húng tôi đã và đang gặp những điều kỳ lạ nhất. Sáng nay, khi bị tên Gomez hung ác lừa nhốt vào vùng cao nguyên này thì chúng tôi đã bước vào giai đoạn thử thách mới. Việc đầu tiên xảy ra đã làm cho tôi có ý nghĩ không tốt về vùng đất chúng tôi mới lạc vào. Hôm đó mới chợp mắt được một lát tôi tỉnh dậy thì trời đã sáng. Tôi chợt nhìn thấy một vật kỳ lạ trên ông chân mình. Lúc đó quần tôi đang xắn cao, đôi vớ dài chỉ để hở một vài phân ống chân trần. Đúng ở chỗ hở đó, tôi thấy một trái nho màu tím thẫm bám vào. Tôi cúi xuống lượm trái nho, thì… Khủng khiếp chưa! Nó vỡ ra giữa hai ngón tay tôi, máu tỏa ra xung quanh.  Tiếng kêu ghê sợ của tôi làm hai vị giáo sư chạy đến. Summerlee cúi xuống nhìn cẳng chân tôi: - Tuyệt diệu thật đấy! – Summerlee nói và cúi xuống xem đôi chân của tôi – Một con ve hút máu vĩ đại, không thể xếp nó vào hạng nào được. - Thành quả lao động đầu tiên của chúng ta! – Giáo sư Challenger gật gù – chúng ta không biết làm gì hơn mà chỉ biết gọi nó là Ixodes Maloni. Mặc dù bị con vật đó cắn một phát nhưng chàng trai trẻ ạ, cậu thật là một người may mắn vì tên của cậu sẽ được ghi vào trong các tài liệu của môn động vật học. Nhưng chỉ có điều không hay là cậu đã bóp nát nó trong lúc sợ hãi rồi còn gì! - Thật là loài ký sinh ghê tởm! – tôi kêu lên. Giáo sư Challenger nhướng đôi mày phản đối, ông đặt một tay lên vai tôi. - Cậu cần phải có cách nhìn nhận vấn đề và một cách suy nghĩ khoa học hơn. Giáo sư nói - Đối với tôi, một người duy lý, thì con bọ chét đó với cái mỏ như lưỡi dao găm và cái dạ dày kỳ lạ ấy lại là một kiệt tác nghệ thuật của tự nhiên không thua gì một con chim công. Nghe cậu nói vậy mà tôi thấy buồn làm sao. Không nghi ngờ gì nữa chỉ thay đổi hành vi một chút chúng ta sẽ cứu được nhiều loài động vật đang tuyệt chủng! - Giáo sư Challenger nói đúng đấy! – Giáo sư Summerlee nói to – bởi vì một con bọ chét vào cổ áo của ngài kìa! Giáo sư Challenger vừa nhảy dựng vừa kêu rống lên như một con bò, ông vội vàng kéo lật cổ áo ra và cố tìm con bọ chét. Giáo sư Summerlee và tôi cười đến nỗi quên cả giúp Giáo sư Challenger bắt con bọ chét trong cổ áo của ông. Cuối cùng chúng tôi cũng tìm thấy trên cơ thể đồ sộ và đầy lông lá một con bọ chét đáng ghét và lôi cổ nó ra khi nó chưa kịp cắn ngài Giáo sư đáng kính. Trong những bụi cây xung quanh có rất nhiều loại côn trùng đáng sợ. Vì vậy việc chuyển trại là việc trước tiên phải làm. Trước khi làm việc đó chúng tôi cần phải bàn bạc với anh bạn da đen trung thành dưới kia đã. Lúc này anh ta đang ở bên kia bờ vực và tung những hộp coca, những gói bích quy cho chúng tôi. Chúng tôi nói với anh ta là hãy để lại một số lương thực để anh ta đủ dùng trong hai tuần. Phần nữa là để cho những người Anh điêng vì sự tận tụy của họ và cũng là để trả công họ đã mang thư về thế giới văn minh cho chúng tôi. Vài giờ sau chúng tôi đã thấy họ đi xa dần, đội trên đầu những thứ chúng tôi vừa chia. Zambo ở trong chiếc lều bạt