Đêm qua Út Hà lại bị khó ngủ. Nằm lăn trở bâng khuâng nhìn trăng tháng Giêng vàng lạnh hắt xiêng qua cửa sổ vờn lay nóc mùng. Cô gái mường tượng tới mặt nước sông chập chờn trăng khuya, văng vẳng tiếng bìm bịp từ ngoài sông vọng vào nghe buồn thúi ruột. Người bà con góa chồng ở đậu trong nhà thức dậy uống nước đêm. Nghe tiếng cô gái thở dài thượt chị bước lại vén mùng ngồi xuống bên giường.
Út bị thai hành hả!? Nè, uống miếng nước cho trơn cổ đi Út.
Chị xoa xoa tay lên bụng dưới cô gái rồi bung lên cười.
Hay là đương nhớ tới ông quan Ngụy giờ này nằm chèo queo trong đồng? Con gái thở dài, con trai nằm sấp. Biết mà! Út thiệt là quá tay! Mới ở trỏng ra có mấy ngày mà giờ đã thèm quậy rồi. Thôi ráng ngủ đi một giấc cho ngon rồi chiều mai xách bàn ủi vô chà láng cho ổng.
Chị Ba nói bậy quá hà. Của người ta mà làm như miếng gì xách tới xách lui hổng bằng.
Quá cha!...Ai thấy mà hổng ham.
Người đàn bà nhéo Hà đau điếng rồi cười mơn bước về phòng. Út Hà với theo.
Mà chị Ba không được nói với ai là tui có thai nha! Cả chị Hai tui nữa. Bả đương hầm tui sẳn rồi, biết thêm chuyện này lại rùm beng lên. Để vài tuần nữa có tin đám cưới cho chỉ hay rồi tính.
Tiếng người đàn bà ngáp dài ngái ngủ.
Út làm sao mà ổng chịu cưới hay vậy!? Chắc là đem cái bụng bầu ra làm mình làm mẩy chớ gì?
Út Hà kéo gối ôm rịt vào lòng. Nàng thẹn thùng nhớ lại tiếng thì thầm giữa hơi thở dồn dập trào ra từ môi người đàn ông còn thoảng hơi rượu làm cảm giác nở lăn tăn trên da thịt rịn ràng. Đêm phủ sâu cõi riêng nàng đắm đáy cơn mộng tình yêu. Đêm trôi trong tiếng thở dài của sông nước, mộng thực dạt dào. Đêm mong manh ngọn đèn lu vừa thắp từ căn nhà nhỏ bên kia bờ lạch lẩn khuất sau hàng cây so đũa chập chờn bông trắng. Liếp cửa mở lặng lẽ bóng người đàn ông vừa chống xuồng trở về nhà. Tiếng thì thầm bên tai từ đêm trước chợt trổi lời réo gọi như gió trời vừa góp nồng say vào cơn bão tình yêu còn rợn rần da thịt. Cô gái bước lên cầu bắc qua con lạch, thân tràm chỉ chao khẻ dưới chân như không muốn đánh thức nàng giữa giấc mộng du. Người đàn ông đứng bất động dưới bóng tối hiên nhà, mắt đăm đắm mở căng cơ hồ tỏa ra hấp lực làm thân xác tê dại với cảm giác thèm muốn được phô mở trần truồng. Khăn rằn, áo bà ba, quần lảnh lần lượt rời thân nàng lả tả trôi theo dòng nước. Màu da trắng làm loảng nhạt màn đêm rồi xoáy cuộn vào hạ lưu dòng thân thể rậm vờn vùng bóng tối đặc quánh đam mê. Họ chẳng kịp chờ, đôi bờ thân xác nhập khít vào nhau dạt dào cơn hạnh phúc chiếu chăn. Tàn đêm. Người đàn ông khuất sau cửa khép âm thầm. Cô gái trở giấc, nước mắt ràn rụa rơi…
Út Hà giật mình tỉnh mộng, bàng hoàng ngồi dậy mở cửa nhà sau bước ra ngoài. Trăng sáng quá. Trăng huyền hoặc thả rớt tơ vàng lên mặt nước. Tiếng chim kêu nước lớn kéo dài hoang liêu lên ngàn lau sậy lay tím bờ khuya.
