Cổ Xéc-gây lúc nào cũng quấn chiếc khăn quàng màu mận chín và hắn than vãn rằng họng như bị một vật gì đó luôn chẹn lấy. Thật ra hắn ta làm thế để mọi người khỏi nhìn thấy những vết răng của ông I-dơ-mai-lôp cắn, hiện giờ vẫn chưa lành hẳn. Và chính hắn lại hay nhắc đến ông chủ I-dơ-mai-lôp hơn tất cả mọi người. Tối tối hắn ra ngoài quán gần cổng ngồi cùng với những người làm công khác, miệng bô bô: "Quái nhỉ! Sao mãi đến hôm nay vẫn không thấy ông chủ về? Các cậu có thấy lạ không?" Những người khác cũng lấy làm lạ chứ. Thế rồi có tin từ ngoài xưởng xay bột đưa về là ông chủ đã thuê ngựa và đi về nhà từ lâu rồi. Người xà ích chở ông kể rằng, hình như ông I-dơ-mai-lôp có điều gì băn khoăn lắm, và lại thả xe về theo cách rất lạ: ngay khi xe còn cách thị trấn chừng ba dặm, ông chủ bắt xe đỗ ngay trước cửa tu viện, rồi xuống đi bộ xách theo chiếc túi vải nhỏ. Nghe thấy thế, mọi người lại càng lấy làm lạ. Đúng là ông chủ I-dơ-mai-lôp mất tích rồi, chắc chắn như thế. Một tháng đã trôi qua, rồi tháng thứ hai và tháng thứ ba. Ca-tê-ri-na thấy mình có thai. - Ta sắp giàu rồi. Em đẻ và con chúng mình sẽ được hưởng quyền thừa kế toàn bộ gia sản này, - nàng bảo Xéc-gây, sau đấy nàng lên gặp chính quyền địa phương, trình bầy rằng nàng đang có thai, đồng thời tình trạng công việc rất cần có chủ. Nàng đề nghị cho phép nàng được toàn quyền quyết định mọi công việc kinh doanh. Đúng là không thể chờ mãi được. Vả lại bà ta là vợ chính thức của ông I-dơ-mai-lôp kia mà, ông ta lại không còn nợ nần ai, vậy phải tán thành cho bà ấy thay quyền thôi. Và thế là chính quyền địa phương chấp thuận. Bắt đầu từ đó, uy quyền Ca-tê-ri-na lên đến tột đỉnh. Với Xéc-gây cũng không ai còn dám xưng hô suồng sã nữa. Một “thưa ông Xéc-gây Phi-li-pích”, hai "Thưa ông Xéc-gây Phi-li-pích". Nhưng bỗng nhiên lại xuất hiện một nguy cơ khác giáng xuống đầu họ. Có một lá thư từ thị trấn Li-vơ-ni gửi đến cho thị trưởng thị trấn này báo tin rằng tài sản của ông I-dơ-mai-lôp không chỉ thuộc quyền sở hữu riêng mình ông mà còn  thuộc đứa cháu vị thành niên tên là Phê-đo Li-a-min, thậm chí Li-a-min còn được quyền hưởng phần lớn hơn ông I-dơ-mai-lôp. Cho nên đề nghị trong khi chờ làm rõ vấn đề này, hãy khoan giao tất cả cho bà Ca-tê-ri-na. Nhận được lá thư này, ông thị trưởng thị trấn đã mời Ca-tê-ri-na lên gặp để báo tin. Sau đấy một tuần, lại một tin sét đánh nữa: một bà cụ già sẽ đem cậu bé Phê-đo Li-a-min kia từ thị trấn Li-vơ-ni đến đây. - Tôi là họ hàng của ông I-dơ-mai-lôp, - bà cụ nói. - Còn đây là cháu nội tôi, tên là Phê-đo Li-a-min. Ca-tê-ri-na tiếp họ. Xéc-gây đứng ngoài sân theo dõi việc hai bà cháu kia đến và cuộc tiếp khách của Ca-tê-ri-na. Mặt hắn tái đi. - Anh làm sao thế? - Ca-tê-ri-na