nhỏ mà chúng tôi để lại dưới chân núi. Anh ta là người liên lạc giữa chúng tôi với thế giới bên ngoài. Trại được chuyển về nơi có nhiều cây to hơn. Bao quanh trại là rất nhiều những tảng đá lớn và gần đó có một cái giếng nước. Chúng tôi cùng ngồi xuống và vạch ra một kế hoạch “xâm lược” thế giới huyền bí này. Chim chóc hót líu lo trong các tán cây – nghe có tiếng chim gì đó kêu rất lạ, ngoài tiếng chim ra thì dường như chẳng có dấu hiệu nào cho thấy có cuộc sống của một loài động vật nào khác ở quanh đây cả. Chúng tôi chọn những nhu yếu phẩm thành từng loại để sử dụng. Với những thứ có sẵn và những thứ Zambo vừa chuyển lên, cơ bản chúng tôi không phải lo lắng lắm về chuyện hậu cần. Quan trọng nhất là việc đương đầu với những nguy hiểm đang rình rập quanh đây. Chúng tôi có bốn khẩu súng trường, một ngàn ba trăm viên đạn, mấy khẩu súng ngắn và hơn một trăm năm mươi hộp đạn súng ngắn. Thực phẩm cũng đủ dùng trong ba tuần lễ, một hộp thuốc lá cuốn và một vài dụng cụ dùng cho mục đích khoa học: một cái ống nhòm và một cái kính viễn vọng. Để tăng thêm độ an toàn, chúng tôi dùng rìu và dao rựa chặt một số cây bụi gai chất xung quanh thành một vòng tròn khoảng mười lăm yard làm nơi trú ẩn và cất đồ đạc. chúng tôi đặt tên pháo đài là Challenger. Công việc kéo dài đến trưa. Lúc này ánh nắng mặt trời không gay gắt lắm – đây là đặc điểm thường thấy ở các vùng bình nguyên có nhiệt độ và hệ thực vật ôn đới. Quanh chúng tôi là những cây sồi. một cây bạch quả to và cao trội hơn hẳn so với tất cả những cây khác trùm những tán lá hình xương cá trên pháo đài của chúng tôi. Huân tước Roxton – người hiện thời đang giữ tư cách trưởng đoàn trình bày cho chúng tôi nghe quan điểm của mình. - Nếu chúng ta vẫn chưa bị ai đó phát hiện ra thì chúng ta vẫn đang trong tình trạng an toàn. Việc của chúng ta bây giờ là phải thật cẩn thận thăm dò vùng đất này. Chúng ta phải biết rõ xung quanh thì mới bắt đầu đi sâu vào được. – Huân tước nói. - Nhưng chúng ta cần phải tiến lên! – tôi bạo dạn góp lời. - Hoàn toàn đúng chàng trai trẻ ạ! Chúng ta sẽ tiến lên nhưng phải tiến lên một cách thận trọng. Chúng ta không được phép đi quá xa pháo đài Challenger. Và quan trọng hơn tất cả chúng ta không được phép nổ súng, chúng ta chỉ được phép nổ súng trong trường hợp bất khả kháng! - Nhưng hôm qua ngài đã nổ súng đấy thôi! – Giáo sư Summerlee nói chen vào. - Đó là trường hợp bất đắc dĩ! Nhưng may mà lúc đó gió đang thổi mạnh và đã thổi bạt cả tiếng súng đi. Tiếng nổ chắc không thể đi xa được. Nhân tiện đây tôi muốn hỏi các vị xem chúng ta sẽ đặt tên miền đất này là gì? Tôi nghĩ rằng chúng ta phải nghĩ cho nó một cái tên. Mọi người bàn tán một lúc, cuối cùng ý kiến của Giáo sư Challenger đưa ra được mọi người tán đồng: - Chúng ta sẽ lấy tên người đầu tiên thám hiểm vùng này để đặt cho nó, theo tôi nên gọi miền nầy là Miền đất Gỗ-Thích-Trắng (Maple White). Cả đoàn đồng ý với ý kiến của Giáo sư Challenger. Tôi tin rằng