Bìm bịp kêu nước lớn anh ơi! Buôn bán không lời chèo chống mải mê (Ca dao)…Mấy năm rồi Út Hà chèo chống ngược xuôi, mê mải thương người. Người con gái mở lòng ra chẳng chút đắn đo rồi cũng chỉ trăm phần thua thiệt.
Lục Hà ngồi xuống bên mép cầu ván mấp me bờ nước. Nàng nhớ mẹ. Mấy năm cuối đời, mẹ nhường căn nhà ở chợ Thới Bình cho con gái lớn rồi theo sông Trẹm vào U Minh sống hẩm hiu với con gái út. Nàng ước gì giờ phút này được ôm mẹ trong vòng tay mà kể lể khóc than cho hết ngọn nguồn, như mẹ đã từng trang trải hết chuyện đời mình cho con như với bạn tâm tình.
Tuổi thơ của Mẹ là Thới Bình thôn với những tháng ngày tương đối bình yên giữa thời gian kháng chiến chín năm trong lòng khu 9. Căn nhà mẹ cha cuối khu phố cổ bên dòng kinh Chắc Băng với mái ngói âm dương rêu đọng nép mình dưới hàng cổ thụ vươn tàng im mát. Không xa là ngả ba Chắc Băng-Sông Trẹm với hai dòng nước đục trong chẳng chịu hội lưu. Tháng ngày thiếu nữ êm đềm học chuyện chèo chống bán mua trên dòng kinh xanh bóng dừa nước và những đám bần la đà bông trắng chen chút phớt hồng như tiền đề buồn bã cho định mệnh biển dâu.
Thân em như trái bần trôi. Sóng dập gió dồi biết tắp vào đâu? (Ca dao) Bộ đội đi. Chính quyền ông Diệm về. Chẳng có gì thay đổi ngoài lá cờ không pha máu, vàng trong nắng mai trước sân trụ sở xã. Cảnh nghèo đói của đoàn người di cư gồng gánh xác xơ từ miền Bắc vào được chính phủ giúp đở định cư ở những khu dinh điền quanh Rạch Giá, Cà Mau khiến cô gái suy nghĩ nao lòng. Ba ngày lấy chồng, rụt rè mấy lần đau con gái chưa tan nên nhớ thương sớm tàn rụng theo mùa như những cánh hoa bần lả tả rơi trên dòng kinh mới ngày nào ngơ ngác đưa người. Chỉ còn tháng ngày mang nặng, một lần đẻ đau. Cô gái mười tám tuổi làm mẹ. Ông bà ngoại thương con nên thương cháu, chín bỏ làm mười cả nhà rộn rã tiếng cười. Mùa nước nổi ông ngoại ngồi chờ kéo đáy cá linh trên sông Trẹm. Ngoại nhìn lục bình trôi lòng bâng khuâng tự hỏi đã già đầu từng tuổi này rồi mà có bao giờ biết được đến lúc nào thì lục bình nhớ dòng nước cũ mà quay trở về? Chiều về nhà, ngoại ẳm cháu nhâm nhi li rượu đắng đầu óc vẫn mãi nghĩ lung. Lúc trao cháu lại cho con gái, ông bảo mai mốt làm giấy khai sinh cho con nhớ lấy họ mẹ và đặt tên Lục Bình.
Mốc thời gian hai miền đất nước hiệp thương đến rồi qua lặng lẽ, không một tin nhắn tờ thư. Hai mẹ con Lục Bình cũng chẳng đợi chờ. Họ có tình mẹ con hẩm hiu hôm sớm và vòng tay gia đình yên ấm với ông bà ngoại. Không lâu sau ngày Lục Bình tròn hai tuổi, bà nội của cháu từ Cao Lãnh xuống tìm thăm. Nghe theo lời khẩn khoản của người đàn bà và cảm cái tình sui gia cho dù chưa hề gặp mặt, ông bà ngoại bằng lòng để hai mẹ con về quê cho ông nội thấy mặt trước khi qua đời.