hỏi nhân tình khi nhìn thấy vẻ nhợt nhạt trên mặt hắn lúc hắn đi theo sau hai người khách bước vào nhà rồi hắn đứng lại ngoài phòng đệm để chờ và theo dõi tiếp. - Không sao cả, - Tên làm công trẻ tuổi đáp. Hắn đi ra phía ngoài. - Anh nhìn xem thử mấy người khách họ hàng ở Li-vơ-ni đến thăm. - Hắn thở dài nói tiếp rồi khép lại cánh cửa đằng sau hắn. - Bây giờ ta sẽ làm thế nào? - Xéc-gây hỏi Ca-tê-ri-na lúc buổi tối, khi hai người ngồi bên ấm trà xa-mô-va. - Bao nhiêu kế hoạch của chúng mình thế là tan ra mây khói. - Sao anh lại bảo tan ra mây khói? - Bởi vì sắp phải chia tài sản rồi. Chúng mình sẽ chẳng còn gì mấy, sao mà thành ông chủ bà chủ được kia chứ? - Cũng còn đủ chán để anh tiêu dùng. - Không phải chỉ mình anh. Mà anh lo rằng cả hai chúng mình sẽ không được sung sướng như ta từng mong ước. - Tại sao anh lại bảo chúng mình sẽ không được sung sướng? - Bởi vì anh rất yêu em, Ca-tê-ri-na ạ, anh muốn nhìn thấy em thật sự là một mệnh phụ đài các chứ không phải như trước nay, - Xéc-gây đáp. -Thế mà bây giờ thì không còn hy vọng gì nữa. Gia tài nhỏ đi có nghĩa, ngay sống như trước đây cũng không được nói gì đến chuyện sang trọng hơn? - Xéc gây! Anh tưởng em cần đến tất cả những gì anh vừa kể ra ư? - Rất có thể em cũng không cần, nhưng anh yêu em và muốn em được hưởng sung sướng, anh rất cần được thấy em sang trọng, để những kẻ hèn nhát kia phải ghen tức. Anh rất muốn như thế. Em thì nghĩ bất cứ hoàn cảnh nào em cũng vẫn hạnh phúc, nhưng anh lại thấy không có thật nhiều tiền, anh chẳng còn hạnh phúc gì được nữa. Thế là Xéc-gây tiếp tục đánh vào sợi dây tình cảm ấy của Ca-tê-ri-na để nàng thấy dần, chính thằng bé Phê-đo Li-a-min kia là nguyên nhân tai hại khiến người nàng yêu không thể thực hiện được mong ước đưa nàng lên thành người phụ nữ sang trọng nhất trong giới thương gia của thị trấn này, khiến anh ta trở thành kẻ bất hạnh nhất trên đời. Cuối cùng hắn dẫn nàng đến kết luận: nếu như không có cái thằng Phê-đo Li-a-min kia, và nếu nàng sinh con trước chín tháng tính từ ngày ông I-dơ-mai-lôp mất tích, thì nàng sẽ được hưởng toàn bộ gia tài, và khi đó họ sẽ vô cùng hạnh phúc. Chương mười Thế rồi đột nhiên Xéc-gây thôi hẳn, không nhắc gì đến chuyện thừa kế nữa. Nhưng khi Xéc-gây thôi không nhắc đến Phê-đo thì Ca-tê-ri-na lại bắt đầu nghĩ đến thằng bé kia, lúc nào nàng cũng nghĩ. Mải tính toán quá đến nỗi nàng giảm hẳn sự âu yếm đối với tình nhân. Trong lúc ngủ, cũng như lúc lo công việc làm ăn, thậm chí cả trong lúc cầu kinh, nàng cũng không thoát khỏi nỗi băn khoăn: "Tại sao lại vô lý thế? Vì lý do gì mà mình phải chia phần lớn gia tài này cho cái thằng bé ấy? Mình đã phải chịu đựng bao nhiêu nỗi đau khổ, đã phải liều lĩnh gây ra mấy tội ác, - Ca-tê-ri-na nghĩ ngợi. -Vậy mà thằng bé con ấy chẳng vất vả gì, đột nhiên đến đây và phỗng luôn phần lớn tài sản của mình... giá nó là người lớn thì còn có lý phần nào, đằng này nó chỉ là một đứa bé trẻ con...".  