ừng đã hết. Ivanôpxki dẫn toàn phân đội tiến ra bãi bồi bằng phẳng ven suối. Các chiến sĩ trượt đi vất vả và khá lâu theo đường thẳng, họ không rẽ theo hướng nào cả. Ở đây không phải lên đồi xuống đốc, đường trượt tuyết bằng bặn, và Ivanôpxki theo đường tuyết dày, luôn luôn cố sức tì mạnh lên gậy trượt. Trong lớp tuyết xốp, cặp ván trượt sục sâu vào tuyết, đi bộ còn nhanh hơn, vì thế chẳng cần trượt ván nữa. Khi mở ra con đường trượt tuyết, Ivanôpxki đã nhận về mình một nhiệm vụ lớn lao nhất trên con đường đó và anh cảm thấy chỉ đến nửa đêm thôi anh sẽ kiệt sức. Toàn thân anh ướt đẫm, chiếc áo lót không lúc nào ráo mồ hôi, hơi thở nóng hổi làm ngực như giãn ra, cơn khát bắt đầu dầy vò. Anh không muốn vốc tuyết ăn, anh biết rõ nước vào chỉ làm mồ hôi tăng thêm, làm giảm đi sức chịu đựng dẻo dai, và không tăng thêm sức lực, cái sức lực anh còn phải cần đến rất nhiều.Thời gian qua nhanh, riêng Điubin vẫn chưa đuổi kịp phân đội, Ivanôpxki đoán mãi không ra: điều gì đã xẩy đến với Điubin? Rõ ràng cần phải thôi nghĩ về chuẩn uý. Nếu trước đó Điubin đã không đuổi kịp đồng đội thì bây giờ càng không thể theo kịp, toàn phân đội đã vượt qua một nửa đoạn đường, nếu không nói là nhiều hơn thế nữa. Mỗi lần nghĩ về phân đội, về đồng đội cứ ít dần đi, trái tim Ivanôpxki như thắt lại. Chưa tới địa điểm mà đã mất đi một phần tư quân số. Nhưng anh không thể, đúng hơn là không có quyền để mất thời giờ vào việc tìm kiếm và chờ đợi...Ivanôpxki hãn hữu lắm mới liếc nhìn đồng hồ, anh bắt đầu sợ sự chuyển vận tất yếu của thời gian, và anh dành toàn bộ sức lực cho cuộc hành quân này, cố gắng quên đi những điều khác. Có lẽ vì thế anh không nhận thấy gió đã bắt đầu thổi mạnh lên, đất dưới chân níu chặt lấy đôi chân dường như tuyết bắt đầu rơi. Một vài đợt gió mạnh quất những hạt tuyết lên mặt khiến Ivanôpxki thấy nghẹt thở. Xung quanh trở nên tối sầm và trở nên vắng lặng hơn. Cái khoảng không gian tối đen chật chội dường như đang co lại, tan biến vào buổi hoàng hôn xám xịt và u ám. Những vết đen của đêm đang lan ra mọi phía. Gió ném tuyết vào mặt, tựa như có một trận bão tuyết đang bắt đầu.“Chẳng đúng lúc rồi”- Ivanôpxki suy nghĩ và lo lắng, anh ấn mạnh đầu gậy hơn và trượt đi. Đôi ván trượt của anh ngập hoàn toàn trong tuyết, chỉ có đầu nhọn của mũi ván uốn cong là nhô trên mặt tuyết. Cố giữ đúng hướng Ivanôpxki hầu như không nhìn xuống tuyết, anh cố căng mắt nhìn thật xa trong đêm, coi đó là trách nhiệm chính của người dẫn đường. Mọi người quan sát chung quanh. Lucasôp, người đi cuối cùng có nhiệm vụ giữ an toàn phía sau phân đội. Tất nhiên, trong đêm tối rất có thể chạm trán với bọn Đức. Nhưng với Ivanôpxki chậm trễ sẽ còn tai hại hơn nhiều nếu phải đụng độ bất ngờ với chúng. Dù bão tuyết đang mưa tầm tã, bằng mọi giá họ phải tới được địa điểm đã định trước khi trời sáng. Đối với các chiến sĩ, ở đây, ban ngày không thể làm gì được.Nhưng con suối lại chảy sang hướng khác, phía trước bỗng lù lù hiện ra một quả đồi phủ mờ sương trắng. Bão tuyết vẫn lồng lộn trên cánh đồng. Muốn vượt qua nhất định phải xác định được hướng suối. Dẫu sao cơn bão cũng đang ập đến giữa đường rút của phân đội. Ngay lập tức, Ivanôpxki hiểu cần phải làm gì. Từ đây, Ivanôpxki liên tục ghé sát vào chiếc địa bàn để điều chỉnh hướng đi; Xutnhich không hề chậm sau anh một bước. Những chiến sĩ khác vẫn giữ nguyên giãn cách theo đội hình hành tiến.Vật lôi cuốn sự chú ý của các chiến sĩ từ xa, đến gần té ra chỉ là một