hị Thắm đang vo gạo dưới cầu ao, chợt nghe tiếng khóc của cu Đen trên nhà, chị vội bỏ rá gạo đấy chạy đến bên võng vừa đỡ lấy con, vừa nựng nịu:
“ Ạ ơi, cái ngủ mày ngủ cho lâu, mẹ mày đi cấy ruộng sâu chưa về… à…ơi..”
Thằng bè da đen, tóc quăn quẩy quẫy cái tay, khóc thêm vài tiếng nữa rồi thiu thiu dần dưới những cái vỗ nhịp nhàng và tiếng ru trầm trầm của chị Thắm. Đợi con ngủ yên,chị lại đặt nó lên võng, che chiếc quạt lên mặt nó để tránh ruồi bâu, xong chị bước xuống sân.
Chị ngoảnh nhìn về đằng tây. Mặt trời hấp hối đang cố gắng nhuộm đỏ một cách yếu ớt góc chân trời, trước khi nhường hẳn quyền thống trị cho bóng đêm. Một đàn cò vạc đang bắt đầu cuộc sống kiếm ăn trên cánh đồng heo hút. Cuối xóm, một làn khói bếp màu lam nhè nhẹ cuộn lên hòa vào nền trời đục.
Chị Thắm lẩm bẩm: “ Hôm nay,
“nó” về muộn.”
“ Nó “ đây chính là chồng chị, anh lính Phi-châu có cái tên lạ là
“Du-ma”. Chị hờ hững nhắc đến chồng cũng như lâu rồi, chị hờ hững chịu đựng cuộc tình duyên bẽ bàng này.
Những chiều mưa gió, một số người làng vẫn thường nhắc nhau câu chuyện năm xưa bằng cái giọng ngùi ngùi thương cảm.
Chị Thắm là cô gái đẹp và ngoan nhất làng Bằng. Hồi còn thanh bình, chiều chiều lúc chị ra bờ sông giặt lụa, khối anh trai quê đã chết mệt vì đôi tay thon thả, vì làn môi lúc nào cũng đỏ thắm quết trầu. Nhưng chưa có ai lọt vào mắt xanh cô gái quê nhan sắc ấy, cho nên họ chỉ tỏ tình thương nhớ ngấm ngầm bằng những câu vè tự đặt.
Xẩy một ngày binh lửa đột ngột. Làng Bằng chưa kịp tản cư thì một sớm tinh sương, bốn phía náo động tiếng súng. Lính và lính.
Và máu chảy rừng rực khắp đường làng. Qua ánh lửa ngùn ngụt, mấy anh trai quê xót xa thấy thấp thoáng bóng chị Thắm ngã vật dưới một khóm tre, đằng sau một quân nhân áo quần hoen màu đang điên dại đuổi theo.
Thế thôi! Và làng trở lại yên tĩnh ngay sau đó. Và anh lính
“Du-ma”kia, chừng biết hối hận, thân hành đem vạn bạc giấy mới tinh đến biếu bà Phó - mẹ nàng và để chuộc tội, anh xin được cưới
“cô Thămmm làm vơơ” . Lúc đầu chị đã khóc ghê lắm kiên quyết khước từ lời thỉnh cầu của anh lính da đen. Sau nghe nhiều người khuyên giải, đằng nào cũng
“thế ” rồi –lấy nó để giữ yên ổn làng xóm được nhờ.
”Bốt” nó đóng ngay đầu làng, không dưng nó câu
“moóc chê” như mấy làng Chè, làng Chuối đấy làm chết hại bao nhiêu người và gia súc. Hơn nữa có thể qua
“nó” mà móc được tin tức cần thiết thông báo cho
“đằng mình” cũng tốt. Trông nó
“dữ tướng “ thế thôi, chứ qua tiếp xúc thấy nó cũng hiền lành và yêu thương hồn hậu chị Thắm thật sự.
