồng nàn. Hôn vợ xong, chàng nhìn vợ vẻ nghiêm trọng:- Hoàng tử của anh  thì anh chịu  để ông bà ngoại chọn  trường cho.  Nhưng còn hai công chúa của anh thì nhất định không!Thanh nhìn chồng ngạc nhiên:- Ủa, Sao vậy anh?Trước đôi mắt tròn xoe ngạc nhiên pha chút lo lắng chờ câu trả lời của vợ,  Nghĩa giả vờ như không biết, cố tình nói thật chậm:- Tại vì....ta.i vì....anh không chịu....- Lý do ??? Thanh nóng ruột- Tại vì...ta.i vì.... nếu để ông bà ngoại chọn trường cho con gái anh thì chúng nó chỉ chừng mười tám, mười  chín là bị người ta rinh đi mất như anh rinh  mẹ chúng vậy nên anh nhất định.... không!!!Hai vợ chồng ngả vào vai nhau cười vang  hạnh phúc, bỗng  Thanh nũng nịu đẩy nhẹ chồng ra, nhìn vào mắt anh  âu yếm:- Thế thì anh nghĩ em có nên phạt cái anh chàng tai quái ấy không?Nghĩa ôm nghiến lấy vợ: - Phạt chứ...phạt chứ....để anh giúp em phạt cái tên lính bộ binh tàn nhẫn ấy cho....Vừa nói, Nghĩa ôm vợ bổng vợ lên và bế nàng sang phòng riêng. Chàng  dịu dàng đặt nàng nằm  trên nệm trắng và hai vợ chồng dìu nhau vào vùng trời hạnh phúc. Trong vòng tay yêu thương của chồng, Thanh  nhắm mắt lại để tận hưởng những phút giây bồng bềnh và niềm rung cảm cao đẹp tuyệt vời của ý nghĩa tình chồng vợNhưng những ngày hạnh phúc như thế không nhiều. Rồi trong một trận giao tranh ở Bà Rịa, nàng nhận tin dữ đưa về. Những ngày ma chay cho chồng, người vợ trẻ đã ngất  đi nhiều lần mỗi khi nhìn đứa con  trai chưa tròn ba tuổi, mặc áo đại tang đứng cạnh quan tài hai tay cầm di ảnh bố. Chôn cất chồng xong, nàng đem con về nhà cha mẹ trông coi công việc buôn bán phụ với ông bà Tân Thanh và nuôi dạy con thơ.Tháng 4 năm 1975 nước nhà mất vào tay cộng sản, cha mẹ Thanh bị đánh tư  sản và cuối cùng bị tịch thu nhà. Ông Tân Thanh phản đối kịch liệt khi ban Quân Quản thành phố đến đuổi gia đình ông  để lấy căn nhà nên ông bị bắt nhốt. Sau khi ông bị bắt, bà Tân Thanh và con gái phải dọn xuống căn nhà phía sau, xưa là căn nhà kho, chứa những vật dụng văn phòng. Vì uất ức trước cảnh bất công, ông Tân Thanh lớn tiếng la mắng tên cán bộ hỏi cung nên  bị đánh chết tàn nhẫn trong tù.Bà Tân Thanh chỉ được báo tin chồng chết bằng cách chỉ định mua cho ông một cái hòm, đưa thẳng đến nhà xác của trại giam và từ đó đem ngay ra nghĩa địa.  Người đi đưa đám cũng phải  hạn chế, chỉ những người trong gia đình mới được đi theo quan tài ra huyệt. Tuyệt đối, không được đem xác về ma chay chi cả.Chôn cất ông xong, bà Tân Thanh đau khổ nên già yếu  thấy rõ. Thanh cũng gầy hẳn. Trong  căn nhà kho nhỏ, đã buồn lại buồn hơn. Nếu không có mấy đứa  trẻ thì chắc là hai mẹ con bà chỉ nói với nhau những lời cần thiết rồi mạnh ai nấy ngồi một chỗ.Khi có tin nhà nước VC cho đi bán chính thức, bà Tân Thanh âm thầm dùng số tiền giấu được, mua chỗ con và cháu đi vượt biên. Đến gần ngày ra đi, bà mới nói cho Thanh biết. Khi đưa một số kim cương và đô la còn lại  cho Thanh, bà nói  từng tiếng:-  Thanh này, tình thế đã đến nước này, mẹ thấy con ở lại thì mấy đứa nhỏ sẽ khổ và sẽ không có tương lai.  