công trình xây dựng - một điền trang rìa làng hay là một cái ấp trại gì đó. Giá mà cứ rẽ vào đấy, dù chỉ là để uống cho đỡ khát nhưng Ivanôpxki hiểu không thể làm như thế được, anh lập tức rẽ sang hướng khác. Anh sợ tất cả những gì quyến rũ các chiến sĩ rời bỏ nhiệm vụ chính lúc này và mất đi thời gian cần thiết.Dưới bầu trời u ám, thật khó xác định được khoảng cách từ chỗ họ tới chỗ ấp trại. Thoáng qua chừng một phút, cái ấp trại đó đã tối sẫm lại như sắp biến mất. Từ đâu đó trong bão tuyết bỗng vọng lại một tiếng kêu. Ivanôpxki chưa kịp hiểu đó là tiếng ai kêu thì ngay sau đó từ phía ấp trại vang lên tiếng chó sủa. Không chờ điều chẳng lành có thể xảy ra, anh nhún mạnh đôi gậy trượt tuyết lao nhanh về phía khác. Ngay lập tức một tràng súng máy nổ phá tan cái im ắng giả tạo của đêm tối, át đi tiếng bão tuyết. Những vạch sáng của đạn lửa đan lỗ chỗ trong bóng tối nhá nhem ngay trên đầu họ, quét sáng mặt tuyết, rồi đan xả về hướng khác. Giật mình vì cú bất ngờ, Ivanôpxki cúi rạp người xuống và dùng hết sức vọt lên, lao tới phía trước. Từ phía bên đèn bỗng sáng rực qua làn tuyết rơi những bông tuyết sáng trắng trong ánh đèn, nhưng đấy không phải là pháo sáng, những chùm đèn pha mau chóng bật lên đây đó. Và rồi đạn lại bắn vào không trung thành những đường dây lửa bện xoắn xít - những loạt đạn dài dày đặc, quét rộng trên khắp cánh đồng. Ivanôpxki ngoái nhìn lại các chiến sĩ trượt tuyết, Xutnhich như thường lệ vẫn bám sát bên anh; phía sau anh những chiến sĩ còn lại đang cúi rạp mình lướt tới. Ánh sáng của ngọn đèn pha đã mờ dần phía xa nhưng cũng đủ soi thấy cánh đồng, nhận ra được dáng hình trắng toát của các chiến sĩ trong bóng đêm xám xịt. Từ cái ấp trại ấy, có lẽ bọn Đức đã nhận ra họ. Những luồng đạn lại loé lên khi họ lại gần, Ivanôpxki hô không to lắm: “Nằm xuống”. Không hiểu sao anh sợ cho cái bao đồ của Xutnhich hơn cả, và chính anh cũng ngả người xuống, nhẹ nhàng ngay bên cạnh. Nhưng đã muộn. Khi nằm trên tuyết, anh cảm thấy mình đã bị thương, phía trên đầu gối của anh thoáng bỏng rát, một dòng máu nóng hổi bắt đầu thấm loang ra quần dài. Chưa cảm thấy bị đau dữ dội, anh nghiến chặt răng thử cử động chân, hình như vẫn có thể chịu được. Bên cạnh anh là Xutnhich đang thở một cách khó khăn, cố trườn trên mặt tuyết.- Những cái chai! Hãy giữ những cái chai! - Anh thì thào giọng cao dần với người chiến sĩ, anh hiểu rất rõ ràng, nếu chúng bắn trúng vào những cái chai cháy thì ngay lập tức tất cả sẽ bị hy sinh. Khi nằm, Xutnhich đã tháo bao đồ ra khỏi lưng, ấn vào tuyết, lấy mình che kín toàn bộ cái bao đồ nguy hiểm.Mười lăm phút qua đi, họ nằm lặng trong tuyết.Khi những luồng đạn đã tắt, không còn pháo sáng nữa, Ivanôpxki thử đứng lên và anh sung sướng vì thấy đôi chân vẫn tuân theo ý muốn. Khom mình trên đôi ván trượt, anh lại tiếp tục lao đi bằng tất cả sức lực, tránh những luồng đạn và ánh sáng chói loè của đèn pha. Cũng may, những trận gió tuyết đã che cho họ, bất kể khoảng không gian hắt sáng phía xa, và Ivanôpxki đã vượt qua được chừng một trăm mét. Cái ấp trại đã hoàn toàn không thấy nữa, những ánh đèn pha nhấp nháy ở mãi xa, chẳng rõ vì sao đã mờ đi, lúc này lại rọi sáng tới đây. Một tràng đạn mới xả vào đêm tối phía sau lưng, nhưng những luồng lửa của nó đã chuyển qua phía khác.Dường như họ đã thoát ra khỏi khu vực nguy hiểm nhất. Ivanôpxki bỗng sực nhớ ra rằng, anh đã tách khỏi các chiến sĩ của mình. Phía sau, trong bóng tối nhá nhem, một người nào