trong một tương lai không xa cái tên đó sẽ được nằm trên những tấm bản đồ trên khắp thế giới. Sự im lặng lạ thường đã khiến cho không khí càng ngột ngạt thêm. Chúng tôi đã nhìn thấy tận mắt con quái vật biết bay và biết chắc rằng nó đang sống ở vùng này. Rất có thể nơi đây còn có sự trú ngụ của con người bởi trong cuốn sổ của Maple White cũng có vẽ một bộ xương người bị vắt lên những cây tre. Chúng tôi đang trong tình cảnh vô cùng nguy hiểm bởi vì chúng tôi sẽ không có con đường nào thoát thân nếu gặp phải bất kỳ một sự tấn công nào. Vì vậy chúng tôi áp dụng tất cả các biện pháp đề phòng mà Huân tước Roxton nêu ra. Dĩ nhiên chúng tôi cũng không thể bỏ dở giữa chừng cuộc thám hiểm vô cùng nguy hiểm nhưng cũng rất thú vị này. Vậy là chúng tôi lấp lối vào trại bằng mấy bụi cây gai và để lại toàn bộ hành lý, lương thực trong đó. Sau đó cả đoàn thận trọng đi sâu vào rừng men theo con suối nhỏ bắt nguồn từ cái giếng nước gần trại của chúng tôi. Con suối này sẽ giúp chúng tôi tìm được đường về. Vừa khởi hành chúng tôi bỗng nhận ra có điều gì đó không bình thường đang đón chờ phía trước. Cách bìa rừng khoảng vài trăm yard có nhiều loài cây hình thù rất kỳ lạ. Tôi thì hoàn toàn không biết gì nhưng Giáo sư Summerlee – nhà thực vật học nổi tiếng thì nói ngay đó là những cây thuộc họ thông và cây mè – những loài mà trước đây các nhà sinh vật cho rằng chúng đã tuyệt chủng từ lâu. Chúng tôi đến một nơi mà lòng suối bỗng dưng mở ra tạo thành một đầm lầy tương đối rộng. Những đám cây sậy có hình dạng kỳ dị không kém mọc ken dày đặc, người ta thường gọi chúng là cây tháp bút hay cây đuôi ngựa. Xung quanh bờ đầm có nhiều dương xỉ mọc. Đang đi bỗng nhiên Huân tước Roxton dừng lại và chỉ tay về phía trước. - Xem kìa! – ông nói – chắc hẳn đây là thủy tổ các loài chim trên trái đất! Một vết chân ba ngón như chân chim in rõ trên nền bùn đất hiện ra trước mặt chúng tôi. Con vật này rất có thể đã đi ngang qua đầm lầy và đã vào trong rừng. Cả bốn chúng tôi đều dừng lại để xem cái vết chân khổng lồ cho kỹ. Vết chân to còn hơn cả vết chân của một con đà điểu. Huân tước Roxton thận trọng nhìn xung quanh rồi sau đó ông nạp hai hộp đạn vào khẩu súng bắn voi của mình. - Với tư cách là một nhà đi săn chuyên nghiệp tôi xin nói với các ngài rằng vết chân này còn rất mới, hãy xem nước vẫn còn đang chảy vào chỗ vết chân đây này! Đây là vết chân nhỏ! Đúng là cạnh vết chân vừa rồi có một vết chân khác nhỏ hơn.  - Nhưng mà ngài cho rằng cái này là cái gì? – Giáo sư Summerlee hỏi vẻ đắc thắng đồng thời chỉ tay vào một vết in trên mặt đất giống như bàn tay người nhưng to gấp năm lần ngay ở giữa hai vết chân vừa rồi. - Đúng rồi! – Giáo sư Challenger kêu lên sung sướng – Tôi đã gặp nó rồi. Đây là một con vật chạy bằng hai chân sau có ba ngón và thỉnh thoảng nó mới bỏ chân trước xuống có năm ngón. Đó không phải là một loài chim, ngài Roxton ạ! Không phải là chim! - Một con ác thú? - Không! Một con bò sát! Một