ấy tuần tiếp theo lặng lẽ trôi qua, mẹ Bruno dường như mỗi ngày một không vừa lòng với cuộc sống ở Ao Tuýt và cậu hiểu hết sức rõ ràng tại sao lại vậy. Xét cho cùng, ngày từ đầu khi họ tới đây cậu đã rất ghét nơi này, bởi vì sự thật là nó chẳng giống nhà chút nào và thiếu vắng những thứ kiểu như ba đứa bạn thân nhất trần đời. Nhưng rồi qua thời gian điều đó đã thay đổi, hầu như là nhờ Shmuel, với cậu nó đã trở nên còn quan trọng hơn cả Karf, Daniel và Maurin trước đây. Nhưng mẹ cậu thì không có Shmuel nào của riêng mình cả. Chẳng có ai để bà nói chuyện cùng, và người duy nhất mà bà từng có chút thân thiện – tay trung úy Kotler trẻ tuổi ấy – cũng đã bị thuyên chuyển tới nơi khác. Mặc dù Bruno luôn cố để mình không phải là kiểu con trai dành thời giờ nghe lén qua lỗ khóa hoặc ống khói, một chiều cậu lại tình cờ đi ngang qua phòng làm việc của cha đúng lúc cha mẹ cậu đang nói chuyện trong đó. Cậu không định nghe trộm, nhưng cha mẹ nói khá to nên cậu không thể không nghe lỏm. “Thật kinh khủng,” mẹ cậu nói. “Thật sự kinh khủng. Em không thể chịu đựng thêm nữa.” “Chúng ta không có lựa chọn khác,” cha nói. “Đây là nhiệm vụ của chúng ta và...” “Không, đây là nhiệm vụ của anh,” mẹ cậu nói. “Nhiệm vụ của anh, không phải của chúng ta. Anh cứ ở lại nếu anh muốn.” “Thế rồi mọi người sẽ nghĩ sao,” cha cậu hỏi, “nếu anh cho phép em và các con trở về Berlin mà không có anh? Họ sẽ hỏi vô khối câu về sự tận tụy của anh đối với công việc ở đây.” “Công việc ư?” mẹ cậu kêu lên. “Anh gọi cái này là công việc ấy hả?” Bruno không nghe thêm gì nhiều nữa bởi vì những giọng nói đang tiến lại gần cửa hơn và luôn có khả năng là mẹ sẽ tức giận ào ra tìm kiếm một ly sherry thuốc, thế nên cậu không nghe nữa mà quay trở lại chạy lên cầu thang. Tuy nhiên, cậu đã nghe đủ để hiểu rằng họ có thể sắp được trở về Berlin, và cậu ngạc nhiên khi không biết mình phải cảm thấy ra sao về chuyện đó. Có một phần trong con người cậu còn nhớ mình đã rất yêu cuộc sống hồi còn ở đó, nhưng giờ nhiều thứ hẳn đã thay đổi. Karl và hai đứa bạn thân nhất mà cậu không nhớ ra tên giờ có lẽ cũng đã quên mất cậu. Bà nội đã mất và cả nhà hầu như cũng chẳng khi nào còn nghe tin từ ông nội, cha cậu bảo ông không còn minh mẫn nữa. Nhưng mặt khác, cậu đã dần quen với cuộc sống ở Ao Tuýt: cậu không phiền lòng với ông Liszt, cậu trở nên thân thiện với Maria hơn nhiều so với dạo còn ở Berlin, Gretel vẫn đang giai đoạn tránh xa cậu (thế nên cô có vẻ như đã đỡ giống một “trường hợp vô vọng” hơn) và những cuộc trò chuyện với Shmuel mỗi buổi chiều khiến cậu ngập tràn hạnh phúc. Bruno không biết phải cảm thấy thế nào nên đã quyết định dù có ra sao thì cậu vẫn sẽ chấp nhận mà không phàn nàn. Mấy tuần tiếp theo chẳng có gì thay đổi, cuộc sống tiếp diễn như thường. cha cậu dành hầu hết thời gian hoặc ở trong phòng làm việc hoặc ở bên kia hàng rao. Mẹ cậu lặng thinh suốt ngày và ngủ chiều nhiều đến khủng khiếp, nhiều khi thậm chí còn không phải ngủ vào buổi chiều mà vào trước giờ ăn trưa, và Bruno thấy lo lắng cho sức khỏe của bà bởi vì cậu chưa từng biết ai lại cần đến nhiều rượu thuốc tới vậy. Gretel thì ở lỳ trong phòng tập trung vào đủ thứ bản đồ mà cô dán lên tường và tham khảo báo chí hàng giờ liền trước khi di chuyển những chiếc đinh ghim ra khỏi vị trí một chút. (Ông Liszt hết sức hài lòng về cô ở việc làm này). Còn Bruno làm chính xác điều cậu được yêu cầu và không hể gây ra lộn xộn, cậu thích thú với sự thật là mình có một người bạn bí mật mà không ai hay biết. Rồi một ngày cha Bruno triệu tập cậu và Gretel vào phòng làm việc và thông báo với hai chị em về những thay đổi sắp diễn ra. “Ngồi xuống đi các con,” ông nói, chỉ tay vào hai chiếc ghế bành bọc da to đùng mà trước đó lần nào có dịp ghé ngang phòng làm việc của cha hai chị em cũng không được ngồi vì lý do găng tay bẩn. Cha Bruno ngồi xuống sau bàn làm việc. “Cha mẹ đã quyết định