Cách ga xép Thuận Thiên 13 ga ở về phía Đông Bắc có một Thành phố khá to, dân cư chen chúc tới gần 30 vạn người có hộ khẩu đăng ký chính thức và không dưới 5 vạn người thường xuyên có hộ khẩu tạm trú. Hơn ba thập niên về trước Thành phố này chỉ là một phố huyện có 8 nóc nhà và một xưởng chuyên xay xát gạo. Sau năm 1975, không rõ vì nguyên cớ gì phố huyện này bỗng dưng được nhẩy phốc vào một qui hoạch khẩn cấp xây dựng phát triển thành một Thành phố có tầm cỡ. Trong 5 năm liền, tiền của gạch ngói sắt thép và những đoàn người cứ nối nhau đổ về đây như thác lũ. Kết quả là 9 quá đồi bị bạt đi thành bằng địa. 108 khu nhà cao tầng mọc lên như 108 tổ ong khổng lồ xếp lổn ngổn trên một bình địa đỏ ngầu đất đồi và cát sỏi quanh năm tuôn bụi sặc sụa mờ mịt. Hai công trình hùng vĩ nhất, đồ sộ nhất dựng lên được coi như là 2 biểu tượng vĩ đại của Thành phố đó. Đó là nhà máy hóa chất Hoa Hồng đổ móng ở ngay chính giữa khu Trung tâm Thành phố một năm có thể phủ trùm lên tất cá các khu nội ngoại thành khoảng 108 tấn bụi có khả năng gây ung thư dạ con và viêm nhiễm tinh hoàn đồng thời cũng có thể cho ra lò 108 tấn phân hóa học siêu hạng có khả năng tăng năng suất lúa mùa lên hai lần và tàn sát tất cả các loại cỏ dại cùng các thứ côn trùng sâu bọ, tôm cá đã bao đời nay quen trú ngụ sinh sống ở trên cánh đồng. Công trình thứ hai là một hồ chứa nước nhân tạo ở phía Bắc Thành phố. Hồ này rộng 108 héc ta có thể chứa 108 tỷ mét khối nước. Theo như dự án thì nước ở hồ có thể đủ tưới tắm cho 9 lần diện tích trồng trọt thâm canh hiện có của các vùng phụ cận quanh Thành phố và đủ nước uống cho 9 lần số dân hiện đang sinh sống trong thành phố trong 90 năm vẫn chưa cạn. Tuy nhiên cũng cần nói rõ thêm dù có nói dại là nếu vì một lý do nào đó: động đất, lụt bão hoặc bị kẻ gian đặt mìn phá hoại nổ. Sập kè thì 108 tỷ khối nước đó sẽ đổ ập vào Thành phố thừa sức cuốn phăng tất cả nhà cửa và dân cư ở Thành phố này bạt ra tới biển đông và còn trôi tít tận ra khơi xa tới 9 hải lý có thừa. Sau khi tận mắt chứng kiến cả ga xép Thuận Thiên nổ tung rồi bị nhấn chìm trong một tai họa động đất cỡ tới 9 Rích-te bác sĩ Cần đã bị ném văng vào một bụi mây rậm rạp cách nhà ga khoảng 40 phút và cứ nằm tịt trong bụi mây hai ngày liền không dám ngo ngoe động đậy. Nỗi khiếp hãi kinh hoàng đã làm ông gần như mất trí. Hai ngày rúc trong bụi mây đầy gai ông bác sĩ không ăn không ngủ không ỉa không đái mà chỉ rên ư ử như một con chó mắc bệnh đường ruột. Trong 2 ngày đó đã 9 lần ông định cắn lưỡi tự tử vì nghĩ rằng chính ông đã gây ra cái tai nạn ghê gớm này cướp đi cái mạng sống mơn mởn tươi non của cô gái xinh đẹp. Đấy là ông bác sĩ tưởng như vậy. Sang ngày thứ ba, nhà ga đã được dọn xong và tàu cũng đã thông thì ông bác sĩ cũng đã khóc cạn nước mắt, đã rên khản cả cổ và cũng đã đói thắt ruột khát cháy cổ. Sự đau đớn đói mệt của xác thịt cũng đã đẩy lui phần nào sự đau đớn đói mệt của tâm hồn. Ông bác sĩ bò ra khỏi bụi mây đang tính chuyện đi về một phương trời nào đó thì vừa hay có đoàn tàu xình xịch xình xịch chạy qua. Thế là ông liền xách va ly nhảy vọt lên tàu và lẩn vào đám đông nhanh như một con chuột. Tuy nhiên cơn kinh sợ và sự hối hận vẫn còn dày vò ông khiến bác sĩ Cần có tâm trạng như một kẻ trốn tù. Lên được tàu rồi, sợ một người nào đó nhận ra mặt mình ông lẩn ngay vào buồng xí và cài chặt then cửa lại Và cứ như thế ông ở lỳ trong buồng xí cho đến lúc nhân viên bảo vệ đường sắt phá cửa xông vào thúc gáy ông đẩy xuống một ga xép cách thành phố này hơn một ki lô mét vì lý do: Đi lậu, không có vé. Chán ngán, mỏi mệt, đói và nỗi hối hận vẫn còn đeo đẳng trong lòng bác sĩ Cần một lần nữa loạng choạng run rẩy mặc cho hai cái cẳng chân lông lá đưa dắt đi đến đâu thì đến. Tuy vậy ông cũng không hề bị rơi xuống hồ xuống sông hoặc nhầm lối đâm quàng xuống rãnh hoặc một cái hố nào. Đôi cẳng chân dẫu không có mắt nhưng vẫn đưa được bác sĩ Cần đến cái nơi đáng phải tới nhất ở miền dồi núi hoang vu chẳng ra trung du mà cũng chẳng ra thượng du