Anh Tình, anh Thỏa cùng bao anh trai quê khác đã đi biệt chẳng về làng. Không còn những câu vè tình tứ ướm gửi mỗi khi chị quảy đôi gánh ra bờ giếng đầu làng hoặc những trưa, chiều từ cánh đồng lúa trở về má gợn hồng, môi mọng như son.
để ghi mãi một đoạn sử đau lòng. Việc đặt tên con bằng tiếng Việt đầu tiên anh
“Du ma” không bằng lòng sau vì sợ chị phải nghe theo.
Nói đến anh
“Du ma”thì ở cái xóm qu6e này khó mà tìm được người chồng
“hoàn hảo” thứ hai.Trông hình thù anh kệch cỡm: da đen bóng, mắt trắng dã, tóc xoăn tít, nhưng ngược lại đối với vợ, anh lại rất hiền, quá hiền là đằng khác, ngoan như một con búp-bê. Anh là một hạ sỹ ở cái đồn bốt lẻ loi này, cũng có chút
“quyền hành” ,nên cứ cách vài ngày anh lại lái chiếc xe
“Zip” về thăm vợ và mẹ vợ. Lần nào cũng
“quà cáp” .Hôm thì chiếc áo cánh phin, cái quần lĩnh bóng, hôm thì cái niêu đất, cái xoong quấy bột và cả chiếc lồng bu nhốt mấy con gà. Anh chia kẹo cho đứa trẻ hàng xóm sang chơi hoặc mấy chai bia biếu mấy ông Xã,ông Nhiêu trong họ. Kể ra anh cũng khá
“chu tất” .Lũ trẻ ở quê có vẻ thích anh lắm,chùng hay đùa nhả với anh chả sợ gì. Cũng có hôm chừng
“phát tài” anh dúi vào tay chị từng cuộn giấy bạc dầy cộm. Chị Thắm đỏ mặt thừa hiểu những cuộn giấy bạc ấy từ đâu ra. Chị làm mặt giận vứt cuộn tiền xuống đất, giảng giải cho anh đi cướp bóc thế là tội ác, sau này chết Diêm Vương sẽ ném vào vạc dầu sôi sùng sục, không được trở lại kiếp làm người nữa đâu. Anh “Du ma” tuy đen đủi dữ dằn những cũng rất tin ở những chuyện ân oán tâm linh kiếp trước kiếp sau. Bởi vì dần dần chị không thấy anh đưa những cuộn tiền dầy cộm như thế nữa, mà chỉ còn tương xứng với số lương của anh mà thôi. Gần chị anh cũng lờ mờ hiểu ra cái Thiện cái Ác… Anh cứ phàn nàn vì luật nhà binh nghiêm khắc chứ nếu không anh đã đem vả mẹ vợ và vợ con cùng vào ở trong đồn cho tiện. Không được ở cùng trong đồn thì những buổi về thăm vợ và con, anh cứ ngồi lê la đến hàng giờ., chị Thắm phải gắt đuổi anh mới chịu đứng lên. Anh ngày ngô cười, nhìn cu Đen quẫy quẫy trong vòng tay mẹ. Thằng bé giống anh như đóng khuôn. Cũng nước da đen cháy, mấy sợi tóc loăn xoăn, hai môi dầy như hai miếng thịt lợn. Lòng anh lính da đen đầy sát khí kia nhiều lúc như cũng thấy vẩn vơ cái không khí gia đình yên ả. Trong cái túi căng phồng xách tay kia đủ cả: đường, sữa, bánh mỳ ba-tê,bánh ga-tô, xúc xích, bánh chưng cho mẹ vợ, vợ và con. Anh xin chị Thăm cho anh được bế thằng Đen. Bàn tay chuối mắn nậng nậng cái hình hài sơ sinh,hai mắt anh như dịu hẳn xuống trong niềm hạnh phúc sung sướng. Có lần anh “tâm tình” với chị: Anh cũng chẳng thích cuộc đời lính tráng bắn giết này đâu. Quê anh cũng là một làng quê thanh bình ở xa tít bên kia bờ Đại Tây Dương. Bố anh đã chết do đi trận mạc phục vụ bọn người cai trị nước ngoài. Chứ đất nước anh xưa này có đi xâm lấn nước nào đâu và có bị nước nào xâm lấn lại đâu. Anh còn một mẹ già và ba em dại, đặc biệt cô em gái thứ hai rất thương anh nó vẫn mong anh mau sớm trở về.