Tuyết đầu mùa đã bắt đầu. Không thấy tin tức gì thêm. Ca-tê-ri-na béo ra và lúc nào cũng đăm chiêu. Khắp thị trấn người ta bàn tán về chuyện bà Ca-tê-ri-na vợ ông I-dơ-mai-lôp bao nhiêu năm sống với chồng không chửa đẻ gì hết, người lúc nào cũng gầy còm thế mà tại sao đột nhiên lại bụng to và béo tốt hẳn lên. Trong khi ấy thì thằng bé cùng được quyền hưởng chung thừa kế là Phê-đo Li-a-min vẫn mặc chiếc áo bông mầu tro, chạy nhảy ngoài sân, tinh nghịch đập vỡ lớp băng mỏng trên mặt những vũng nước. - Cậu Phê-đo! Cậu là con nhà thương gia kia mà! - Thỉnh thoảng chị nấu bếp Ac-xi-ni-a chạy ngang qua sân lại nhắc thằng bé. - Ai lại nghịch nước ngoài sân như con nhà bần bách thế kia? Khốn nỗi đứa trẻ, đang gây ra nỗi băn khoăn trong lòng Ca-tê-ri-na và nhân tình của nàng vẫn hồn nhiên chơi đùa ngoài sân hoặc nằm ngủ ngon lành bên cạnh người bà nội, không hề nghĩ đến chuyện gì khác. Và cậu bé cũng không thể ngờ cậu đang cản trở ai hoặc đang làm ai đó đau khổ. Nhưng rồi do chạy nhảy ngoài trời quá nhiều, Phê-đo bị cảm lạnh, đau ngực và phải nằm lỳ trong nhà uống thuốc. Lúc đầu người ta hái lá thuốc về sắc cho cậu uống, nhưng sau họ đành phải mời thầy thuốc đến xem bệnh. Thầy thuốc cho mấy thứ thuốc và bắt cậu phải uống vào đúng những giờ quy định. Thường là bà nội cậu cho cậu uống, nhưng đôi khi bà nhờ Ca-tê-ri-na làm hộ. - Chị giúp tôi, chị Ca-tê-ri-na, - bà già nói. - Chị cũng đang có thai, cũng đang chờ phúc lộc của Chúa làm ơn giúp tôi. Ca-tê-ri-na không từ chối. Nàng sẵn sàng làm mỗi khi bà cụ ra nhà thờ cầu nguyện Chúa phù hộ cho cháu nội bà là Phê-đo chóng khỏi bệnh. Ca-tê-ri-na ngồi bên giường đứa nhỏ, cho nó uống nước và đến giờ thầy thuốc quy định thì cho nó uống thuốc. Hôm ấy bà cụ nhờ Ca-tê-ri-na trông đứa cháu hộ để bà ra nhà thờ dự buổi cầu kinh nửa đêm, vì hôm sau là ngày lễ Đức mẹ đồng trinh hiển thánh. Với lại Phê-đo cũng bắt đầu bình phục. Khi Ca-tê-n-na bước vào phòng Phê-đo, thì đứa trẻ đang ngồi trên giường, khoác chiếc áo bông màu tro và đọc cuốn Truyện các vị Trưởng lão của Đạo Thiên Chúa. - Cháu đọc gì đấy, Phê-đo? - Ca-tê-ri-na vừa hỏi vừa ngồi xuống chiếc ghế bành đặt gần đấy. - Thưa thím Truyện các vị Thánh. - Hay không? - Thưa thím hay lắm ạ. Chống tay lên má, Cả-tê-ri-na ngắm nghía thằng bé đang mấp máy cặp môi. Đột nhiên, những ý nghĩ độc ác ngày trước nảy sinh trở lại trong óc nàng, như những con quỷ đã được tháo xích. Cái thằng bé này làm khổ mình biết bao nhiêu. Ôi, nếu như không có nó nhi? Mà nó cũng đang ốm