này. Nơi đó chính là Thành phố 30 vạn dân có hộ khẩu chính thức thêm 5 vạn dân đăng ký tạm trú. Bác sĩ Trương Vĩnh Cần bị cảnh sát cơ động xét giấy ở tại quảng trường giữa thành phố, nhưng ông không bị bắt về đồn mà chỉ bị nghiêm khắc nhắc nhở: - Này bố già... đi về nhà. Không được tập tênh ở đây nghe không. Về nhà đi... Một lời nhắc nhở như thế nếu không dành cho người điên thì cũng tặng cho một kẻ dở ngô dở ngọng nửa hâm nửa tỉnh. Bác sĩ Cần vốn dĩ sợ công an. Ông vâng dạ cám ơn rối rít rồi xách va ly lủi thật nhanh ra khỏi cái quảng trường rộng thênh thang. Nhưng ông làm gì có nhà ở đây để mà đi về nhà. Chợt nhớ lời một ả gái điếm già đã có lần cười toét vào mặt ông: "Thứ bảy tuần tới mời ông tới em nhé. Căn hộ của em là phòng đợi nhà ga đấy... Thế là bác sĩ Cần hỏi đường lần tìm ra ga của Thành phố. Theo như đồ án xây dựng nhà ga chính nằm ngay giữa trung tâm thành phố. Sở dĩ quyết định đặt ga ở vị trí này là có "nhã ý" mỗi khi có một đoàn tàu từ xa đến hoặc từ nhà ga đi có kéo mấy hồi còi chào thì tất cả thành phố đều nghe được để không còn ai tị ai. Nhà ga của thành phố được xây dựng trên một khoảnh đất đồi san bằng rộng tới 9 héc ta gồm một tòa nhà 9 tầng 108 phòng trong đó phòng đợi tàu là rộng nhất có diện tích 900 mét vuông nền lát toàn đá trắng và tường thì phun xi măng màu đỏ trộn lẫn màu vàng. Tòa nhà nhìn ra một cái sân lát bê tông nhựa rộng thênh thang mà ở 4 góc sân có 4 hố xí công cộng. Hai hố xí bên phải dành cho đàn ông và 2 hố xí bên trái thì tất nhiên dành cho đàn bà trẻ con. Tại 4 hố xí công cộng này có bắt hệ thống phun nước hoa cô-lơ-nhơ suốt ngày suốt đêm để bảo đảm khử mùi khai và mùi thối. Và cũng để "che khuất các hố xí, bảo đảm mỹ quan, tế nhị...". Người ta xây một loạt các quầy nhỏ chuyên bán cơm phở, tái dê, bò thui, bia hơi, bia hộp. Các quầy này sẽ hoạt động 24 giờ trên 24 giờ để phục vụ khách đi tàu và bất cứ người dân nào cửa thành phố không thích đi tàu. Nói tóm lại đấy là một tổ hợp nhà ga hiện đại và thực dụng. Một nhà ga mẫu mực chỉ tội là nó mới đang đổ móng thì bị đình chỉ ngay lại vì thiếu vật liệu. Chính vì thế khi mò đến nơi thì bác sĩ Cần rơi vào một công trường dở dang, lổn ngỏn cát sỏi đất đá và thậm chí cả cứt chó. Nếu không nhìn thấy hai đoạn đường ray chạy loằng ngoằng như hai con giun đang dãy dụa lẫn trong đám cỏ gấu và ngửi cái mùi giấy dầu bị đốt cháy khét lẹt - không hiểu tại sao các nhà ga đang xây dở lại rất thích đốt từng đống giấy dầu bốc khói đen xì thì nhất định bác sĩ Cần sẽ ngỡ mình lạc đường tới bãi rác công cộng rồi. Nản lòng quá bác sĩ Cần đành rúc vào một cái quán cóc nom hệt như lều vịt ở gần lối vào ga. Ông muốn tìm một thứ gì ăn tạm cho đỡ đói lòng nhưng tất cả mấy cái quán liền, quán cóc quanh ga đều trống hoác chỉ còn trơ lại mấy bộ bàn ghế mộc bị xích chặt vào nhau. Bác sĩ Cần càng chán nản hơn, ông chỉ còn biết thở dài oán trách mình đã quá bi lụy mấy ngày qua chỉ biết rúc vào bụi mây và buồng xí thành tâm, than khóc mà không tỉnh táo tranh thủ lùa được mấy cái bánh chưng hoặc bánh dầy giò vào bụng. Bác sĩ Cần than thở như vậy. Mệt, đói, khát, và rét bác sĩ Cần đành ghé lưng lên một cái ghế dài đã long chân. Đầu gối lên cái va ly, chân quắp lại hai tay chắp vào nhau nhét vào háng - điệu nằm đích thực của những ke đói khổ không nhà - bác sĩ Cần thiếp đi trong khi bụng réo ùng ục như cống bị tắc. °Sáng hôm sau, vào khoảng 8 giờ, đang nhăn nhó rên rỉ trong giấc mộng mị nặng nề, bác sĩ Cần bị hai anh bảo vệ mặt mũi cau có dựng ngay dậy, chẳng nói chẳng rằng lôi thốc về trụ sở tổ bảo vệ dân phố ngay bên cạnh ga. Do sự tắc trách quan liêu hoặc nhầm lẫn nào đó của mấy anh công an phường mà tự dưng bác sĩ Trương Vĩnh Cần lại bị nhầm lẫn với một tay anh chị đại ca nổi tiếng trong giới giang hồ có biệt danh là Trương lão ca cầm đầu một băng chuyên buôn các cô gái trẻ bán qua Trung Quốc. Sau hơn một tiếng lấy cung qua quít anh Thiếu úy cảnh sát hình sự mới tốt nghiệp ra trường bèn đề nghị hãy cứ đưa ông lão ăn xin đầy khả nghi này