“Nó” mà biết anh lấy vợ Việt nam chắc nó mừng lắm. Anh mở ví lấy ra mấy tấm hình lâu ngày đã vàng ố không còn nhìn rõ và khoe đó là mẹ và các em anh. Anh nói tiếng Việt lơ lớ không rõ âm:”
tranhh, tôi đưaa Thăăm vêê chơii vơii mee tôôi”.
Gần vợ anh rất hiền.Chẳng thế có lần mấy cô có tiếng là chanh chua táo tợn nhất làng đã đến trêu ghẹo anh,anh cũng chỉ nhe hàm răng trắng nhởn ra cười, gật gật hay lắc lắc cái đầu tóc xoăn tít. Mấy cô cứ bụm miệng cười đấm lưng nhau thuỳnh thuỵch và càng thích trí trêu anh khỏe.
tình cờ bắt gặp. Nếu chị Thắm không ngăn vội không biết chừng anh đã sử dụng đến cả súng. Những lúc ấy chị Thắm thấy mất hẳn anh chồng hiền khô
“hay nhe răng cười” mà chỉ còn lại một tên
”com-măng-đô” quần vương sắc máu bên ánh lửa đỏ rực và chát chúa những tràng đạn tiểu liên.
Dân làng hiểu rằng những kỷ niệm cũ - một thời con gái –chưa chết hẳn trong lòng chị. Bởi lẽ nhiều người vẫn bắt gặp chị trong những buổi hoàng hôn đổ bóng xuống cái sân lát gạch và thằng Đen đã ngủ say trên võng, chị ngồi thẫn thờ bên bậc cửa, hai mắt u trầm vọng về một nẻo xa xôi… Chị nhớ đến những anh Tình, anh Thỏa và bao anh trai quê khác, những đêm trăng sáng hội hè, hay những chiều tát nước bên bờ ao. Những câu hát cất lên trên cách đồng ngào ngạt hương thơm lúa chín,xem lẫn tiếng cười rúc rích của những cái Mơ, cái Mận,cái Đào, cái Lý…
Rồi những buổi họp
”phụ nữ,thanh niên “ ồn ào ai cũng muốn phát biểu. Những buổi tập
”quân sự một hai” ,quần buộc túm, khăn mỏ quạ, ngang lưng thắt một bao đạn trông mới “lẫm liệt” làm sao.
Thôi rồi như một giấc mơ đã tàn, những ngày vui không bao giờ còn nữa. Xưa kia hồi còn là cô Thắm mỗi khi ra khỏi nhà là bao nhiêu tiếng mời chào vồ vập. Bây giờ là
“chị đội Du Ma” chị cảm thấy ít ai muốn tiếp xúc trò chuyện lâu với chị. Một cái gì gượng gạo dè dặt tuy không thành lời nhất là các cô gái chưa chồng thì lánh xa chị như một bệnh dịch lây lan. Hôm nọ đấy cái Nhàn xúng xính áo quần chừng sắp đi đâu, nhưng vừa thấy chi đi qua là nó lủi ngay vào trong nhà,đóng cổng lại.
Đi trên đường làng thân thuộc mà nhiều lúc chị chua xót như đang sống trên một miền đất xa lạ.
°
Ngày mai ở trên Hà Nội có tổ chức một ngày hội vui lắm gọi là
“ ngày Quốc lễ ”vẻ mặt trầm ngâm, anh “Du Ma” cũng thấy băn khoăn nên khi thấy chị ngỏ ý anh bằng lòng ngay, hy vọng sẽ thấy chị được vui và chịu cười với anh một tiếng.
