Hồi đó, đầu thập niên 60, phải đến năm thứ ba y khoa, chúng tôi mới được thực tập đỡ đẻ trên người. Mỗi sinh viên phải đỡ ít nhất 20 ca sinh thường, không có bệnh lý, trong đợt thực tập tại bệnh viện Từ Dũ. Tối tối, chúng tôi túc trực ở phòng nhận bệnh để “bắt ca” với sự giúp đở của các cô nữ hộ sinh có nhiều kinh nghiệm. Một hôm, đợi đã khuya, chưa bắt được ca nào, tôi đã hơi nản thì một cô nữ hộ sinh bỗng kêu: "Có ca 4cm, ông thầy có nhận không này?". Thời đó các cô gọi chúng tôi là "ông thầy" thân mật dù chúng tôi chỉ là sinh viên y khoa. "Ca 4cm" là ca mà cổ tử cung đã nở gần trọn, sắp sanh. Tôi mừng quá, nhận lời ngay. Tôi đưa sản phụ lên phòng sanh, thăm khám, làm vệ sinh các thứ, theo dõi cơn co tử cung, ghi chép cẩn thận vào bệnh án rồi còn ngồi bên trò chuyện cho sản phụ quên đau. Tôi nghĩ đến mẹ mình, đến những giọt mồ hôi của biết bao bà mẹ chờ sanh khác. Đến gần sáng thì cơn đau đã rột. "Lúng túng" một cách lành nghề, tôi cũng đã đỡ được ca đầu tiên mẹ tròn con vuông! Lòng lâng lâng tôi đẩy xe cho hai mẹ con về phòng, rồi viết bản phúc trình. Trời đã hửng sáng. Bên ngoài khung kính cửa phòng sanh, Sài Gòn vẫn tấp nập và hừng hực không khí ngột ngạt những ngày tháng của năm 1965. Đột nhiên, một cảm xúc dâng trào trong lòng, tôi viết liền một mạch ngay sau phần bệnh án một bài thơ nhỏ:
THƯ CHO BÉ SƠ SINH Khi em cất tiếng khóc chào đời Anh đại diện đời chào em bằng nụ cười Lớn lên nhớ đừng hỏi tại sao có kẻ cười người khóc Trong cùng một cảnh ngộ nghe em! Anh nhỏ vào mắt em thứ thuốc màu nâu Nói là để ngừa đau mắt Ngay lúc đó em đã không nhìn đời qua mắt thực Nhớ đừng hỏi vì sao đời tối đen Khi anh cắt rún cho em Anh đã xin lỗi chân thành rồi đó nhé Vì từ nay em đã phải cô đơn Em đã phải xa địa đàng lòng Mẹ Em là gái là trai anh chẳng quan tâm Nhưng khi biết em thẹn thùng Sẽ biết thế nào là nước mắt trong đêm Khi tình yêu tìm đến! Anh đã không quên buộc étiquette vào tay em Em được dán nhãn hiệu từ giây phút ấy Nhớ đừng tự hỏi tôi là ai khi lớn khôn Cũng đừng ngạc nhiên sao đời nhiều nhãn hiệu! Khi em mở mắt ngỡ ngàng nhìn anh Anh cũng ngỡ ngàng nhìn em qua khung kính cửa Một ngày đã thức giấc vội vàng với hoang mang Với những danh từ đao to búa lớn Để bịp lừa để đổ máu đó em... Thôi trân trọng chào em Mời em nhập cuộc Chúng mình cùng chung Số phận Con người... (Bệnh Viện Từ Dũ, Saigon 1965)Sáng hôm sau, Giáo sư Minh đọc bản tường trình của tôi, gọi tôi vào rầy: "Đỡ đẻ không lo đỡ đẻ, lo làm thơ!". Tôi biết thầy không giận vì tuy rầy mà giọng thầy lại ấm áp. Mấy ngày sau, chẳng ngờ bài thơ viết vội trong đêm trực đó đã được phổ biến nhanh chóng trong giới sinh viên và nữ hộ sinh. Ai đó đã viết bài thơ lên bảng. Bài thơ được đăng trên báo Tình thương – một tờ báo của sinh viên y khoa và in lại trong tập thơ "Tình người" của tôi năm 1967, do Thân Trọng Minh, người bạn cùng khoá, sau này là một bác sĩ tim mạch có tiếng kiêm hoạ sĩ trình bày bìa, với tranh của Cocteau. Bác sĩ Lương Phán cũng chọn đăng “Thư cho bé sơ sinh” vào một tạp chí y khoa do ông phụ trách thời đó, khoảng 1973. Điều thú vị là sau ngày Giải phóng, nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu đến thăm tôi, chỉ để tăng cho tác giả thơ bài hát "Thư cho bé sơ sinh" do anh phổ nhạc từ trong nhà tù nhờ đọc được cuốn tạp chí y học của Bác sĩ Lương Phán. Trước đó, chúng tôi chưa hề quen nhau. Tôi chỉ biết anh với những bài nỗi tiếng Trường làng tôi và Muà thu không trở lại…
Chuyện chẳng có gì đáng kể nếu mới đây tôi không có dịp làm việc với ba vị bác sĩ, là giáo viên của Trường trung học y tế tỉnh Phú Thọ lần đầu tiên vào Tp. Hồ Chí Minh và miền Nam. Trong lúc chuyện trò, bác sĩ Phạm Hữu Trí, Phó giám đốc Sở y tế Bà Rịa – Vũng Tàu tình cờ nhắc đến bài thơ "Thư cho bé sơ sinh" của tôi 35 năm về trước mà anh còn nhớ thì thầy Nguyễn Hồng Hải, một trong ba bác sĩ của Phú Thọ bỗng chồm lên, ôm lấy tôi, mừng rỡ: "Thế ra anh chính là tác giả bài thơ đó ư?”. Rồi thầy đọc liền một mạch bài thơ. Thầy nói năm nào dạy lớp nữ hộ sinh ở Trường nữ trung học y tế Phú Thọ, thầy đều đọc cho họ nghe bài thơ mà thầy không biết tác giả là ai, chỉ nói khuyết danh mà thôi. Thầy cho biết đã thuộc bài thơ qua một người bạn từ 18 năm về trước ở miền Bắc.
Chú bé sơ sinh của tôi lúc đó thì nay đã 35 tuồi rồi còn gì! Mới thôi!
9 – 2000