Mẹ ẳm Lục Bình ngơ ngác xuống bến xe Cao Lãnh. Chưa hết mệt mỏi vì phải ngồi xe chật chội nóng nực từ sáng sớm, hai mẹ con lại vội vã theo bà Nội đi xe lôi xuống bến bắc cho kịp chuyến đò chiều. Chiếc tắc-ráng chở khách về Cù Lao Giêng, Chợ Mới xuôi nước phóng nhanh như muốn đuổi cho kịp bóng nắng chiều đang trút vội từng vệt hoàng hôn xuống mặt sông cuộn sóng. Bãi bờ xa hút chìm sau màn nước tung trào bọt trắng làm dòng sông chợt mênh mông. Lòng mẹ mát rượi được con gái nhoẻn miệng cười, le lưởi đỏ au nhường cho mẹ bịch xirô màu chỉ còn nước đá.
Quê nội là cái cù lao giữa vàm sông rộng cách Cao Lãnh không quá nửa giờ ghe máy. Lấp ló nhìn Tiền Giang bủa sóng, cù lao Mỹ Hiệp bạt ngàn bóng cây ân cần như một ốc đảo giữa sa mạc. Trong khoảnh khắc vành đai xanh quanh cù lao chợt lừng lửng trôi chồm tới hiện rõ những tàng cây đan vào nhau thành những tán dù khổng lồ chỉ chừa một khoảng trống bên dưới vừa đủ cho dòng kênh nhỏ theo vào. Người tài công ngưng máy, vất vã chống chiếc tắc-ráng dài thượt trôi len lách dưới vòm cây. Nhà lồng chợ thấp xỉn, bốn bề trống hoác, lỏng chỏng mấy sạp gổ vương vãi rác rưới trên nền xi măng đổ dài xuống bến nước. Phiên chợ có lẽ đã tan từ lâu, chỉ còn đám xuồng nhỏ trên bến chờ ghe hàng Cao Lãnh về. Mẹ ẳm con gái, tay xách hành lí đứng nhìn quanh giữa lúc bạn hàng đang ồn ào trả trao hàng hóa. Con kinh lượn lờ sâu theo hàng ô môi lẳng lơi từng chùm hoa màu hồng đượm. Những ngôi nhà nền đắp cao, mái ngói mái tranh ẩn hiện sau tàng lá. Bên mỗi hông nhà nối với dòng kinh là mương nước rộng, xuồng lớn có thể chèo vào tận hiên nhà.
Chiếc tắc-ráng chầm chậm quay đầu chạy trở ra tiếp tục chuyến đò về Mỹ Luông, Chợ Mới. Mẹ nhìn theo bóng ghe chạy qua khoảng trống rộ sáng dưới vòm cây. Quầng sáng mông lung từ thế giới bên ngoài hắt qua khung cửa vô tình, hoang mang một dòng sông bất trắc mà rộng bao la. Tiếng bà Nội gọi nhắn người nhà đem xuồng ra đón con dâu và cháu nội về nhà. Hình như có tiếng chim cu gáy từ một bụi cây nào đó vang lên gọi mái nghe buồn quá.
Đêm đầu tiên ở nhà gia đình chồng, mẹ ôm con gái cố dỗ giấc ngủ mà không sao chợp mắt được. Mẹ thao thức nhìn quanh căn phòng cũ của chồng lờ mờ qua lớp vải mùng tuyn. Trong một lúc đuối chìm vào quán tính mơ hồ mẹ trằn trọc chờ tiếng chim bìm bịp kêu, chờ tiếng máy đò mở hàng phiên chợ nổi trên sông nhưng tất cả đều lặng im cô quạnh. Chỉ là chiếc rèm cửa lung lay không một tiếng động, bóng trăng. Tất cả đã bị lớp rừng cây quanh ốc đảo chắn lọc đè xuống. Nhà chồng. Ý nghĩ vụt đến gần như cùng lúc với tiếng ngáy khò khè bị ngắt quảng, ằng ặc hụt hơi của ông nội bé Lục Bình từ gian ngoài vọng vào khiến mẹ hốt hoảng ngồi vụt dậy.