Vậy là hôm sau sáng sớm, anh lái chiếc “Zeep” đưa chị Thắm và cu Đen lên Hà Nội. Xe đậu ở ga Hàng Cỏ.Anh xuống đi bộ dạo chơi phố phường với vợ và con. Anh là cà hai bên dãy phố, chỉ vào cửa hiệu này sang cửa hiệu khác, trầm trồ những thứ bày bán bên trong quầy kính, rồi nhe răng cười hỏi chị muốn mua thứ gì cứ bảo anh. Anh mua cho cu Đen chiếc ôtô vặn giây cót chạy bon bon, bộ quần áo lính thủy và chiếc mũ len có cái mỏm nhọn hoắt. Cu Đen mà đội vào
“trôông hay lắăm!”phàn nàn đợt gió bấc vừa rồi, tối đi nằm cụ cứ ho sù sụ. Riêng với chị Thắm anh ướm hỏi định mua cho chị một thỏi son để chị tô lên môi hồng những bận chị đi chơi với anh, nhưng chị chỉ hờ hững lắc đầu.
Anh “Du Ma” vì mải vui nên không kịp bắt nhận vẻ buồn tủi đang thoáng hiện trên khuôn mặt vợ. Thật thế, đây là lần đầu tiên chị Thắm thấy chua xót cái thân phận của một cô gái Việt Nam lấy chồng khác màu da, lại là một tên lính xâm lược. Nếu ở làng Bằng chỉ là sự lãnh đạm một phần vì còn chỗ tế nhị xóm giềng không nỡ bật thành lời thì hôm nay, ở cái đất Hà Nội này mới là sự tàn nhẫn gấp mười, gấp trăm lần lộ liễu trắng trợn. Hình như hai bên dẫy phố nhiều người đang chỉ trỏ, đang trề môi dè bỉu, có người đã nhổ toẹt bãi nước bọt ngay lúc chị vừa đi ngang qua. Chị nghe văng vẳng đằng sau:
”vợ nhọ, vợ nhọ “. Một vài anh thanh niên tặng chị những cái nhìn nửa như ái ngại, nửa như mỉa mai.Giọng họ văn vẻ:
“ Hoài của một bông hoa tươi đẹp thế kia mà chịu sự giày vò của bàn tay quỷ sứ …”
Chị Thắm cúi mặt, tai nóng bừng,cúi mặt bước đi như một cái máy không hồn. Đầu óc chị ù ù như lên cơn sốt. Anh “Du Ma” vẫn cười cười rất hồn nhiên vì vốn tiếng Việt quá nghèo nàn khiến anh nghe có hiểu gì đâu. Chứ nếu không, thì kẻ nào dám xúc phạm đến vợ anh sẽ không yên với anh đâu, dù cho là ở giữa Hà Nội.
Gần trưa anh kéo chị vào một hàng cơm nghỉ chân vừa để ăn cái gì cho chắc bụng.
loạt ngẩng đầu lên. Những cái nhìn như đóng đinh trên người mấy vợ chồng con cái chị. Một cặp vợ chồng trẻ ngồi cuối phòng chụm đầu vào nhau như đang bàn tán về chị, thỉnh thoảng đuôi mắt lại dảo nhanh vào thằng cu Đen đang ngấp ngây cặp mắt trắng dã ra nhìn chung quanh như chẳng sợ gì cả.
Một tay ôm con, một tay chị Thắm cố và miếng cơm lên miệng mà như nhai phải đá sỏi. Anh “Du Ma”vẫn hồn nhiên luôn tay gắp thức ăn vào bát chị và giục chị ăn. Bỗng chị ngưng đũa: cái loa phóng thanh mắc ở góc nhà ăn đang phát chương trình buổi trưa của Đài tiếng nói “quốc gia”. Giọng cô phát thanh viên nghe thật hay, cứ ngọt như mía, trong như nước suối cuốn hút người nghe. Phần ca nhạc vừa xong tiếp đến là phần tin tức và bình luận. Tim chị bỗng đập mạnh. Quái sao câu chuyện cô phát thanh đang đọc lại giống hòan cảnh của chị hôm nay đến thế.