về tạm giam ở trại giam cửa tỉnh để chờ lấy cung xét xử sau. Bác sĩ Trương Vĩnh Cần đón nhận cái tai vạ oan trái đó với thái độ cam chịu và thành khẩn. Hơn hai inươi năm trời sống cô đơn bị người đời ruồng bỏ, khinh miệt lãng quên ông đã quá quen với sự nhẫn nhục. Rời khỏi trụ sở tổ tuần tra dân phố, ông được hai cảnh sát nai nịt tề chỉnh đưa ngay ra cửa sau và áp tải về thẳng trại giam tỉnh. Tại đây, đáng nhẽ ông được nhốt ở khu của những người chưa thành án nhưng do khu xà lim đó quá chật chội nên bác sĩ Cần được gửi tạm vào dãy của những tội nhân thụ án tử hình. Vì thế mà ngẫu nhiên trong mươi ngày ngắn ngủi bác sĩ Cần đã có dịp làm quen và kết bạn với tướng cướp Thạc gà gáy - một trong những tướng cướp khét tiếng vùng duyên hải giết không dưới hai chục mạng người, đã hết thời hạn một tháng xin giảm án đang nằm chờ ngày lên đoạn đầu đài. Do tình cờ mà cái chuồng cọp nhốt ông bác sĩ lại ở sát ngay cái chuồng cọp của tướng cướp Thạc gà gáy. Vì vậy, vừa mới chui vào cái lồng sắt kiên cố vuông vắn 9 mét vuông bác sĩ Cần đã nhìn ngay thấy ông bạn hàng xóm tướng cướp Thạc đang ngồi xếp chân bằng tròn chơi cờ tướng một mình ở chính giữa cái lồng sắt bên cạnh. Đó là một thanh niên mảnh khảnh nhưng khỏe mạnh, tóc cắt cao, da trắng, hai mắt đục như khói. Vì đã được cán bộ quản đốc trại giải thích rõ đây là khu biệt giam nhốt những tội nhân sắp bị đưa đi bắn nên bác sĩ Cần không giấu nổi tò mò và ngạc nhiên khi nhìn thấy một tội nhân tử hình lại có thể hiền lành và có phần nào khá điển trai như vậy. Thấy bác sĩ Cần cứ giương mắt ra nhìn, tướng cướp Thạc bèn ngoảnh mặt sang chĩa 2 ngón tay sang giả làm nòng khẩu súng lục nhằm thẳng vào mặt ông bác sĩ rồi tủm tỉm cười nhấc mông lên và bắn ra một tràng rắm ròn như tràng pháo tét khiến ông bác sĩ giật bắn mình hốt hoảng đánh rơi cả cái kính lão xuống sàn may mà không bị vỡ. Chỉ qua một đêm kẻ tội hình đã trở thành người hàng xóm thân thiện với bác sĩ Cần. Tướng cướp Thạc vui vẻ hỏi ông bác sĩ:. - Lão ca đã đưa bao nhân mạng xuống âm phủ rồi?Bác sĩ Cần lầc đầu:- Tôi chưa bao giờ giết người. Thạc gà gáy gật gù. - Trước khi dựa cột thằng cha nào chẳng chối đây đẩy như vậy. Bác sĩ Cần thật thà:- Đây là lần đầu tiên tôi ngồi tù. Tướng cướp Thạc cười phá lên:- Bố diễn khéo ra phết. Nhưng tôi có lời nói lão ca đây đã vào cái chuồng cọp này rồi thì cần đéo gì đời nữa. Hãy sống thật với con người mình. Rồi Thạc gà gáy nheo mắt ngắm nhìn bác sĩ Cần như ngắm một con khỉ già. Gã tướng cướp ngẫm nghĩ điều gì đó rồi tắc lưỡi:- Nhìn kỹ lão ca thì không có tướng buôn lậu giết người. Mắt thế kia râu ria thế kia nói lão ca bỏ lỗi y hệt như lão già râu xanh mắc tội cưỡng hiếp gái vị thành niên. Bác sĩ Trương Vĩnh Cần đỏ mặt tía tai. Gã tướng cướp trẻ nhảy thách ngay lên khoái chí:- Đoán trúng phoóc mà. Thương công cho đệ đi. Lão ca tường thuật lại vụ cưỡng hiếp đó đi. Chắc là ly kỳ và dâm ô hấp dẫn lắm đây. Kể đi kể đi. Bác sĩ Cần cúi gầm mặt xuống bò giật lùi lại một góc phòng giam. Ngồi chồm hỗm trong cái chuồng đối diện Thạc gà gáy cười hí lên dồn dập tung ra những câu hỏi tục tĩu. Bác sĩ Cần ù hết cả tai. Giá như có lỗ nẻ thì ông đã chui tụt xuống. Thạc gà gáy vẫn cứ hí lên dồn dập chọe ghẹo ông bác sĩ. Thái độ của gã rất thân thiện và để biểu thị lòng thân thiện đó tướng cướp Thạc bèn tung sang cho bác sĩ Cần một bao ba số năm mới cứng. Không hiểu vì lý do nào đấy có thể do sự nhầm lẫn hoặc do sự quan liêu của ông quản trị trưởng nhà giam mà ngay từ hôm đầu tiên vào ngự ở trong chuồng cọp bác sĩ Cần lại được hưởng ân huệ tiêu chuẩn đặc biệt của một tử tù đang đợi ra trường bắn. Thật là bõ cho ông sau bao ngày lang thang đói khát. Ông ăn thật lực uống thật lực và hút cũng thật lực. Bữa nào cũng vậy: cơm canh giò chả tim gan bia rượu bê vào đầy ụ mâm chỉ loáng một cái bác sĩ Cần đã chén sạch như chùi. Chính ông cũng không hiếu tại sao ông lại ăn nhiều như vậy. Không phải chỉ có ông ngạc nhiên mà tướng cướp Thạc ở chuồng bên cạnh cũng phải ngạc nhiên. Nhiều bữa Thạc còn