51. HÒA THƯỢNG HẢI ẤN TÍNHòa thượng hải Ấn Tín nối pháp ngài Lang Gia, người Quế Phủ, trụ chùa Ðịnh Huệ ở Tô Châu tuổi hơn tám mươi. Ngày thường được Chu Phòng Ngữ cúng dường, Sư cũng hay đến nhà này. Một hôm họ Chu hỏi:- Hòa thượng đời sau có thể thác sanh trong nhà đệ tử chăng?Sư cười nhẹ bằng lòng, rồi trở về chùa mắc bệnh mấy ngày mà chết. Hôm chôn cất, nhà họ Chu Sanh được một cô con gái. Thiền sư Viên Chiếu bổn khi đó ở Thụy Quang nghe được việc này bèn đến thăm. Cô bé vừa đầy tháng được ẵm ra, vừa thấy Ngài liền cười. Viên Chiếu nói:- Hải Ấn! Ông lầm rồi. Cô bé khóc mấy tiếng rồi chết. 52. THIỀN SƯ QUY TÔNG TUYÊNThiền Sư Quy Tông Tuyên, người Hán Châu, nối pháp Ngài Lang Gia Quảng Chiếu kết thân với Quách Công Phủ. Chợt một hôm có quan trấn thủ Nam Khang đến, Sư sai người đem thơ cho Công Phủ lại dặn người đưa thơ chớ cho quan huyện trông thấy. Công Phủ đọc thơ thấy ủy thác rằng:- Tôi còn sáu năm duyên đời chưa hết, hôm nay không chịu nổi áp bức muốn thác sanh vào nhà ông, mong ông chiếu cố cho.Công Phủ vừa sợ vừa mừng, nửa đêm bà vợ mơ màng thấy Sư vào trong phòng ngủ, bất giác thất thanh nói:- Ðây không phải là chỗ Hòa thượng đến.Công Phủ hỏi duyên cớ, bà vợ kể lại. Công Phủ sai đốt đền, lấy thơ của Sư cho coi. Quả nhiên sau bà vợ có thai sanh con đặt là Tuyên Quang. Vừa đầy năm đã nhớ hỏi chuyện trước.Ðến ba tuổi, Hòa thượng Bạch Vân Ðoan đi qua nhà này, Công Phủ kêu con ra tương kiến, vừa thấy kêu lên:- Sư Ðiệt! (cháu).Hòa thượng Ðoan nói:- Cùng Hòa thượng từ biệt nhau đã mấy năm rồi?Tuyên co ngón tay nói:- Bốn năm.Hòa thượng Ðoan nói:- Tương biệt tại đâu?- Tại Bạch Liên Trang.- Lấy gì để chứng nghiệm?- Cha mẹ tôi ngày mai sẽ mời Hòa thượng thọ trai.Chợt có tiếng đẩy xe qua ngoài cửa. Hòa thượng Ðoan nói:- Tiếng gì ngoài cửa vậy?Tuyên làm thế đẩy xe. Hòa thượng Ðoan nói:- Qua thế nào?- Ðất bằng có một rãnh nước.Ðến sáu tuổi không bệnh mà chết.53. TĂNG DẠ ÐÀITăng Dạ Ðài người đất Tây Thục. Thuở bé, Sư học thuật nhịn ăn. Sau gặp sư Ðại Trí ở núi Nga Mi, xin xuất gia, thọ giới. Rồi từ biệt thầy, đến với ngài Phục Ngưu ở núi Chung nam. Về sau Sư xuống núi Ngũ Ðài, ngày ngày thường chỉ uống nước, ngồi tĩnh tọa, ban đêm thì đi quanh Ðài Sơn. Người ta nhân đó gọi Sư là Dạ Ðài. Chu vi Ngũ Ðài khoảng 500 dặm, nổi tiếng gió mạnh, đá lớn, lừa ngựa bị thổi bay như quét là. Sư đi, áo mũ tung rơi, tay cầm gậy sắt, cứ gặp gió thì ngừng, hết gió lại đi. Có lúc trời tối mịt, Sư bị rơi xuống hố, gậy sắt cong vòng mà Sư chẳng sao hết. Gặp cọp, Sư đến trước nó nạp mình, nói:- Ngươi ăn thịt ta, tức là cùng ta kết mối duyên nhỏ.Gặp bọn cướp núi, Sư động gậy xuống đất, tiếng gậy vang dội. Bọn cướp kinh hãi bỏ chạy, la lớn:- Bị Sư Dạ Ðài nhiếp phục!Chúng chẳng dám động đến Sư. Có hôm tuyết lớn rơi đầy núi, mọi người vác xẻng đi kiếm; thấy Sư bị tuyết chôn đến thắt lưng, rét cứng. Họ khiêng Sư về hơ lửa, tắm nước nóng, chập lâu Sư mới hồi tỉnh. Vậy mà vẫn tiếp tục đi đêm như cũ. Sư thường gặp ánh đèn, lửa rừng, mãnh thú, quỷ quái trong đêm. Cũng có khi gặp được Văn Thù, hoặc hiện hình Tỳ kheo già, hoặc hiện làm phụ nữ đẹp ôm đứa con mới sinh còn trần truồng, chốc lát biến mất. Sư đi như thế đến hơn hai mươi năm.Năm Quý Mão, Sư đến kinh đô. Thái hậu Từ Thánh ban cho Sư bình bát, tích trượng và một bộ Tử Lang Ca Sa, Sư bèn đến chùa Tháp Viện, lập hội Thiên Bàn (ngàn mâm) rồi đến chùa Long Tuyền lập hội Long Hoa bốn mươi chín ngày. Sau đến núi Ngũ Ðài, Nga Mi đúc một chuông u minh nặng một vạn ba ngàn cân, lại đến núi Phổ Ðà, Nga Mi thỉnh hai bộ Tạng kinh; đến núi Cửu Hoa lập đạo tràng Thủy Lục. Bao nhiêu tiền gạo còn dư, Sư đem phân phát cho các tịnh thất và những vị tăng nghèo, không hề bỏ túi riêng một mảy may. Cho nên tăng tục hết lòng tin cậy. Sau Sư trở lại bốn danh sơn lớn, tinh thần mỏi mệt. Từ đất Thục đến Quảng Lăng, Sư nhuốm bệnh. Có một đạo nhân chặt ngón tay nấu cháo cho Sư dùng, ý mong cầu Sư lành bệnh. Sư mắng ràng:- Ngươi xuất thế, sao lại học theo thói đàn bà. Hạn ta đã gần đến rồi.Khỏi bệnh, Sư mua một chiếc thuyền lớn bày tượng Thủy Lục miệng phun lửa không ngớt.Tháng mười, năm Canh Tuất, từ Thông Châu dong thuyền ra biển. Ði ngang Phước Sơn, Sư vui vẻ muốn dừng lại. Sư giải tán đệ tử, chỉ giữ lại một đạo nhân già theo, rồi lên thuyền. Có hai người khách buôn ở Tấn An xin đi nhờ. Sư nói:- Người này có duyên.Bèn bằng lòng cho đi. Thuyền giưong buồm đi thật nhanh. Chợt Sư hỏi:- Trưa chưa?- Trưa rồi!Sư sai làm cơm cho hai người khách cùng ăn. Họ lấy tiền cúng dường Sư, nhân đó lễ mười phương chư Phật, Sư nói:- Ta muốn vào biển!Mọi người kinh hãi thưa:- Nay đã ở trong biển rồi, còn muốn vào đâu nữa?Sư nói:- Ta nghe bậc Bồ Tát giải thoát, khi tịch dặn các đệ tử chia thân làm ba phần: Một cho loài cầm thú, một cho tôm cá và một cho kiến trùng. Nay ta cũng thế.Mọi người khóc lóc níu lại. Sư lấy một tờ giấy đưa cho khách, đó là lời của Bồ Tát giải thoát. Chúng vẫn buồn bã níu giữ không buông. Sư nói:- Các ông hãy vì ta mà lễ Phật.Mọi người liền cúi lạy, Sư nhảy xuống biển. Họ định lấy buồm, vớt Sư. Ngồi ngay sóng nước, Sư vẫy tay nói:- Cất buồm đi! Các ông thua ta rồi!Phút chốc, có một đám sương trắng vàng bao phủ quanh Sư, rồi cuốn đi. Ðó là ngày 25 tháng 10 năm Canh Tuất (1610) niên hiệu Vạn Lịch 38. Vị đạo nhân già trở về thuật lại. Hoa Ðình Trần Mi Công bèn ghi chép lại chuyện này.54. TĂNG THU NGUYỆTThu Nguyệt là một vị sư già ở núi Huyền Cơ, Tô Châu. Sư tinh thông giới luật, lễ tụng chuyên cần, lấy uống trà làm Phật sự. Ai đi qua Huyền Cơ cũng đều ghé thăm Sư. Nhưng nếu không phải người cao nhã thì Sư chẳng tiếp, gặp mặt cũng chẳng mời trà nước.Lúc ấy, đang có giảng tịch của Ngài Thiên Kỳ, người bốn phương rầm rộ kéo đến. Sư vẫn điềm nhiên như không hề hay biết. Có người khuyên Sư nên tùy hỷ ra một lần, Sư chỉ cười chẳng đáp.Niên hiệu Thiên Khải cải nguyên (1612), Sư từ biệt bạn đạo trong núi, sáng sớm đi thuyền đến bể Liên Hoa ở Nam Hải, hốt nhiên đến đầu thuyền lễ bái, lớn tiếng niệm Phật rồi nhảy ùm xuống nước. Mọi người vội níu lại nhưng chẳng kịp. Sóng gió nổi lên rất mạnh, Sư nhấp nhô trên sóng, vẫn chắp tay niệm Phật. Tiếng Sư xa dần rồi mất hẳn.Dạ Ðài khắp bốn núi lớn, vết chân in khắp nước. Thu Nguyệt tĩnh lặng đóng cửa thất, chẳng màng đến việc bên ngoài. Ðạ Ðài rộng tu phước nghiệp, Thu Nguyệt một việc cũng không làm. Hai Ngài bình sinh trái nhau như thế, đến lúc cuối lại giống hệt nhau. Dạ Ðài giấu cái tĩnh trong động. Thu Nguyệt gởi cái động trong tĩnh. Dấu vết động tĩnh của hai vị thoát khỏi mé sanh tử không mảy may chướng ngại. Tâm hai vị thật không thể so sánh ai hơn ai kém vậy.55. THIỀN SƯ GIÁC TÔNGThiền sư Giác Tông, tự là Ðạo Huyền, biệt hiệu Tùng Khê, họ Nam quê ở Phù Phong. Nhà theo nghiệp Nho, mẹ họ Trần, kính tin Phật pháp. Cứ đầu năm, bà đến chùa Pháp Môn cúng dường trai tăng cho đại chúng. Một hôm ngủ trưa, bà mộng thấy Thản Công chùa Pháp Môn trao cho một tượng ngọc cao gần một tấc, bà nhận lấy rồi nuốt vào bụng. Tỉnh dậy, biết mình có thai, bà báo cho chồng hay. Chồng bà sai người đến chùa thăm dò, biết được Thản Công chết đúng ngày ấy. Hai vợ chồng liền dặn nhau:"Nếu được con trai, sẽ cho cho xuất gia thờ Phật". Ðến ngày sanh, phòng bà có ánh sáng, trên hư không có tiéng Phạn âm, ai nghe cũng lạ lùng. Sư lúc còn bé đã không ăn mặn, không ưa đùa giỡn, chỉ thích ngồi thiền chỗ vắng. Cha mẹ biết rằng Sư không quên nhân cũ, bèn theo lời hứa cho vào chùa.Gặp lúc quân Mông Cổ xâm lăng, cha con không bảo bọc nhau được. Sư bị bắt ở Vũ Xuyên, và bị đưa vào hầu hạ Quận chúa của quan Thái phó. Sư cẩn thận khác những người hầu khác, quan Thái phó thấy lạ, hứa cho xuất gia. Sư bèn đến chùa Thanh Sơn ở Quy Xuyên, cạo tóc với ngài Lâm Pháp Sư, nhân đó Sư khóc nói:- Cha mẹ yên lòng, nay con đã được xuất gia rồi.Chưa đến ba năm, Sư thông suốt các kinh. Sư theo ngài Anh Công ở Vũ Xuyên nghe sớ kinh Hoa Nghiêm, trong năm năm thông suốt chỗ uẩn áo, thâm nhập biển Hoa Tạng, tung hoành không ngại, là bậc long tượng dưới tòa. Sư không hề rời thầy, do đó danh tiếng vang xa. Nhưng Sư vẫn tự cho mình ăn chưa đến lúc no, nên đến chỗ ngài Thánh Nhơn. Thánh Nhơn là bậc cự phách trong nhà Thiền, thấy Sư liền hỏi:- Nghe ông rành Hoa Nghiêm, sao không giảng kinh độ sanh, đến đây làm gì?Sư thưa:- Sanh tử là việc lớn.Thánh Nhơn nói:Từ ngày rõ nẻo Tào Khê ấy,

