Passepoil nhìn người bạn quý tộc của mình với một sự ngưỡng phục lẫn vẻ trìu mến.Các bề tôi của Gonzague nhìn nhau kinh ngạc.Chỉ có những tiếng thì thào kéo dài khuấy động sự im lặng. Cocardasse vểnh cong bộ ria lên một cách kiêu xa.- Nói vào việc đi, - hoàng thân ra lệnh.- Việc là thế này, tại hạ đã gặp cậu nhỏ Massabiou khi cậu ta đang xuôi ra ngoại ô tới phố Mathurins. Cậu ta vừa từ nhà tế bần về, trên lưng vẫn còn mang chiếc túi lớn. Thế là, trong lúc Massabiou đi xuôi, thì tại hạ ngược lên tới Val-de-Grâce.- Vậy là, - Gonzague ngắt lời, - ngươi đã tìm được gì?- Tại hạ đã tìm được thầy Jean Petit, vị bác sĩ phẫu thuật của đức vua, người đã mổ cái thây.mà thằng ranh Massabiou ấy đã bán lại, để chỉ bảo cho các học trò của mình...- Và người đã nhìn thấy?- Bằng chính mắt mình.- Lagardère?- Vâng... mái tóc vàng hoe, khổ người, khuôn mặt... của hắn ta. Con dao mổ vẫn còn ở trong đây. Cả nhát dao đâm nữa! - Gã nói tiếp và chỉ lên vai với một cử chỉ gớm ghê, bởi vì gã đã thấy vẻ ngờ vực làm sầm tối các nét mặt: nhát dao!Với bọn tại hạ, các vết thương trông cũng nhận ra ngay như là những khuôn mặt vậy!- Đúng thế, - Gonzague nói.Mọi người chỉ chờ có lời này. Một tiếng thì thầm mừng rỡ kéo dài trong đám bề tôi.- Hắn ta chết rồi! Chết hẳn rồi!Ngay cả Gonzague cũng trút ra một tiếng thở dài nhẹ người và ông ta lặp lại: "Chết hẳn rồi!".Ông ta ném hầu bao cho Cocardasse lúc ấy đang được mọi người xúm quanh hỏi han, chúc mừng.Và ai nấy đều muốn tỏ ra hào phóng rộng rãi với người anh hùng Cocardasse. Bất chấp lòng kiêu hãnh, gã vơ ráo. Một người hầu đi xuống các bậc thềm. Dưới ấy ngày làm ăn đã bắt đầu.Người hầu một tay cầm cây đèn, tay kia cầm một chiếc đĩa bạc trên để một bức thư.- Thư gửi đức ông, - người hầu nói.Đám bầy tôi lảng đi. Gonzague cầm lá thư lên và mở ra. Mặt ông ta biến sắc, rồi trở lại bình thường ngay. ông ta liếc nhìn Cocardasse bằng một ánh mắt sắc như dao. Môn đệ Passepoil sởn da gà.- Lại đây! - Gonzague nói.Cocardasse nhanh nhảu tiến lại.- Ngươi có biết đọc không? - Hoàng thân hỏi, miệng mỉm cười cay đắng.Gã tiến lại ngang tầm chiếu sáng của cây đèn và cất giọng đọc to và rành rọt:- Thưa hoàng thân, để giải quyết một lần cho xong các món nợ nần giữa chúng ta, tôi tự mời mình tới dự bữa tiệc tối nay của ngài. Tôi sẽ tới chỗ ngài vào lúc chín giờ.- Chữ ký? - Các giọng đồng thời hét lên.Cocardasse kết thúc:- Hiệp sĩ Henri de Lagardère!Ai nấy đều lặp lại cái tên mà giờ đây đã trở thành ngáo ộp. Khắp phòng im phăng phắc..- Thế nào, - Gonzague quay sang hai gã nói, - các vị nói sao về chuyện này?- Tại hạ nói rằng, - Passepoil nhỏ nhẹ đáp, - con người vốn hay mắc sai lầm. Tại hạ đã bẩm báo sự thật một cách trung thành. Vả lại chiếc áo chẽn này là một bằng chứng không thể bác bỏ.