liệng sang cho ông nửa con gà, cái chân giò hoặc từng miếng chả to bằng bàn tay khi thấy mâm đã sạch trơn rồi mà ông bác sĩ vẫn còn thòm thèm. Ăn nhiều thì ỉa cũng khỏe. Ngày nào cái thùng gỗ ở góc chuồng cũng đầy phè cứt đái Có hôm còn trào ra sân lênh láng, bốc mùi hôi thối không chịu được. Nhưng tướng cướp Thạc không vì thế mà khó chịu. Thạc tấm tắc: Bố già siêu quá. Đớp hít ỉa đái như thế thì đụ chết tươi các em chíp hôi cũng phải thôi. Vì ông bác sĩ không nói nên Thạc vẫn đinh ninh ông cũng đang nằm chờ cái ngày tắc tử như mình. Người cùng cảnh thì bao giờ cũng mau thân ái với nhau. Nhiều hôm sau bữa ăn Thạc than thở: Nhìn lão huynh ăn uống ỉa đái mà đệ phát thèm. Đệ không ăn được. Đã thế lại táo bón kinh khủng. Mắt thì cứ mờ đi từng ngày một. Không khéo đến cái ngày ấy hai mắt đệ lòa hẳn thì nguy. Làm ma sáng còn chẳng ăn ai. Ma mù thì có mà toi đời uổng một kiếp ma còn vật được thằng nào nữa. Hơn hai chục năm trời chịu án kỷ luật thui thủi ở nhà xác, chịu sự khinh bỉ ghê tởm hắt hủi của bè bạn và xã hội, còn ít thời gian rỗi rái bác sĩ Cần chỉ còn biết lại giao du chơi bời với mấy thằng dở người ăn mày và lũ gái điếm bệnh hoạn ba trợn ba trạo ở nguài ga. °Đây là lần đầu tiên bác sĩ Cần phải ngồi tù mà lại ngồi ở trong cái chuồng cọp trở thành hàng xóm của một tội nhân tử hình. Cái hoàn cảnh oái oăm trớ trêu và hiếm có này đối với bác sĩ là cảnh lạ đời. Hàng ngày ngoài những lúc ăn ngủ ỉa đái. Bác sĩ Cần nằm dài mê mải ngắm nhìn tướng cướp Thạc ngồi tọa thiền. Ông tò mò háo hức lạ lùng như đứa trẻ vào chơi ở vườn bách thú đứng trước cái cũi sắt nhốt con hố đang nằm duỗi dài lim dim mắt ngủ gà ngủ gật. Một ngày có 12 tiếng thì Thạc ngồi tọa thiền tới 8 tiếng. Một đêm có 12 giờ thì Thạc cũng phải ngồi tọa thiền không dưới 8 giờ. "Đệ đã học được phép luyện nội công thần khí thuộc môn phải Võ Đang của một võ sư người Thổ ở Cao Bằng". Thạc nói với bác sĩ Cần như vậy. Suy nghĩ một lúc Thạc nói tiếp: Nếu như đệ tu luyện thêm 5 năm nữa thì có thể chống được súng đạn. Rất tiếc là số đệ đã tới nên mới bị bắt sớm thế này. Nhưng... còn nước còn tát. Mặc dù đã cùng đường nhưng đệ vẫn cố một lần cuối cùng. Biết đâu đấy. Vả lại, cái việc ngồi tu luyện thần khí như thế này chỉ có lợi mà thôi, chí ít là ta sẽ không bao giờ bị hoảng loạn. Có chết cũng phải chết cho đàng hoàng. Và Thạc nói thêm: - ở cái khu chuồng cọp này cứ mười thằng vào ăn chực nằm chờ thì có tới bảy tám thằng phát điên trước ngày ra trường bắn. Đời cũng chó lắm lão huynh ạ. Không cứng tay nó đớp mình cái chắc. Có một ngày không hiểu nghĩ sao tướng cướp Thạc vứt sang cho bác sĩ Cần tờ báo đã nhàu nát. ở trang tư có đăng bài viết với đầu đề: "Tên tướng cướp Thạc gà gáy đã sa lưới và đang đợi ngày lên đoạn đầu đài". Bài báo kể tóm tắt tiểu sử Thạc: quê ở vùng trung du Bắc Bộ đi bộ đội đặc công. Giải ngũ. Sinh viên năm thứ hai tổng hợp Toán. Can án lừa đảo bị đuổi học. Bỏ vào Sài Gòn ra Huế, lên Cao Bằng Lạng Sơn buôn chè rồi buôn thuốc phiện. Bị bắt. 2 năm tù ngồi. Thả trước 6 tháng. Lại tiếp tục tái phạm tội ác. Trở thành tướng cướp cầm đầu đảng mặt chó chuyên cướp giật trên tuyến đường 5 Hà Nội - Hải Phòng. Hung hãn. Võ nghệ cao cường. Độc ác tàn bạo mất hết nhân tính. Đã giết người hàng chục lần bằng tất cả các thủ đoạn: chém, đâm, bắn, thắt cổ và bổ cả cuốc chim vào đầu. Bị bắt lần thứ hai và là lần cuối cùng ở quê ngay tại nhà đêm 30 tết vào đúng phút giao thừa. Bị tuyên án tử hình. Không chống án. Và cuối cùng bài báo nói rõ hiện đang nằm khám tử hình đợi ngày lên đoạn đầu đài. Thạc cười tủm tỉm nói với bác sĩ Cần. - Cái thằng phóng viên viết bài báo này là một thằng bạn cùng tổ 3 người với đệ từ ngày xưa ngày xưa đời lính đấy lão huynh ạ. Chính nó đã vào tận đây thăm và phỏng vấn đệ hơn một giờ đồng hồ. Tên thật của nó là Phạm Hữu Cải. Nhưng còn chuyện thú vị hơn. Thằng đại úy cảnh sát hình sự chỉ huy vụ chộp đệ ở nhà quê lão huynh có biết là ai không. Nó chính là thằng thứ ba ở cùng tổ tam tam với đệ và thằng Cải đấy. Tên thật của