con khủng long! Không một loài nào lại có vết chân to như thế ngoại trừ khủng long. Tôi đảm bảo rằng ai cũng muốn một lần nhìn thấy nó! Giọng Giáo sư Challenger nhỏ dần, những lời ông nói khiến ba chúng tôi đứng chết lặng. Theo vết chân chúng tôi đi xuyên qua đầm lầy và qua những tán cây bụi. Trước mặt chúng tôi là một trảng cỏ rộng, trên đó là năm con vật to lớn mà lần đầu tiên trong đời tôi được nhìn thấy. Cả bốn chúng tôi bò dưới mặt đất và đưa mắt nhìn những con vật khổng lồ đó một cách thích thú. Trong năm con vật thì có hai con là có vẻ là những con trưởng thành còn lại là ba con nhỏ. Kích thước của chúng thật là kinh khủng. Con nhỏ cũng đã to bằng con voi. Da của chúng đen sì và có vảy như vảy thằn lằn, mỗi khi ánh mặt trời chiếu vào da chúng lại sáng lên lấp lánh. Cả năm con đang ngồi trên cái đuôi vĩ đại và hai chân sau – hai chân có ba móng, còn hai chân trước có năm ngón đang vít những cành cây xuống để ăn lá. Các bạn cứ tưởng tượng chúng giống như những con kan-ga-roo vĩ đại với bộ da giống như bộ da cá sấu màu đen.  Không biết chúng tôi đã mất bao nhiêu thời gian để nhìn cảnh tuyệt vời như thế. Một cơn gió thổi về phía chúng tôi. Chúng tôi nấp rất kỹ nên đàn thú kia rất khó mà phát hiện. Ba con thú nhỏ vui đùa nhảy nhót không ngớt bên hai con thú bố mẹ. Đàn thú khổng lồ nhảy lên không trung rồi lại rơi uỳnh uỵch xuống đất. Sức khỏe của những con thú này có vẻ như vô tận. Khi một trong mấy con không thể vít được cành cây xuống, con bố mẹ liền dùng hai chân trước bẻ cái thân cây như bẻ một que củi khô. Tôi nhận thấy trong hành động của chúng nó không những có sự tham gia của cơ bắp mà còn có sự tham gia của trí óc. Tôi chú ý thấy khi bẻ cây, con vật kêu rống từng hồi như muốn thể hiện điều gì đó. Có vẻ như đàn thú cảm nhận có gì đó không ổn. Con bố liền lùi lũi bỏ đi, theo sau là con mẹ và ba con con. Chẳng mấy chốc đàn thú đã biến mất vào rừng chúng tôi chỉ còn thấy những cái đầu cao lênh khênh sau những rặng cây. Tôi nhìn người bạn đồng hành của mình. Huân tước Roxton đang đặt ngón tay vào cò của khẩu súng bắn voi, đôi mắt thợ săn tinh tường như rực cháy. Vì muốn giữ bí mật cho cả đoàn nên Huân tước không vội vã nổ súng. Hai vị Giáo sư tỏ vẻ rất phấn khích nhưng lại hoàn toàn im lặng. Cứ nhìn cái cách hai ông ôm nhau thì biết. Trông họ giống như hai đứa trẻ đang khoác tay nhau cùng xem một cái gì đó rất thú vị phía trước. Giáo sư Summerlee cất tiếng: - Mọi người ở nhà chắc sẽ vô cùng thú vị nếu ta kể cho họ nghe cảnh này! - Ông Summerlee thân mến ơi! Họ chẳng bao giờ tin chúng ta đâu. Họ sẽ nói rằng ông chỉ là một tay đại bịp, một kẻ lừa đảo khoa học giống như trước đây ông và bọn chúng đã xỉ vả tôi ấy! - Nếu ta cho họ xem những tấm ảnh thì mọi thứ sẽ khác! - Chưa chắc đâu! Ông bạn Summerlee ạ! - Nếu họ được xem những mẩu vật thì sao? - À! Rất có thể người ta sẽ tin một chút nếu như chúng ta có mẩu vật mang về. Malone và mấy tay đồng nghiệp bẩn thỉu