Mẹ đã mua đường cho con mang chúng nó  ra nước ngoài rồi. Vàng mẹ đã  đóng đủ cho họ, chỉ chờ ngày đi thôi.  Con hãy chuẩn bị quần áo, đồ dùng cần thiết cho lũ trẻ.  Người ta sẽ gọi và đi bất cứ lúc nào.  Đây, con cầm lấy cái  này để phòng khi cần đến.Thanh đón lấy một túi vải nhỏ trên tay bà Tân Thanh. Nàng buồn rầu nhìn mẹ:- Chỉ con đi thôi à? Thế còn mẹ thì sao? - Mẹ già rồi. Vả lại, nếu đi hết thì ai lo cho nhang khói mồ mả cho ba mày?Thanh ôm vai mẹ nấc lên: - Mẹ! Không!  Mẹ không đi thì con cũng nhất định không đi. Ba mất rồi, con không thể bỏ mẹ ở nhà một mình được.Bà Tân Thanh chỉ vào mấy đứa cháu ngoại  cương quyết: -  Con phải đi.  Vì tương lai của mấy đứa bé này và của con nữa. Con còn trẻ quá, không thể sống mai một ở đâỵ  Mẹ muốn thế. Con không đi là bất hiếu.  Mẹ đã lo liệu hết rồi. Con không thể vì mẹ mà để chúng nó khổ cả một đời. Chế độ này không  phải là chế độ mà người dân có thể sống an lành. Sau này, nếu Trời thương, Ba mày phù hộ thì mẹ con mình lại gặp được nhau.Xót xa nhìn Thanh khóc, bà vuốt tóc con như những ngày nàng còn bé: -  Nín đi.  Nín đi con.  Xem đấy, khi chia đôi đất nước  năm 54, nhiều gia đình chỉ đi vào Nam được một nửa hay một phần ba.  Tưởng là chia cách suốt đời. Thế mà nay gặp lại nhau đấy.  Nín  đi con.Ngừng một chút, bà chép miệng và như nói với chính mình:- Nhưng tưởng gặp lại với tình  thế như thế nào chứ gặp lại mà khốn khổ thế này thì đừng gặp còn hơn....*Thế là Thanh gạt lệ đem con ra đi. Vì mẹ nàng mua quốc tịch Trung Hoa cho mẹ con nàng đi bán chính thức nên chuyến ra đi cũng không nhiều vất vả. Khi đến  đảo nàng mới thấy mình may mắn vì những chuyến đi sau, dù là đóng vàng cho nhà nước VC nhưng có những chuyến tàu vừa ra  khơi  là bị nổ  và chìm. Người chết  không biết bao nhiêu mà kể.Sau khi được tin con cháu đến  đảo an lành,  bà Tân Thanh phần nhớ con, thương cháu, phần xót chồng bị chết một cách uất ức đau thương, đến cái đám tang cũng chẳng được quyền tổ chức đàng hoàng, phần  buồn vì mất hết tài sản, bà  ngã bịnh và không lâu, trước ngày  được  đi định cư ở nước thứ ba, Thanh được người dì báo tin là mẹ nàng khi mất, tay cầm tấm hình gia đình và mắt chan hòa lệ.Trên đất khách, đã bơ vơ Thanh càng cảm thấy bơ vơ hơn nữa khi nghe tin mẹ chết. Nàng như không còn đủ nước mắt để mà khóc cho những đau thương dồn dập đến. Chồng chết không lâu thì mất nước, tài sản bị tịch thu, gia đình tan nát, ba nàng mất,  sau cùng, mẹ nàng cũng qua đời.  