nó là Trần Hải. Chứ không phải là Lê Đức như trong bài báo đã viết đâu. Vẫn tủm tỉm Thạc kể:- Đời cũng lạ thật. Cứ y như trong tiểu thuyết vậy. Hòa bình lập lại, 3 thằng cùng ra quân. Đệ vào tổng hợp Toán. Thằng Cải di học lớp báo chí trung ương còn thằng Hải thì chuyển sang công an sau đó đi học đại học cảnh sát ở Cộng hòa dân chủ Đức. Mười năm sau mỗi thằng một số phận. Thật đúng là như trong tiểu thuyết rồi còn gì nữa. Đời lạ thật. Nằm dài ra nền xi măng lạnh ngắt, vươn tay duỗi chân cho đỡ mỏi, ngẫm nghĩ một lúc. Thạc bật dậy cười khùng khục rồi hào hứng tiếp tục câu chuyện:- Thú thật với lão ca nếu không có thằng Hải thì có mà Thánh chộp được đệ. Chỉ có thằng Hải mới biết được chỗ yếu độc nhất của đệ cho nên nó mới thắng. Ngày xửa ngày xưa hồi còn ở lính với nhau. Một lần nằm gác chân tâm sự đệ đã kể cho nó nghe cái gót chân A-sin ấy của đệ. "Hồi còn kháng chiến chống Pháp gia đình đệ chạy tản cư lên vùng Chiêm Hóa, Tuyên Quang mẹ đệ bị ho lao rồi chết ở đó. Chết vào đúng "giao thừa" ba mươi tết. Vì vậy hàng năm cứ vào lúc giao thừa đệ đốt một nén nhang trên bàn thờ mẹ. Hồi ở chiến trường không có bàn thờ thì đệ lập một cái bàn thờ dã chiến tại chỗ. Nén nhang cháy hết thì cũng xóa bàn thờ luôn. Cái thằng Hải này nhớ dai nắm được cái gót chân A-sin đó của đệ. Gần Tết cuối năm ngoái sau chiến dịch tổng tiến công truy quét tội phạm rất dữ dội của công an, đệ tạm giải giáp bọn đệ tử rồi lẩn về quê đào hầm ở gần cửa sông ẩn náu tính chuyện vượt biên. Cũng vào những ngày này thằng Hải bây giờ đã là đại úy ở Bộ Nội vụ bổ sung về tăng cường trực tiếp chỉ huy đội săn bắt cướp truy nã đệ trước đó. Nó và đệ tử đụng nhau ba lần ở trên tàu hỏa và bến ô tô nhưng cả ba lần đệ đều cho nó bẽ mặt ăn vỏ chuối. Nhưng tới lần thứ tư thì nó đã thắng. Nó đã nhớ ra cái gót Asin của đệ nên đêm ba mươi Tết năm ngoái đã bí mật về ém ở ngay vườn chuối sau nhà đệ và đợi đúng lúc giao thừa thì đạp cửa xông vào với khẩu AK lăm lăm trên tay. Nó đã chọn đúng lúc trên tay đệ chỉ có độc nhất một nén nhang đang thắp dở. Thằng Hải nhớ dai đã thắng một đòn quyết định. Và đệ đã bại trước thằng bạn cũ của mình. Bác sĩ Cần đọc trong bài báo thấy anh phóng viên Phạm Hữu Cải tả rất chỉ tiết cái cảnh tướng cướp Thạc đã không kịp cho nổ quả lựu đạn mỏ vịt lúc nào cũng đeo ở thắt lưng. Quả lựu đạn tử thủ quyết chết tan thây cùng với kẻ xông vào sát sạt bắt gã chứ quyết không chịu để bị bắt sống. Bài báo cũng kể rất lý thú cái đoạn sau khi bắt sống được tướng cướp Thạc rồi, hai đồng chí công an trong đó có đại úy Lê Đức cùng một tốp dân quân đã trói ghì Thạc như trói một con lợn vào xe cải tiến và tức tốc đẩy chiếc xe đó lên công an huyện rồi lấy ô tô tải chở luôn cả Thạc vẫn bị trói chặt vào cỗ xe cải tiến chạy một hơi về ty công an Thành phố. Tất nhiên cái chỉ tiết gót A-sin mà Thạc gà gáy vừa kể thì không thấy bài báo đả động gì tới. Có một cái lệ ở trong dãy khám tù tử hình là người ta chỉ làm công tác chuẩn bị cho tử tù một nửa ngày trước cái ngày phạm nhân bị đưa đi hành quyết. Đây là một cái lệ nhằm tránh cho tử tội phải chịu đựng một quãng thời gian dài hoảng loạn trí não. Một buổi chiều tối sau khi đã chén hết cân rưỡi thịt chó và uống cạn chai bia Vạn Lực, bác sĩ Cần đang ngồi nhâm nhi ly cà phê với điếu ba số thì ở chuồng cọp bên tướng cướp Thạc thong thả nói với sang giọng tỉnh khô báo cho bác sĩ Cần biết: Sáng mai em phải đi rồi lão huynh ạ. Thạc chỉ nói có một câu như vậy rồi lại ngồi xếp vòng tròn thẳng lưng nhắm mắt tọa thiền. Suốt cả đêm hôm đó Thạc ngồi im như một pho tượng đá. Cho đến 5 giờ sáng thì bốn người cảnh sát ăn mặc nghiêm chỉnh tới mở khóa chuồng cọp đưa Thạc gà gáy đi ra. Suốt đêm hôm đó bác sĩ Cần cũng không sao ngủ được. Ông nằm co ro không dám hỏi không dám ho không dám liếc nhìn sang, thậm chí cũng giấu cả tiếng thở dài chỉ lặng lẽ hút từ điếu đầu tiên cho đến điếu cuối cùng của bao thuốc 3 số sang trọng. Gần sáng mệt quá bác sĩ Cần thiếp đi. Ông chỉ choàng dậy khi nghe tiếng gầm đồng thanh của tất