Chuyến đi thăm quê chồng kéo dài theo căn bệnh già rề rề của ông nội. Ông Bảy bệnh mấy năm nay từ ngày thằng Út tập kết ra Bắc. Thằng Hai bị tàu Tây bắn bên Hồng Ngự thời chín năm. Hồi đó thanh niên con trai ai mà không hi sinh đánh Pháp nhưng giờ đây ông buồn bực rồi sinh bệnh vì còn thằng con trai độc nhất lại nghe lời người ta bỏ nhà đi tuốt ra Bắc khi Tây đã chạy, đất nước không còn chiến tranh. Ông Bảy ngồi gần như suốt ngày dưới hiên nhà vót tre đan lợp, thúng rổ, lồng chim. aiMái tóc thưa búi tó củ hành và chòm râu bạc rung rung theo từng cơn ho khan nghe đến thắt ruột. Người chị chồng bước vào tuổi ba mươi có lẽ từ lâu biết mình đã qua cái thời mong chờ một bóng đàn ông hiếm hoi trên cù lao. Ở đầu hiên nhà đối diện chổ cha ngồi là tiệm may nhỏ của cô Ba. Những xấp vải đủ màu và lảnh Mỹ A Tân Châu đen lánh treo thành lớp dọc theo vách. Cô Ba ít nói có khi đến lãnh đạm, nước da trắng xanh mình dây ốm nhom, suốt ngày cặm cụi bên chiếc máy may Singer cũ kỷ. Thỉnh thoảng cô bỏ chổ châm thêm bình trà cho cha hoặc đấm lưng ông lúc cơn ho khan kéo dài đến sốt ruột. Đàn bà con gái trong xóm hay cặp xuồng lựa vải, đo ướm vá may nên khoảng mương nhà cũng bớt vắng tẻ.
Mẹ làm dâu hồi nào không hay. Quen với chuyện bán buôn từ nhỏ, mẹ theo bà Nội đi chợ xa Cao Lãnh, Chợ Mới, có khi tận Long Xuyên, Châu Đốc buôn hàng chuyến. Bé Lục Bình quen thơ thẩn bên ông Nội và cô Ba những ngày mẹ vắng nhà, ngóng chừng chuyến đò chiều mẹ về để quấn quít lục tìm quà bánh, đồ chơi trong giỏ.
Chừng hơn năm thì ông Nội mất. Cúng giổ trăm ngày cho chồng xong, bà Nội ngồi khóc lặng lẽ dưới hiên nhà nơi ông vẫn thường ngồi đan lợp trong tiếng ho khan. Bà nhớ tới lời trối trăn của chồng, lau mắt ráo hoảnh vào nhà cắm cúi dựng bàn thờ con trai bên bài vị chồng. Nước mắt mẹ chợt rơi khi nhìn tấm hình người thanh niên treo trong phòng ngủ vừa được bà Nội mang ra dựng sau nhang khói. Nước mắt xót thương cho bà mẹ chờ con. Nước mắt cho cuộc vĩnh ly trong tâm tưởng, sự cuối cùng của đợi chờ. Có đành đoạn nào mà không rớt nước mắt. Bà Nội ôm cháu vào lòng, khóc với con dâu câu nói chí tình.
Má biết chẳng thể nào giữ chân con được. Cha ruột còn không chờ được con trai phải ra đi trước, huống chi là vợ. Tang để ba năm, mà chồng con bỏ đi đã hơn bốn năm thì cũng coi như chết. Chuyện là nhà bây giờ không còn đàn ông càng thêm vắng vẻ, nếu con quyết định ở lại hôm sớm với má và chị Ba thì không còn gì bằng. Cháu Lục Bình cả năm nay quyến luyến cũng đã quen.
Cô Ba mắt nhòa lệ cầm tay em dâu.
Em còn trẻ đẹp, nếu duyên phận tới thì em cứ bước nữa mà đi. Người chị chồng gạt nước mắt, cười mếu máo…Trong nhà có chị ế chồng là đủ rồi.
Mẹ bồng con về Thới Bình thăm cha mẹ ruột. Ở nhà hơn tháng rồi lạy chào từ biệt mẹ cha. Qua hàng nước mắt hoa bần lả tả rơi dọc bờ sông Trẹm tiển đưa cô gái Thới Bình ra đi, chuyến đi dài định mệnh.
