á thư buộc tội” là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Stanley Gardner (1889-1970) - Nhà văn viết truyện trinh thám, vụ án lừng danh thế giới. Bạn đọc Việt Nam rất mến mộ luật sư Perry Mason - nhân vật chính trong hầu như tất cả những truyện trinh thám của S. Gardner. Sự năng nổ, tài ba, thông minh trong cuộc hành trình không mệt mỏi, bất chấp gian nguy để tìm bằng được lẽ phải và niềm tin cho công lý và pháp luật - là phẩm chất sắc nét và phong phú của luật sư Perry Mason.
Bà Ansel dẫn Myrna đến gặp Luật sư Mason và đề nghị bảo vệ cô gái. Bà Ansel kể: Ed - chồng Myrna viết thư tố cáo Myrna đầu độc chết chị họ - Hotense để tranh quyền thừa kế tài sản của phú ông William Dlans và vợ ông ta nghi ngờ ông ta biết tội ác ám muội ấy nên có ý giết chồng để bịt chuyện. Trước khi rời văn phòng ở vừng Paradise đi Crompton, Ed giao cho cô thư ký Mabel một bức thư với lời dặn nếu ông ta chết thì chuyển nó cho nhà chức trách địa phương. Hiện Ed ốm nặng đang nằm ở Crompton. Myrna bị chồng biển thủ hết tài sản bằng thủ đoạn gian manh. Myrna muốn biết nội dung lá thư bí mật kia có làm tổn hại đến quyền thừa kế của cô không.
Mason nhận lời rồi cùng cô thư ký bay tới Paradise tìm lá thư di chúc. Ngoài phong bì thư viết: “Chỉ được mở trong trường hợp tôi chết, chuyển giao các giấy tờ bên trong cho nhà chức trách địa phương”. Mason vấp phải vấn đề liên đới trách nhiệm: Lá thư này thuộc vào tài sản người quả phụ hay là của nhà chức trách hoặc thuộc quyền sở hữu của cô thư ký Mabel vì thư được tìm thấy trong bàn làm việc của cô ta?
Cô thư ký khuyên ông chủ không nên mở. Luật sư Mason đứng giữa hai sự lựa chọn: Mở phong bì xem trong đó chứa những gì có lợi cho việc bảo vệ thân chủ, hoặc cho qua để khỏi bị truy cứu trách nhiệm. Sau khi cân nhắc vai trò, chức năng của luật sư biện hộ đối với thân chủ, Mason quyết định mở phong bì. Ngỡ tìm được nội dung cụ thể, nào ngờ đó chỉ là mấy tờ giấy trắng. Mason biết mình mắc vào một âm mưu ám muội nào đó, về luật pháp ông có thể bị nghi đánh tráo những thứ chứa trong phong bì bằng những tờ giấy trắng. Mason là một luật sư tài ba có thể vận dụng luật ưu tiên miễn trừ để thoát khỏi rắc rối. Nhưng Mason không phải là kẻ hèn nhát đưa người qua sông thấy nước lớn đã vội tháo lui. Trong thời gian này xảy ra nhiều chuyện bất lợi với Myrna. Hotese chết đã mấy tháng chẳng thấy ai lên tiếng nghi ngờ, bây giờ lại có kẻ nặc danh gọi điện yêu cầu pháp y giám định lại cái chết còn nhiều uẩn khúc của cô ta, và dư luận chỉ đích danh Myrna ám hại Hotese, Ed đã bị đầu độc chết, xác chết biến mất, trong va-li của Ed, có kẹo bị bơm thuốc độc, có nhiều việc gây nhiễu: mũi nhọn nghi ngờ khi chĩa vào bà Ansel lắm lời, khi chĩa vào cô Mabel tham lam... Dù vậy, Mason vẫn không lạc hướng. Ông tung thám tử đi điều tra, đồng thời ông cũng ráo riết đi tìm bằng được bằng chứng.
Vậy là, vụ án Hotense bị đầu độc bằng chất xi-a-nít còn nằm trong hồ sơ đặt trên bàn biện lý Los Angeles, vụ án Ed chết vì bị đầu độc bằng xi-a-nít lại làm xôn xao dư luận pháp luật ở Crampton. Mũi nhọn nghi ngờ chĩa thẳng vào Myrna, những nghi can khác chỉ là sự hiểu nhầm hoặc cách tung hỏa mù.
Biện lý quận Fresno - Talbert làm công tố một vụ án quá rắc rối, ông muốn có thành tích mà bớt công việc điều tra tìm chứng cứ nên vận động tòa án Los Angeles xử vụ Myrna đầu độc Hotense để công việc của biện lý quận Fresno không còn gì đáng kể nữa.
