AI NGÀY CHỜ ĐỢI LÁ. CUỐI cùng, cô nhỏ đã tới, hồn nhiên hơn, tươi mát hơn. Cô nhỏ thấy tôi buồn rũ dưới gốc cam thì lạ lùng lắm. Đôi mắt cô tròn xoe như đôi mắt nai tơ lạc bầy đứng bên giòng suối can. Tôi hỏi cô nhỏ: - Sao chiều qua cô em không đến? Cô nhỏ mỉm cười: - Em có hẹn với anh đâu? Em không thích hẹn vì em sợ lỡ hẹn. Tôi vươn vai: - Vậy mà tôi tưởng… Cô nhỏ đon đả: - Anh tưởng hình như em có hẹn? Tôi nói: - Hình như thế. Cô nhỏ đã ngồi cạnh tôi. - Em vẫn chưa chép xong Hương cố nhân. Tôi nhìn cô nhỏ: - Yên tâm, cô em. Tôi cũng chưa muốn ngủ say như chết. Cô nhỏ tựa cằm lên bàn tay: - Anh ạ! Tôi bứt một chiếc lá cam, vò nát: - Để tôi nói trước đã. Cô em thấy gì khác lạ ở quanh chúng ta không? Cô nhỏ lim rim đôi mắt. - Hình như khang khác. Hình như phảng phất một mùi gì độc ác, tàn nhẫn. Tôi đứng dậy, đưa tay níu cô nhỏ đứng theo tôi. - Cô em tuyệt diệu. Chúng ta sang vườn cam bên kia, nơi gần giòng suối nhất. Ta sẽ chọn một chỗ ngồi khác. Chúng tôi bỏ vườn cam, gốc cam kỷ niệm. Không thể phục hồi kỷ niệm được, dù có thể tẩy xóa những dấu chân thô bạo làm ngã rạp lớp cỏ nhung. Ta chẳng them nhắc nhở một nơi chốn buồn tẻ, một nơi chốn gợi biết bao phiền muộn cho rằng dẫu ta tốn công hò hét, múa hay, nơi chốn đó cũng khó lòng là nơi chốn xưa nguyên vẹn. Vậy ta tìm một cõi khác cho riêng ta. Đó chính là tiểu thuyết. Nghệ sĩ không làm cõi mộng ước. Nghệ sĩ chỉ vẽ với mộng ước. Thiếu những con ve sầu ca hát, khiêu vụ mùa hè, những con kiến sao mà phấn khởi làm việc để chất kho lương thực cho mùa đông. Nhưng bọn kiến nhỏ mọn, vô ơn và hỗn láo đã cười cợt khi ve sầu cần được nuôi dưỡng để chờ sang hè ca hát khiêu vũ tiếp. Nghệ sĩ là ve sầu viễn mơ phiêu bồng đó. Và loài người vừa được giúp vui vừa được bỉ thử theo cung cách của loài kiến tầm thường. Chúng tôi đã chọn một gốc cam. Cô nhỏ hít hà: - Ngập đầy hương mộng. Cô nhỏ thắc mắc: - Liệu chúng ta có phải sang vườn cam khác nữa không? Tôi đáp: - Chắc sẽ phải đi hoài. Cô nhỏ cười: - “Nhất diệp du hoài”. Anh không sợ mỏi chân sao? Tôi cười cùng cô nhỏ: - Lá bay. Lá không có cánh cũng chẳng có chân, sợ gì mỏi. Chúng tôi đã ngồi xuống, ngồi bên nhau, ở chỗ mới. Tôi hất đầu: Chiều qua em không đến vì… - Vì sao? - Anh thử đón coi. - Chịu. - Anh lười biếng thế, anh Dũng! - Tôi là Hoài, cô em. - Không, anh là Dũng. - Hoài. - Dũng. Dũng nên thơ đi trên cuộc đời. Ở đó. Ở đây. Hôm qua. Hôm nay. Em yêu anh Dũng. Em theo rõi bước chân chàng và em ngất ngây. - Cô em viễn mơ rồi. - Đâu có. Em sống rất thực. - Thực của cô là mông của nhân gian. - Cần chi. - Sao nữa? - Anh phải là Dũng. Em hình tưởng anh qua Dũng. Em hy vọng em không lầm. Tôi muốn nói với cô nhỏ rằng cô lầm như tôi đã lầm. Cô tưởng chừng tôi là Dũng. Và tôi, tôi tưởng chừng tôi là Dũng trước khi yêu Dũng đắm say. Tôi yêu cách