- Nhưng còn lá thư này? - Gonzague nhíu mày nói.- Hai tên đểu này đã lừa ngài từ lâu rồi, -Peyrolles nói thầm vào tai ông ta.- Hãy làm theo ta, - Cocardasse hạ thấp giọng bảo Passepoil, - tới lúc rồi.Cả hai gã tiến tới, trịnh trọng khoác lại áo choàng và đến đứng trước Gonzague.- Thưa đức ông, - Cocardasse nói, - ba mươi năm xử sự đường hoàng, thậm chí tại hạ còn dám nói là đáng kính nữa, biện hộ cho hai con người chính trực này mà xét bề ngoài thì dường như là có tội. Không thể chỉ vì một ngày mà làm lu mờ cả cuộc đời người ta như thế được!- Thôi được, - Gonzague nói, - các ngươi hãy theo chúng ta vào trong nhà; sự kiện sẽ phán xử.Hai gã lao vào vòng tay nhau và ôm hôn nhau thắm thiết. Nhưng không phải chúng là người mà Gonzague để ý vào lúc này; ông ta bực tức nhìn vẻ mặt thảm hại của lũ bầy tôi trung thành.- Các vị sợ à? - Gonzague hỏi.Các nhà quý tộc rùng mình. Navailles nói:- Hãy cẩn thận, thưa đức ông!- Chính các vị hãy cẩn thận, hỡi các bạn của ta! - ông ta hét lên. - Hãy nhớ tới những gì ta đã nói với các vị hôm qua, ở đại sảnh của ta:Tuyệt đối phục tùng! Ta là đầu, các vị là tay chân. Đã có sự thỏa thuận giữa chúng ta.- Không ai có ý định phá vỡ thỏa thuận, -Taranne nói, - nhưng...- Không nhưng gì hết! Ta không muốn điều đó. Hãy nghĩ kỹ những gì ta đã nói và những gì ta sắp nói với các vị. Hôm qua các vị còn có thể tách khỏi ta, nhưng hôm nay thì không: các vị đã biết điều bí mật của ta. Hôm nay ai không theo ta là người chống lại ta. Nếu đêm nay ai không tới khi được gọi...- ‰! - Navailles nói, - sẽ không có ai là không tới..Lúc ấy mọi người liền nghĩ tới Chaverny.- Chaverny! Chaverny! - Mọi người la lối từ mọi phía, cố tỏ ra vui vẻ khả ái nhất, - tới đi nào, bọn mình đợi cậu.- Tôi đây, - Chaverny nói và bước vào.Gonzague tái mặt. Qua cửa sổ mắt bò, khuôn mặt gã gù thoáng hiện ra rồi lại biến đi. Gã gù đứng sau cửa và áp cả hai tay lên ngực nghe tim đập.- Điên! Điên hết chỗ nói! - Gonzague thốt lên gần như là vui vẻ.- Chúa ơi! - Chaverny tiếp tục, - cũng chẳng có bí mật gì cho cam. Tôi chỉ đơn giản leo qua tường để đi dạo một vòng trong vườn. Vì sao các vị gọi tôi vậy?- Vì cậu phải dự đám cưới tối nay, - Gon-zague đáp.- A ha! - Chaverny nói, - thật thế sao? Vậy là người ta vẫn còn cưới kia đấy! Nhưng ai cưới vậy?- Một món hồi môn năm mươi ngàn êquy.- Hòm sính lễ hẳn phải đẹp mắt lắm! Với ai?- Cậu đoán đi, - Gonzague bảo, vẫn luôn mỉm cười.- ở đây có rất nhiều người ra dáng chú rể, - Chaverny đáp, - tôi không đoán đâu: có quá nhiều người đáng mặt. A! Biết đâu đấy! Có thể là tôi chăng?- Chính xác, - Gonzague nói.Tất cả phá lên cười.- Thế còn món hồi môn? - Chaverny hỏi.