đấy đang loay hoay vẻ ngập ngừng, nhưng rõ ràng anh ta đã không theo kịp, các chiến sĩ đã đi trệch khỏi đường trượt của anh. Ivanôpxki kìm bàn trượt lại, ngồi xuống, anh sẽ gọi người chiến sĩ lại rồi cả hai cùng thong thả lướt nhẹ vào trong bóng tối, tránh xa khỏi cái ấp trại.Lúc sau, anh đụng phải bìa rừng hoặc một bụi cây, anh dừng lại: cần phải tập hợp các chiến sĩ. Anh thấy chân đau hơn trước nhiều, nhưng vẫn có thể cố gượng được, chắc viên đạn mới phá phần mềm. Cái ấp trại vẫn im lìm. Phía bên cạnh, bụi cây trần trụi phủ tuyết thẫm lại, những cây thông non trong bụi trông đen sẫm, chỗ này có thể ẩn được trong trường hợp bất trắc. Ivanôpxki luôn bị kinh ngạc trước sự cảnh giác của bọn Đức. Dường như lũ chó Đức đã phát hiện ra anh, có lẽ chúng đánh hơi thấy và sủa ông ổng. Song có thể sẽ tệ hại hơn nếu anh không kịp thời thoát nhanh khỏi đây. Tuy thế lũ chó đã không bao vây anh mặc dù chúng không ở xa chỗ anh lắm. Phải làm gì lúc này? Anh cảm thấy vết thương ở chân mỗi lúc thêm nhức nhối, chiếc quần dài và miếng vải lót chân trong ủng sũng máu. Phải băng thôi, những anh vẫn lặng yên và dừng lại chờ các chiến sĩ của mình.Từ trong bóng đêm, Xutnhich hiện ra bất ngờ, sau đó là thân hình mảnh khảnh của Pivôvarốp. Các chiến sĩ khác đến chậm hơn, họ gập người lại trên đôi gậy trượt, phóng lướt xuyên qua bão tuyết. Tất cả dừng lại quanh người chỉ huy và ngoái nhìn lại phía sau đầy lo ngại. Gió giật từng hồi xoáy tròn trên không làm bay tung những hạt tuyết lưa thưa, rắc đầy lên cổ, lên mặt, lên áo ngụy trang và đôi ván trượt của họ.- Còn ai chưa có mặt không? - Trung úy hỏi khẽ.- Không thấy Khakimôp. - Không ngoảnh lại, Lucasôp đáp.Các chiến sĩ nhìn chằm chằm về phía cái ấp độc ác.- Đồ chó đẻ! Như vậy là chúng đã đánh hơi thấy chúng ta rồi phải không? Chính vì thế mà chúng mới im hơi lặng tiếng. - Craxnacutxki rủa.- Còn là tai họa với lũ chó săn này. Giá là lũ chó Đức thì đã đi một nhẽ, đằng này lại là lũ chó Nga của chúng ta.- Dưới sự nuôi dạy của bọn Đức, chúng đã thành lũ chó săn Đức cả. Ở chỗ này, chúng là kẻ thù đối với chúng ta.Thử duỗi bên chân bị thương, Ivanôpxki gượng đứng lên, anh im lặng, nín thinh, thấy trời đất như tối sầm lại. Anh hiểu rõ trạng huống nguy khốn của mình và thêm nỗi lo vì thiếu Khakimôp. Sự chậm trễ này rõ ràng anh đã phải trả bằng một giá quá đắt, nhưng anh cũng không thể bỏ rơi một chiến sĩ. Chờ đợi đã khá lâu, trung úy hỏi Lucasôp:- Khakimôp mất hút ở đâu? Khi các đồng chí nằm xuống thì anh ta ngã à?- Khakimôp cũng nằm xuống như chúng tôi. Rồi sau đó tôi không trông nom được cậu ta nữa.- Hãy quay lại tìm đồng chí ấy. Chúng tôi chờ ở đây.Lucasôp lặng lẽ lướt trên đôi ván trượt lao vào bão tuyết, Ivanôpxki đứng im một lát rồi anh quay lại bìa rừng, luồn dưới những cây thông non tuyết phủ. Gió quay cuồng như từ trong một ống khi động xoáy lên, những đám bụi tuyết bay vun vút vào bóng đêm, và gió lại lồng lên từ mọi phía. Tháo nhanh nút buộc nguỵ trang, trung úy cởi cúc quần, bàn tay lạnh cóng sờ ngay thấy lớp máu đặc dính. Anh xé gói bông băng và buộc chặt phần đùi. Một cảm giác nhói buốt, anh nén chịu, nín thở và mặc nhanh quần áo, chùi tay vào tuyết cẩn thận để không một ai nhận ra anh bị thương. Nói chung vết thương không nặng, và không ảnh hưởng nhiều. Cần nhất là phải im lặng chịu đựng.Có trời mà biết được điều phi lý tồi tệ này đã xảy ra như thế nào. Điều mê tín của các cụ ngày xưa chợt nhen lên trong đầu: sự việc nào bắt đầu bằng