Mới hay sống chết chẳng tương can.(Tự tùng thức đắc Tào Khê lộ,

Liễu tri sanh tử bất tương quan).Ông hiểu thế nào?Sư suy nghĩ, Thánh Nhơn hét, Sư đi ra. Thánh nhơn kêu lại:- Thượng tọa!Sư quay đầu nhìn. Thánh Nhơn nói:- Rõ ràng nhận lấy!Sư lãnh hội được ý chỉ này. Ngày hôm sau, Sư lên phương trượng thưa:- Hôm qua được Hòa thượng hét một tiếng, con có chỗ thấy.Thánh Nhơn nói:- Thử đưa ra xem!Sư phất ray áo đi ra. Thánh Nhơn cười mà chấp nhận.Nguyên Hiến Tông năm đầu (1251); Phan Sơn sai người đưa thơ đến mời ngài Thánh Nhơn làm chủ pháp tịch Linh Sơn. Thánh Nhơn bảo:- Không bằng Giác Tông!Sau Sư vâng lời, lúc ra đi làm bài kệ:Mười năm chí như sắt,

Cổng huyền đều thấu suốt

Nhảy khỏi rừng góc gai

Ðạp bể trang đầm vắng

Khéo hướng trên đỉnh cô phong

Linh quang riêng chiếu không thời tiết.(Thập tải chí như thiết

Huyền quan giai thấu triệt

Khiêu xuất kinh cức lâm

Ðạp phá trừng đàm nguyệt

Hảo hướng cô phong đảnh thượng hành

Linh quang độc điệu vô thời tiết).Sư lên tòa thuyết pháp trong khoảng mười năm, chúng có hơn vài ngàn. Cõi Phật rộng mở, vàng ngọc sáng ngời, chiếu soi đá suối, tòng lâm đầy đủ tiện nghi. Linh Sơn hưng thạnh một thời không kém những ngôi chùa lớn.Niên hiệu Chí Nguyên năm thứ tư (1280), ngài Văn Công trụ trì chùa Long Tuyền ở Ðàm Giá, lui về ẩn ở Tây Ðường. Sư được bổ nhậm thay thế, pháp tịch cũng thịnh như ở Linh Sơn. Sư chấn chỉnh nghiêm túc, vào chúng rất nghiêm trang, ai thấy cũng đem lòng kính sợ. Môn đình của Sư cao vút, không bao giờ chấp nhận cho người mới hợp một lời, khế một cơ; trái lại xem xét kỹ lưỡng, rõ ràng không còn ngờ vực sau mới chịu. Nên hàng nạp tử thấy vách đứng mà thối lui cũng nhiều.Cũng năm ấy, Sư ngồi tịch. Tháp ở Ðàm Giá. 56. TĂNG ÐỒNG TÂNÐồng Tân tự là Trọng Ích, biệt hiệu Nguyệt Tuyền, họ Quách quê ở Phòng Sơn, Yến Ðô. Sư thế phát với Kiên Công ở An Sơn, thường làm việc khổ nhọc để phụng sự đại chúng. Ban ngày làm việc, ban đêm tụng kinh, sự thông minh trí tuệ của Sư phát triển mau lẹ. Sư muốn đi tham học các nơi, bèn hỏi ý kiến của Ðồng Hành, Ðồng Hành cười nhạo, Sư bực mình viết một bài kệ dán lên vách rồi bỏ đi:Ðại trượng phu chí khí ngất trời

Ngòi rãnh tầm thường há phải nơi

Tay nắm xuy mao ba thước kiếm

Hàm rồng, châu nọ đoạt như chơi.(Khí trụ xung thiên đại trượng phu

Tầm thường câu độc khởi năng bào

Thủ đề tam xích xuy ma kiếm

Trực thủ ly long lãnh hạ châu). Sư đến yết kiến ngài Phương Công ở Thanh An, Phương Công hỏi:- Muốn đi ngàn dặm, một bước làm đầu. Thế nào là bước đầu tiên?Sư chắp tay bước tới. Phương Công nói:- Quả thật gót chân không chấm đất!Sư phất tay áo, đi ra. Lại đến yết kiến Cảo Công ở Ðại Minh. Dưới cây trụ trượng, Sư phát tiết được nhiều vốn riêng. Cuối cùng vẫn cho trong ngực còn có chỗ ngại chưa bạch, Sư nuốn trở lại Thanh An, nhưng Cảo Công bảo không sao và dạy cứ mài dũa nhồi nặn. Thêm ba năm, Sư mới được rỗng rang. Ẩn dấu chưa lâu, các bậc kỳ túc lại ủng hộ Sư đưa về An Sơn. Thiền sư Giản ở Hải Vân nhận Sư vào làm Thủ chúng. Luận Công ở Long Tuyền hướng dẫn người đến quy y. Sư vừa cất tiếng, muôn người hoan hô. Vua Ðại Nguyên ngự đến, phân chúng của Sư thành tám nhóm, cử Sư làm chủ chùa Linh Nham ở Trai Nam. Lúc ấy, người khắp nơi kéo đến, Sư không cho họ toàn là người đạo đức, phân biệt rõ hiền ngu. Do đó, miệng tiếng dèm pha. Sư bỏ về An Sơn, nhưng mọi người không chịu, giữ lại. Sư nhớ đến kinh thành gặp nạn binh lửa, tạng kinh hư hao, người học không xem được đầy đủ, cho nên Sư tốn bao nhiêu là y bát, đề xướng kiếm người cùng chí hướng, đích thân đến Giang nam tìm thỉnh. Trải qua bao năm, chịu đủ nóng lạnh, gian nan khốn khó, mới được toàn văn dem về. Sư chạy ngược xuôi, xa gần, đến đâu cũng được người thấy nghe tùy hỹ. Thật là Bạch Mã không cánh ở phương Tây lại vậy. Ở Sơn Ðông, mọi người nói với quan Ðề Hình là Na Luật Công, dùng lễ Tổ mà đón Sư.Sau Sư đến viện Quan Âm ở Trai Nam kiết hạ, rồi lâm bệnh, bèn kêu thị giả lại truyền pháp yếu, nói kệ:Ôi! Ðãy da ngố