- Đây, - Gonzague đáp và rút từ trong túi áo chẽn ra một mớ cổ phiếu, - đâu vào đấy rồi.Chaverny lưỡng lự một lát. Những người khác cười cợt chúc mừng anh chàng. Gã gù từ từ tiến lại và chìa lưng ra cho Gonzague, sau khi đã đưa cho ông ta chiếc bút lông ngỗng thấm đẫm mực và chiếc bảng con.- Cậu chấp nhận chứ? - Gonzague hỏi trước khi ký.- Trời ạ! Vâng, - chàng hầu tước bé nhỏ trả lời. - Cần phải thu xếp thôi.Gonzague vừa ký vừa hỏi gã gù:- Này anh bạn, anh bạn vẫn chơi ngông đấy chứ?- Hơn bao giờ hết, thưa đức ông.- Sao lại hơn bao giờ hết? - Gonzague lại hỏi..- Bởi vì tại hạ biết tên chú rể, thưa đức ông.- Và cái tên ấy quan trọng đối với ngươi?- Tại hạ không biết có thể nói thế nào với đức ông. Có những chuyện không thể giải thích được. Ví dụ làm sao có thể giải thích được điều tại hạ tin chắc rằng, nếu không có mình, ngài de Lagardère sẽ không thể thực hiện được lời hứa huênh hoang của ông ta?- Hãy phục vụ ta hai lần, và anh bạn sẽ chẳng còn phải mong muốn gì hơn.- Điều đó phụ thuộc vào ngài, thưa đức ông.- Này, Chaverny, - Gonzague nói và chìa cho anh ta mớ cổ phiếu đã ký.Và quay về phía gã gù, ông ta nói thêm:- Ngươi cũng sẽ dự đám cưới, ta mời đấy.

*

Đã khoảng tám giờ tối. Bữa tiệc được hứa hẹn đang diễn ra. Căn phòng ngập tràn ánh sáng và hoa. Các bàn ăn trông lộng lẫy dưới các chùm đèn.Hoàng thân de Gonzague đến bên mỗi người với vẻ nghiêm nghị và thậm chí có phần băn khoăn lo lắng. Mọi người đặt cốc lên bàn và các nụ cười đều tan biến.- Thưa các vị, - Gonzague bắt đầu, vào lúc này một cô gái đang làm phiền chúng ta, làm phiền chúng ta, các vị nghe rõ chứ? Làm phiền tất cả chúng ta; bởi vì lợi ích của chúng ta từ nay đã được thắt chặt còn hơn là các vị tưởng.Có thể nói số phận của các vị cũng là của tôi, và tôi đã có biện pháp để mối dây liên kết chúng ta với nhau trở thành một xiềng xích thật sự.- Lũ đũa mốc chúng tôi không dám chòi mâm son của đức ông, - Montaubert nói.- Đúng thế, đúng thế, - mọi người hùa theo.Nhưng không ai tỏ ra quá hăng hái.- Cô gái này... - Gonzague tiếp tục.- Bởi vì hoàn cảnh có vẻ nghiêm trọng, -Navailles nói, - chúng tôi có quyền được làm sáng tỏ. Cô gái bị người của ngài bắt hôm qua ấy có phải cũng chính là người đã được nói tới trước mặt quan Nhiếp chính?- Hay là người mà ngài de Lagardère đã hứa sẽ đưa đến Hoàng Cung? - Choisy đế theo.- Tiểu thư de Nevers, đúng không? - Nocé kết luận.Chaverny biến sắc mặt. Mọi người nghe thấy anh chàng nhắc lại rất khẽ và bằng một giọng lạ hoắc:.- Tiểu thư de Nevers!Gonzague nhíu mày.- Tên cô ta thì có quan trọng gì với các vị?