Chị lờ mờ nghe ra rằng ở cái đất nước Nhật Bản xa xôi nào đó mới đây thua trận bị Mỹ chiếm đóng, có nhiều phụ nữ Nhật trong khi giao tiếp với lính Mỹ chiếm đóng đã sinh ra những dứa con lai. Họ đã gói những đứa con vào những chiếc khăn bông đem đặt ở vườn hoa công cộng hoặc trước tư dinh của Tướng “Mắc-ác-tơ”( Mac Arthur) với một mảnh giấy con ghi vắn tắt:
” con người Mỹ xin trả lại người Mỹ” .Những người đàn bà Nhật ấy đã được bản tin hết lời ca ngợi ở tinh thần tự tôn dân tộc không chịu nhục:
“ Chẳng thế mà tuy là dân tộc bại trận nhưng người Nhật cũng đã khiến cho quân Mỹ phải kiêng nể dè dặt. Dân tộc người ta như thế chứ…”Một người đang xỉa răng ở bàn bên cũng chăm chú nghe đài buông thõng một câu phụ họa:
“ Phải, vứt m.. nó đi là xong. Con với cái gì, đồ quốc sỉ quốc nhục.”
Đồng thời đôi mắt nhìn như xoáy vào thằng Đen đang nằm trong lòng mẹ tay quới quới đòi ăn.
vì công việc nhà binh phải về trước. Anh cứ ân hận phải để chị ở lại vì chị còn muốn nhân dịp lên Hà Nội đi thăm mấy người bà con trong họ cũng ở đây, mai sẽ đáp
“tàu hỏa”quên thế, luôn gây cho chị sự đau đớn triền miên?...
°
Bóng tối đổ dần xuống hai bên hè phố. Các cuộc vui khởi động rộn ràng. Vừa hay chị qua một rạp hát treo đèn kết hoa rực rỡ, người chen chúc ra vào mùi thơm ngào ngạt, áo quần sang trọng đắt tiền. Có tiếng kháo nhau:
” Các vị quan chức Thủ Hiến cũng tới dự “. Bên kia đường,hàng chục chiếc ô tô bóng lộn đậu san sát. Hàng quà bánh thi nhau ơi ới mời khách vào xem mua.
Ông cho cháu cái vé vào xem..”
Ông bán vé đeo kính trắng ném một cái nhìn khinh khỉnh vào cô gái quê, rồi cái mảnh hình hài đen đủi trên tay cô. Ông nhếch mép khô lạnh:
“ Ở đây không có vé bán cho vợ và con tây đen nhé. Đi chỗ khác. Vào làm bẩn rạp người ta!”
Tiếp theo một chuỗi cười rộ. Chị Thắm sa sầm như muốn ngã. Chị ôm chặt cu Đen đang khóc dữ trên tay và vùng chạy ra khỏi đám đông. Chị loanh quanh đi hết phố này sang phố khác đầu ngổn ngang, óc rối bời, tim đau nhói.
đồng coi lúa. Những anh trai làng ngấp nghé với những câu ca dao ướm lòng hỏi ý. Rồi những tiếng súng lạnh tanh. Dòng sông hoen máu, tre pheo cháy rụi,những gót giầy đinh dẫm nát luống cây, khóm rau. Tiếp theo là cái cảnh tượng khủng khiếp: chị ngất đi dưới rặng tre khô, tiếng cười man rợ của tên lính da đen xâm lược…ánh lửa ngùn ngụt, quần vương sắc máu. Khi tỉnh dậy, chị đã toan cắn lưỡi tự tử nếu không có mấy chị bên” Hội Phụ nữ ”kịp can ngăn.
quay ngược lại như một bản án nặng nề,chua chát.
lai. Lòng tự tôn dân tộc thật đáng kính trọng.