điều bất lợi sẽ khó tránh khỏi một sự kết thúc còn xấu hơn nhiều. Anh đã bắt đầu một điều không may mắn, và rồi kết thúc sẽ là cái gì?Các chiến sĩ ngồi phệt xuống đất, tay nắm chặt nòng súng cuốn băng, kiên nhẫn đợi chờ. Ivanôpxki cũng như họ, lát sau anh rút đồng hồ xem giờ. Đồng hồ chạy tốt như chẳng có sự cố nào xảy ra với nó: hai giờ ba mươi phút. Một phần dài đêm đã trôi qua. Họ cũng đã đi không ít đường đất, nhưng trước mặt vẫn còn khoảng hai mươi kilômét. Miễn là đừng mất phương hướng. Chạy tới chạy lui trước cuộc truy kích, anh không nghĩ tới một hướng nào, nhưng lúc này cần phải uốn nắn lại tình thế.Ivanôpxki định hướng địa bàn. Hướng đã quy định trước là 210⁰, chiếu thẳng vào một bụi cây. Trong đêm bão tuyết không thấy rõ một cái gì cả,hoác ngụy trang, dứt mũ trùm ra khỏi đầu. Mười lăm phút đã trôi qua, trung úy luồn lách qua các bụi cây song vẫn chưa thoát ra được để vào cánh đồng. Đến chỗ này từng trận gió ào tói và trung úy bắt đầu thấy thoáng đãng, anh dùng thanh trượt dò được một bãi phủ tuyết cứng hơn và anh thúc gậy đẩy đi. mải quan sát phía trước, không nhìn xung quanh, nhưng anh vẫn nghe rõ tiếng thanh trượt lạo xạo phía sau và hơi thở đều đều quen thuộc của các chiên sĩ. Nỗi bực bội về Xutnhich đã bớt, tai hoạ lớn nhất đã qua đi và Ivanôpxki bắt đầu quen dần với cái mất mát là giờ đây cả phân đội chỉ còn lại có tám người. Đúng là không thể hoàn toàn cho qua sự việc đã xảy ra, ngày mai đối với anh mọi người sẽ còn rất cần thiết, còn Xutnhich đáng phải trừng phạt một cách nghiêm khắc. Nhưng sẽ thi hành kỷ luật anh ta thế nào?... Ở đây không thể bắt vào nhà giam, tốt hơn là hoãn lại đến lúc trở về. Về việc này, nói chung họ đã gặp may. Cứ cho là sự việc chưa xảy ra như vậy đi, và nếu cứ giả sử là Xutnhich đã không bắn, giả sử bọn Đức cũng không bắn bị thương Cudravet và cũng giả sử là trung úy không phái Seluđiac - Seluđiac, người đã đánh lạc hưóng bọn Đức, thu hút hỏa lực địch về phía mình, thì hoàn toàn có khả năng là đến sáng họ vẫn chưa vượt nổi khoảng cách giáp ranh. Và khi trời đã sáng rõ, pháo cối của bọn Đức sẽ dễ dàng đập nát đội hình của họ. Liệu mười người có quá nhiều hay không? Dù vậy, họ đã lọt được vào bên trong và lúc này chỉ mong sao không chạm trán với những đội tuần tiễu ban đêm của bọn Đức.Lát sau họ gặp một triền dốc không rộng lắm nổi rõ trên tuyết, thanh trượt lướt dễ dàng về phía trước, cánh tay cử động đã thấy thoải mái hơn. Ivanôpxki nhìn lại, Xutnhich vẫn cố gắng đi theo vết trượt tuyết ngay sau anh, Lucasôp bứt lên nhẹ nhàng và lướt êm trong bóng đêm. Những chiến sĩ khác cũng trượt đi khá đều, trong gió đêm hư ảo nghe rõ tiếng kêu lạo xạo không ngừng của lớp tuyết dưới các thanh trượt. Ivanôpxki tăng thêm tốc độ. Đường còn dài, còn rất xa đối với một đêm đi, và đòi hỏi cần phải đến kịp. Anh vẫn nhớ trên lộ trình đã nghiên cứu hôm trước trên bản đồ, đi không bao lâu nữa sẽ lại gặp một bãi bồi cũng của con suối này. Sau đó cần trụ lại ở bãi bồi một thời gian.Ra khỏi lùm bụi, các chiến sĩ giữ vững cự ly và phân đội tiếp tục vận động trong đêm mờ xám. Trời vắng sao, không gian bao la của mùa đông chỉ còn là một màu đen bịt bùng, những vết nham nhở của các lùm bụi và hàng cây thẫm lại. Đám cỏ dại và những vật lờ mờ đều mang đầy vẻ bí ẩn. Pháo sáng tiền duyên soi rọi mãi ở phía sau, chỉ nhìn rõ ánh phản chiếu rất nhanh của chúng sau ngọn đồi thoai thoải.Dần dà, Ivanốpxki thấy yên tâm, mặc dù mọi việc không phải đã hoàn