Ngu ngơ tương ưng

Chẳng biết khéo léo

Tư tưởng quên luôn

Ðến không chỗ theo,

Ði cũng không chốn

Sáu đục rỗng rang

Bốn đẽo mênh mang(Ðốt! Hàm bì đại

Ngột để tương ưng

Kỹ lưỡng bất giải

Tư tưởng toàn vong

Lai vô sở tùng

Khứ diệc vô phương

Lục tạc không không

Tứ đạc hoàng hoàng)Lại nói:- Cái này không còn một chút ngại.Im lặng giây lâu, Sư nói:- Buông tay mà đi, mây trời mênh mông.Kệ xong, nghiễm nhiên mà tịch, thọ 66 tuổi, 45 tuổi hạ. tánh tình Sư khoáng đạt, đạo nhân sáng trong, tiếp vận có cơ biến, Sư sở trường về thi văn, giỏi đàm luận. Phất tràn vừa đưa lên, thính chúng ngồi nghe mê mải, suốt ngày không chán, Sư lại hay biện luận khôi hài mà người không dám dể duôi xúc phạm. Nối pháp Sư là Tuyết Ðậu. Lúc trà tỳ hàng vạn người đưa, hương hoa rải nghẹt lối đi. Nếu không có sự hóa độ sâu xa vào lòng người, há được như thế. Sư thật là một nạp tử anh hùng của một thời. 57. THIỀN SƯ NGỌC TUYỀNThiền sư Tông Liễn, người quê Thạch Chiếu, Hạp Châu, họ Ðổng. Lúc nhỏ, có vị tăng đi ngang qua nhà, thấy Sư mặt mũi sáng sủa, bèn chỉ ngọn đèn hỏi thử rằng:- Ðèn chiếu con hay con chiếu đèn?Sưnói:- Ðèn không chiếu con, con cũng chẳng soi đèn. Ở giữa không một vật, hai bên thấy công năng.Tăng lấy làm lạ, khuyên nên đi tham phỏng các nơi. Sư trải qua khắp các pháp tịch, sau đến Nguyệt Am Quả Công, nghe một câu biết đường về.Sư khai pháp ở Ngọc Tuyền, treo bảng thất là "Cùng Cốc". Lưu Kỷ làm quan trấn ở Hình Nam, đến phỏng vấn Sư ý nghĩa của tên này. Sư nói:- Tâm hết là "cùng", tánh ngừng là "cốc". Tùy vang ứng tiếng, chẳng vội mà nhanh.Cơ biện ứng đáp của Sư đại loại như thế, so với với Hạo Công chẳng kém. Sư thường nói:- Việc này chẳng thuộc có lời hay không lời, chẳng ngại nói hay nín. Người xưa nói một lời, nửa câu đều như binh khí quốc gia, bất đắc dĩ mới dùng. Nói ngang nói dọc đều cốt mong người vào được đạo, kỳ thực đạo không ở trên chương cú. Người đời nay chẳng thể thẳng một đường mà chứng suốt cội nguồn, chỉ toàn dùng nói năng, chữ nghĩa mà cho là đến được đạo. Ðó giống như Trịnh Châu ra cửa của Tào. Theo như dưới hội của bậc Tông sư, thì đến đâu cũng lấy sự hành cước làm chính. Hễ có chỗ nghi, liền đối trước chúng mà quyết trạch, ngay dưới một câu thấy được rõ ràng. Vì tông Phật Tổ chỉ thẳng chẳng truyền, cùng các loài hữu tình mãi mãi đời sau, đồng đắc đồng chứng. Nếu chưa phải là chỗ bạc đầu, há mở suông hai miếng da môi ra nói Hồ nói Hán sao?...Sư khai thị như thế cũng đích đáng rõ ràng, tạo khí thế cho người. Chưa rõ cuối đời Sư thế nào!58. HÒA THƯỢNG HÀ TỬHòa thượng Hà tử (Tôm) tên Trí Nghiễm ở chùa Tĩnh Am, Hoa Ðình. Ngày rằm tháng Bảy, ngoài làng tổ chức lễ Vu Lan. Tăng chúng trong chùa được thỉnh đi gần hết, chỉ còn Sư ở lại chùa. Có cháu của thôn trưởng đến mời tăng, mà không có ai để mời, muốn kéo Sư đi, Sư bảo:- Hãy về trước sắp đặt, ta sẽ đến sau.Rồi lên thuyền đi. Giữa đường thấy người câu tôm. Sư bảo ghé lại mua một đấu, đòi nước mà ăn sống. Sư nuốt trọng không nhai. Ăn xong, bảo người bán tôm rằng:- Ta đi dự đám, lúc về sẽ trả ông tiền.Và hối chủ thuyền chèo mau kẻo trễ. Ðến làng, chủ thuyền nhịn không nổi, kể lại cho mọi người nghe. Chủ đám nghe được, khinh bỉ không mời ngồi mâm trên, trải chiếu xuống đất, có cơm mà không cúng dường để làm nhục. Sư vẫn tỉnh tuồng, vui vẻ nạp thọ. Lúc về, gặp người câu tôm, Sư cười nói:- Xui quá! Hôm nay dự trai không có tiền, biết tính sao đây?Người câu nói:- Không tiền thì trả tôm lại cho tôi!Sư đáp:- Việc này dễ thôi!Rồi đòi nước uống, mửa ra tôm sống đầy một đấu, đem trả lại. Mọi người lấy làm lạ, nhân đó gọi Hòa thượng Hà Tử. Ðời Sư nhiều chuyện ly kỳ, những người ở bờ sông thường truyền tụng. Ðến lúc sắp tịch, Sư lượm cỏ bồ kết thành xâu hơn vạn dây, treo ở hiên nhà, nói với mọi người:- Ta muốn gieo duyên với quí vị.Bèn ngồi tịch. Mọi người tranh nhau đến cúng tiền, đầy hết các dây treo. Tiền này được dùng để xây dựng Phật Các ở trong chùa. Ðến nay, chùa vẫn được gọi là Ðạo Tràng Hà Tử.59. TĂNG THANH TỦNGThanh Tủng người ở Phước Châu. Lúc đầu Sư tham vấn Thiền sư Pháp Nhãn. Pháp Nhãn chỉ mưa, bảo Sư rằng:- Từng giọt, từng giọt rơi trong con mắt Thượng tọa.Lúc ấy Sư không hiểu, sau đọc kinh Hoa Nghiêm mới ngộ được ý chỉ này. Nhân vào núi kiếm đất cất am, Sư đến Tứ Minh, lên cao xem bốn phía, ném một viên đá, nói:- Ðá rơi chỗ nào, ta ở chỗ đó.Rồi kết am. Ðến đời vua Trung Hiến Vương, vua nghe danh Sư mời về chùa Linh Ẩn, đặt hiệu là Thiền sư Liễu Ngộ.Ma Ha Bát Nhã

Không phải thủ, xả

Nếu người chẳng hiểu

Gió lạnh tuyết rơi.(Ma Ha Bát Nhã

Phi thủ phi xả

Nhược nhân bất hội

Phong hàn tuyết hạ).

Sư thuyết pháp như thế.Một hôm vua xem kinh Hoa Nghiêm, biết ở Trung Hoa có núi Chi Ðề, Bồ tát Thiên Quan trụ ở đó. Vua bèn triệu tạp các vị kỳ đức ở các núi đến hỏi nhưng chẳng vị nào biết cả. Chỉ có Sư bảo rằng biết chỗ ấy rất rõ. Vua nói:- Vậy nếu Sư không đi thì không ai đến được.Rồi sai người cùng đi với Sư. Ðến mé biển, vết tích của cảnh Thánh hiện ra. Ði sâu vào núi ba ngày, bỗng nghe tiếng chuông ngân nga, có vượn trắng dẫn đường. Sư chí tâm đảnh lễ, thấy trong rừng rậm có một khoảng đất lớn, lầu các nguy nga, trên có biển đề chữ vàng: "Cảnh của Cổ Phật Ðại Hoa Nghiêm".Sư vào chùa, thấy chúng tăng cả vạn người, ngàn vị Bồ tát, nghiễm nhiên ở trên, mùi hương lạ lan tỏa, hào quang chói lòa. Sư mặc tưởng chí thành, tùy hỷ trọn đêm. Ðến sáng, thấy mình vẫn ở giữa đám cỏ rừng, cảnh đã thấy chỉ là hóa cảnh. Sư về báo lại vua. Vua liền cho dựng chùa ở đấy, đúng như cảnh Sư đã thấy. Vua cho đúc tượng Thiên Quan ngàn thân đưa vào núi bằng thuyền. Ðến giữa dòng, sóng to gió lớn, thuyền nặng muốn chìm. Mọi người nhìn nhau không biết tính sao, bèn dìm một nửa tượng xuống nước. Nào ngờ nửa tượng này lại đến đất đó trước. Ðó là việc thật lạ lùng. 60. THƯỢNG TỌA HUỆ VIÊNThượng tọa Huệ Viên, họ Vu quê ở Toan Tảo, Khai Phong vốn làm nghề nông. Sau Sư xuất gia ở chùa Kiến Phúc, bản tánh chậm chạp, trì độn nhưng làm việc rất chăm chỉ, cẩn thận. Sư nghe Thiền đạo phương Nam rất hưng thạnh bèn xuất du đến chùa Ðông Lâm ở Giang Châu, bị tăng chúng trong chùa coi thường lắm. Một hôm Sư hỏi huynh đệ rằng:- Thế nào là thiền?Họ đùa:- Ði hỏi xem! Cái gì kêu được là thiền (con ve)!Sư không hiểu, bèn ngồi quay vào tường suy nghĩ mãi cứng cả lưng. Sau vài tháng, đi ra sân chùa, bỗng trợt chân té nhào, bèn khai ngộ. Sư nhờ một hành giả:- Tôi không quen bút mực, muốn làm một bài tụng, nhờ ông viết giùm lên vách.Hành giả cười bằng lòng. Ðề rằng:Gặp lần nầy, gặp lần nầy!

Muôn lượng vàng ròng cũng tiêu ngay

Nón đội đầu, bao cột lưng,

Gió mát trăng trong đầu gậy quảy.(Giá nhất giao, giá nhất giao.