Cuộc sống ở Mỹ Hiệp êm đềm trôi như dòng kinh lặng lờ chảy qua cù lao với từng mùa hoa ô môi đượm hồng bóng nước. Bà Nội ở nhà chăm sóc bé Lục Bình để mẹ đi buôn hàng chuyến một mình. Cô gái quê Thới Bình ngày nào giờ đã quen chuyện bán buôn và phong dáng tỉnh thành như phù sa đắp bồi trau chuốt thêm nét đẹp vốn sẳn nơi người đàn bà một con càng trông càng thêm mòn con mắt.
Đời mẹ bất chợt rẽ qua một ngã sông khác vào một buổi chiều rất bình thường. Quảng sông quen từ bắc Cao Lãnh về cù lao Mỹ Hiệp lạ lùng nhịp sóng làm tim đập mạnh, bối rối tia nhìn chợt thoáng tìm nhau từ hai con người xa lạ mà định mệnh đã an bài.
Chuyến xe hàng từ Sa Đéc về trể hơn thường ngày nhưng mẹ vẫn hối hả bảo người chạy xe lôi dừng lại để mẹ vào quán chợ gần bến bắc mua bánh cho con. Lúc trở ra mẹ thấy một đám đông tò mò bu quanh nhìn hai người lính đang tận lực phụ dựng chiếc xe lôi bị quân xa đụng ngã chổng kềnh trên đường, hàng hóa bao bì lăn lóc bên cạnh.
Cũng may cô Hai không ngồi trên xe chớ không là té bị thương rồi. Cô Hai xem coi hàng hóa có bị hư hao gì không?
Mẹ nhìn người lái xe lôi tay cầm tiền đền xe móp, tay vén áo lau mồ hôi chảy ròng trên mặt.
Không sao, toàn là hàng khô nên chắc không bị hư hao gì đâu. Còn anh có bị thương chổ nào không?
Anh lính lái quân xa lật đật xách các bao hàng sắp ngay ngắn lên xe trong lúc người sĩ quan lúng túng chào và xin lỗi mẹ về tai nạn xảy ra vì người lính thuộc hạ đã lái xe vô ý. Mẹ không nói, lo lắng nhìn về bến bắc. Chuyến đò chiều tách bến tự lúc nào đang quậy sóng quay mủi hướng về phía cù lao.
Mãi mãi về sau này hình ảnh buổi chiều hôm đó luôn in đậm trong trí nhớ mẹ.
Từng vệt nắng chao trên sông vỡ lùa theo tốc độ của chiếc ca-nô nhà binh bốc mình phóng nhanh trên mặt nước. Gió phăng phăng thổi tóc rối tạt bay vào mặt người sĩ quan ngồi cạnh khiến mẹ ngượng ngùng mà không thể nào níu giữ được. Một lúc nào đó không hay mẹ đã nép sát vào người đàn ông vì những cơn sóng giật làm nướt tạt văng tung tóe. Mẹ thẹn thùng như cô gái mới lớn, vuốt tóc ngồi bẽn lẽn lúc chiếc ca-nô giảm tốc độ quẹo vào mương nhà trong tiếng reo mừng của bé Lục Bình đang đứng giữa bà nội và cô Ba dưới hiên nhà.
Mẹ giới thiệu hai người lính rồi kể qua lí do trể đò. Bà Nội xoa đầu cháu gái nép mình bên mẹ mút kẹo cây.
Tàu đò ghé đổ khách cả buổi rồi mà không thấy bóng dáng má con Lục Bình, cả nhà ai cũng nóng ruột.
Người sĩ quan thoáng thấy anh lính thuộc hạ quên hẳn tính vui nhộn hàng ngày mãi đứng yên trộm nhìn cô Ba, anh pha trò.
Tại ông lính này băm mấy rồi mà vẫn độc thân, lái xe mơ màng ủi vào xe lôi nên mới phiền cô đây bị trể đò.