yếu, - Ca-tê-ri-na nghĩ. - Chỉ cần một liều thuốc độc là xong. Nó đang ốm bây giờ có chết cũng không ai nghi ngờ gì? Vì biết đâu tại ông thầy kê nhầm thuốc thì sao. - Phê-đo này, đến giờ cháu uống thuốc rồi phải không? - Thưa thím vâng ạ - Đứa trẻ đáp. - Khi uống được một thìa đứa bé còn dừng lại nói thêm. - Truyện các vị Thánh hay lắm thím ạ. - Thím phải bảo ai đóng cánh cửa chớp bên ngoài vào mới được, - nàng nói rồi bước ra ngoài phòng khách, sau đấy lên phòng ngủ của mình, ngồi xuống ghế chờ đợi. Năm phút sau, Xéc-gây trong chiếc áo lông thú viền nhung lặng lẽ bước vào, không nói gì.  - Anh đóng cánh cửa chớp chưa? - Ca-tê-ri-na hỏi.  - Rồi, Xéc-gây đáp ngắn ngủi.  Hắn lấy kéo sửa lại đầu ngọn nến đang sắp tắt rồi đứng dựa lưng vào lò sưởi. Họ lại im lặng khá lâu. - Buổi cầu kinh ở nhà thờ đêm nay chắc phải khuya lắm mới kết thúc? - Ca-tê-ri-na hỏi.  - Mai là ngày đại lễ lớn kia mà. Đêm nay lễ ngoài ấy sẽ kéo dài đến rất khuya, - Xéc-gây đáp. Họ lại im lặng. - Em phải xuống trông thằng Phê-đo một cái kẻo nó có mỗi một mình - Ca-tê-ri-na đứng dậy. - Nó có một mình thôi à? - Xéc-gây hỏi, mắt hắn ngước từ dưới lên. - Vâng, có một mình thôi. - Ca-tê-ri-na thì thầm. - Thế anh định sao? Hai cặp mắt nhìn nhau và như đều loé lên ánh chớp. Nhưng họ không nói thêm gì với nhau nữa. Ca-tê-ri-na xuống thang gác, đi qua mấy phòng vắng tanh. Mọi thứ đều im ắng. Mấy ngọn đèn dầu vẫn chiếu leo lét trên bàn thờ, hất ánh sáng yếu ớt lên các tượng Thánh. Nàng thấy bóng mình chạy dài, hiện lên to tướng trên tường. Băng trên mặt kính cửa sổ tan dần, đang chảy xuống thành dòng, do có cánh cửa chớp bên ngoài ngăn gió lạnh thồi vào trông như những dòng nước mắt. Phê-đo vẫn đang ngồi đọc sách. Nhìn thấy Ca-tê-ri-na cậu bé chỉ nói: - Thím cất cuốn sách này hộ cháu rồi lấy cho cháu cuốn để trên bàn thờ, bên dưới các tượng Thánh ấy. Ca-tê-ri-na làm theo yêu cầu của đứa bé. - Cháu ngủ đi! - Không, thím ạ. Cháu thức chờ bà cháu. - Chờ làm gì?  - Bà hứa đem bánh Thánh về cho cháu. Đột nhiên Ca-tê-ri-na thấy chóng mặt; lần đầu tiên nàng thấy cái thai động đậy bên dưới trái tim mình và nàng thấy như một hơi lạnh chạy qua thân thể. Nàng đứng im một lát giữa căn phòng rồi sau đấy bước ra, xoa hai tay cho ấm. - Thế nào? - Nàng thì thầm, lúc rón rén bước vào phòng ngủ của mình. Xéc-gây vẫn đứng đấy và vẫn trong tư thế hệt như lúc nàng bước ra. - Nghĩa là sao? - Hắn hỏi lại rất khẽ, như cố gắng lắm mới bật được câu nói ra khỏi csĩ không chuyên nam và nữ, có giọng  tốt và thích hát dưới quyền điều khiển của một  trưởng ca, cũng là ca sĩ dân gian.  