của cậu ta ở phố Fleet có thể sẽ tin chúng ta hơn. Nào Malone! Hãy ghi ngay vào nhật ký rằng: hôm nay ngày hai mươi tám tháng tám chúng tôi đã nhìn thấy năm con khủng long trên vùng đất Maple White. Cậu hãy gửi cái tin đó cho tay tổng biên tập của cậu! - Đó là những con thằn lằn răng giông. Các ông sẽ thấy dấu vết của nó ở khắp các vùng đất cát như Hasting, Ken, Sussex. Chúng đã từng sinh sống ở những vùng đồng cỏ rộng lớn của nước Anh. Điều kiện sống ở đó thay đổi và chúng đã bị tuyệt chủng. Còn ở đây điều kiện sống không thay đổi nên chúng vẫn đang tồn tại – Giáo sư Summerlee nói. - Thưa các ngài! Tôi không biết các ngài nghĩ gì nhưng riêng tôi thì cho rằng tình trạng của chúng ta giống như đang đi trên mặt hồ đóng băng vậy – Huân tước Roxton nói. Bản thân tôi cũng có một cảm giác lo sợ về những điều huyền bí xung quanh. Trên những tán cây cao hình như cũng ẩn nấp những thế lực đe dọa chúng tôi. Tât nhiên những con vật khổng lồ mà chúng tôi mới gặp rất hiền lành. Nhưng ai mà biết được ở cái vùng rừng nguyên thủy này còn có những loài thú nào sống sót. Biết đâu một lúc nào đó có một con quái vật ăn thịt người từ trong bụi rậm hay từ trên mỏm đá nhảy xổ vào chúng tôi và thế là hết. Tôi không hiểu lắm về đời sống của động vật nguyên thủy nhưng tôi nhớ rất rõ khi còn nhỏ đã được học một cuốn sách nói rằng thời nguyên thủy có những sinh vật khổng lồ và hung dữ thường ăn thịt hổ và sư tử giống như mèo ăn thịt chuột vậy. Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng tồn tại trong khu rừng của vùng đất Maple White này. Đúng là sự xui khiến của định mệnh vì ngay buổi sáng đầu tiên khi vừa đặt chân lên vùng đất này thì nguy hiểm đã ghé thăm chúng tôi rồi. Đó là một cuộc phiêu lưu đáng ghét và cũng rất đáng sợ. Một trong những cuộc phiêu lưu đó tôi không bao giờ muốn nhắc lại. Nhưng ở đây tôi cũng xin kể tường tận những gì đã xảy ra với chúng tôi. Chúng tôi chậm chạp xuyên qua cánh rừng. Chúng tôi buộc phải đi chậm vì Huân tước Roxton thường đi thám thính trước sau đó ông mới quay lại để dẫn chúng tôi đi. Một nguyên nhân nữa là thỉnh thoảng hai Giáo sư của chúng tôi lại dừng đột ngột và kêu lên một cách ngạc nhiên đầy thích thú khi họ nhìn thấy những loài côn trùng hoặc hoa lá lạ mắt hai bên đường. Theo dòng suối chúng tôi đã đi được khoảng hơn hai dặm đường. Bỗng nhiên gặp một dãy những tảng đá xếp ngổn ngang – toàn bộ bình nguyên trước mặt bị bao phủ bởi những hòn đá nhẵn thín. Chúng tôi xuyên qua những bụi cây cao đến thắt lưng và tiến đến gần những tảng đá. Chợt cả đoàn nghe thấy một tiếng kêu vang lên trên không trung như tiếng ngỗng. Âm thanh vang khắp không gian và có vẻ như được phát ra từ một nơi nào đó phía trước mặt. Huân tước Roxton đưa tay ra hiệu cho chúng tôi dừng lại và nhanh như cắt ông chạy đến những tảng đá, đột nhiên khuôn mặt ông biểu lộ một sự kinh ngạc khó tả. Huân tước đứng ngây ra như trời trồng và mãi sau như chợt nhớ là vẫn còn người bạn dưới