Đêm đó trong nhà chỉ mình bé Lục Bình là bình yên trong giấc ngủ say của đứa bé chưa đầy năm tuổi. Bà Nội ngồi nhai trầu trong bóng tối lắng nghe tiếng trở trăn vọng từ nhà sau. Nội nghĩ tới đôi mắt của con gái lúc trộm nhìn người lính, ánh mắt long lanh lạ thường bà chưa hề thấy bao giờ. Còn ông sĩ quan thì chuyện trò bặt thiệp mà mắt chẳng hề rứt khỏi má con Lục Bình. Nội thở dài, không biết nên buồn hay vui. Cô Ba nằm nghe tiếng má nhổ trầu, tiếng cánh cửa mở lúc má bước ra hiên ngoài. Lòng cô rộn ràng nỗi vui sướng ngượng ngập từ lúc người lính đặt may bộ áo bà ba. Tay cô còn tê rần cảm giác lúc run run chạm lên vai lên lưng người lính. Lên khuôn ngực mong manh của mình đang phập phồng xúc động giữa canh khuya. Cô Ba nằm trân người không biết vì xúc cảm lạ lùng nơi phần xác thân e ấp hay ngại sợ nhịp đập tim mình sẽ khiến cô em dâu nằm buồng bên cũng đang thao thức lắng nghe. Đầu đêm hai chị em đứng dưới hiên nhà chìm trong bóng trăng lu. Họ không thấy mặt nhau nhưng có lẽ cả hai đều ngó về phía đầu dòng kinh thoát ra sông lớn. Tiếng trường giang rầm rì ngoài kia xa lắc xa lơ, réo gọi mơ hồ.
Áo bà ba cô Ba may xong chờ người lấy mà anh lính mỗi lần chạy ca-nô ghé nhà lại đặt may thêm áo mới như lời hẹn hò không nói. Họ ngập lặn trong hạnh phúc lửng lơ. Cô gái đi buôn nôn nao mỗi chuyến xe về Cao Lãnh. Người sĩ quan thường làm ra vẽ tình cờ mỗi lần gặp lại người đàn bà đẹp mà anh nhớ ngẩn ngơ từ lần gặp gở đầu tiên. Những bửa ăn trò chuyện kéo dài chẳng ai hay cho tới khi trể lỡ chuyến đò.
Chồng áo bà ba cao dần gối mộng cho đến hôm người lính lấy hết can đảm mở lời ướm hỏi. Cô Ba lấy chồng. Sau ngày đám cưới anh lính mồ côi cha mẹ về ở rể nên bà Nội càng vui mừng có rể mà như có thêm đứa con trai. Hôm cô dâu về quê chồng tuốt trong kinh Tổng Đốc Lộc, Mỹ An cúng lạy gia tiên, bé Lục Bình vui sướng ngồi giữa mẹ và người sĩ quan trên ca-nô nhà binh chạy trước chiếc tắc-ráng chở nhà gái. Bé Lục Bình ngoái nhìn cô dâu chú rể, nhón người hỏi nhỏ vào tai mẹ.
Bửa nào ông trung úy cũng cưới má phải không má?
Nguời sĩ quan cười nhìn dáng vẽ bối rối của mẹ rồi cũng khum tay nói vào tai bé.
Chỉ sợ má chê thôi. Mà cháu thấy má bửa nay có đẹp không?
Bé Lục Bình nhìn mẹ hớn hở tự hào.
Má hồi nào cũng đẹp, mà bửa nay thì đẹp như đào hát trên Sài Gòn.
Con bé này học ai mà liếng khỉ quá.
Mẹ ôm con vào lòng, nhìn ngã ba kinh chợ Mỹ An trước mặt mà chợt thở dài.
Anh lính bây giờ là dượng Ba. Chuyện trò trên những chuyến ca-nô về cù lao giờ đây là chuyện nhà vui vẽ thân mật nhưng khiến mẹ lo lắng không ít những lần câu chuyện đưa đẩy khiến dượng Ba nhắc tới người em vợ đã chết với lòng thương xót. Mẹ lo sợ nghĩ tới ngày mà sự thật ba người đàn bà muốn giữ kín không thể nào cầm giữ được. Chính điều này đã khiến mẹ thao thức nhiều đêm và không tròn vẹn vui mỗi lần gặp gỡ người sĩ quan. Đã có lần mẹ muốn nói hết ra để được nhẹ lòng nhưng rồi lại không có đủ can đảm, mẹ không muốn mất đi hạnh phúc mong manh đang có.