Dân vùng chúng tôi rất mộ đạo, chăm chỉ đi lễ nhà thờ, đồng thời dân vùng chúng tôi cũng  rất yêu nghệ thuật. Nghi lễ kèm theo biểu diễn của dàn đồng ca theo tiếng đàn đại phong cầm  bao giờ cũng là phần long trọng và được dân chúng thích thú nhất. Hễ nơi nào có dàn đồng ca biểu diễn là một nửa thị trấn kéo đến nghe, đặc biệt là đám thanh niên giới buôn bán, cả những nhân viên các sở tư, thợ thuyền các xưởng thủ công thậm chí cả nhiều ông chủ cũng dẫn vợ đến. Tất cả mọi người đổ xô đến một nhà thờ cho nên đông vô kể. Họ sẵn sàng đứng chen chúc nhau để nghe hát và xem lễ, dù trời mùa hè nóng nực đến mấy hoặc đêm mùa đông rét buốt như thế nào. Họ lắng nghe giọng hát trầm đi theo tiếng đàn đại phong cầm hoặc giọng cao uốn éo. Nhà thờ trong giáo xứ của khu vực dòng họ I-dơ-mai-lôp này được vinh dự đón bàn thờ của Thánh nữ Đồng trinh cho nên nghi lễ được tổ chức rất trọng thể. Khắp thị trấn kéo đến nhà thờ này ngay trong buổi cầu kinh tối hôm ấy đúng vào lúc xảy ra câu chuyện với cậu bé Phê-đo. Lễ xong, đám thanh niên kéo về, họ vui vẻ trò chuyện ầm ĩ. Lúc đầu họ bình phẩm về những ưu điểm của bè nam cao, rồi đến những chỗ chưa đạt của bè trầm. Nhưng không phải tất cả mọi người đều quan tâm đến nghệ thuật ca xướng. Một số quan tâm đến những vấn đề khác. -  Các cậu này, ta chuyển sang con mụ vợ ông l-dơ-mai-lôp cũng thú đấy chứ, - một anh thợ máy trẻ tuổi lên tiếng, lúc đám người đi gần đến tòa nhà của gia đình I-dơ-mai-lôp. Anh thợ  máy này được một thương gia mời từ thành phố Pê-téc-xbua về đây để trông nom cỗ máy hơi nước trong xưởng xay bột của ông ta. - Nghe đồn mụ ta suốt ngày suốt đêm hú hí với thằng cha làm công của ông chồng ngày trước...  - Chuyện ấy thì ai chẳng biết. - một chàng trai mặc áo choàng may bằng vải bông mầu vàng đáp. - Tối hôm nay mà mụ ta cũng không chịu buông thằng nhân tình để đến nhà thờ một cái. - Đến nhà thờ làm gì? Cái giống đàn bà đốn mạt đến mức ấy tức là đã chẳng còn biết sợ Chúa, sợ lương tâm hay sợ dư luận gì nữa. - Kìa phòng của nó vẫn sáng đèn. - Anh thợ máy trỏ lên vệt sáng giữa hai cánh cửa khép lại. - Ta thử ngó vào khe cửa xem chúng đang  làm trò gì nào? - Vài người cùng nói một lúc. Anh thợ máy đứng lên vai hai người bạn, vừa  mới ghé mắt vào khe cứa, bỗng thét lên:  - Các cậu ơi, chúng đang bóp cổ một người  nào kìa!  Thế là anh thợ máy đập nắm tay thình thịch  vào cánh cửa sổ. Khoảng một chục người nữa làm theo anh, cũng nhảy lên đấm mạnh vào cánh  cửa sổ. Lát sau dân chúng kéo đến đông nghịt, thế là diễn ra cuộc vây ráp tòa nhà của dòng họ I dơ-mai-lôp như chúng ta đã biết. - Chính mắt tôi nhìn thấy - anh thợ máy nói to lúc đứng trước xác chết của thằng bé Phê-đo. - Thằng bé nằm ngửa trên giường, còn hai đứa kia thì cố sức đè xuống cổ họng nó. Xéc-gây bị giải đi ngay tối hôm đó, còn Ca-tê-ri-na thì bị nhốt vào phòng ngủ của nàng, có hai lính canh gác bên