Vạn lượng hoàng kim dã hợp tiêu

Ðầu thượng lạp, yêu hạ bao

Thanh phong minh nguyệt trượng đầu thiêu). Ngay ngày đó Sư rời Ðông Lâm. Ðến khi Thiền sư Tổng thấy được bài kệ, giật mình nói:- Có nạp tử chân tham đến đây! Kệ hay quá! Không thể thêm gì vào nữa!Rồi cho người đi tìm, nhưng không ai biết Sư đã đi đâu.61. NGÔN PHÁP HOANgôn Pháp Hoa chẳng biết từ đâu đến, tướng Sư cổ quái, nói năng phóng khoáng, ẩn hiện không lường. Sư thường xăn quần vào chợ, hoặc có khi lấy tay vẽ trên không rồi đứng yên hồi lâu. Sư lại kết giao với bọn hàng thịt, ăn uống theo họ, đạo tục đều gọi Sư là Cuồng tăng. Lúc Sư đến viện Thất Câu Chi ở chùa Cảnh Ðức. Thừa tướng Lữ Hứa Công hỏi về đại ý Phật pháp. Sư đáp:- Xưa nay không một vật, nhất vị thảy đều chơn.Tăng hỏi:- Ðời có Phật không?Sư đáp:- Trong chùa có Văn Thù.Hỏi:- Sư là phàm hay Thánh?Sư đưa tay lên nói:- Ta không trụ nơi này.Niên hiệu Chí Hòa năm thứ ba (1056), vua Nhân Tông ban đầu không được vui vì chưa có người nối ngôi. Thiên hạ buồn bã. Gián quan Phạm Trấn chủ trương làm một cuộc đại nghĩa, xin chọn người hiền trong hàng tôn thất, cho làm thái tử trong khi chờ đợi hoàng tử ra đời. Thông Phán Tinh Châu là Tư Mã Quang cũng nhân đó mà bàn, dâng sớ cho vua đến ba lần. Một đêm, vua thắp hương thầm khấn: "Ngày mai sẽ thiết trai ở điện Hóa Thành, kính thỉnh đại sĩ Pháp hoa đến dự, đừng chối từ.Sáng sớm, vua sai Y Ngưng đứng đón. Lát sau, ông ta vào báo rằng sư Pháp Hoa đang vào cửa bên phải. Sư vào thẳng tẩm điện (phòng ngủ của vua), thị vệ hét đứng lại mà không được. Vua cười bảo:- Sư đến theo lời trẩm thỉnh đó.Sư leo luôn lên giường vua và ngồi xếp bằng, thọ trai xong bèn đi. Vua nói:- Trẫm vì chưa lập được thái tử, đại thần bàn cố gắng kiếm con muộn, không biết có được không? Xin Sư định giùm việc này!Sư đòi giấy bút, viết:Thập tam, thập tam

Phàm số thập hành.Rồi ném bút không nói thêm lời nào. Mọi người không hiểu nổi. Sau này Anh Tông lên ngôi. Vua là con thứ mười ba của An Hiển Vương, nghiệm lại đúng lời Sư đã viết.Lữ Thần Công mong đúng vào ngày nhậm chức đốt sớ thỉnh Sư thọ trai. Sáng hôm sau Sư đến nhà ngồi. Công vừa bước ra, tự nghĩ không biết nên lễ hay không? Sư bèn kêu to:- Già Lữ! Mau ra đây! Lễ cũng được, không lễ cũng được!Lữ Công thất kinh bèn đến làm lễ. Thọ trai xong. Lữ Công hỏi việc vị lai thế nào? Sư viết hai chữ "Hào Châu".Về sau nghĩ việc, đến Hào Châu mới rõ. trường hợp Thiên Y Nghĩa gặp Sư ở Cảnh Ðức. Sư vỗ lưng Nghĩa Hoài nói:- Lâm Tế, Ðức Sơn đây!Nghĩa Hoài nhân đó phấn khởi hành Thiền, Sư làm hưng thạnh đạo của Vân Môn, con cháu rõ ràng mới thấy lời Sư thật linh nghiệm.Ngày 23 tháng 11 năm Canh Tý (1960), Sư thị tịch. Trước đó bảo với mọi người:- Ta từ vô lượng kiếp đến nay, thành tựu rất nhiều quốc độ, phân thân hoàng hóa rộng rãi. Nay ta sẽ về phương Nam.Nói xong nằm nghiêng bên phải mà tịch.Có nơi nói: Sư họ Hứa quê ở Thọ Xuân. Ðến năm mười lăm tuổi, Sư dạo Ðông Ðô, xuất gia ở viện Câu Chi, qua lại giảng tứ rất lâu (nơi giảng kinh). Một hôm đọc ngữ lục Vân Môn, hốt nhiên khế ngộ, bèn được linh thông.Hà Nam Chí nói: Chí Ngôn họ Hứa, từ Thọ Xương đến chùa Cảnh Ðức ở Ðông Kinh, bói việc cát hung cho người, viết chữ rất mau, nét cứng cỏi mạnh mẽ, thoạt xem khó hiểu, về sau ứng nghiệm. Ai dâng cúng thịt nem, Sư cũng ăn hết, đến sông mửa ra hóa thành cá nhỏ lội theo đàn. Khách đi biển gặp sóng gió sắp chìm, liền thấy Sư quăng dây kéo thuyền đưa đi. Ðến bến, khách bước xuống. Sư bảo rằng:- Nếu không có ta, chẳng biết các ông ra sao!Khách ghi nhớ dáng mạo của Sư chính là người đã dẫn thuyền. Sau Sư tịch, Nhơn Tống đem họa tượng chân thân của Sư thờ trong chùa, bảng đề Hiển Hóa Thiền sư.62. HÒA THƯỢNG THIÊN TUẾ Ở TRUNG THIÊN TRÚCSư tên Bảo Chưởng, người ở Trung Ấn Ðộ. Ðời Ngụy Tấn, Sư đi về phương Ðông, tự bảo rằng mình đã sáu trăm bảy mươi ba tuổi, sanh vào đời Oai Liệt Vương nhà Chu năm thứ mười hai, tức năm Ðìnhh Mão. Lúc mới sanh bàn tay trái nắm chặt, gỡ ra có viên ngọc, nhân đó đặt tên. Ban đầu Sư đến Nga Mi, Ngũ Ðài rồi về phương nam đến Hành Lô; vào đất Kiến Nghiệp gặp Tổ Ðạt Ma ở triều Lương bèn hỏi đạo. Ngộ được vô sanh pháp nhẫn. Lương Vũ Ðế trọng vì tuổi đạo mời vào nội đình cúng dường. Chưa bao lâu Sư qua Ngô, thuật kệ:Lương Thành ngộ đạo sư

Tham thiền rõ tâm địa

Phiêu linh dạo tam Triết

Khắp hết non nước đẹp.Rồi đi thăm khắp danh sơn Lưỡng Triết, ưa thích cảnh Thiên Trúc đẹp đẽ, Sư liền cất am ở đến bốn mươi lăm năm. Rồi Sư đến Thiên Thai ở Tứ Minh, dạo khắp các danh sơn, du lịch nhiều nơi.Niên hiệu Trịnh Quán thứ mười lăm (641) đời Ðường, Sư trở lại Trúc Phong. Khá lâu lại dời đến Bảo Nham, Phổ Giang. Niên hiệu Hiển Khánh thứ hai (657), ngày đầu năm, Sư bắt đầu đắp tượng, chín ngày hoàn thành, giống Sư như hệt. Xong, Sư bảo với đồ đệ:-Ta ở tạm thế gian này ngàn năm. Từ lúc đến Trung Hoa, thấm thoát đã qua bốn trăm năm. Nay dư ra hết bảy mươi hai năm rồi.Sư nói kệ xong liền tịch. Người đời gọi Sư là Hòa thượng Thiên Tuế. Sư có dặn rằng:- Sau khi ta tịch, có vị tăng sẽ đến lấy xương ta, đừng cản.Năm mươi bốn năm sau, trưởng lão Thích Phù đến đó làm lễ, cửa tháp mở ra, được xương của Sư, toàn bộ tỏa ánh sáng. Nhân đó Trưởng lão giữ lại làm một tháp khác để thờ, tôn Sư làm Thủy Tổ khai sơn ở Trung Trúc.Tán rằng:Người sống bao năm

Sương sớm mất tăm

Sanh Chu đến Ðường

Vốn tạm thế thôi

Ðông đợi Ðạt Ma

Tâm ấn mới truyền

Ai bảo Phật pháp

Chỉ ở Ðông Thiên?(Nhân thọ kỷ hà

Triêu lộ thệ xuyên

Sinh Chu, thiệp Ðường

Bổn tạm tắc nhiên

Ðông trì Ðạt Ma

Tâm ấn thủy truyền

Thục vân Phật pháp

Ðộc tại Ðông Thiên?)63. THIỀN SU HOÀN TRUNG Ðời ÐƯỜNG - Ở Núi ÐẠI TỪSư tên Hoàn Trung, họ Lư, quê Bồ Phản, sanh ra dã có dị tướng, tiếng nói như chuông. Sư xuất gia tại chùa Ðồng Tử ở Tỉnh Châu, thọ tâm ấn với Thiền sư Bá Trượng Hoài Hải, kết am tranh ở núi Nam Nhạc.Một hôm Nam Tuyền đến hỏi:- Thế nào là chủ trong am?Sư đáp:- Trời xanh, trời xanh!Nam Tuyền nói:- Trời xanh để đó, thế nào là chủ trong am?Sư nói:- Hội thì hội liền, chớ có nghĩ suy toan tính.Nam Tuyền phất áo đi ra. Triệu Châu hỏi Sư:- Bát Nhã lấy gì làm thể?Sư nói:- Bát Nhã lấy gì làm thể!Triệu Châu cười to, bỏ đi.Sáng hôm sau, Sư thấy Triệu Châu quét sân, bèn hỏi:- Bát Nhã lấy gì làm thể?Triệu Châu bỏ chổi, vỗ tay cười to. Sư liền về phương trượng.Sau Sư trụ núi Ðại Từ ở Triết Giang, thượng đường dạy chúng rằng:- Sơn tăng không biết đáp câu hỏi, chỉ hay biết bệnh.Lại nói:- Nói được một trượng, chẳng bằng hành một tấc.Lúc người học quá đông, trên núi thiếu nước, Sư định dời chỗ. Ðêm mộng thấy thần nhân báo rằng:- Xin Ngài chớ lo điều chi! Tôi sẽ sai đồng tử nhỏ ở Nam Nhạc đào suối để Sư dùng.Sáng mai, thấy hai con cọp dùng móng bới đất, nước tự phun lên, ngọt như mạch nha. Có tăng từ Nam Nhạc đến nói:- Tiểu đồng tử! Suối cạn vậy!Do đó Ðông Pha có đề thơ rằng:Tháp đá sừng sững trên đỉnh Ðông