- ông ta nói với một cử chỉ tức tối. - Cô ta làm phiền chúng ta, cần phải loại cô ta ra khỏi đường chúng ta.Mọi người im lặng. Chaverny cầm cốc lên, nhưng rồi lại đặt xuống mà không uống. Gon-zague tiếp tục:- Tôi ghê sợ máu cũng nhiều và còn hơn các vị, hỡi các bạn của tôi. Dao kiếm chưa bao giờ được việc cho tôi cả. Vậy nên, tôi sẽ không muốn dùng đến dao kiếm nữa: tôi ưa ngọt. Chaverny, ta sẽ trả năm mươi ngàn êquy và các chi phí cho chuyến đi của cậu để giữ cho lòng ta được thanh thản.- Thế thì đắt quá, - Peyrolles lẩm bẩm.- Tôi không hiểu, - Chaverny nói.- Cậu sẽ hiểu thôi. Ta dành cho cô gái đẹp này một cơ hội.- Tiểu thư de Nevers ấy ư? - Chàng hầu tước bé nhỏ hỏi và lại cầm lấy cốc như một cái máy.- Cô ta sẽ lấy cậu hoàn toàn tự nguyện.- Tôi không muốn chuyện đó một cách khác, - Chaverny nói.- Cả ta cũng thế, - Gonzague nói, miệng nở một nụ cười khó hiểu. - Cưới rồi, cậu sẽ đưa vợ tới một tỉnh xa, và làm cho tuần trăng mật kéo dài vô tận, trừ phi cậu thích trở về một mình, sau một thời gian cho phải đạo.- Nhưng nếu cô ta từ chối? - Chàng hầu tước bé nhỏ hỏi.- Nếu cô ta từ chối, lương tâm ta sẽ không bị cắn rứt gì hết, cô ta sẽ được tự do.Gonzague bất giác cụp mắt xuống khi nói những lời này.- Ngài đã nói, - Chaverny thì thầm, - cô ta chỉ có một cơ hội. Nếu cô ta nhận lời tôi, cô ta sẽ sống; còn nếu cô ta từ chối, cô ta sẽ được tự do. Tôi không hiểu gì cả.Những người khác im phăng phắc. Dưới những chùm đèn rực rỡ chiếu sáng các bức tranh tươi cười vẽ dưới sàn và trên tường, giữa những vỏ chai rỗng và những bông hoa khô héo, người viết không biết nói thế nào về cái ấn tượng thê lương đang ngự trị.- Các vị, - ông ta lại nói, - tôi tin chắc các vị đã hiểu tôi?Không ai trả lời, ngay cả gã rắn mặt Peyrolles..- Vậy là cần một lời giải thích, - Gonzague mỉm cười nói tiếp. - Cũng sẽ ngắn thôi, vì chúng ta không có thời gian. Sự tồn tại của đứa trẻ này sẽ hủy diệt chúng ta hoàn toàn. Đừng có làm ra vẻ bi quan như thế; chuyện đó có thật. Nếu như ngày mai tôi bị mất quyền thừa kế của Nevers, thì ngày kia chúng ta sẽ phải đánh bài chuồn.- Chúng ta! - Mọi người nhao nhao la ó.- Các vị, - Gonzague nhổm người lên nói tiếp, - tất cả các chư vị, không chừa một ai. Đây không còn là chuyện những lỗi nhỏ vặt vãnh mà các vị đã phạm phải trước kia. Hoàng thân de Gonzague chỉ làm theo thói thường; ông ta có những cuốn sổ như mọi thương gia khác, tất cả các vị đều được ghi trên các cuốn sổ của hoàng thân de Gonzague. Peyrolles biết cách thu xếp những việc như thế một cách tuyệt vời. Sự vỡ nợ của tôi cũng sẽ khiến cho các vị mất trắng.Mọi con mắt hướng về phía Peyrolles khi ấy đang đứng không nhúc nhích.-Ngoài ra, - hoàng thân tiếp tục, - sau những gì đã xảy ra hôm qua... - Không phải dọa đâu! -ông ta cắt ngang, - các vị đã bị ràng buộc chặt, thế đấy, và các vị sẽ đi theo ta trong bước đường gian truân như những người bạn trung thành. Vậy nên cần phải biết các vị có sẵn sàng cho ta thấy dấu hiệu của sự tận tâm không?Vẫn không có ai trả lời. Nụ cười trên miệng Gonzague trở nên chế giễu ra mặt.