Chao ơi, mới có năm sáu năm mà cuộc đời đem đến cho nàng biết bao đau thương dập vuì, biến đổi.Bơ vơ  chốn quê người với bày con nhỏ, đứa lớn mười một tuổi và đứa nhỏ hơn sáu tuổi,  Thanh không còn thì giờ để buồn. Nàng cũng không nghĩ đến chuyện đi thêm bước nữa, mặc dầu có đôi ba người theo đuổi. Vừa làm cha, vừa làm mẹ, vì thế,  một mình, nàng phải lăn vào đời làm lụng  nuôi con. Số kim cương và đô la mẹ nàng cho, vừa đủ cho nàng mua một căn nhà nhỏ rẻ tiền trong khu bình dân ở vùng nàỵ*Gần ba chục năm trời trôi qua như cơn mộng. Nay, người con gái  tên  Thanh xinh xắn ngày xưa tóc đã bạc, má đã nhăn. Bị mổ tim hai lần, bà Thanh không còn khoẻ như  xưa nên đã nghỉ làm việc và sống khiêm nhượng với số tiền hưu. Đêm nay như nhiều đêm đã qua, nằm  đây, vẫn trong  căn nhà mua ngày mới đến, bà Thanh  nhớ về quá khứ trong nỗi cô đơn.  Các con bà đã trưởng thành,  như chim, có cánh và đã bay khỏi tổ. Đứa thì đi làm xa, đứa thì có gia đình và bận rộn lo cho cuộc sống, cho gia đình riêng của nó. Dù buồn và cô đơn nhưng bà không những không trách con, mà còn vui vì thấy đàn con đã trưởng thành, đã tự lập. Bà Thanh nhiều lần cảm ơn Thượng Đế  vì bà nghĩ, bất hạnh  biết bao nhiêu nếu bây giờ, ngoài ba mươi tuổi mà con bà vẫn chưa thể tự lập và bà vẫn phải lo cho các con như những ngày chúng nhỏ. Vì thế, bà rất bằng lòng với nỗi cô đơn, bởi  bà hiểu quy luật cuộc đời và nhất là cuộc sống ở đây, con cái khi khôn lớn, rất hiếm hoi cảnh  sống quây quần bên cạnh cha mẹ như ở quê nhà.Một đôi lần Mai, con gái lớn của bà đã có hai con, và người con dâu bà cũng vừa sinh đứa cháu nội đầu mời bà về ở chung nhưng bà  từ chối.  Sống ở Mỹ đã mấy chục năm bà cảm thấy  rằng cha mẹ không nên sống chung với con khi chúng đã có gia đình.  Sống xa con tuy buồn,  nhưng bà thấy rằng thứ nhất, tránh được những va chạm, bất hoà do chung đụng hằng ngày, do lệ thuộc vào con cái và vì sống riêng, cha mẹ vẫn giữ được những tình cảm tốt đẹp với con cũng như với dâu, với  rể.  Thứ hai, sống riêng, bà được hoàn toàn tự do làm chủ đời sống  trong căn nhà của bà. Lúc mệt bà nghỉ, lúc khoẻ bà đọc sách, nấu ăn hay đi chùa, đi chợ, đi thăm bằng hữu. Đã hai năm rồi, bà sống ở căn nhà này một mình. Các con bà thường đến thăm vào những ngày lễ hoặc cuối tuần.  Hơn nửa năm  nay, bà cho bà Mẫn mướn một phòng, vừa cho vui, vừa có  vài trăm thêm tiền tiêu  vặt. Bà Mẫn  sang đây theo diện đoàn tụ gia đình. Mới đầu,  còn ở với con trai và dâu, sau bất hoà không ở nổi, bà phải dọn ra.  