này, ông mới vẫy tay ra hiệu cho chúng tôi lại gần. Nhìn điệu bộ của Huân tước tôi đoán rằng có điều gì đó rất tuyệt diệu nhưng cũng vô cùng nguy hiểm đang chờ đợi chúng tôi. Cả ba bò lại chỗ Huân tước và cùng nhìn qua những tảng đá. Phía trước là vết tích của một miệng núi lửa đã tắt có hình dạng cái bát. Dưới đáy bát, cách chỗ chúng tôi nằm mấy trăm yard là một hồ nước trong xanh. Đó là nơi kiếm ăn tự nhiên của những con thằn lằn răng giông. Chúng tôi có thể nhìn thấy có đến hàng mấy trăm con trước mặt. Dưới đáy của cái bát (nghĩa là bên bờ hồ nước) là những con thằn lằn con đang chạy nhảy quanh những con mẹ. Rất nhiều thằn lằn mẹ đang nằm ấp những ổ trứng màu vàng nhạt. Từ cộng đồng bò sát khổng lồ này phả lên không trung một mùi tởm lợm đến nỗi suýt làm chúng tôi nôn mửa. Mỗi con ngồi chiễm chệ trên một cục đá. Trông hình dáng cao nghêu cùng một bộ màu da xám của chúng khiến chúng tôi có cảm giác chúng là những sinh vật bị chết khô từ lâu chứ không phải những sinh vật còn sống. Những con đực thì có vẻ đáng sợ hơn. Chúng ngồi bất động và đôi mắt đưa đi đưa lại, thỉnh thoảng chúng dùng cái mõm đầy răng nhọn như hình cái bẫy chuột đớp những con chuồn chuồn bay qua. Đôi cánh khổng lồ được xếp gọn lại phía trước, cái đầu nhô lên cao vì vậy dáng điệu của chúng giống hệt như những bà già quấn khăn len ở cổ. Chỉ có khác đây là những bà già khổng lồ và những cái khăn rất vĩ đại. Cả lớn bé có đến hơn một ngàn con thằn lằn bay, đang đứng trong vùng lòng chảo này. Hai vị Giáo sư đáng kính của chúng tôi muốn đứng cả ngày để tận hưởng giấc mơ có thực của họ, được say mê nhìn ngắm những sinh vật thời tiền sử mà họ đã mất bao năm nghiên cứu trên giấy tờ. Hai Giáo sư chỉ trỏ những xác cá hoặc chim chết trên những tảng đá. Đây có lẽ là những thức ăn tự nhiên của loài thằn lằn bay kia. Hai người thì thầm to nhỏ với nhau một hồi lâu và họ đã đi đến thống nhất rằng: Họ đã hiểu vì sao xương cốt của loài rồng bay lại thường tập trung tại một khu vực nhất định với số lượng cực lớn như vậy. Ví dụ như những phát hiện di tích hóa thạch về loài thằn lằn bay tại vùng Greensand. Cuối cùng hai ông đi đến thống nhất rằng giống như loài chim cánh cụt thằn lằn bay cũng sinh sống thành bầy đàn. Giáo sư Challenger chui cả đầu qua hốc đá và suýt nữa đã làm cho tảng đá đổ ập xuống đầu chúng tôi. Ngay lập tức một con thằn lằn bay đực trong đàn kêu lên một tiếng vang trời và tung đôi cánh rộng có đến hai mươi feet lên không trung. Những con cái và những con con túm tụm vào nhau bên bờ nước trong khi những con đực khác lần lượt bay lên theo. Thật là tuyệt diệu khi được chứng kiến cảnh một đàn thằn lằn khổng lồ bay lên trời như một đàn én. Nhưng chúng tôi chợt nhận ra rằng bây giờ không phải lúc nấn ná thêm lâu nữa. Đầu tiên đàn thằn lằn bay liệng một vòng như để tìm xem kẻ nào đang rình rập địa phận của chúng. Sau đó chúng bay thấp hơn và cuối cùng lượn ngay trên đầu của chúng tôi. Tiếng vỗ cánh của