Định mệnh có những bước an bài riêng. Trong một chuyến đi buôn Long Xuyên về qua ngã Chợ Mới mẹ mừng rỡ gặp người sĩ quan cũng đi công vụ ngang qua. Sự thật là anh đã chờ mẹ ở đó. Chờ cuộc nhân duyên mẹ cha bắt đầu từ một ngày ở Chợ Mới. Suốt đời mẹ quả phụ sau này, đã bao lần bà ngồi im lặng hàng giờ bên bờ sông Trẹm, nhắm mắt mường tượng trở về. Dãy mái nhà ngói đỏ ẩn hiện sau những lùm điên điển vàng ngát nắng trưa bên dòng kinh Ông Chưởng nhộn nhịp xuồng đò. Ngồi bên nhau trong quán nước, người sĩ quan đã ngăn không để mẹ nói ra chuyện khó lòng. Là một sĩ quan tình báo anh biết rõ người thanh niên trong tấm hình trên bàn thờ là ai. Anh cảm thông nỗi lòng cô gái sống trong vùng tập kết thời gian đất nước chia đôi. Biết bao cuộc hôn nhân ba ngày, năm ngày, đôi ba tuần nằm trong mưu toan của cọng sản miền Bắc tìm cách sản sinh ra lớp con hiệp thương, chuẩn bị cho kế hoạch “tạm biệt miền Nam để giải phóng miền Nam”.
Mẹ khấp khởi, hồi hộp khi người sĩ quan nói ra ý định muốn đưa mẹ đến một nơi bất ngờ.
Họ vào một tiệm ăn lớn cạnh rạp chiếu bóng trong phố Chợ Mới. Nhìn quanh quán ăn rộng rãi bài trí trang nhã nhưng thưa khách có lẽ vì đã lỡ giờ trưa, mẹ nghi hoặc cười nhìn người sĩ quan.
Đây là nơi bất ngờ hay đây là nơi sẽ xãy ra chuyện bất ngờ?
Từ từ… cả hai!
Vậy thì em yên lòng rồi.
Cô này lạ thiệt!? Chuyện bất ngờ chưa tới mà đã yên lòng?
Mẹ háy nhìn người sĩ quan rồi nói nhón vào tai.
Tại tui nghĩ nơi bất ngờ của người ta là… chổ khác.
Nếu là chổ khác thì…có được không?
Mẹ chẳng vừa làm ra vẽ nghĩ ngợi lung lắm.
Em phải chờ coi chuyện bất ngờ thật sự xảy ra như thế nào trước rồi mới biết chừng mà trả lời cho cái “nếu” của anh được.
Bửa ăn qua với nôn nao trong lòng. Người đàn bà hồi hộp lén nhìn vẽ lúng túng của người sĩ quan lúc này đã đánh mất hết sự bặt thiệp thường ngày. Nàng cảm thấy thời gian như đọng lại, rồi chợt giữa im lặng đợi chờ tiếng cười phụ nữ từ phía sau lưng vụt nở ra trong trẻo. Cô gái từ bàn bên cạnh bước tới giữa hai người, cô gật đầu chào, nụ cười tươi còn đọng trên môi.
Anh Tư ơi! Anh tui coi vậy mà nhát gan quá đi nha. Thôi chị cho phép Út nói giùm cho ông anh nhát gan của Út… Anh Tư thố lộ với Út là ảnh rất thương chị, nhớ nhung chị tới bến luôn. Ảnh muốn hỏi hai mẹ con chị có chịu dọn về sống với ảnh bên Cao Lãnh không? Dĩ nhiên là sau khi gia đình hai họ đồng ý và làm đám cưới.
Người sĩ quan lúc này đã lấy lại được bình tỉnh.
Con nhỏ này thiệt tình. Tại anh Tư sắp nói thì Út lanh chanh làm tài khôn. Mà thôi, coi như Út làm ăn ngon lành chuyến này đi.