- Các vị thấy rõ là các vị hiểu tôi, - ông ta nói, - chả nhẽ tôi đã sai khi trông cậy vào trí thông minh của các vị? Thiếu nữ sẽ được tự do.Tôi đã nói và tôi sẽ giữ lời, cô ta được tự do ra khỏi đây, đi tới đâu cô ta cho là tốt, phải, các vị, điều đó khiến các vị ngạc nhiên ư? Tôi vẫn thường nói với các vị, hỡi các bạn của tôi, - ông ta tiếp tục bằng một giọng nhẹ nhàng hơn, - các lề thói hay, các cung cách đẹp, những vần thơ lộng lẫy, mùi nước hoa thanh nhã, tất cả những thứ đó chúng ta có đều từ nước ý mà ra. Các vị vẫn chưa tìm hiểu nước ý cho ra nhẽ... Hãy tìm hiểu nước ý, - hoàng thân nhắc lại, - chỉ ở đấy người ta mới biết sống. Đã trăm năm nay người ta không dùng đến lưỡi dao ngu ngốc nữa.Bạo lực mà làm gì? ở ý, chẳng hạn, nếu các vị muốn rũ khỏi một cô gái cản trở bước đường mình, như trường hợp của chúng ta đây, các vị sẽ tìm một người đàn ông hào hoa thuận lấy cô ta và đưa cô ta tới đâu không biết nữa. Tốt lắm; vẫn là trường hợp của chúng ta. Cô ta chấp nhận, thế là xong. Cô ta không chấp nhận, cô ta có.quyền mà, ở ý cũng vậy mà ở đây cũng thế, khi đó các vị sẽ cúi rạp người sát đất, xin cô ta thứ lỗi cho mình được tự do. Các vị sẽ tiễn cô ta hết sức kính cẩn. Trong lúc đưa tiễn cô ta, hoàn toàn theo phép lịch sự hào hoa, các vị trao cho cô ta một bó...Vừa nói, Gonzague vừa cầm một bó hoa đồng nội trên bàn lên.- Cô ta có từ chối một bó hoa không? - ông ta nói tiếp và vuốt lại các cánh hoa. - Cô ta ra đi, hoàn toàn tự do muốn tới đâu cô ta cho là tốt, đến nhà bố mẹ, tới chỗ bạn gái, về nhà mình, nhưng cũng sẽ được tự do ở lại đó.Ông ta chìa bó hoa ra. Tất cả các thực khách đều rùng mình lùi lại.- Cô ta ở lại đấy? - Chaverny hỏi giữa hai hàm răng siết chặt.- Cô ta ở lại đấy, - Gonzague lạnh lùng nói và nhìn thẳng vào mặt anh chàng.Chaverny đứng dậy:- Những bông hoa này có thuốc độc à? -Chà ng ta hét lên.Gonzague nhìn lướt qua các thực khách vẻ ông chủ.- Đầu cậu ta để đâu mất rồi, - ông ta nói khẽ, - tôi bỏ quá cho cậu ta; nhưng nếu trong các vị có một người...- Cô ta sẽ chấp nhận, - Navailles ấp úng nói lấy được. - Cô ta sẽ chấp nhận lấy Chaverny.Đương nhiên đó là một sự phản kháng rụt rè. Sức mấy. Những kẻ khác thậm chí còn không dám ra mặt đến thế. Mối đe dọa phá sản đã có tác dụng.Gonzague biết rằng giờ đây ông ta có thể cho phép mình làm mọi thứ. Những người này đều là đồng lõa của ông ta. ông ta đã có một vũ khí. Gonzague đặt lại bó hoa về chỗ.- Ngài đã có tin gì mới chưa? - Peyrolles hỏi.- Chưa. Ta chỉ đề ra các biện pháp thôi. Mọi phía xung quanh tòa nhà đều được canh gác.Gauthier cùng với năm người bảo vệ lối vào từ phía con đường. La Baleine và hai người khác phục ngoài cổng vườn. Dưới sảnh thì đã có những người hầu mang vũ khí.