chúng to đến nỗi tôi có cảm tưởng như đây là một buổi diễn tập máy bay phản lực mà có lần tôi được chứng kiến ở sân bay Hendon. - Xích lại gần nhau và nấp kín dưới các tán cây! Huân tước kêu to và giương khẩu súng trường lên. Những đôi cánh lớn gần như chạm vào đầu chúng tôi. Chúng tôi dùng báng súng đánh mạnh vào những đôi cánh đó. Bỗng nhiên từ trong cái vòng tròn màu xám đó có một cái cổ thò ra và mổ lên đầu chúng tôi. Cứ liên tiếp như thế những cái cổ khác cũng lao bổ về phía chúng tôi. Giáo sư Summerlee kêu lên một tiếng rồi đưa tay lên mặt. Từ bàn tay ông một dòng máu chảy ra xối xả. Tôi như bị một cú đánh rất mạnh đánh vào phía sau gáy làm xây xẩm cả mặt mày. Giáo sư Challenger ngã vật xuống, tôi cố đỡ ông dậy nhưng lại bị bồi thêm một cú nữa và ngã chồng lên Giáo sư. Ngay lúc ấy tôi nghe thấy tiếng súng bắn voi của Huân tước Roxton vang lên. Khi cố nhìn lên tôi thấy một con thằn lằn bị gãy cánh đang giãy đành đạch trên mặt đất, đôi mắt nó trợn lên nhìn về phía chúng tôi, cái miệng mở to hớp hớp không khí. Trông nó như con quái vật trong những bức tranh thời trung cổ mà tôi vẫn thường hay xem. Đồng bọn của nó nghe thấy tiếng súng liền bay cao lên, nhưng vẫn lượn quanh trên đầu chúng tôi. - Nào! – Huân tước kêu lên - Chạy!!! Chúng tôi loạng choạng xuyên qua những bụi cây tháo chạy. Khi cả bốn chạy đến những tán cây rộng thì đàn thằn lằn cũng bay theo sát. Giáo sư Summerlee bị một cú mổ nữa và ngã sấp xuống đất. Tôi kéo ông dậy chạy vội vào những đám cây to. Lúc này chúng tôi đã tạm an toàn vì những đôi cánh khổng lồ của chúng không thể vươn xuống bên dưới những cành cây rậm rạp. Vừa cố lết về trại mà trong lòng vẫn chưa hết hoảng sợ khi thấy đàn thằn lằn bay liệng trên đầu. Lúc này chúng chỉ còn nhỏ như những con chim câu xanh, đôi mắt của chúng chắc hẳn đang hằn học nhìn theo hướng chúng tôi đi. Cuối cùng thì đàn thằn lằn cũng bỏ cuộc và bay đi mất dạng. - Thật là một trải nghiệm kỳ diệu – Giáo sư Challenger vừa nói vừa rửa vết thương ở đầu gối khi cả bốn chúng tôi nghỉ lại bên bờ suối – Summerlee này! Thế là chúng ta đã biết được thói quen sinh hoạt của loài thằn lằn bay đáng sợ này rồi.  Giáo sư Summerlee đang lau vết máu trên trán còn tôi thì lấy băng quấn lại vết thương trên cổ. Vai áo của Huân tước Roxton bị xé toạc ra nhưng may thay răng của con thằn lằn bay chỉ mới làm xước nhẹ ở da. - Chẳng đáng gì! Anh bạn trẻ của chúng ta chỉ mới bị một nhát vào cổ, ông Summerlee thì bị một đòn vào trán còn ngài Huân tước Roxton mới rách có cái tay áo. Còn tôi thì bị đôi cánh của nó đập liên hồi vào đầu. Như vật chúng ta sẽ kể cho mọi người ở nhà tất cả các hình thức tấn công của bọn thằn lằn quái vật. - Chúng ta thật là mạo hiểm! - Huân tước Roxton nói một cách nghiêm nghị - Đúng ra tôi không nên nổ súng nhưng quả thật tôi không còn lựa chọn nào khác - Nếu Huân tước không nổ súng thì chúng ta đã không có như thế này! Tôi nói như kết tội Huân tước. - Rất có thể tiếng