Anh cầm tay người đàn bà, thắm thiết nhìn khuôn mặt ưởm hồng nỗi hạnh phúc trào dâng.
Tuy Út pha trò nhưng đúng là điều anh muốn hỏi ý em. Anh muốn phụ với em lo cho bé Lục Bình và các con của mình sau này.
Mẹ thẹn thùng nhìn nhóm thực khách trong quán ăn lúc này đang vui vẽ đứng quanh hai người, thì ra toàn là anh em bà con trong gia đình đã sắp đặt trước.
Còn có nỗi vui nào tràn đầy hơn hạnh phúc của một người đang yêu được tròn vẹn với ước mơ của mình. Người đàn bà nép mình bên tình nhân e ấp gật đầu.
Người thanh niên đưa người yêu về chào thăm mẹ. Thánh địa Hòa Hảo bên kia Vàm Nao mênh mông sóng nước nối liền hai dòng sông Hậu trước sau. Tàng cây ô môi cao vời bên bến đò Quản Nhung trải bóng mát ân cần xuống bờ nước trong cho nàng sáo mơ màng một chuyến đò ngang. Người sĩ quan kể lại kỉ niệm những ngày tuổi nhỏ. Chuyến đò qua sông mỗi sáng từ Thánh Địa về Chợ Mới đến trường. Những lần trốn nhà cùng bạn qua cù lao Giêng lén trèo lên nóc tháp nhà thờ rung chuông bị ông linh mục người Pháp bắt gặp đuổi chạy bán mạng. Anh kể chuyện mẹ già nóng lòng chờ thằng con út vẫn lần khâng chưa chịu lập gia đình. Từ nhiều năm sau ngày chồng bị Cọng Sản sát hại vì theo phò tá Đức Huỳnh Giáo Chủ, bà mẹ đã thân cò lặn lội đưa đẩy con cái nên người. Bát nước mưa trên bàn thông thiên luôn được rót đầy lại mỗi lần thằng út nốc cạn sau trận đá banh mồ hôi mồ kê, mình trần áo học trò vắt vai. Hằng đêm đèn vẫn sáng soi khuôn vải trần điều trên trang thờ khấn xin người khuất mặt phù hộ kẻ sống.
Người sĩ quan nhìn về phía chuyến đò vừa tách bến bên kia vàm sông, anh ngâm nga câu ca dao thuộc lòng từ những ngày còn bé.
Ở trên Châu Đốc, ngó xuống Vàm Nao. Thấy con cá đao nó nhảy nhào vô lưới. Anh ngồi chắc lưỡi, không biết chừng nào mới cưới đặng em… Cô gái liếc nhìn người yêu, ánh mắt dáng thuyền háy sắc như dao. Cô lửng lơ.
Chừng nào cũng được. Vậy mà tui tưởng người ta đã quên cái “nếu” của mình rồi.
Đêm hôm đó trên đường về lại Cao Lãnh, chiếc ca-nô nhà binh tắt máy thả trôi trên dòng Tiền Giang rộng mênh mang. Đêm bao la ríu lại buông rèm lên sóng rạt rào chăn gối.
Lục Hà thấm lạnh rùng mình tỉnh cơn hồi tưởng về mẹ. Đêm bên dòng sông Trẹm bao la, trời nước sâu nhập vào hương rừng mùi đất như cơ hồ rơi vào nơi u mình tận cùng sáng tối. Nàng rưng vui nghĩ tới ánh mắt mẹ cười buổi chiều giổ cha năm mẹ mất lúc kể về kỉ niệm đặt tên cho con gái. Cha mẹ lần đầu ân ái trên một dòng sông xanh, còn mẹ thì luôn yêu thích bông sen. Lục Hà mỉm cười bước vào nhà. Những lần thất vọng chán chường tưởng như quỵ ngã trên đường đời, con gái đã vịn vào kỉ niệm sôi nổi đời mẹ và hạnh phúc tình yêu mẹ cha trao mớm cho nhau mà đứng dậy. Như đêm nay…
Phan Thái Yên
(từ Căn nhà sau cửa biển)