mạng qua hình ảnh Dũng. Dũng, nhân vật mơ hồ trong đời sống chúng ta, nhân vật mơ hồ trong cuộc đấu tranh của Nhất Linh. Dũng đi hoài ngàn năm. Dũng bất diệt. Dũng son trẻ và quyến rũ mãi mãi. Nhất Linh đã trở về. Nhất Linh già nua tìm thú chơi lan trên rừng. Nhất Linh khụ khị xuống đồng bằng phục hồi dĩ vãng. Nhất Linh còn gì đâu? Nhưng Dũng còn nguyên vẹn những ước mơ của những người biết mơ ước. Cô nhỏ sẽ chán chường tôi như tôi đã chán chường người đàn anh. Lẽ nào tôi để cô nhỏ buồn bã. Hãy một mình nuốt hết sự buồn bã và làm cho người khác no tròn mộng mơ, bởi vì mỗi một tốt đẹp nhất đều khởi sự từ mơ ước. - Cô em. - Dạ. - Hình tưởng thế, cô em cảm giác gì? - Em thấy cuộc sống đầy hào quang. - Ở giòng-suối-không-có của cô em? - Của chúng ta. - Cô em đã đổi ý? - Chưa. Em biết dễ gì có giòng suối ấy. - Dễ gì có Dũng. - Dũng thì có. Là anh. Không chừng, em ở lại đây. Em quên mùa hè sắp chấm dứt. - Cô em. - Dạ. - Cô không thích làm con sóc nữa à? - Tại sao anh hỏi thế? - Trả lời đi, còn thích làm con sóc không! Cô nhỏ vươn tay níu cành cam: - Anh muốn em làm con sóc? Tôi gật đầu: - Hình như thế. Cô nhỏ buông cành cam bật mạnh: - Để làm gì? Tôi đáp: - Để tha hồ ăn hạt dẻ. Cô nhỏ nũng nịu: - Em muốn làm con sóc không ăn hạt dẻ. Tôi hỏi: - Cô em muốn ăn mây trời? Cô nhỏ ranh mãnh: - Con sóc chứ đâu phải em. Cô nhỏ nhìn tôi. Đôi mắt cô vẫn là hai khối nam châm cực mạnh, cực mạnh hơn cả bao giờ. Và tôi, tôi vẫn là bụi sắt, nhỏ hơn một bụi sắt. Bụi sắt ngoan ngoan để nam châm cuốn hút. Rất tự nhiên, tôi bị cuốn hút bởi những ánh nhìn gần gũi và thân ái của cô nhỏ. Cô đang là tháng giêng. Tháng giêng ngon như một cặp môi gần. Tôi sung sướng, muốn dang rỗng vòng tay ôm gọn tháng giêng. Tôi muốn cắn một miếng tháng giêng. Tôi muốn cúi xuống, hôn nhẹ cặp môi gần gũi một cặp môi. Nhưng, tháng giêng ngon kia, tháng giêng mời mọc kia là tháng giêng của công chúa ngủ trong rừng đợi chờ tỏ tình với hoàng tử đến từ cõi mộng xa xăm. Tháng giêng ngon đợi chờ Dũng, tưởng chừng Dũng sẽ tới cùng nắng yêu làm tan sương tình trong vắt trên cặp môi gần. Cô nhỏ một đời người tìm kiếm, một chiếc lá của muôn ngàn rừng lá, đang vừa tầm tay của tôi. Chỉ cần tôi bước nhẹ. Là cửa mộng sụp đổ. Và cô nhìn rõ màng nhện giăng mắc ngập căn phòng mà cô đã ngỡ tràn đầy màu sắc. - Anh đang nghĩ gì thế? Tôi giả bộ hồn nhiên: - Thức ăn cần thiết cho con sóc. Cô nhỏ khẽ xua tay: - Khỏi. Tôi cười: - Nhịn đói? Đôi mắt cô nhỏ rực rỡ sắc xuân. Cô nói như cô ru ngủ: - Anh ạ, em không thích làm con sóc. Em là em. Anh bằng lòng coi em là con chim hồng chứ? Hãy đan một chiếc lồng, nhốt em và nuôi em bằng mộng. Tôi xúc động một cách dại khờ: - Cô em hết sợ tan biến rồi à? Cô nhỏ bâng khuâng ngước nhìn trời qua kẽ lá: - Em sẽ tan biến trong mộng. - Cô tin rằng cô sẽ tan trong