Phải lắm, má chị vẫn còn hồng,mắt chị còn nhiều “ tình tứ” đủ khiến bao anh con trai phải mê mệt. Chị có thể đi đến một nơi xa- không ai biết chị- để làm lại cuộc đời, rửa sạch những vết ố hoen. Nhưng cần thiết phải vứt bỏ cái thằng cu Đen tóc xoăn, mắt trắng dã này, nó phanh phui tố cáo chị nhiều quá, nó ngáng trở chị nhiều quá. Những đứa trẻ Mỹ lai trắng trẻo xinh xắn là thế mà người đàn bà Nhật còn dám vứt bỏ huống hồ cái thằng đen nhẻm nham nhở này.
xuống đất, không dám nhìn dọc nhìn ngang?
khuyên chị như thế:
. Thằng bé đang thiu thiu trong vòng tay mẹ, bỗng bị trống lạnh khóc thét lên.Nhưng chị Thắm đã lẩn nhanh vào bóng tối.
Tiếng khóc cu Đen đuổi theo chị, chị bịt chặt hai tai chạy như ma đuổi. Có lẽ đời chị chưa bao giờ chạy với tốc độ phi thường như vậy, ngay cả lần được tin quân giặc tấn công vào làng.
Đêm tối, tiếng khóc cu Đen. Tiếng chân người chạy. Chị đã ra khỏi vườn hoa mà hai tay vẫn bịt chặt hai bên mang tai. Một chiếc xe tay hàng đi qua. Chị vẫy tay. Chiếc xe đỗ lại. Chị đưa một chân bước lên xe. Bỗng chị sững sờ.
Tiếng khóc cu Đen vẫn nghe rõ quá. Nó theo đuổi chị dù đã ra khỏi vườn hoa. Đêm tối yên tịnh nên tiếng khóc của nó nghe càng như xé, như trách, như hờn từng chặp nhưng mỗi lúc một to, một rũ rượi thê thiết.
Chị Thắm rút chân trên bục xe xuống. Ờ ờ dù sao nó cũng là một giọt máu của chị tuy chỉ là một giọt máu oan khiên. Dù nó xấu xí tóc quăn mắt trắng nhưng vẫn là một mảnh hình hài mỏng manh yếu đuối và vô tội cần có sự che chở bảo vệ. Chị Thắm vứt trả tiền bác phu xe rồi tự nhiên quay ngoắt người lại. Chị lại chạy như bay, như gió vào trong vườn hoa nơi có
tiếng khóc. Khác cái là lần này chị không phải bịt hai tai như một kẻ tội phạm trốn tránh. Tiếng khóc đã bắt đầu ngắt quãng có thể “thằng bé” đã khản cả giọng mệt rồi. Chị Thắm đã chạy đến bên ghế đá. Cu Đen đang gào, chân quẫy mạnh, tay chới với. Chiếc khăn quấn ngang người rơi xuống đất. Hai bên mép đùi nó hở ra sờ vào lạnh ngắt. Chị Thắm ràn rụa nước mắt ôm vội con vào lòng. Chị rối rít cởi vội chiếc áo len đang mặc, nhặt chiếc khăn rơi dưới đất quấn chặt tất cả vào người con như muốn nhanh chóng lấy lại hơi ấm cho nó. Cu Đen nín dần. Chị vỗ vỗ nựng nịu nó:
“Ơ ời, mẹ xin lỗi con..con yên tâm con ngủ cho say..Mẹ quay về với con đây..mẹ không bỏ con đâu!”
Trong đêm tối, lời chị Thắm thủ thỉ bên tai con như bất chấp mọi sự nghiệt ngã của dư luận, của số phận!...
Quán Vĩnh Xương – Nam Định - 1951