Con trai bà thương mẹ nhưng cũng thương vợ con và không muốn tiểu gia đình của mình tan vỡ. Vì thế, một trưa chủ nhật, Tài dúi vào tay mẹ một ngàn,  phụ mẹ dọn quần áo ra xe, đưa mẹ đến nhà bà Thanh.  Bà Mẫn thấy con dọn cho đồ cho mình như đuổi mình đi thì tủi thân lắm. Bà vừa khóc vừa  trả lại con tiền,  bà Thanh khuyên can giải thích mãi bà mới nhận. Trong mấy tuần đầu, bà Thanh giúp bà Mẫn đi xin tiền trợ cấp cho người già, đổi lại địa chỉ cho phiếu sức khoẻ. Thấy hoàn cảnh bà Mẫn không được may mắn bằng mình, nhưng vì bà Mẫn  hiền lành,  bà Thanh đem lòng quí mến và luôn tìm lời  an ủi. Trong lúc tâm tình, bà Thanh cố gắng giải thích về cuộc sống phức tạp của những hoàn cảnh như hoàn cảnh bà ở Mỹ  cho bà Mẫn để Bà  Mẫn dần dà nguôi ngoai, hiểu và chấp nhận đời sống mới. Hai người đàn bà cô đơn thân nhau mau chóng.  Họ cùng đi chợ, cùng nấu ăn và chiều nào họ cũng đi bộ ở cái công viên gần nhà và nói đủ chuyện với nhau.  Từ ngày có bà Mẫn ở chung, bà Thanh  cảm thấy đỡ cô đơn và dĩ nhiên, bà vui hơn trước.  Nghĩ đến đây, bà Thanh  mỉm cười  vì bà vừa nghe thấy tiếng ngáy của bà Mẫn ở phòng bên vọng sang. Bàn ngày, bà Mẫn nói năng nhỏ nhẹ nhưng ban đêm, ngủ thì bà Mẫn ngáy to lắm. Lắng nghe theo tiếng ngáy của bà Mẫn, bà Thanh lại mỉm cười và không mấy chốc, bà Thanh cũng chìm vào giấc ngủ.*Sáng hôm sau bà Thanh dậy muộn,  xỏ chân vào đôi dép đi vào phòng rửa mặt, bỗng nhìn thấy trong bếp, trên mặt bàn ăn cơm có một chậu hoa thược dược tươi tắn, bà Thanh nói vọng vào phòng bà Mẫn:- Hoa thược dược  đẹp qúa chị Mẫn ơi!  Mới sáng mà chị đi mua hoa sớm thế!Bà Mẫn từ trong phòng chạy ra cười tươi không kém gì hoa:- Ấy, tôi có mua đâu. Hoa của vợ chồng cháu  Tài đấỵ  Nó bảo rằng hôm nay là ngày sinh nhật tôi, lại gần Tết,  biết tôi thích hoa thược dược nên trước  khi đi ra tiệm, vợ chồng cháu mua hoa ghé tặng tôi đó. Nó bảo tối nay, đặc biệt, chúng nó đóng cửa  sớm, đến đón tôi và mời chị đi ăn cơm mừng tôi thêm một tuổi đấy chị ạ.Bà Thanh cười tươi không thua bà Mẫn:- Ồ tin vui. Sinh nhật chị vào ngày 28 Tết à?  Cả nước VN rộn ràng ăn mừng sinh nhật chị đấy!  Mừng cho chị.  Vậy thì trưa nay ta không nấu gì hết,  tôi mời chị đi ăn. Chị em mình ăn cái gì nhè nhẹ thôi, chờ bữa ăn mừng thịnh soạn vào buổi tối.Bà Mẫn nhìn bà Thanh cười, nụ cười dạt dào hạnh phúc. Bà Thanh cảm thấy vui vì chưa bao giờ bà thấy bà Mẫn vui như thế.Ngày cuối  năm, mấy dãy phố hàng quán của người Việt tấp nập hẳn lên. Các cửa hàng không thiếu một món quốc hồn quốc tuý nào.  Những gian hàng, những tiệm ăn Việt Nam  đèn nến sáng choang và người đông như hội.  