toàn trôi chảy, song bước đầu dường như đã có chiều suôn sẻ: họ đã chọc thủng được tiền duyên địch. Về Seluđiac, suốt thời gian đó Ivanôpxki suy nghĩ mãi điều phi lý đã xảy ra với người chiến sĩ này, và anh thấy ân hận. Dẫu người chiến sĩ công binh đứng tuổi này không có gì tỏ ra sáng ý như anh chàng Xutnhich, nhưng có thể ngày mai anh ta sẽ rất hữu ích. Đúng, so với những chiến sĩ công binh khác, Seluđiac đã rủi ro, mặc dù lý ra những chiến sĩ công binh cần thiết hơn nhiều người khác. Nhưng ở đây đành chịu. Trong lúc toàn phân đội nằm phơi mình dưới ánh pháo sáng, có lẽ Seluđiac đã xoay nửa người lại sau và nửa người đó đã bị đạn xuyên.Còn bây giờ là sự bực mình và nuối tiếc.Ivanôpxki hiểu rất rõ rằng, trong cuộc sống không phải mọi điều đều có thể thực hiện được, nhất là trong chiến tranh. Để khỏi rơi vào tình thế hiểm nghèo, có lúc đành phải dốc lực lượng cuối cùng giành cho kỳ được mục tiêu đã định, chiến đấu với khả năng cuối cùng chống trả mọi sức mạnh tàn bạo của tình thế, nếu không thì anh sẽ làm hỏng việc và có thể bị lộ, bản thân anh sẽ bị hy sinh. Nói chung, chiến tranh là tàn bạo với bất kỳ ai, nhưng trước hết đối với kẻ hèn nhát ngoài chiến trường, kẻ quý trọng cuộc sống của mình hơn tất cả mọi người khác. Tuy nhiên, cũng không ít những người dũng cảm đã hy sinh. Không như trong cuộc sống hòa bình, tại đây, trên chiến trường, số mệnh con người được quyết định và thay đổi trong khoảnh khắc, và để sống được thì con người đó không được một phút nào buông rời khả năng tự vệ. Trong bất kỳ điều kiện khó khăn không tưởng tượng nổi nào cũng phải vươn lên điều khiển lấy cái số mệnh đó.Nỗi đau đớn bởi sự mất mát đầu tiên hoàn toàn vô nghĩa vẫn bám riết lấy Ivanôpxki, có một lúc nào đó, trung úy tự quên đi khi bị cuốn hút vào những công việc sự vụ thường ngày, nhưng rồi nỗi cay đắng ấy lại trở lại với anh như một vết thương nhói buốt rất quen thuộc trong chiến tranh. Nỗi cay đắng đó vẫn cứ giày vò trái tim anh trong suốt năm tháng trời, và tuy đã có chịu đựng nhưng anh vẫn đau đớn cảm thấy không thể nào quen được với nó. Trong thời gian chiến đấu vừa qua, anh đã vĩnh viễn mất đi bao nhiêu đồng đội thân yêu. Anh nghĩ rằng rồi sẽ quen đi với những mất mát này và có thể sẵn sàng đón nhận những điều không tránh khỏi đó. Nhưng dầu có cố quen dần, đôi lúc anh vẫn cảm thấy trong anh một nỗi thất vọng rằng, có lẽ tốt hơn, hãy giơ đầu mình ra hứng lấy một viên đạn bất hạnh - một cái đầu chẳng đáng giá nào sẽ được vĩnh viễn vùi sâu trong nấm mồ như một người thân thiết của anh.Thậm chí với người bạn tốt nhất của anh là đại úy trinh sát Vôlôc, anh đã không thể chôn kịp. Giản đơn thôi, bởi lẽ họ không tìm đâu ra xẻng cuốc và không có ngay cả mười lăm phút vì từ phía đường nhựa bọn Đức phóng mô tô tới. Vừa bắn trả, họ vừa cùng với Pôgrêpnhiac liệm thi hài đại úy vào tấm vải bạt lều và vội vã liệng cả cuộn vải bạt xuống lấp, cùng với tuyết và lá cây. Người chỉ huy của họ vĩnh viễn nằm lại bên bìa rừng Xmôlenxcơ xa xôi. Sau đại úy là trung sĩ Rucavixun, anh bị trúng đạn ngay trên ngọn gò, đơn vị không thể mang anh đi được, chừng mười phút sau bọn Đức lôi thi thể anh đi.Nói chung, trong chiến tranh Ivanôpxki may mắn đều gặp được những người tốt, tất nhiên đối với anh, được chiến đấu bên đại úy Vôlôc vẫn là điều may mắn nhất. Bằng sự nhạy bén không thể cắt nghĩa nổi, trung úy nhận ra ngay điều này khi anh trông thấy đại úy trên con đường buổi sớm đầy sương mù trong khu rừng Bôrôp. Quỳ đầu gối, đại úy đang giũ giũ từ trong túi ra vật gì đó đổ vào chiếc mũ lưỡi trai, tấm bản đồ nát đặt ngay bên cạnh, xung quanh đại úy là những chiến sĩ trinh sát kẻ nằm người ngồi. Tất cả đều khoác áo ngụy trang màu lá cây, mũ trùm đầu bỏ ra để lộ mũ ca lô, chỉ có mình đại úy đội mũ lưỡi trai, chính nhờ chiếc mũ này trung úy đã nhận ra ngay người chỉ huy, anh tiến lại và giơ tay chào:- Đồng chí chỉ huy, cho phép tôi được hỏi.