Luật sư Mason biện hộ cho thân chủ Myrna không ủng hộ giải pháp thiếu thận trọng và không công bằng ấy. Ông là một luật sư tài giỏi biết cách lái sự quan tâm của quan chức địa phương vào chiều hướng suy luận diễn biến sự việc của mình.
Tòa án quận Fresno mở phiên tòa xét xử Myrna về tội đầu độc Ed, nhiều chứng cứ, nhiều nhân chứng không có lợi cho Myrna. Nhưng bằng chứng cứ do các nhân chứng đưa ra, bằng chứng cứ do mình thu thập được và bằng lý luận sắc bén Mason khiến tòa án không thể định tội danh giết người cho Myrna.
Luật sư Mason muốn thân chủ của mình được hưởng trọn những quyền do pháp luật quy định và dù thân chủ có phạm tội thì vẫn phải đấu tranh cho thân chủ được xét xử công minh nên cố sức điều tra chân tướng vụ việc.
Những thông tin do Mason và cộng tác viên thu thập được tuy tản mạn sơ sài nhưng có giá trị gợi mở hướng suy luận đúng đắn.
Trước khi rời Paradise, Ed chỉ thị cho cô thư ký Mabel rút hết tiền ở các tài khoản. Khi đi, Ed mang theo ba va-li.
Ed ra đi vẫn mạnh khỏe mà lại tiên đoán rằng tới Presno mình sẽ bị ốm nặng.
Ed đăng ký thuê phòng trọ ở sau Bernardino với tên giả Frank L. Stanton.
Hố vùi Ed đã được đào sẵn trước hai ngày.
Xác Ed mặc áo sọc nằm trên giường bị biến mất. Một nhân chứng trông thấy một người mặc áo sọc trèo qua cửa sổ, lên xe lái vào rừng.
Bác sĩ Renault điều trị khi Ed ốm khẳng định: Ed rất kiệt sức, không thể ăn gì ngoài chiếc kẹo nghi là có tẩm thuốc độc, chiều ăn thêm một chiếc nữa thì chết; xét nghiệm thấy trong máu có chất độc ác-xê-nít. Số kẹo này do Myrna mua cho chồng.
Bác sĩ Hoxie - người không chịu cấp giấy chứng tử cho Ed, vì ngờ cái chết của Ed không mang tính tự nhiên, Hoxie có ý kiến khác hẳn. Xét nghiệm bao tử Ed thấy có thịt hầm muối và chất độc xi-a-nít, trong máu không có chất ác-xê-nít.
Mason phán đoán đây là vụ án rắc rối có nhiều tội phạm tham gia, bước đầu phải bám chặt bác sĩ Rerault, đồng thời tìm ra chiếc xe, mà phải là chiếc xe có kéo đuôi. Tìm được xe, tất nhiên tìm lái xe không khó, người lái xe này là Jason, một thám tử từng viết báo cáo tung hỏa mù trước mắt ông.
Trong phiên tòa lần thứ hai xét xử Myrna, luật sư Mason tỏ rõ mình là người nắm vững luật pháp, rành y lý và hiểu thấu đáo tâm lý con người. Có bằng chứng đanh thép, bằng sự phân tích, suy lý sắc sảo về các biến cố xảy ra theo một trình tự không thể khác, tựa như mọi nẻo đường đều hướng về La Mã dẫn đến kết quả: Vandling - một công tố viên cứng rắn, kiên quyết cũng ủng hộ quan điểm luận tội của ông, và khiến Renauld đuối lý không dám biện bác, buộc phải phun ra là đã giúp Ed, tạo một cái “chết giả”, đẩy Myrna ra làm vật hiến sinh, nhưng việc dẫn đến Ed chết thật thì y không biết, vì khi đó Jason lái xe đưa Ed đi trốn.
Vụ án được phanh phui: Kẻ đầu độc chết Hotense là Ed, kẻ giết Ed là Jason, đồng lõa với hai tên sát nhân là Renanld. Kết cục hại người chẳng nổi mà lại hại chính bản thân mình, kẻ chết bi thảm kẻ bị lao tù. Myrna lấy lại tài sản đã mất và bảo vệ được thanh danh.
“Lá thư buộc tội” là cuốn truyện đặc sắc, hấp dẫn, liên kết với nhau bằng những tình tiết rắc rối nhưng chặt chẽ như mắt xích của một cái xích, lời văn xúc tích, dịch thuật thanh thoát, tác phẩm mang đến cho người đọc sự lý thú và những điều bổ ích.
Nhà xuất bản Công an Nhân dân xin trân trọng giới thiệu với Quý vị độc giả.
Hà Nội, mùa xuân 2004Nhà xuất bản Công an Nhân dân