mộng - Vâng. - Nhỡ…. Cô nhỏ chụp vội bàn tay tôi. Giọng cô tha thiết: - Đừng nói gì thêm, anh yêu dấu. Chúng tôi im lặng giây lát. Tôi mơ hồ nghe tiếng bước chân tim của cô nhỏ là đà trên vùng cỏ mướt không có. Và tôi cũng nghe rõ bước chân thô bạo của người đàn anh đã dẵm nát vùng cỏ mướt của tôi. Tôi đau đớn vô ngần. Đau hơn cả bị tình phụ. Tôi không thể nào còn yêu được cách mạng nữa. Không thể nào, dẫu tuổi hai mươi có trở lại thêm một lần, đắm say gấp ngàn lần đã vuột mất. Nhưng cô nhỏ, cô nhỏ nên tiếp tục đuổi theo hình ảnh chập chờn của chàng tuổi trẻ cách mạng tên là Dũng. Tôi vẫn yêu Dũng. Biết rồi, Dũng tiểu thuyết. Và biết rằng Dũng còn tươi son, rạng rỡ trong tiểu thuyết. Dũng hứa hẹn về mà chẳng bao giờ về. Tôi làm sao biết Dũng già nua, khụ khị. Cô nhỏ, cô khôn ngoan, ranh mãnh lắm. Cuối cùng, cô ngây thơ, khờ khạo nhiều. Vì cô nồng nhiệt tin tưởng có một Dũng bước khỏi cõi tiểu thuyết quyến rũ như Dũng đắm chìm trong cõi tiểu thuyết. Hãy để cô nhỏ ngậm viên kẹo ngọt suốt đời cô. Hãy làm cho viên kẹo đừng tan. Tôi nín thinh, dấu diếm tất cả những gì tôi đã thấy khi một lớp bụi phấn từng làm mê mẩn hồn tôi đã nhạt nhòa. - Cô em. - Dạ. - Cô chép xong Hương cố nhân chưa? - Chưa. - Đừng mất công chép nữa. - Tại sao? - Chắc là tôi không được ngủ say như chết dưới gốc cây cam mới này. Tôi bỗng tiêng tiếc… - Tiếc chi đó anh Dũng? - Giá cô em là hồ ly Lá. Cô em… - Diệp! - Cô em. - Em tên Diệp.ô - Bao giờ chúng ta khởi sự đi tìm giòng-suối-không-có? - Ngày mai. - Ngày mai cô em tới sớm, đợi tôi dưới gốc cam này. - Vâng. - Còn Hương cố nhân, hãy ấp ủ kỹ, chớ để phai nhạt một mùi hương. Có khi cô em cần tưởng nhớ. - Hôm nay anh khác lạ. - Hình như vậy. - Anh bỏ ý định đi suốt đời bên em? - Ta nên đi tìm giòng-suối-không-có trước. Tôi nói cho cô nhỏ yên lòng. Và tôi ra lệnh thay vì cô nhỏ: - Tôi nhắm mắt nhé! Cô em về nhanh kẻo trể. Tôi không nghe thấy gì, kể cả tiếng bước chân cô nhỏ lướt trên cỏ mướt. Lúc tôi mở mắt, vườn cam vắng lặng. Chẳng còn một sợi nắng nào. Hai thứ bụi phấn mê hồn đều tan loãng và phôi phai. ÔI, đời đã không chỉ yêu riêng ta thơ thẩn dưới nắng trời tàn nhẫn. Đời đã yêu ta bởi ngỡ ta vẫy vùng trong cõi nghĩ tuyệt vời của đời. Ta đành tuyệt vọng. Ta đành trả lại cõi hư ảo cho đời. Ta về với đất quạnh hiu và buồn thảm. Và sẽ viết tiểu thuyết không hề có thật ở nhân gian. Hôm sau, chắc chắn, cô nhỏ sẽ tới tìm Dũng dưới gốc cây cam. Cô chờ đợi. Cô đợi chờ. Mòn mỏi. Dũng đi xa rồi. Chàng theo mây trôi nổi xa xăm. Cô nhỏ hình tưởng người chiến sĩ cách mạng lên đường và đang đắm chìm vào mưa gió. Cô áp chặt cuốn thơ tình vô ngực. Nghe như quanh vườn cam dậy Hương cố nhân. Đó là mùi hương Dũng đã dặn dò cô một buổi chiều nào đó. Mùi hương đọng trên cặp môi ngon rất gần. Nhưng tháng giêng đã xa. Quá xa…. (I-I975)