có vài thay đổi,” ông nói tiếp, trông ông hơi buồn khi nói vậy. “Nói cha nghe: các con có hạnh phúc khi ở đây không?” “CÓ, thưa cha, tất nhiên ạ,” Gretel đáp. “Tất nhiên rồi, thưa cha,” Bruno đáp. “Và hai con không nhớ Berlin chút nào?” Hai chị em ngừng lặng một lát và len lén nhìn nhau, tự hỏi ai trong hai đứa sẽ chiu trách nhiệm trả lời. “Vâng, con nhớ Berlin kinh khủng,” cuối cùng Gretel lên tiếng. “Con sẽ rất thích nếu lại được có bạn bè.” Bruno mỉm cười, nghĩ về bí mật của mình. “Bạn be,” cha cậu nói, gật đầu. “Phải, cha vẫn thường nghĩ về chuyện đó. thỉnh thoảng chắc các con cô đơn lắm nhỉ.” “Rất cô đơn ạ,” Gretel nói bằng giọng quả quyết. “Thế còn con, Bruno,” cha cậu hỏi, giờ thì nhìn thẳng vào cậu. “Con có nhớ các bạn không?” “Ồ, có chứ ạ,” cậu đáp, cân nhắc câu trả lời hết sức cẩn thận. “Nhưng con nghĩ con sẽ nhớ mọi người bất kể là con ở đâu.” Đó là một câu gián tiếp đề cập tới Shmuel nhưng cậu không muốn làm cho nó sáng rõ hơn chút nào nữa. “Nhưng con có muốn trở lại Berlin không?” cha cậu hỏi. “Nếu như có cơ hội.” “Tất cả chúng ta ạ?” Bruno hỏi. Cha cậu thở dài đánh thượt và lắc đầu. “Mẹ, Gretel và con trở về nhà cũ của chúng ta ở Berlin. Con có thích thế không?” Bruno suy nghĩ một lát. “À, con không thích thế đâu nếu cha không ở đó,” cậu nói, bởi vì đấy là sự thật. “Vậy con có thích ở đây với cha hơn không?” “Con thích tất cả bồn chúng ta sống cùng nhau,” cậu nói, miễn cưỡng cộng thêm Gretel vào đó nữa. “Bất kể đó là ở Berlin hay Ao Tuýt.” “Ôi Bruno!” Gretel kêu lên giận dữ, và Bruno không biết liệu đó là vì cậu có thể đang làm hỏng kế hoạch trở về Berlin hay bởi vì (theo cô) cậu lại tiếp tục phát âm sai tên ngôi nhà của họ. “A, hiện thời cha e rằng điều đó là không thể,” cha cậu nói. “Cha e là Quốc trưởng sẽ chưa giảm gánh nặng vai trò chỉ huy cho cha ngay lúc này. Nhưng mặt khác, mẹ nghĩ đây là thời điểm hợp lý cho ba mẹ con trở về nhà và mở lại cửa ngôi nhà, và khi cha nghĩ kĩ...” ông dừng lại một lát và nhìn ra ngoài ô cửa sổ phía bên trái – khung cửa nhìn ra khu trại ở phía bên kia hàng rào. “Khi cha nghĩ kỹ, có lẽ mẹ các con đúng. Có lẽ đây không phải là nơi dành cho trẻ con.” “Có hàng trăm đứa trẻ ở đây mà,” Bruno nói, cậu không nghĩ kỹ lời mình trước khi thốt ra. “Chỉ có điều họ ở bên kia hàng rào mà thôi.” Một khoảng im lặng nối theo sau lời nhận xét đó, nhưng nó không giống với một khoảng lặng thông thường khi mà đơn giản là không có ai đang nói. Nó giống như một khoảng lặng mà vô cùng nào loạn. Cha cậu và Gretel nhìn cậu chằm chằm còn cậu thì chớp mắt đầy kinh ngạc. “Ý con là gì khi nói có hàng trăm đứa trẻ đằng kia?” cha cậu hỏi. “Con biết gì về những điều đang diễn ra đằng kia?” Bruno mở miệng toan nói nhưng lại lo là cậu sẽ tự đưa mình vào rắc rối nếu bộc lộ quá nhiều. “Con có thể thấy chúng từ cửa sổ phòng con,” cuối cùng cậu lên tiếng. “Tất nhiên là chúng ở rất xa, nhưng có vẻ như có hàng trăm đứa. tất cả đều mặc đồ pyjama sọc.” “À phải rồi, đồ pyjama sọc,” cha cậu nói, gật đầu. “Thế là con đã quan sát họ phải không?” “Con đã nhìn thấy họ,” Bruno đáp. “Con không chắc như thế có giống nhau không.” Cha cậu mỉm cười. “Tốt lắm, Bruno,” ông nói. “Và con đúng đấy, ‘quan sát’ và ‘nhìn thấy’ không thật sự giống nhau.” Cha cậu lại ngần ngừ, rồi ông gật đầu, như thể ông đã đưa ra kết luận cuối cùng. “Mà không, mẹ các con mới đúng,” ông nói, nói thật to nhưng không nhìn cả Gretel lẫn Bruno. “Mẹ các con đã hoàn toàn đúng. Các con đã ở đây đủ lâu rồi. đã đến lúc các con về nhà.” Và thế là quyết định đã được đưa ra. Tin trở về Berlin được gửi đi trước, nhà phải được chùi dọn, cửa sổ lau sạch, tay vịn cầu thang đánh véc ni, khăn trải là ủi, giường soạn sẵn sàng, rồi cha Bruno tuyên bố cha mẹ cùng hai chị em cậu sẽ trở về Berlin trong tuần. Bruno nhận thấy cậu không mong đợi điều đó nhiều như cậu từng trông ngóng và cậu lo sợ phải báo tin này cho Shmuel.