cả đám tử tù trong khám tử hình cùng loạt gầm lên nhịp nhàng u trầm chào tiễn biệt một kẻ cùng hội cùng thuyền đi vào cõi chết. Bác sĩ Cần không hề được chứng kiến cái cảnh tướng cướp Thạc ung dung đi giữa 4 người cảnh sát vào cái phòng đợi rộng có 8 mét vuông ở gần cổng ra vào trại giam. Tại đây tướng cướp Thạc gà gáy thong thả chén hết một đĩa xôi gà và hút hết một điếu thuốc lá đầu lọc. Và cũng tại đây Thạc gà gáy đã từ chối nói lời cuối cùng và cũng đã trả lại không nhận một mầu giấy chỉ to bằng bàn tay và cây bút chì ngun cũn đầu vót rất tù với ý đồ người tử tù có muốn viết nhiều thì cũng không còn đầu chì đâu nữa mà viết. Sau cái thủ tục đó, bác sĩ Cần cũng không nhìn tận mắt cái cảnh Thạc gà gáy bị điệu lên xe và tức tốc dưa thẳng ra trường bắn ở phía Tây ngoại ô Thành phố. Tại đây một chiếc cọc gỗ đã được trồng nguy trên sát miệng huyệt đào saün và một đội hành quyết 6 người áo mũ chỉnh tề súng tuốt trần lưỡi lê đang đứng nghiêm chờ đợi. Và bác sĩ Cần cũng không thể được chứng kiến cái phút cuối cùng từ trên xe bước xuống tướng cướp Thạc gà gáy bỗng nhiên suy sụp rất đột ngột. Hai chân ríu lại người mềm nhũn phải có hai cảnh sát xốc nách vất vả lắm mới dìu được gã tới trói vào cây cột hành quyết. Một loạt súng vang rền và chỉ trong chớp mắt, cái thân thể mảnh khảnh của tướng cướp Thạc gà gáy giẫy lên mấy cái rồi chĩu xuống trong sợi dây trói. Cái đầu của gã gục xuống ngực áo đang phun máu đỏ lòe. °Ba ngày đêm liền sau cái ngày ông bạn hàng xóm tướng cướp Thạc gà gáy bị đưa đi xử tử, bác sĩ Cần không sao chợp mắt được. Kèm theo căn bệnh đó là ông mất hắn cái khả năng ăn uống như uống như hổ. Suốt ba ngày bác sĩ Cần chỉ ngồi co ro như con khỉ ốm ở góc chuồng, đầu gục vào hai gối. Thỉnh thoảng vô tình nhìn sang cái chuồng cọp rỗng không bên cạnh ông lại giật mình tưởng như vẫn còn thấy tướng cướp Thạc đang ngồi tọa thiền lù lù bất động. Ngày thứ tư ngay giữa buổi trưa ông bác sĩ mơ thấy hồn tướng cướp Thạc lù lù bay về. Cái luồng khí đặc quánh màu da cam cứ cuốn lên sôi sục lông lộn như một con ác thú đang bị nhốt trong chuồng cọp. Luồng khí đặc quánh màu da cam đó phả vào mặt ông một luồng hơi tanh tưởi lạnh đến chết người mà người ta vẫn quen gọi là luồng khí của tử thần. Rồi luồng khí đó tan rã dần nhạt dần và hóa thành một giải khói đen mỏng dính ngoằn ngoèo bay lên trời. Rồi bác sĩ Cần lại nghe có tiếng khóc than nho nhỏ ở đâu đó trên cao. Tiếng khóc đó than rằng: "Hãy thắp cho mẹ tôi một nén nhang. Hãy thắp cho mẹ tôi một nén nhang". Tới đây thì bác sĩ Cần choàng tỉnh dậy. Bàng hoàng ngây ngất vừa quệt mồ hôi đang đổ ra ròng ròng ở lưng ở nách bác sĩ Cần vừa run rẩy nghĩ: Chắc là hồn cậu ấy vừa về báo mộng cho mình đây. Nghĩ như vậy tự dưng ông bác sĩ bỗng sa nước mắt ông lồm cồm bò dậy chắp tay vái lên trời rồi rì rầm khấn: Tôi đã nghe rõ lời của cậu rồi. Tôi xin hứa với cậu, nếu như tôi được ra khỏi đây, thì ngay cái tết đầu tiên trở lại đời tự do tôi sẽ tìm về quê của cậu tìm về đúng nhà của cậu sẽ thay cậu thắp một nén nhang cháy đỏ cắm ngay ngắn trên bàn thờ mẹ cậu. Tất nhiên là nén nhang đó sẽ được cắm vào cái bát hương đúng vào lúc pháo nổ báo hiệu giao thừa bước sang năm mới. Ông bác sĩ lẩm bẩm hứa thầm trước hương hồn của tướng cướp Thạc gà gáy và ông cũng không thề ngờ lời hứa đó lại sớm được thực hiện. Đúng hai tuần sau cái ngày Thạc gà gáy bị điệu đi dựa cột thì lệnh bắt tạm giam bác sĩ Trương Vĩnh Cần được hủy bỏ. Cũng không có gì khó hiểu lắm vì cảnh sát hình sự đã tình cờ bắt được quả tang tên đầu đảng băng buôn người Trương lão ca đang cùng đồng bọn áp tải sáu em mắt xanh mỏ đỏ lén lút vượt qua biên giới. Tất nhiên bác sĩ Trương Vĩnh Cần đã được trả lại tự do ngay kèm theo một lời xin lỗi của những người có trách nhiệm. Bác sĩ Trương Vĩnh Cần ra tù vào đúng ngày thứ ba của một đợt rét rất dữ dội kéo dài liên tục mười bảy ngày. Không hiểu vì sao giáp tết rồi trời chẳng chịu ấm lên mà lại trở rét ghê gớm đến như vậy. Suốt l7 ngày liền gió bấc thổi ù ù như bão. Đường