- Vâng, xin mời cứ hỏi tự nhiên - đại úy mỉm cười bớt yẻ nghiêm nghị của người chỉ huy - Đồng chí hỏi đi, nếu muốn một chút gì. Thật ra chúng tôi còn đủ bằng một hạt bụi đấy.Rõ ràng đại úy là người chịu đùa và có thể sẵn sàng khoản đãi ngay cả món thuốc lá núi khá nặng, nhưng tất cả thuốc lá của đại úy cũng chẳng hơn gì thuốc lá của trung úy. Lúc này trung úy không muốn hút, anh thích bánh bít cốt hoặc một mẩu bánh mì lớn, đã hai ngày qua anh chưa có gì vào bụng. Sau trận chiến đấu ban đêm gần Crupet bị thất bại, trung úy lạc trung đoàn rồi bị rơi vào vòng vây. Cùng với mười hai chiến sĩ vượt vòng vây, anh bị lạc loanh quanh trong rừng, vừa đi vừa dò tìm đơn vị. Nhưng anh không thấy ở đâu chút dấu tích của trung đoàn, thậm chí dấu tích của sư đoàn. Thỉnh thoảng anh bắt gặp những chiến sĩ của các đơn vị không quen biết, nhưng không ai biết rõ ràng điều gì cả. Trong khu vực tiền duyên tất cả đã bị đảo lộn, bọn Đức vẫn ra sức lùng sục họ. Một ngày nữa trôi qua, chung quanh chỉ toàn là bọn Đức, khắp mọi nơi anh đều đụng phải bọn chúng hoặc thấy những dấu vết bọn chúng vừa đi qua, và suốt cả một tuần anh vẫn luẩn quẩn trong những khu rừng nhỏ, cố tìm ra lối thoát. Tình thế hoàn toàn mờ mịt, bản đồ vùng này không có, những chiến sĩ Hồng quân gặp trên đường đã cung cấp cho anh tin tức trái ngược hẳn nhau. Chỉ có một điều rõ ràng: khi nào bọn Đức tiến về Matxcova, chúng sẽ bỏ lùng sục. Một vài cuộc đụng độ bất ngờ đã cướp đi mất của anh ba chiến sĩ rồi thêm hai người nữa mất tích trong đêm tối, có thể họ bị lạc và giạt vào những đơn vị khác ở đâu đó, và cũng có thể gặp trường hợp xấu hơn. Cuối cùng chỉ còn lại bốn chiến sĩ với anh, họ lạc vào một khoảng rừng hẻo lánh, nơi tưởng như không có một tên Đức, không thể gặp một chiến sĩ Hồng quân nào, song thật bất ngờ, họ bỗng nhiễn chạm trán với nhóm trinh sát này trên đường qua rừng.Giờ đây, trong lúc trả lời Ivanôpxki, đại úy cố giũ kỳ hết vật gì từ túi ra và quấn thành hình một điếu xì gà mỏng teo, ngắn cũn. Những chiến sĩ khác trong khi lặng yên xem sự có mặt của trung uý diễn biến ra sao, họ âm thầm quan sát người chỉ huy của mình.- Cái bật lửa ra sao rồi, có còn không? - Đại úy hỏi trung úy, tay anh nắn nắn chiếc quần xanh và lộn trái túi ra.- Bật lửa nào nhỉ? - Ivanôpxki sửng sốt.Nhưng chợt anh nhớ ra tất cả.Vào dịp tháng trước, khi ở gần Caratrốp họ đã ở cùng một tuyến phòng ngự với nhau. Chẳng rõ vào hồi nào trước lúc rạng sáng đồng chí trưởng ban trinh sát trung đoàn dẫn tới đài quan sát tiểu đoàn một cán bộ chỉ huy chưa quen biết đội mũ lưỡi trai, tấm huân chương Cờ Đỏ đính trên áo va rơi gabacdin. Vừa mờ sáng, đại úy - người chỉ huy chưa quen biết đó - cùng Ivanôpxki bắt đầu xem xét trận địa phía quân Đức qua ống ngắm pháo binh, rồi đánh dấu vào bản đồ. Sau đó họ cùng đi ăn sáng. Đại úy còn mời Ivanôpxki một điếu “cadơbêch” và vừa hút đại úy vừa chăm chú xem chiếc bật lửa chiến lợi phẩm có hình ông sư của Ivanôpxki. Chiếc bật lửa đỏ quả là đặc biệt: ấn nhẹ lên lò xo trên người ông sư, một phần đỉnh sọ ông sư toé lửa và xuất hiện ngọn lửa nhỏ.Cái bật lửa có lẽ vẫn dùng được. Ivanôpxki lúc này nhớ ra, anh móc chiếc bật lửa có hình ông sư nhỏ bé và đen thẫm, ấn ngón tay cái lên lò xo, song lửa không lên, có lẽ hết xăng.