Lão này mới đến, trăm thần mong

Hổ đời miệng suối cúng hành khước

Rồng làm hoa sóng dâng chân tăng

Ðến nay du nhân tắm rửa xong

Nằm nghe tiếng vang của diệu không

Nên biết lão này truyền như thế

Chớ nghĩ đến đi như nhân gian.(Ðình đình thạch tháp đông phong thượng

Thử lão sơ lai bách thần ngưỡng

Hổ di tuyền nhãn sấn hành khước

Long tác lãng hoa cung vũ chưởng

Chí kim du nhân quán trạc bãi

Ngọa thinh không giai hoàn âm hưởng

Cố tri thử lão như thử truyền

Mạc tác nhân gian khứ lai tưởng).Ngày 15 tháng 3 niên hiệu Hàm Thông thứ ba (862), Sư không bệnh mà tịch, thọ 83 tuổi, 54 tuổi hạ. Vua Y Tông ban thụy là Ðại Sư Tánh Không, tháp là Ðịnh Huệ.Tán:Tu hành chân thật

Tâm ngộ không bờ

Nam Tuyền, Triệu Châu

Ðối đáp nêu cao

Ở chốn hàn tuyền

Hổ đến giúp nhau

Ðức này cảm đấy

Gió mát trời trong.(Lý tiễn chân thật

Tâm ngộ vô tế

Nam Tuyền, Triệu Châu

Kích dương thù đối

Cư chi hàn tuyền

Hổ bào dĩ tế

Duy đức tư ảnh

Phong thanh nhật lệ).64. ÐẠI SĨ HẢI VÂNẤn Giảng người Ninh Viễn, Phong Cốc, Sơn Tây, họ Tống con của Vi Tử. Sư sanh niên hiệu Thái Hòa năm Nhâm Tuất đời Kim (1202), nhân phẩm cao quý, khôi vĩ. Thuở nhỏ Sư thông minh đỉnh ngộ. Năm bảy tuổi cha đưa chương Khai Minh Tông Nghĩa của Hiếu Kinh cho xem. Sư hỏi:- Khai là tông gì? Minh là nghĩa gì?Cha kinh dị, biết không phải là người thường, bèn đưa Sư đến thăm ngài Truyền Giới Nhan Công. Nhan Công muốn xem căn khí của Sư, mới trao bài Thảo Am Ca (Thảo Am Ca của ngài Thạch Ðầu Hy Thiên) cho Sư đọc. Ðến chỗ "Hoại cùng chẳng hoại, chủ vẫn đó". Sư hỏi rằng:- Chủ ở đâu?Nhan Công hỏi lại:- Chủ nào? Sư thưa:- Người lìa hoại và bất hoại.Nhan Công bảo:- Ðây là khách vậy!Sư nói:- Chủ đấy!Nhan Công trầm ngâm rồi thôi.Sư tìm đến lễ ngài Trung Quán Chiểu Công làm thầy. Năm mười một tuổi, được thọ đại giới. Thượng tọa Hồng Ngạn mới hỏi Sư rằng:- Nay thọ đại giới rồi, vì sao mà làm tiểu tăng?Sư đáp:- Vì tăng nhỏ nhưng giới lớn.Sư hỏi thử lại:- Thượng tọa giới lớn hay nhỏ.Ðáp:- Thân tôi dĩ nhiên đã già.Nói chưa dứt lời, Sư lớn tiếng nói:- Ðừng phân biệt nữa!Một hôm Thượng tọa sai tăng đi ra ngoài. Sư vỗ lưng tăng, đợi vị tăng này quay đầu trở lại, Sư giơ một ngón tay lên. Tăng theo đó vỗ lưng Sư, Sư cũng giơ một ngón tay lên. Thượng toạ rất ngạc nhiên.Năm mười hai tuổi, ngài Trung Quán nghe Sư tham vấn, bèn dạy:- Hãy ngừng mọi tâm muốn biết về văn tự ngữ ngôn. Chỉ để tâm như cây cầu, như tro nguội. Hết sức dụng công cho thuần thục, ngộ giải cho chân thật. Một phen chết hẳn (đại tử), sạch mọi tập khí dư thừa. Ðến thời tiết đó tự nhiên rõ biết, lại cùng ta gặp gỡ.Sư kính cẩn nghe dạy.Một hôm Sư theo ngài Trung Quán đi, Trung Quán hỏi:- Thiền sư Pháp Ðăng nói: "Xem việc nhà người rộn ràng hãy nói nương sức ai?" Ông làm sao hội?Sư liền kéo tay Trung Quán. Trung Quán bảo:- Tên dã hồ tinh này!Sư thưa:- Vâng, vâng!Năm mưòi ba tuổi, vua Thành Cát Tư Hãn thống trị thiên hạ, Sư ở Ninh Viễn, ngoài thành bị bao vây, nhiều người xúi Sư để tóc. Sư bảo:- Nếu theo phép nước, thì mất tăng tướng.Bèn giữ như cũ.Năm mười tám tuổi, quân Nguyên lại chiếm Nam Thành. Tứ chúng giải tán, chạy trốn. Một mình Sư ở lại hầu ngài Trung Quán. Trung Quán nói:- Ta tuổi đã già, con còn trai tráng. Ngày nay vàng đá đều bị đốt hết, thì có ích gì? Con nên đi đi!Sư khóc thưa:- Nhân quả không sai, sống chết có mạng. Làm sao con bỏ Thầy mà cầu thoát thân được? Nếu thoát được, cũng chẳng xứng làm người.Trung Quán thấy Sư tâm thành, dặn dò:- Ông có nhân duyên lớn ở Sóc Mạc. Ta với ông cùng đến phương Bắc vậy.Hôm sau thành bị hạ. Nguyên soái Sử Thiên Trạch trông thấy Sư, tức giận hỏi:- Ngươi là ai?Ðáp:- Tôi là Sa môn.Sử hỏi:- Có ăn thịt không?Hỏi:- Thịt gì?- Thịt người.Sư bảo:- Người không phải thú vật. Thịt cọp beo còn chẳng nên ăn, huống gì là thịt người.Sử Thiên Trạch nói:- Ngày nay, ngươi ở dưới mũi thương của quân lính, có thể toàn mạng được sao?Sư đáp:- Ắt phải nhờ cậy Ngài giúp đỡ.Sử Thiên Trạch rất hài lòng.Lại có Nguyên soái Lý Thất Ca hỏi:- Ông đã làm tăng, vậy thuộc thiền hay giáo?Sư đáp:- Thiền giáo đều là lông cánh của tăng, như nước dùng người phải gồm cả văn võ.Lý nói:- Ðúng rồi, nhưng ông theo bên nào?Sư nói:- Chẳng theo cả hai.Lý hỏi:- Ông là gì?- Thầy chùa.Rồi tiếp:- Thầy tôi cũng đang ở đây.Hai vị này thấy Sư còn nhỏ tuổi mà chẳng sợ sệt, ứng đáp khác thường, liền cùng nhau đến gặp ngài Trung Quán. Nghe ngài chỉ dạy chí thiết, bèn rất vui vẻ thưa:- Có cha này phải có con này vậy.Rồi lễ Trung Quán làm thầy và cùng Sư kết nghĩa đá vàng.Ðến đây, Quốc vương ban ân lớn, mời về viện Hương Tuyền, Hưng An, ban hiệu ngài Trung Quán là Từ Vân Chính Giác Ðại Thiền Sư, còn Sư là Tịch Chiếu Anh Ngộ Ðại Sư, mọi nhu yếu đều do quan chu cấp. Khi ngài Trung Quán thị tịch. Sư khất thực rồi về canh tháp cho Ngài. Một hôm nghe trên không có tiếng kêu tên mình, Sư chợt tỉnh, bèn dời về ở đạo viện Tam Phong. Lại hỏi Người, Người nói:- Việc con muốn thành, nên đi chớ trệ ở đây.Tờ mờ sáng, Sư về Yến Kinh. Qua Tùng Phô mắc mưa, phải núp dưới núi. Nhân sấm chớp mà đại ngộ. Sư tự rờ lên mặt nói:- Hôm nay mới biết mày ngang mũi dọc, mới tin lời các lão Hòa thượng trong thiên hạ chẳng mê hoặc người.Trước đây lúc ngài Trung Quán sắp tịch, Sư hỏi:- Con nên nương theo ai để rõ việc lớn này?Trung Quán bảo:- Nương Khánh Tám Mươi!Sư đến Yến Kinh vào chùa Ðại Khánh Thọ, mới tin lời ngài Trung Quán nói. Sư đến yết kiến lão nhân Trung Hòa Chương Công. Trước đó một hôm, lão nhân đêm mộng thấy một dị tăng cầm gậy đến phương trượng ngồi lên tòa sư tử. Hôm sau Sư đến, Trung Hòa cười bảo:- Người này đúng là người đêm qua đến mộng của ta.Sư hỏi:- Con không đến mà đến, làm thế nào gặp nhau?Trung Hòa nói:- Tham nên thực tham, ngộ nên thực ngộ. Chớ đánh chồn rừng!Sư nói:- Con nhân sấm chớp tơi bời, mới biết mày ngang mũi dọc.Trung Hòa bảo:- Chỗ này thì ta khác. Sư hỏi:- Thầy thế nào?Trung Hòa nói:- Răng là một miệng xương, tai là hai miếng da.Sư thưa:- Nên nói riêng có.- Lầm!Sư hét:- Giặc cỏ đại bại!Trung Hòa bèn thôi. Ngày sau, Trung Hòa lại đưa chuyện: "Thủ tọa lưỡng đường cùng hét" của Lâm Tế. Sư đưa nắm tay đấm một cái. Lúc ấy Trượng đường chấn động, Trung Hòa ấn ký cho Sư.Lúc xuất thế, Sư thường ngồi đại đạo tràng theo lời mời của Thái sư, Quốc vương cùng các trọng thần. Trong thất, Sư thường dùng bốn lời "vô y" để khám nghiệm người học, chẳng ai đương nổi. Một hôm, Sư gặp vài vị tăng dưới hiên, liền hỏi mà không người khế hợp, Sư bèn đánh. Ðến vị cuối cùng, Sư hỏi:- Ông đi đâu đây?Tăng thưa:- Tìm Hòa thượng.- Tìm ông ta làm gì?- Ðể đánh đau một trận.Sư hỏi:- Lấy cái gì đánh?Tăng nhìn quanh nói:- Không đem gậy theo!Sư bèn đánh bốn roi nói:- Cái tên đánh rỗng này!Chúng bỏ chạy. Sư gọi lại:- Các Thượng tọa!Mọi người quay dầu. Sư bảo:- Là cái gì?Tháng Giêng, năm Ðinh Dậu, Sư được ban thêm hiệu Tiên Thiên Trấn Quốc Ðại Sĩ. Mùa Ðông năm Kỷ Hợi, Sư vâng mệnh làm trụ trì chùa Ðại Khánh Thọ. Năm Nhâm Dần, vua Hốt Tất Liệt mời Sư đến dưới trướng hỏi về đại ý Phật pháp. Vua rất vui, theo Sư thọ Bồ tát giới. Nhân đó Sư tâu rằng:- Trong pháp Phật, bàn về việc Miếu Ðường, trong phẩm Vương Pháp Chính Luận có nói rõ, không khó không dễ, chỉ sợ vua không thể làm hết. Vua nên gặp các bậc đại hiền, thạc nho trong thiên hạ hỏi việc trị loạn, hưng vong xưa nay, có chỗ nên nghe vậy.Vua vui lắm, ban cho Sư áo hoa dát châu, một đại y bằng kim tuyến không cần may, cung phụng Sư theo lễ thầy trò. Lúc sắp từ biệt vua, vua hỏi:- Phật pháp từ đây thọ trì thế nào?Sư nói:- Lòng tin khó sanh, tâm Bồ đề khó phát, nay vua đã phát sanh được, cần phải hộ trì chuyên nhất chẳng quên. Không nên thấy lỗi của Tam Bảo, hằng nhớ sự bất an của dân chúng, khéo vỗ về họ, thưởng phạt cho rõ ràng. Ngài nên chấp chánh vô tư, nghe theo người hiền, nhận lời can gián. Trong mọi lúc, tất cả việc làm của Ngài sẽ thuận theo Phật pháp vậy.Sư đi rồi, có một số người ác buông lời chê bai Phật pháp. Vua hạch tội họ và gia đình, đồng thời sai sứ báo cho Sư hay. Sư tâu lại:- Gương sáng trên đài, tốt xấu tự hiện, mũi thần trong tay, thưởng phạt vô tư, cần được chánh niệm hiện tiền, có thể giết tà kiến, ngoại ma, nhưng nhà vua nên lấy lòng khoan thứ mới phải.Vua càng thêm kính phục mời Sư về làm Tăng thống ban cho muôn lượng bạch kim. Nơi chùa Hạo Thiên, Sư lập hội lớn để cầu phước cho đất nước.Hoàng đế Mông Ca lên ngôi lưu tâm mọi việc. Mùa hạ năm Bính Thìn (1256), Húc Oai Liệt Vương, ban cho gậy vàng, ca-sa kim tuyến, xin Sư dùng pháp ngữ khai thị. Tháng bảy, Sư họp các kỳ cựu, chọn vài vị tài giỏi, để coi sóc việc sau. Mùa hạ năm Ðinh Tỵ (1257), nói kệ xong, Sư bảo:- Các ông chớ ồn náo, ta muốn nằm nghỉ.Thị giả vội vàng kêu người chủ sự đến. Sư nằm theo thế kiết tường nhẹ nhàng mà tịch, thọ 56 tuổi. Trà tỳ được xá lợi vô số. Vua Hốt Tất Liệt xây tháp ở chùa Ðại Khánh Thọ, ban hiệu là Phật Nhật Viên Minh Ðại Sư, dòng Lâm Tế đời thứ mười sáu.65. TUYỀN ÐẠI ÐẠOCốc Tuyền, người Tuyền Nam, lúc nhỏ rất thông minh, nhưng ăn ở nhơ bẩn, nói năng lớn lối, thiếu khiêm nhường, không ai ưa. Ông bỏ nhà làm Sa môn, mà không giữa giới luật, làm theo ý mình, tăng chúng gai mắt nên hễ Sư vào tòng lâm là bị đuổi đi, Sư cũng chẳng bận tâm. Sư đến Phần Dương, ngài Thiện Chiêu lấy làm lạ, ngầm thọ ký. Sư lại trở về Nam, sống phóng lãng, qua lại đôi lần trong vùng Hồ Tương, đến Ðạo Ngô gặp Từ Minh. Ở Ðạo Ngô có ao, độc long ẩn dưới đó. Dù chỉ lá rụng thôi, sóng cũng dấy động, rồi mưa giông sấm sét suốt ngày. Ði qua ao này không ai dám thở. Buổi chiều, Sư cùng Từ Minh trở về. Trời thu nóng bức, Sư nắm áo Từ Minh rủ:- Dám tắm không?Từ Minh giựt tay áo lại bỏ đi thẳng. Sư cởi áo nhảy xuống ao, sấm sét nổi dậy, gió tanh thổi đến, mưa như trút nước, cây cối ngã rạp. Từ Minh ngồi trong đám cỏ, nghĩ bụng Cốc Tuyền chắc chết. Lát sau mưa tạnh chợt thấy Sư trồi đầu lên thở khì.Sau Sư trụ Nam Nhạc, hang Lại Toản. Rồi dời về am Ba Tiêu, rồi đến am Bảo Chân. Sư đề thơ trên vách Ba Tiêu rằng:Am Ba Tiêu ta đây