phố tự dưng vắng tanh vắng ngắt như đang bị dịch hạch. Ra khỏi tù, bác sĩ Cần đi thẳng ra cái trường bắn ở phía Tây ngoại ô thành phố nơi có những quá đồi lùn trọc thui lủi để thăm mộ Thạc gà gáy. Trời giữa trưa mà âm u như buổi hoàng hôn, cái cột bắn vẫn chưa nhổ. Ngôi mộ đắp vội chôn Thạc gà gáy đã kịp lún xuống sau mấy ngày gió mưa xùi sụt. Một chút cỏ dại lá sắc như dao đã kịp bò lên đánh vầng trên đất mộ. Cỏ thì tươi non xanh mơn mởn mà đất thì già cỗi vàng như nghệ. Bác sĩ Cần ngậm ngùi cắm cho Thạc gà gáy một nén hương rồi ông ngồi bệt trên hai hòn gạch vỡ ngắm mưa bay, ngắm cái mả mới lù lù câm lặng. Nỗi buồn như con giun dất lấm láp cứ từ từ bò từ gan lên phổi lên tim lên óc ông bác sĩ khiến ông nôn nao ca người chỉ mong được nôn thốc nôn tháo một bãi ra cỏ. Ông chợt nhớ tới một cậu em của bà Ngót tên là Thắng. Thạc gà gáy hơn Thắng ba tuổi. Có một cái gì đó thật đau lòng thật trớ trêu. Thắng sướng từ nhỏ, những năm chiến tranh chỉ chuyên cần đi học, hiện là kỹ sư trưởng phòng thiết kế một nhà máy cơ khí lớn. Cậu em vợ cũ của ông thành đạt nhưng đã từ mặt anh rể mặc dù ông đã nuôi nó như con đẻ. Còn Thạc gà gáy. Nó đã phải ra trận rồi bây giờ bị xử bắn vì những tội ác giết người rất dã man của nó. Ngồi dưới vòm trời mưa dầm gió rét âm u, bác sĩ Cần thương nhớ cả hai. Ông không nghĩ nhiều tới sự được thua số phận mỗi đứa mà chỉ thương cảm cho cả hai. Rồi ông ngửa mặt lên trời mơ màng buồn tủi. Rồi ông lom khom bốc mấy tảng đất đắp lên chỗ lún của cái mả Thạc gà gáy. Ba tuần lễ rồi hồn của Thạc gà gáy chắc đã tiêu tan tiêu cùng gió mây hòa vào vũ trụ. Chẳng còn hy vọng gì gặp lại cái luồng khí đặc quánh màu da cam sôi sục cuộn réo ở đâu đây. Hai tay lấm đầy đất miên man đứng mãi dưới trời mưa bay gió lạnh bác sĩ Cần bỗng giật mình như người vừa tỉnh dậy sau cơn mê. Cây hương đã cháy hết từ lúc nào. Chùi tay vào cỏ, ông bác sĩ chắp hai tay vái ngôi mộ ba vái rồi quay gót. Phải về thôi. Nhưng về đâu bây giờ nhỉ. Khi đi ngang qua cây cọc bắn nhìn thấy hai lỗ đạn cháy xém xuyên thủng cột bác sĩ Cần bỗng chợt nhớ ra là mình phải về đâu bây giờ và ông lầm bầm suy tính. Từ nay đến tết chỉ còn hơn ba tuần nữa thôi. Không rõ có cái gì đưa đường chỉ lối mà bác sĩ Cần lại tìm được về đúng ngôi nhà của tướng cướp Thạc gà gáy ở xóm Vân Thù xã Lại Giang, ở cách không xa thị trấn Cốc Lếu nổi tiếng buôn lậu sát biên giới phía Bắc. Khi còn sống Thạc gà gáy không hề cho ông biết nhà cậu ta ở đâu. Còn bài báo lại nói sai quê tướng cướp Thạc gà gáy ở tỉnh Hưng Yên cũ. Rời khỏi trường bắn, bác sĩ Cần đi thẳng ra ga leo lên một đoàn tàu vừa đỗ lại để uống nước thêm than. Rồi chuyến tàu lại đi. Bác sĩ Cần gục xuống bên khung cửa sổ ngủ như chết cho tới khi hai anh nhân viên trên tàu đập vai ông nói cho biết là con tàu đã chạy tới cái ga cuối cùng của nó. Bác sĩ Cần bước xuống tàu ông không đi ra lối cửa ga mà tắt ngang qua đường sắt rồi cứ thế lội ruộng vượt đường qua đồi qua suối như bị ma qủy túm áo lôi đi. Ba ngày đêm đầu tóc quần áo ông lúc nào cũng sũng xĩnh nước. Sang ngày thứ tư hai môi ông nẻ toác ra. Ngày thứ năm hai cái tai xám đen teo quắt lại như hai miếng tai chua khô. Sang tới ngày thứ chín ống quần bên phải của ông bỗng dưng bục tung chỗ đầu gối. Tới cuối ngày thứ mười ba thì ông rách tã như một lão ăn mày khắp người bốc lên một thứ mùi vừa chua vừa khắm. Chạng vạng chiều ngày thứ mười bốn, vào lúc 6 giờ 35 phút thì ông đã tới được thôn Vân Thù xã Lại Giang. Đó là một xóm nhỏ lơ phơ vài nóc nhà nép sát vào chân mấy quả núi đá xám ngoét. 