ngoài. Tòa nhà của dòng họ I-dơ-mai-lôp lạnh lẽo khủng khiếp. Lò sưởi không ai đốt, cánh cửa đều long bản lề. Bên ngoài hết đám người này đi, lại đã có đám khác đến. Tất cả thị trấn kéo đến xem quan tài của cậu bé Phê-đo và một chiếc quan tài khác to hơn, phủ một tấm vải khá rộng. Trán Phê-đo có một băng vải gấm màu trắng để che vết mổ vì người ta đã mổ sọ cậu bé ra để khám nghiệm. Việc mổ tử thi của cơ quan Pháp y cho thấy Phê-đo chết vì bị ngạt thở. Và khi dẫn Xéc-gây đến cạnh xác chú bé, sau khi nghe cha cố bắt đầu nói về phiên tòa của Chúa tối cao và về sự trừng phạt của những kẻ không chịu hối lỗi, hắn òa khóc nức nở và thú nhận ngay, không chỉ việc giết Phê-đo mà còn đề nghị đào lên xác ông I-dơ-mai-lôp đã bị chôn mà không có tang lễ gì hết. Thi hài ông chồng của Ca-tê-ri-na bị vùi trong đất cát khô cho nên chưa rữa hết, người ta đào lên và đặt vào chiếc quan tài lớn. Kẻ đồng loã trong cả hai vụ giết người đó, Xéc-gây vừa khai ra xong thì tất cả mọi người đều khiếp sợ vì đấy chính là bà chủ. Đến khi thẩm vấn Ca-tê-ri-na thì bất cứ hỏi câu gì nàng cũng chi một mực: "tôi không biết gì hết". Người ta bèn đem Xéc-gây đến đối chất. Khi Ca-tê-ri-na nghe thấy lời thú tội của nhân tình, nàng sửng sốt nhìn hắn, sau đó một lúc, không hề giận dữ, nàng thản nhiên khai: - Nếu như anh ấy đã thích nhận tội thì tôi cũng chẳng cần chối làm gì nữa: đúng là tôi đã giết.  - Chị giết họ để làm gì? - Người ta hỏi nàng. - Tôi giết vì anh ấy, - nàng đáp, và trỏ về phía Xéc-gây lúc này đang gục đầu xuống. Hai tội nhân bị giam vào ngục. Và vụ án khủng khiếp làm chấn động dư luận, khiến ai nấy đều căm giận lại được giải quyết rất nhanh chóng. Cuối tháng hai Tòa tuyên án xử Xéc-gây và Ca-tê-ri-na Lơ-vốp-na, vợ góa ngài thương gia bậc ba I-dơ-mai-lôp hình phạt đánh bằng gậy ngoài bãi chợ của thị trấn rồi sau đó đầy khổ sai. Đầu tháng ba, trong một buổi sáng băng giá, đao phủ đếm đủ số lượng quy định những vết lằn rớm máu trên tấm lưng trắng nõn nà của Ca-tê-ri-na, rồi đánh bằng roi một số đòn lên hai vai Xéc-gây, đồng thời thích dấu tội phạm lên ba chỗ trong khuôn mặt đẹp trai của hắn. Trong suốt thời gian ấy, không hiểu sao Xéc-gây lại được dư luận chung thông cảm hơn là Ca-tê-ri-na. Lúc bị đánh xong, thân thể đẫm máu, hắn vừa bước xuống đến chân đài hành hình thì ngã vật ngay xuống. Nhưng Ca-tê-ri-na thì vẫn lặng lẽ thản nhiên bước xuống, chỉ hơi nghiêng người để tấm áo tù bằng vải thô đỡ cọ sát vào da lưng đẫm máu. Thậm chí trong nhà thương của trại giam, khi người ta đem đứa trẻ sơ sinh của nàng đến, Ca-tê-ri-na chỉ nói một câu: "Tôi không cần đến nó nữa!" rồi quay mặt vào tường, không hề rên rỉ, không hề than vãn, gieo ngay mình xuống nằm úp trên chiếc giường nhà tù.