Các loại bánh,  bánh chưng, giò chả, mứt  ê hề... Bà Mẫn hai tay dắt hai đứa cháu nội vừa cười vừa nhìn vào một xấp bánh chưng có dán chữ Phúc bằng giấy điều nói với bà Thanh. "cứ y như ở Việt Nam ta ngày xưa ấy, chị nhỉ. "Ngồi trong bàn ăn, bên cạnh hai đứa cháu nội, bà Mẫn luôn miệng hỏi chuyện và gắp đồ ăn cho cháu.  Hai thằng bé vừa ăn, vừa thích thú líu lo nói đủ chuyện với bà.  Ăn uống xong,  khi nhà hàng bưng ra cái bánh sinh nhật đặt trước mặt bà Mẫn, Thu, vợ Tài, nhìn chồng, cười nhẹ rồi quay sang nhìn bà Mẫn dịu dàng:- Thưa Mẹ, hôm nay là ngày sinh nhật mẹ, vợ chồng chúng con và các cháu có lời kính chúc mẹ được mạnh khoẻ, sống lâu trăm tuổi và mọi sự như ý.Rồi Thu bảo các con:- Hôm nay sinh nhật bà nội.  Ba mẹ vừa chúc tuổi bà nội rồi, hai con cũng chúc bà sống lâu và khoẻ mạnh đi.- Chúc tuổi bà nội- Con chúc bà nội khoẻ.Bà Mẫn xoa đầu hai đứa cháu cười sung sướng:- Bà nội cảm ơn. Các cháu của bà ngoan quáThu  nắm tay chồng, mỉm cười, nhìn nét mặt hân hoan của mẹ chồng, nàng tiếp:- Nhân  năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến, con cũng có lời xin lỗi mẹ về những hành vi và lời nói  nông nổi, thiếu suy nghĩ của con đã làm mẹ buồn. Trong những ngày mẹ ở với bác Thanh, con suy nghĩ nhiều lắm. Mẹ tuy không sanh ra con nhưng mẹ sanh ra chồng con và là bà nội của các con con. Con yêu chồng con của con  thì con phải  biết ơn người sinh ra chồng con, phải quí và nể mẹ.  Hôm nay,  với lòng biết lỗi, con xin mẹ bỏ lỗi cho con. Sáng mai, chúng con sang đón mẹ và bác Thanh về ăn tết với chúng con. Và từ nay –Thu  quay sang nhìn chồng – anh nhỉ,  mỗi tháng, chúng con xin gởi bác Thanh tiền nhà và tiền ăn của mẹ cho bác Thanh mẹ  nhé.Thật là một bất ngờ khiến bà Thanh và bà Mẫn không nói được gì. Nhưng qua làn nước mắt xúc động, bà  Mẫn  cười rất tươi.  Rồi bà  một tay  vòng  ôm lưng hai đứa cháu, một  tay bà đưa ra, choàng ôm lấy vai Thu.  Cùng lúc, Tài, chớp nhanh mắt, run run cầm tay vợ đưa lên môi hôn. Chàng ghé tai Thu thầm thì:- Em vẫn dễ thương như ngày mới cưới. Anh và các con xin cảm ơn em.Bà Thanh không đến ăn tết được với gia đình bà Mẫn vì các con của bà Thanh năm nào cũng dắt nhau về ăn tết với mẹ Nhưng Tết này, bà Thanh rất vui vì ít ra, với lối sống của bà, bà đã làm cho bà Mẫn hiểu rõ những dị biệt giữa Đông và Tây để bà Mẫn dễ dàng chấp nhận cuộc sống trong những ngày cuối đời, dù cô đơn nhưng vui vẻ.Dù bà Thanh không nhận lời mời và bà Mẫn không kể lại nhưng tết năm đó, không nói, quí vị cũng tưởng tượng ra được rằng, nhờ Thu, một  người vợ biết suy nghĩ và được hấp thụ một nền giáo  dục tốt của gia đình từ bé, nàng đã tạo được mùa Xuân. Mùa Xuân đã về, đầm ấm vui vẻ và hạnh phúc dưới mái nhà của Tài và Thu, một gia đình Việt nam tị nạn.Ngô Minh Hằng