15 phút sau ông đã đứng trong vườn ngôi nhà lụp sụp của tướng cướp Thạc gà gáy. Cái gì đã đưa đường dắt lối cho bác sĩ Cần thúc ông đi mười bốn ngày đêm quên ăn quên ngủ như vậy. Chịu Có mà thánh mới hiểu được. Chỉ biết là cuối cùng thì ông đã tìm được tới đúng địa chỉ. Và khi ông gõ cộc cộc cái đầu gậy dính bê bết bùn đất xuống một phiến đá nhỏ ở góc sân thì có một con chó mực ghẻ bé con gày giơ xương từ trong liếp lao ra sủa ăng ẳng mấy cái rồi sán đến bên ông ngoáy đuôi rối rít xin ăn rất xăng xái và bần tiện. Một người đàn bà nhà quê che một miếng vải xô cáu bẩn ngang mắt nom như người không có mắt ôm một bó lạt ngâm ướt ròng ròng từ dưới cái ao cạnh nhà đi vào cân. Bác sĩ Cần chưa kịp hỏi thì bà ta đã hỏi trước:- Có phải nhà ông ở trên công an huyện về không ạ. Bác sĩ Cần chưa kịp trả lời thì bà lại nói luôn:- Thế thì tôi trả lại cái nhà này cho các ông đây. Tôi còn phải về để gói bánh. Mà các ông cứ cẩn thận quá. Cả cái xóm này có ai muốn dây vào thằng Thạc đâu cơ chứ. Như thế là ở trên công an huyện đã cho người về nghiệm thu cái nhà của thằng Thạc rồi đây. - Mời ông vào. Bác sĩ Cần lẳng lặng theo người đàn bà bước lên thềm. Bên trong nhà tối âm u phả ra mùi mốc meo và lặng ngắt như nhà mồ. Một ngọn đèn dầu đặt trên bàn thờ gỗ đen bóng đủ soi rõ ảnh của một thiếu phụ trẻ vấn khăn nhung có đôi mắt đang mở to buồn đến nỗi nếu có ai vô tình nhìn vào lâu một chút thì có thể ngã ngồi xuống và tan biến thành một vũng nước mắt tức thì. Người đàn bà thong thả nói: - Bà cố ngoại thằng Thạc chết rồi ông ạ. Hôm nghe tin thằng chắt bị xử bắn bà cụ đang ngồi ăn cơm bỗng hức lên một tiếng rồi lăn đùng ra chết tươi. Cũng là quả báo cả thôi. Lặng đi một lúc, người đàn bà lại thong thả kể tiếp:- Tháng trước ông thân sinh ra thằng Thạc gà gáy có đi một chiếc ô tô đen bóng sang trọng về tận ngôi nhà này. Thế là vừa tròn đúng 26 năm, kể từ cái ngày ông ấy đem thằng Thạc vứt về đây gửi bà cố ngoại trông nom bây giờ mới thấy ông ấy quay lại tìm con. Có lẽ ông ấy đọc báo đăng tin bắt được một thằng tướng cướp Thạc gà gáy khét tiếng nào đó quê ở thôn Lại Giang và nó sắp bị xử tử ông ấy mới giật mình bán tín bán nghi quay lại đây để xem cái thằng tướng cướp sắp bị bắn ấy có phải là thằng con bị bỏ rơi của mình không. Cái ông bố thằng Thạc nom phúc hậu dễ mến lắm. Tai to, mặt lớn, nhân trung rõ là dài. Tối hôm đó tôi sang mượn bà cố ngoại thằng Thạc cái cối giã trầu tình cờ mà nhìn thấy ông kia. Ông thắp một nén nhang cắm lên bàn thờ vợ, vái hai cái rồi thò tay định phủi lớp bụi bám trên ảnh. Nhưng bàn tay vừa chạm vào tấm kính thì ông rú lên một tiếng rụt phắt tay lại. Nói có ngọn đèn kia, trời tuy tối nhưng tôi cũng nhìn rất rõ hai bàn tay ông bố thằng Thạc bỗng sưng phồng lên méo mó rồi rỏ ra những giọt nước vàng nhền nhện. Thật cũng là quả báo quả báo cả thôi ông ạ. Một cơn gió ùa vào trong nhà lạnh buốt. Bác sĩ Cần quay đầu lại. Người đàn bà không có mắt đã biến mất từ lúc nào. Người hay là ma? Bác sĩ Cần ngồi xuống cái bậc cửa nứt toác lạnh và ẩm. Người ông bải hoải. Hai cẳng chân tê dại. Đêm ba mươi tối như mực. Cả cái xóm Vân Thù im phăng phắc như đang nín thở đợi đón giao thừa. Thỉnh thoảng mới nghe có tiếng chày dã thì thụp ở đâu đó. Nhà cửa Thạc gà gáy ở mãi cuối thôn nhưng lại đầu gió nên càng chơ vơ lạnh lẽo vắng lặng. Cũng phải ba hoặc bốn giờ nữa mới bước sang năm mới. Bác sĩ Cần bày bó hương lên bậu cửa rồi ngồi dựa lưng vào cây cột mọt kêu kẽo kẹt và ngủ thiếp đi lúc mà chẳng hay. Giấc ngủ mê mệt chẳng mộng mị sau những ngày dài đêm thâu chạy tế lên như con chó hoang vô chủ không hề chợp mắt. Bác sĩ Trương Vĩnh Cần cũng không thể ngờ được ông đang ngủ đúng eái chỗ mà đêm giao thừa cái tết nào đó Thạc gà gáy len về đốt hương qùi lạy mẹ trước khi bị công an xông vào đá vào gáy ngã gục xuống rồi đè nghiến lên ngay bụng còng hai tay lại. Bác sĩ Cần ngủ say lắm. Ông ngáy o o đến nỗi con chó mực con ghẻ lớ chạy tới gần hít lấy hít để cái gấu quần rách bươm của ông. Bác sĩ Cần ngủ rất say. Tới quá nữa đêm một tiếng nổ gầm rung chuyển tiếp ngay sau đó là hàng tràng pháo tép pháo dây pháo đùng thi nhau nổ vang chát chúa ròn rã. Bác sĩ Cần cuống cuồng bật dậy mắt nhắm mắt mở châm vội nén nhang rồi lập cập cắm lên cái bát hương sứt ở trên bàn thờ. Vái xong ba vái chưa kịp nói gì lúc ngẩng lên ông bác sĩ bỗng bủn rủn cả người khi nhìn thấy từ trong đôi mắt buồn đến chết người của người thiếu phụ trẻ trong ảnh bỗng từ từ rỏ ra những giọt nước mắt đỏ ngầu như máu.