- Còn hai gã nọ? - Navailles hỏi.- Cocardasse và Passepoil ấy à? Ta chưa cho chúng một vị trí nào. Chúng sẽ chờ đợi như chúng ta, chúng đứng kia..ạng ta chỉ lối vào hành lang, ở đó người ta đã tắt các đèn chùm sau khi ông ta vào. Kể từ lúc đó cửa vào hành lang được mở toang.- Bọn họ đợi ai và chúng ta đợi ai? - Chav-erny đột ngột hỏi, cặp mắt đang ủ ê bỗng trở nên linh lợi.- Hôm qua, khi ta nhận được bức thư này, cậu không có mặt ở đó sao, cậu em họ? - Gon-zague hỏi.- Không. Ngài đợi ai?- Ai đó sẽ ngồi vào ghế này, - hoàng thân đáp và lấy tay chỉ vào chiếc ghế vẫn để trống từ lúc bắt đầu bữa tiệc.- Con đường, vườn cây, lối vào sảnh, cầu thang, tất cả đều được gác! - Chaverny nói với một cử chỉ khinh bỉ, - tất cả chỉ vì một người thôi sao?- Người này tên là Lagardère, - Gonzague nhấn giọng đáp một cách không cố ý.- Lagardère! - Chaverny lặp lại. - Tôi ghét hắn ta! - Anh ta nói thêm. - Nhưng hắn đã khống chế được tôi ngã ngửa người dưới chân gã, và gã đã rủ lòng thương tôi.Gonzague cúi xuống để nghe anh ta nói rõ hơn, và lại lắc lắc đầu. Rồi ông ta ngồi thẳng lại:- Các vị, - ông ta nói, - các vị có cho rằng những sự đề phòng như thế là đủ không?Mọi người lại uống, hoàng thân đứng lên.- Hãy đưa hắn đến cho tôi! - Chaverny lặp lại. - Một chọi một!- Ngươi đi đâu thế? - Gonzague hỏi Peyrolles khi thấy y đi về phía hành lang.- Đóng cánh cửa này, - y trả lời.- Cứ để mặc cái cửa ấy. Ta đã nói nó được mở toang thì nó sẽ được mở toang. Đó là một dấu hiệu, thưa các vị, - ông ta hướng sang các thực khách mang vũ khí, nói tiếp. - Nếu hai cánh cửa này khép lại, các vị hãy lấy làm mừng. Điều đó có nghĩa là: "Kẻ thù đã thất bại". Nhưng một khi nó còn được mở thì hãy mở to mắt.Peyrolles đứng ở hàng cuối cùng với Oriol, Taranne và các nhà tài chính. Đứng sau Gon-zague là Choisy, Navailles, Nocé, Gironne, tất cả các quý tộc. Chaverny đứng ở phía bên kia bàn ăn và gần cổng nhất. Người nào người nấy đều lăm lăm. Tất cả các ánh mắt đều nhìn dán vào hành lang tối đen..Chắc chắn cảnh chờ đợi bồn chồn và trịnh trọng này cho thấy rất rõ người sắp đến phải như thế nào. Quả lắc phát ra một tiếng động vẫn thường thấy do các bánh xe tạo ra vào thời điểm ngay trước lúc báo giờ.- Các vị đã sẵn sàng rồi chứ? - Gonzague hỏi, mắt dán vào cánh cửa.- Chúng tôi đã sẵn sàng! - Mọi người đồng thanh trả lời.Bọn họ giương mắt, dỏng tai chờ đợi. Trong sự im lặng đó, bên ngoài bỗng có tiếng sắt khua lách cách. Đồng hồ điểm chậm rãi. Đến tiếng thứ tám, tiếng sắt khua bên ngoài chấm dứt. Đến tiếng thứ chín, hai cánh cửa đột ngột mở ra. Một tiếng hô "hu-ra" kéo dài, những mũi kiếm đều chĩa xuống.- Xin chúc mừng Lagardère đã chết! - Gon-zague hét.