Ẩn sau lớp lớp mây

Cảnh lạ quanh co chưa rảnh đếm

Trước thấy từng nhỏ ba bốn cây

Lạnh đến đốt sam khô

Ðói ăn củ khoai bự

Nay mà bỏ nó đi

Không biết ai đến ở?(Dư thử Ba Tiêu am

U chiếm đôi vãn xứ

Bàn bàn dị cảnh vị hạ sổ

Tiên khán ải tùng tam tứ thọ

Hàn lai thiêu khô sam

Ngạ san đại tử dụ

Nhị kim khí chi khứ

Bất truy lai trụ).Sư trụ Bảo Chân, đêm ngồi dưới ngọn Chúc Dung, bị một con trăn lớn quấn quanh mình. Sư lấy dây lưng cột ngang mình nó. Sáng ra chống gậy đi tìm, thấy dây lưng treo trên ngọn tùng, té ra tùng thành yêu. Sư thường đến huyện Hành Sơn, thấy hàng thịt đang xẻ thịt, liền đứng cạnh, điệu bộ thiểu não, chỉ thịt rồi chỉ vào miệng mình. Ðồ tể hỏi:- Ông câm hả?Sư gật đầu. Ðồ tể tội nghiệp cắt một miếng thịt bỏ vào bát Sư. Sư vui vẻ đi ra, rồi ngoái vào cảm ơn. Cả chợ đều cười ồ lên, Sư vẫn thản nhiên, treo bầu rượu lớn đầu gậy vào núi. Gặp người hỏi trong bầu có gì? Su trả lời:- Tương đại đạo.Rồi làm kệ:Ta lại quản gì trời của anh,

Quản gì đất của anh,

Khoác cái áo giấy rách,

Cứ việc nằm ngủ khò.

Mặc kệ mặt trời lên phương Ðông,

Mặt trăng lặn phương Tây,

Vinh nhục ăn thua gì đến ta.

Hưng vong chẳng dính dáng

Một cây trụ trượng,

Một bầu hồ lô.

Chạy hết núi Nam qua núi Bắc

Nuôi một đầy tớ tên Ðiều Cổ (con trâu thuần)

Ta sai lượm củi, múc nước suối,

Hoặc gọi ngồi cùng trong núi đá.

Tặng hắn bài kệ rằng:

Ta có sơn đồng tên Ðiều Cổ,

Không tụng kinh, chẳng lễ Tổ.

Biết đốn cây ngừa đông lạnh

Áo quần tùy phận rách chẳng vá.

Biết trồng rau, hay cắm khoai

Ngàn núi muôn núi đi chẳng sợ

A ha ha!! Có chỗ yên ổn nào hơn nữa?(Ngã hựu thùy quản nễ thiên

Thùy quản nễ địa,

Trước cá phá chỉ áo

Nhất vị công đả thùy

Nhất nhâm kim ô đông thượng

Ngọc thố tây đọa,

Vinh nhục hà dự ngã

Hưng vong bất tương quan

Nhất điều trụ trượng,

Nhất hồ lô gian

Tẩu nam Sơn dữ Bắc Sơn

Súc nhất nô danh Ðiều Cổ

Tự linh thập tân cấp giản

Hoặc hô đối tọa nham thạch gian

Tặng chi dĩ kệ viết:

Ngã hữu sơn đồng danh Ðiều Cổ

Bất tụng kinh, bất lễ Tổ

Giải bàn cốt đốt ngữ đông hàn

Tuỳ phận y thường phá bất bổ

Hội tài sơ, năng chủng dụ

Thiên sơn vạn sơn khứ vô cụ

A ha ha!