- Hay thật, thú vị thật đấy! - Đại úy nói - Tiếc là không có gì hút.- Chúng tôi cũng chẳng còn tí thuốc nào, - Ivanôpxki nói.Nét mặt họ nghiêm trang, đại úy khoác chiếc áo bludông đã rách lên vai. Thực tế chiến trường chẳng vui vẻ gì gây ra một cảm giác không ổn định.- Các đồng chí thiếu thốn lâu rồi nhỉ? - Đại úy hỏi- Vâng, từ ngày mười bảy. Khi đó chúng đã dập cho chúng tôi một trận ở gần Caratrôp.- Rõ cả, nào ta cùng đi. Trên bản đồ của tôi đã đánh dấu đường giáp ranh chỗ này. Thử cùng chúi mũi vào đây xem sao.Họ lọt qua tiền duyên quân Đức đã bốn ngày đêm, song vẫn chưa phát hiện ra một tuyến giáp ranh nào, hơn nữa, cả tiền duyên chính của bọn Đức họ cũng chưa lần ra. Cuối thu, những chiếc lá vàng rời cành bay lả tả, băng giá ẩm ướt tới sớm sau những trận mưa dai dẳng và buốt lạnh. Những con đường bị tắc nghẽn bởi những đoàn xe ngựa, xe tải, xe kéo của các đơn vị quân Đức ở hậu phương, cả của các đơn vị tiến công. Các chiến sĩ đã thấm mệt vì cuộc hành quân bộ dài ngày theo những con đường lầy lội và còn vì đói và rét nữa. Cảm lạnh và bệnh ho khan bắt đầu tiến công một vài chiến sĩ. Lở loét khắp người làm trung úy bứt rứt. Tiếp theo một chiến sĩ trinh sát nữa bị thương vào chân không đi nổi, mọi người phải lần lượt thay nhau khiêng anh trên một chiếc cáng tự tạo bằng cành cây và áo mưa, vải lều. Vì vậy họ không thể đi nhanh, nhưng đồng chí chỉ huy hoàn toàn không muốn để người chiến sĩ trinh sát lại. Đó là một chiến sĩ trinh sát tài năng, anh ta nói tiếng Đức rất thạo, vốn là một vận động viên thể thao. Anh có cặp mắt xanh và bộ tóc sáng, mang tên họ là Phích. Phích bị thương thật ngẫu nhiên lúc giữa trưa, cả phân đội rẽ vào làng để hỏi dò đường đi và tìm cái gì đó cho bữa ăn, chính ở ngay đầu đường vào làng họ đã đụng phải bọn Đức. Đại úy Vôlốc liền đâm một nhát dao chí mạng vào cổ một tên Đức đầu tiên vừa bước ra khỏi sân. Có lẽ hắn là một tên sĩ quan và theo thói quen của người trinh sát, động tác đầu tiên của Vôlốc l song anh quyết định đành phải lách qua các bụi cây rậm rạp để theo đúng hướng. Nói một cách khác, có bị lạc chắc cũng không lâu, nếu không sẽ dễ rơi vào tay bọn Đức.- Xì!...Trong bóng tối bỗng vọt đến một tiếng người yếu ớt không rõ rệt. Craxnacutxki đứng trên đôi thanh trượt, rồi anh lại cúi thấp xuống, bước về phía tiếng động vừa phát ra. Hơn năm phút qua đi vẫn không thấy động tĩnh gì, sau đấy có một cái gì đó thoáng vụt qua và một bông trắng kềnh càng chuyển dịch lại. Có tới hai người đang đi tới, họ cúi gò người kéo theo Khakimôp.Cùng một lúc các chiến sĩ nhỏm phắt dậy chộp lấy gậy trượt tuyết. Song chẳng cần điều đó, Lucasôp và Craxnacutxki đang kéo Khakimôp lại gần và vừa kịp tới nơi họ ngã giúi, đầu gối sục vào tuyết. Lucasôp vừa thở mệt nhọc vừa nói:- Đấy. Tôi vừa tìm thấy. Một chiếc gậy trượt thọc vào tuyết. Gậy của cậu ấy. Tôi trông thấy cậu ấy đứng sừng sững như trời trồng. Chỉ có khoảng mười bước. Tuyết đã bắt đầu phủ lên người.- Sao, sống chứ? - Trung úy Ivanôpxki hỏi.- Sống, nhưng bi đát lắm. Lưng bị đâm, chắc bụng cũng vậy.Mỗi lúc một khó khăn hơn. Vậy là lại thêm một người nữa! Khakimôp thật rủi ro. Anh vốn là một chàng trai chăm chỉ, chu đáo và năng động là thế. Một con người sáng ý và ít nói, chỉ ngay lần gặp đầu tiên người chỉ huy của anh đã thấy mến. Nhưng biết phải làm sao với anh ta lúc này?