- Xin chúc mừng Lagardère đã chết! - Các thực khách lặp lại và uống một hơi cạn chén.Duy có Chaverny vẫn ngồi yên và giữ im lặng. Nhưng đột nhiên mọi người thấy Gonzague rùng mình khi đưa cốc lên miệng. ông ta đã không nghĩ tới gã gù. Khi nhìn thấy cái khối người ấy cử động, ông ta ngừng uống và đâm ra cảnh giác. Một tiếng cười khô khốc chói tai cất lên.- Tôi đây! Tôi đây! - Một giọng nói lanh lảnh, - tôi là người của các vị đây!Không phải Lagardère. Gonzague phá lên cười và khẽ nói:- Anh bạn gù của chúng ta.Gã gù kiễng trên đôi chân, nhón lấy một cốc rượu rồi trà trộn vào giữa đám người chạm cốc:- Xin chúc mừng Lagardère! - Gã nói, - kẻ nhát gan đã biết tôi ở đây và sẽ không dám đến đâu!- Xin chúc mừng gã gù! Xin chúc mừng gã gù! - Dàn đồng ca reo hò. - Gã gù muôn năm!- Thưa các vị, - gã nói đơn giản, - một người nào đó không được biết như tôi về lòng dũng cảm của các vị và thấy các vị vui vẻ đến nhường nào hẳn sẽ tưởng là các vị đang lo sợ hết vía.Rồi lại gần Chaverny, tay nâng cốc rượu, gã nói thêm:- Ngài cũng hạ cố chạm cốc với tôi chứ?Chaverny cả cười và chìa cốc của mình ra.- Xin chúc mừng đám cưới của ngài, vị tân lang điển trai! - Gã gù gào lên..Khoảng một chục cái chai rỗng quanh họ làm bằng chứng cho thấy những lượt nâng li táo tợn, hay đúng hơn là những cú nốc cạn ở người này và người kia. Chaverny trông tái nhợt; mắt anh chàng đã vằn máu, lúc này dường như muốn lồi ra khỏi tròng.- Cái gì thế? - Hoàng thân de Gonzague lại gần hỏi.Gonzague nhíu mày và khẽ nói:- Say như chết! Thật quá đáng, chúng ta đang cần đến hắn.- Để cho đám cưới ấy ư, thưa đức ông? - Gã gù hỏi, tay vo vo chiếc khăn đeo ngực theo kiểu cách của một ông lớn, và cúi chào bằng cách dúi mũ xuống dưới nách.- Phải, để cho đám cưới, - Gonzague nói.- Mẹ kiếp! - Jonas sàm sỡ nói, - không người này thì đã có người khác. Như ngài thấy tôi đây, thưa đức ông, tôi sẽ không ngán nếu như được tác thành, và tôi xin đảm đương công việc của ngài.Một tiếng cười lớn đáp lại lời đề nghị bất ngờ này. Gonzague chăm chú nhìn gã gù đang đứng trước mặt mình.- Anh bạn có biết cần phải làm gì để thế chỗ kẻ kia không? - Gonzague thấp giọng hỏi và lấy tay chỉ Chaverny.- Có, - gã gù đáp. - Tại hạ biết cần phải làm gì.- ý hay đấy! - Mọi người đua nhau nói, -chúng ta hãy để gã gù cưới thay cho Chaverny.- Thế lại càng nhộn; gã gù sẽ là một người chồng tuyệt vời!- Và cái mặt của Chaverny, khi anh chàng tỉnh dậy thành một kẻ góa vợ!- Nào! Các vị, - hoàng thân bỗng hét lên và chỉ vào Chaverny đang ngủ, - ai sẽ mang người này đi.Đúng lúc đó, cửa phòng khách mở ra. Gon-zague ra hiệu giữ im lặng. Dona Cruz tiến vào, dìu Aurore bước đi lảo đảo và còn tái hơn cả người chết. Ngài Peyrolles đi theo họ..