súng của tôi không làm cho chúng sợ hãi. Có nhiều tiếng thân cây đổ và cành cây gãy trong rừng đã kinh động đến những con thằn lằn bay đó. Nhưng thôi, chúng ta đã phải vất vả quá nhiều trong ngày hôm nay, tốt hơn hết là tất cả chúng ta nên quay trở lại trại để nhỏ mây giọt phê-non. Làm sao có thể biết được liệu trong móng vuốt của những con thằn lằn này có nọc độc không cơ chứ. Tôi nghĩ rằng chẳng có ai trên đời này lại trải qua những ngày đáng sợ và cũng đáng nhớ như thế. Theo dòng suối chúng tôi quay trở về trại của mình. Lúc này chúng tôi nghĩ rằng cuộc phiêu lưu của đã kết thúc. Nhưng khi nhìn thấy trại có vẻ như bị thay đổi, tường rào bị xé ra, không thấy có vết chân người nhưng những cành cây lá quạt đã bị bẻ, có kẻ nào đột nhập vào trại của chúng tôi? Đi vào bên trong chúng tôi thấy đồ đạc vương vãi khắp nơi, một số hộp thịt bị toác làm đôi, một hộp đạn bị bóc ra, các tút đồng nằm chỏng chơ. Một cảm giác hoảng sợ bao trùm lấy cả nhóm. Chúng tôi nhìn kỹ xung quanh như cố tìm ra một điều gì đó đang rình rập trong bóng tối quanh đây. May thay lúc đó có tiếng Zambo gọi chúng tôi. Anh ta đang đứng bên kia bờ đá và cười, lộ hàm răng trắng xóa. - Ô!!! Giáo sư Challenger! Tôi đang ở đây, đừng sợ, tôi luôn có mặt những lúc ngài cần! Khuôn mặt trung thực của Zambo cùng với khung cảnh bao la phía sau anh ta đưa chúng tôi về thực tại và nguôi đi phần nào những ý nghĩ lo sợ về cuộc viếng thăm thế giới nguyên thủy vừa qua. Thật khó mà tưởng tượng được rằng nơi chân trời màu tím xa xôi trên dòng sông Amazon hùng vĩ kia là những con tàu chạy bằng hơi nước bươn bả ngày đêm còn nơi đây chúng tôi phải đương đầu với những sinh vật thời tiền sử. Những ký ức tốt đẹp lại ùa về trong tôi. Hai vị Giáo sư thì đang tranh cãi gay gắt về việc những con thằn lằn bay răng giông đó là loài đơn hình hay lưỡng hình. Có vẻ như những vết thương đã làm cả hai ông trở nên nóng nảy hơn. Để tránh phải nghe thêm tranh cãi tôi bèn ra một gốc cây lặng lẽ ngồi hút thuốc. Huân tước Roxton đi ngang qua. - Này cậu Malone! – Huân tước nói. – Cậu có nhớ nơi những con thú đó ở không? - Rất rõ Huân tước ạ! - Đó là một cái miệng núi lửa phải không? - Chính xác! - Cậu có chú ý đến đất đá ở đó không? - Toàn đá! - Nhưng ở xung quanh bờ nước cơ mà? Chỗ đám lau sậy ấy? - Đó là một loại đất màu xanh, có vẻ như đất sét! - Chính xác! Những ngọn núi lửa thường phun đất sét xanh lên bề mặt trái đất! - Như thế thì sao? – Tôi hỏi lại. - Ồ! Chẳng sao cả! – Huân tước nói rồi quay đến bên hai vị Giáo sư đang cãi nhau kịch liệt. Tôi nghe rõ tiếng của Giáo sư Summerlee xen lẫn giọng trầm của Giáo sư Challenger. Tôi sẽ không suy nghĩ gì thêm về những câu hỏi của Huân tước cho tới đêm hôm đó tôi chợt nghe thấy tiếng Huân tước lẩm bẩm một mình: “Đất sét xanh – từ trong miệng núi lửa!”. Đó là những từ cuối cùng tôi nghe được từ miệng Huân tước Roxton nói ra trước khi rơi nhanh vào giấc ngủ sâu sau một ngày dài mệt mỏi và hoảng sợ.