Hữu thậm thảo xứ ỷ?)Có thượng tọa đến tham vấn hỏi:- Am chủ ở đâu?Sư hỏi:- Ai đó?Ðáp:- Tăng hành khước.Hỏi:- Ðến làm gì?- Lễ bái am chủ.- Vừa lúc am chủ không có nhà.- Chính là Ngài mà!Sư bảo:- Ðã nói không có nhà mà còn nói cái gì là ngài với ngày...Rồi vác gậy đuổi ra. Ngày kế ông lại đến, cũng bị đuổi ra. Một hôm lại đến, Sư nắm đứng lại hỏi:- Chỗ ta ở đây, đầy phẩn tiểu của cọp beo qua lại. Con quỷ này ba lần đến, hai lần đi, ông muốn gì?Tăng thưa:- Người ta bảo am chủ từng thân gặp Phần Dương, nên tôi đến tìm.Sư hớn hở cởi áo nói:- Ông bảo ta đã gặp Phần Dương, xem có gì kỳ đặc không?Sau Sư gặp Từ Minh, làm kệ rằng:Xa nhau đã nửa năm,

Biết còn ai chuyện thiền với tôi!

Tương Sơn một dãy vời

Ông nuôi đồ chúng, tôi vùi giấc say.(Tương biệt nhi kim hựu bán niên

bất tri thủy cộng đối dàm thiền!

Nhất ban tú sắc Tương Sơn lý

Nhữ tự khuông đồ, ngã tự miên).Tự Minh cười mà thôi, rồi sai Nam Công (Huệ Nam) lại gặp Sư. Hai bên trò chuyện, Nam Công kinh hãi nói:- Khắp trong năm châu mới có được đạo nhân méo này chăng?Khoảng niên hiệu Gia Hựu, Sư vì người sàm báng nên đang ở Kinh Do, Thanh Tằng bị bắt giam vào ngục ở Xâm Châu. Trời nóng nực, Sư phải gánh đất, qua ngã tư đường. Sư buông gánh xuống nói:Sáng nay 6 tháng 6

Cốc Tuyền bị bỏ cuộc

Không phải lên thiên đường

Ắt là xuống địa ngục.(Kim triêu lục nguyệt lục

Cốc Tuyền bị chí khúc

Bất thị thướng thiên đường

Tiện thị nhập địa ngục). Nói xong cười nhẹ, thản nhiên thoát xác. Trà tỳ xá lợi đếm không nổi. Người đất Xâm dựng khám thờ. Sư thọ 94 tuổi.66. ÐỒ ÐỘC SÁCHSư tên Trí Sách, họ Trần ở Thiên Thai, tự hiệu là Ðồ Ðộc Nham Chủ. Sư thông minh đỉnh ngộ khác thường, phong cách cao vời, có chí xuất trần. Năm mười sáu tuổi, Sư cạo tóc, học tập kinh luật, thông suốt nghĩa lý hơn hẳn mọi người. Năm mười chín tuổi, Sư đến chùa Quốc Thanh, yết kiến ngài Tịch Thất Quang, hốt nhiên được tỉnh ngộ. Ngài Tịch Thất hứa khả cho Sư và nói với các Trưởng lão trong tòng lâm rằng không ai vượt qua nổi Sư. Ngài Vô Thị ở chùa Dục Vương, ngài Ðại Viên ở chùa Vạn Thọ là những bậc danh đức một thời đều kính phục Sư. Ðại Viên nói:- Thợng nhơn Trí Sách là người "không dũa gọt mà đẹp, không cần đỡ mà thẳng".Khi Sư từ giã, Ðại Viên đưa ra cửa, vỗ lưng Sư nói:- Bảo sở gần đây, thành này chẳng thực.Sư gật đầu. Sư đến Dự Chương yết kiến ngài Ðiển Ngưu, Vân Cư ở Dạo Do, đường bị tuyết lấp dầy, Sư phải ở lại bốn mươi hai ngày. Một hôm nghe tiếng bảng trưa. Su hoát nhiên đại ngộ. Ngài Ðiển Ngưu ấn khả rằng:- Ông thật xuất cách, siêu vượt Phật Tổ, ngày sau dựng lập tông môn, chỉ cần một con lân như thế là đủ rồi. Sư Chơn Tịnh nếu còn, thấy ông cũng bái phục.Ðiển Ngưu cơ biện cao vút, chẳng ai chạm nổi mũi nhọn này. Sư cùng Ngài bình uận kim cổ như gió cuốn suối tuôn, người nghe hết lòng khâm phục.Sư từ biệt Ðiển Ngưu, cất am ở phía Tây sông Hoài. Khi ngài Ðại Viên dời về Ðại Khê, Sư được mời làm Ðệ nhất tòa. Sư hay đến phương trượng thăm hỏi, có hôm thấy Ðại Viên buồn bã gục đầu chẳng nói, Sư hỏi:- Sao Thầy buồn vậy?Ðại Viên nói:- Chúng tuy đông đảo như hội Tuyết Phong, Quy Sơn mà toàn là những người nói chuyện trời đất, thành ra không có người kế thế. Ý ông thế nào?Sư thưa:- Tham học chỉ sợ không có gốc. Nếu có gốc rồi thì thuyết pháp cho tượng đất cũng bằng các bậc cao sơn khắp nơi.Ðại Viên than;- Con ta tri thức hơn người. Vị rượu ngon, canh ngọt không phải hạng tầm thường biết được.Sư quay về phương Ðông, phân tòa ở chùa Quốc Thanh. Ngài Thử Am Nguyên Phương ở chùa Hộ Quốc nói với Sư rằng:- Ông trở về đây như ngọn Tam Sơn (ba ngọn núi) to lớn, hay như ngọn hải triều.Sư xuất thế ở chùa Phổ Trạch tại Hoàng Nham, vì ngài Ðiển Ngưu mà thắp hương. Sau trải qua các nơi như Thái bình ở Thai Châu, Tường Phủ ở Cát Châu, Ðẳng Từ ở Việt Châu và Ðại Năng Nhơn, Sư đến chỗ nào đạo pháp chỗ ấy hưng thạnh. Cuối cùng Sư trở về Hộ Quốc Hoa Tạng, đến ở Kính Sơn. Tuy đã già, Sư vẫn cố gắng hành Tổ đạo, chúng đông hơn ngàn người.Sắp tịch, Sư gọi môn nhơn đến dặn dò hậu sự, rồi nói:- Các ông làm văn tế cho ta nghe!Sư sửa áo ngồi nghe, đến chỗ"Thượng hưởng". Sư trợn mắt cười. Qua hai ngày sau, Sư an nhiên thị tịch, thọ bảy mươi sáu tuổi, sáu mươi tuổi hạ. Môn nhân xây tháp thờ toàn thân Sư ở chân núi Ðông Võng. Sư tánh tình ngay thẳng, cư xử nói nín nghiêm túc như thế, đặc biệt không thích giao du phù phiếm, kính mộ người lành, bằng không thì dù thân thích cũng tuyệt nhiên không tiếp xúc. Sư thuyết pháp độ người, quang minh lỗi lạc nổi tiếng một thời. Người ngưỡng vọng Sư mà hướng về như mây ùn, sóng bủa. Họ mong được gần gũi, nói cười một lần với Sư, cũng lấy làm hân hạnh.Thực là bến bờ trong đời mạt pháp, rất hiếm hoi vậy!67. THÁI ÚY LỮ HUỆ KHANH Thời NGŨ TỔ PHÁP DIỄNThường quán pháp giới Hoa Nghiêm. Nhân ngày rảnh rỗi, dạo núi Ngũ Ðài. Chợt mây mù bốn phía nổi lên, gió giông, sấm chớp, tiếng mưa chấn động núi rừng. Khanh khiếp sợ. Giây lát, trời mưa hơi ngớt, thấy một Ðồng tử áo vá, trùm tóc mà đến, tay cầm kinh đến hỏi:- Quan nhân tìm gì ở đây?- Mong gặp Ðại sĩ.- Muốn gặp làm gì?- Thường xem kinh Hoa Nghiêm, ý chỉ rất sâu rộng. Tôi muốn mong Ðại sĩ giảng dạy diệu giải. Ngõ hầu kinh điển được lưu hành, người có đại tâm được khai ngộ.- Diệu ý của chư Phật rất giản dị minh bạch. Bậc Tiên Ðức chú giải có thể hiểu, như một phẩm Thập Ðịa, văn giải thích chẳng quá vài trang giấy. Ngày nay người ta chú giải loạn xạ gần trăm quyển, càng cách xa ý Thánh. Thật có thể nói phá nát đại đạo.- Ðồng tử mặt mũi như thế mà dám quở trách tiền bối sao?Ðồng tử cười nói:- Quan nhân lầm rồi. Ở đây một ngọn cây, một cọng cỏ đều là cảnh giới Văn Thù. Ngay chỗ xúc sự hàng ngày của ông không bị mê mờ, đó thật là Văn Thù.Khanh liền xuống lễ bái, vừa đứng dậy. Ðồng tử hiện thân Ðại sĩ, cưỡi sư tử ẩn hiện trong mây mà tan.68. NAM AN VÂN PHONG tự VIÊNÐạo Viên, Người Nam Hùng, tánh tình thuần hậu. Thuở trẻ Sư đi du phương, tuy tham vấn nhiều nơi mà vẫn chưa thấu triệt. Sau Sư nghe danh Thiền sư Nam ở am Tích Thúy núi Hoàng Bá đến nương.Một hôm, Sư đang ngồi yên dưới bảng, nghe hai ông tăng đưa ra nhân duyên Bách Trượng Dã Hồ.Một tăng nói:- Chỉ như "Không mờ nhân quả" cũng chưa thoát khỏi thân dã hồ.Tăng kia lên tiếng:- Thế thì "Chẳng rơi nhân quả" cũng từng đọa vào thân dã hồ sao?Ðạo Viên sợ hãi, lạ lùng, bất giác đứng dậy khỏi am. Sư đi qua khe suối hốt nhiên đại ngộ. Gặp Nam Công, Sư trình bày mọi sự, nói chưa xong lệ đã tràn đầy má. Nam Công bảo hầu bên giường, Sư vùi xuống ngủ, thức dậy làm kệ:Chẳng rơi, chẳng mờ

Chẳng tục vốn không úy kỵ

Trượng phu chí khí như vua

Ðâu chịu túi che, mền đậy.