- Thế. Băng bó nhanh lên!- Ở đấy tôi mới chỉ quấn tạm vậy thôi. Rõ khổ. Cậu ấy ngất rồi...Trong lúc cả hai người đang loay hoay trên tuyết băng bó cho người bị thương, Ivanôpxki duỗi cái chân đau, anh ngỡ ngàng nhìn vào bóng tối. Đương nhiên cần phải mang theo cả Khakimôp. Nhưng bằng cách nào và đến bao giờ? Ngày mai phải giải quyết cậu ấy ra sao? Tất cả đều khó khăn, đều không rõ ràng và quá sức tồi tệ. Nhưng trung úy cố không để lộ ra những lo lắng, băn khoăn của mình. Tất cả những gì mà họ đã gặp phải anh cần phải hiểu, phải biết cách giải quyết, và trước hết chính anh phải gieo vào lòng mọi người một niềm tin tuyệt đối.- Thê nào, các đồng chí đã băng bó cho Khakimôp xong chưa? Cởi ván trượt ra đi! Sao, không hiểu hả? Pivôvarốp, đưa lều bạt lại đây. - Ivanôpxki ra lệnh, cố làm ra vẻ tươi tỉnh.- Chả có lẽ lại kéo đi như vậy? - Craxnacutxki tỏ vẻ nghi ngại.- Đồng chí sẽ kéo. Tháo dây da khẩu súng trường ra. Nào, ai đưa quần dài của mình ra đây. Cứ tháo tất cả dây da của Khakimôp. Các đồng chí hãy cầm lấy đạn. Rồi, xong rồi, cả lựu đạn dây nữa, cầm lấy. Xutnhich, đồng chí hãy cầm lấy lựu đạn. Bây giờ cả hai hãy nắm lấy. Một người giũ dây da, thế. Pivôvarốp đồng chí hãy giữ phía sau. Nào dũng cảm lên, can đảm lên, đừng sợ.Đặt Khakimôp khá khó khăn lên trên những dây chằng ván trượt và dây da, họ kéo lê người chiến sĩ bị thương tới mép rừng. Kết quả không tốt lắm, kềnh càng và bập bênh, đôi ván trượt cứ oãi ra trên tuyết, đã thế còn phải luôn luôn cố giữ người Khakimôp khỏi bị lật nghiêng sang một bên. Không biết liệu rồi sẽ kéo như thế này đi xa ra sao nữa.Nhưng không có cách nào khác. Từ đây đến chỗ trú quân không thể dừng lại ở nơi nào được. Lúc này đây họ còn phải loay hoay mất nhiều thời gian, chưa chắc đã đến kịp trước khi trời sáng...Do dự đôi chút, họ bò luồn vào một bụi cây. Chốc chốc họ lại dừng để sửa lại thanh trượt tuyết và vất vả giữ Khakimôp khỏi lắc lư. Craxnacutxki kéo, Pivôvarốp gập người lại đẩy, anh vừa giữ cho cân bằng vừa luôn mồm giục giã. Lucasôp đi sau, chốc chốc lại mó tay vào đẩy, anh khẽ thúc giục cả hai. Ivanôpxki vẫn đi phía trước, anh thường xuyên quan sát xung quanh.Cũng may, lùm cây không dẫn họ vào rừng như điều đã làm Ivanôpxki lo lắng. Nửa giờ sau, họ đã lọt vào một cánh đồng. Gió thoáng mạnh hẳn lên, cơn bão tuyết vẫn đang đùa giỡn. Băng qua mặt bằng tuyết phủ kín, họ chọn chỗ đất sạch và dừng lại nghỉ lấy sức.- Làm như vậy để làm gì, đồng chí trung úy? - Ở phía sau, Lucasôp lộ vẻ băn khoăn, anh đứng thẳng người lên. - Chả nhẽ chúng ta cứ kéo lê Khakimôp mãi như thế sao?- Còn làm thế nào nữa? Đồng chí định để xuất điều gì vậy? - Không che giấu nỗi bực tức, Ivanôpxki hỏi lại.- Có thể chúng ta sẽ để cậu ấy lại ở một nơi nào đó? Chẳng hạn, ở một làng, nào đấy, hoặc chúng ta gửi lại ở một kho chứa củi?- Không, dứt khoát chúng ta không để lại. - Ivanôpxki nói một cách cương quyết. Đồng chí hãy bỏ lối suy nghĩ như vậy về vấn đề này đi.- Cũng được thôi, tôi hoàn toàn chẳng có ý kiến gì khác cả. - Lucasôp bỗng đồng tình - Chỉ có điều, có rút xa nơi đây ngay không?- Muốn thế cần phải nhanh hơn, - Ivanôpxki tươi tỉnh hẳn lên. - Phải cố nhanh nữa vào, đồng chí hiểu chứ?Ivanôpxki đưa mắt nhìn khắp lượt, anh nhấc bước đi và thấy chân mình hơi khập khiễng. Các chiến sĩ cũng xuất phát theo sau anh.Tất cả im lặng, mỏi mệt và buồn bã.