Một cây lang lật mặc tung hoành

Chó rừng nhảy vào bầy sư tử.(Bất lạc, bất muội

Tăng tục bốn vô kỵ húy

Trượng phu khí trụ như vương

Tranh thọ nang tàng bị cái

Nhất điều làng lật nhậm tung hoành.

Dã hồ khiêu nhập kim mao đội).Nam Công cười to. Về sau, Sư lại làm bài kệ "Gió, phướn" như sau:Chẳng phải gió hề chẳng phải phướn

Mây trắng như xưa che núi xanh

Năm đến lão già đà hết sức

Trong lúc lăng xăng trộm chút nhàn.(Bất thị phong hề bất thị phan,

Bạch vân y cựu phú thanh san

Niên lai lão đại hồn vô lực

Thu đắc mang trung ta tử nhàn).Lão nhân Vân Am thường sớ giải hai bài kệ này, hết lời khen ngợi, bảo rằng cơ phong của Sư không kém ngài Anh Thiệu Vũ. Sau Sư xuất thế ở chùa Ðại Dữu Vân phong. Không biết cuối đời Sư ra sao. 69. THƯỢNG TỌA THÁI NGUYÊNThượng tọa Thái Nguyên Phù, lúc đầu ở chùa Quang Hiếu Dương Châu. Sư giảng kinh Niết Bàn, hôm ấy có Thiền giả bị tuyết cản trở phải ở lại vùng này, nhân vậy đến nghe Sư giảng, đến chỗ "Tam nhân Phật tánh, tam đức Pháp thân". Sư bàn rộng về diệu lý Pháp thân. Vị thiền giả phá ra cười. Sư giảng xong, mời Thiền giả uống trà và thưa:- Tôi vốn chí hẹp hòi, cứ y văn mà giải nghĩa. May nhờ Ngài thấy được mà cười. Mong Ngài chỉ dạy.Thiền giả nói:- Sự thật tôi cười vì tọa chủ không biết Pháp thân.Sư thưa:- Tôi hiểu như thế có chỗ nào không đúng?Thiền giả nói:- Mời Tọa chủ nói lại một lượt đi!Sư bảo:- Lý Pháp thân như bầu thái hư, dọc suốt ba đời, ngang trùm mười phương, cuốn gọn tám cực, bao quát âm dương, tùy duyên cơ cảm, không đâu chẳng khắp.Thiền chủ nói:- Không phải tôi bảo Thầy nói không đúng. Nhưng đó chỉ nói được bên cạnh Pháp thân, chứ thực chưa hề biết Pháp thân.Sư nói:- Ðã thế, xin Thiền đức cho tôi được nghe.- Nhưng liệu Tọa chủ có chịu tin chăng?- Tôi đâu dám chẳng tin.Thiền giả nói:- Tọa chủ thử ngưng giảng một tuần, đóng cửa ngồi yên, thu nhiếp tâm niệm, các duyên thiện ác một lúc buông hết. Sư theo lời khuyên, từ đầu hôm đến canh năm, nghe tiếng đánh trống, hốt nhiên khế ngộ. Sư liền đến gõ cửa Thiền giả. Thiền giả hỏi:- Ai đó?Sư thưa:- Tôi đây!Thiền giả quát:- Tôi bảo ông chuyên trì đại giáo, thay Phật thuyết pháp, sao giờ giữa đêm lại nằm say sưa giữa đường vậy?Sư thưa:- Thiền đức! Từ trước đến giờ, tôi giảng kinh đều lấy lỗ mũi của cha mẹ sanh ra. Từ nay về sau, tôi trọn không dám thế nữa.Thiền giả nói:- Ông đi đi! Bữa khác gặp!Sư bèn bãi giảng, đi khắp các nơi, danh vang khắp chốn. Sư dạo khắp vùng Chiết Giang, lên pháp hội Kính Sơn. Một hôm Sư đến trước đại Phật điện. Có tăng hỏi:- Thượng toạ đã từng đến Ngũ Ðài chưa?- Rồi.- Có thấy Ngài Văn Thù chăng?- Thấy.- Thấy Ngài ở đâu?- Thấy trước điện Phật ở Kính Sơn.Vị tăng này sau đến Mân Châu, kể lại cho Tuyết Phong, Tuyết Phong nói:- Sao chẳng bảo ông ta lại đây!Sư nghe được liền đến. Vừa đến chân núi, Sư dừng nghỉ ở nhà nghỉ (giải viện), lấy cam chia cho mọi người. Trường Khánh hỏi:- Ðem từ đâu đến?Sư đáp:- Từ ngoài núi.- Lặn lội xa xôi, gánh được đến đây không phải dễ.Sư kêu lên:- Cam, cam!Ngày hôm sau Sư lên núi, Tuyết Phong hay tin bèn nhóm chúng. Sư lên pháp đường quay nhìn Tuyết Phong, rồi nhìn xuống tri sự. Ngày mai mới lên lễ bái, thưa:- Hôm qua con xúc phạm Hòa thượng.Ngài Tuyết Phong nói:- Biết là việc quanh co thì thôi.Một hôm, Tuyết Phong thấy Sư liền chỉ mặt trời, Sư phất tay mà đi. Tuyết Phong nói:- Ông không chấp nhận ta sao?Sư nói:- Hòa thượng lắc đầu, con vẫy đuôi. Có chỗ nào con không chấp nhận đâu?Tuyết Phong nói:- Rốt ráo cũng không kiêng tránh.Một hôm chúng tăng vãn tham, Tuyết Phong nằm ngủ trong phòng. Sư bảo:- Trong khắp năm châu, may có lão Hòa thượng này đáng nể chút ít.Tuyết Phong liền ngồi dậy đi ra.Ngài thường hỏi Sư:- Nghe nói Lâm Tế có ba câu phải không?- Dạ phải.- Câu thứ nhất ra sao?Sư đưa mắt nhìn Ngài. Tuyết Phong nói:- Ðây vẫn còn là câu thứ hai. Thế nào là câu thứ nhất?Sư xoa tay mà lui ra.Từ đó, Tuyết Phong biết Sư là bậc đại pháp khí, vào thất ấn giải cho Sư. Sư nhờ đó khế hợp với đạo, bèn ở lại đây, trông coi nhà tắm.Một hôm Huyền Sa lên thăm Tuyết Phong. Tuyết Phong nói:- Ở đây có một con chuột già, đang ở trong nhà tắm.Huyền Sa nói:- Ðợi tôi khám nghiệm cho Hòa thượng!Nói xong, Ngài đi xuống nhà tắm, gặp Sư đang xách nước, Huyền Sa nói:- A! Gặp được Thượng tọa đây!Sư nói:- Ðã gặp nhau rồi.Huyền Sa nói:- Gặp nhau ở kiếp nào?Sư nói:- Nói mớ làm chi?Huyền Sa bỏ về phương trượng, trình lại Tuyết Phong, nói:- Tôi đã khám phá xong.Tuyết Phong hỏi:- Khám phá ra sao?Huyền Sa kể lại, Tuyết Phong bảo:- Ông thua rồi!Cổ Sơn hỏi Sư;- Lúc cha mẹ sanh, cái lỗ mũi ở chỗ nào?Sư bảo:- Lão huynh nói trước đi!Cổ Sơn nói:- Như đời nay vậy. Còn ông nói sao?Sư không chấp nhận. Cô Sơn hỏi:- Chứ làm sao?Sư bảo:- Ðưa giùm cái quạt lại đây!Cổ Sơn đưa quạt rồi hỏi lại. Sư phe phẩy quạt không đáp. Cổ Sơn mờ mịt, đấm Sư một đấm.Sau Cổ Sơn nhận lời mời của vua về kinh. Tuyết Phong đưa ra cửa, cùng đến pháp đường mới nói:- Một mũi tên Thánh sắp bắn thẳng vào thành vua!Sư nói:Ông ta chưa được đâu!Tuyết Phong nói:- Ông ta thấu triệt rồi.Sư nói:- Không tin, để tôi đi khám nghiệm cho.Rồi đuổi theo đến giữa đường, hỏi:- Sư huynh đi đâu vậy?- Vào thành vua.- Lỡ khi gặp ba quân vây hãm thì sao?- Tự có con đường thông khác.- Vậy là đã bỏ cung mất điện rồi.Cổ Sơn nói:- Có chỗ nào mà không tôn quý?Sư bèn phất áo trở về. Tuyết Phong hỏi thăm. Sư nói:- Mũi tên ấy bị bẻ gẫy giữa đường rồí!Rồi kể lại chuyện trên. Tuyết Phong nói:- Ông bị thua rồi! Ông ta nói được đấy!Sư nói:- Lão già này máu lạnh mà cũng còn chút tình cố hương.Sư đứng trước kho, có người hỏi:- Thế nào là chạm mắt tức Bồ đề?Sư đá con chó một cái, chó kêu ăng ẳng bỏ chạy. Tăng không hiểu, Sư bảo:- Con chó nhỏ không tiêu được một đạp!Bảo Phước đang xẻ dưa thấy Sư đến. Bảo Phước nói:- Nói được thì cho ông ăn!Sư nói:- Ðưa đây!Bảo Phước đưa Sư một miếng, Sư cầm lấy bỏ đi.Sư không xuất thế, mọi người gọi Sư là Thượng tọa Thái Nguyên Phù. Sau Sư về Duy Dương, Thượng thư họ Trần lưu lại cúng dường. Một hôm Sư bảo Thượng thư rằng:- Mai tôi sẽ giảng một biến kinh Ðại Niết Bàn để báo đáp tình của Thượng thư.Ðúng hẹn, Thượng thư thiết trai. Sau khi trà nước xong, Sư thăng tòa, làm thinh hồi lâu, đập thước xuống bàn một một cái, nói:- Tôi nghe như vầy.Rồi gọi:- Thượng thư!- Dạ.Sư nói:- Nhất thời Phật tại.Và tịch luôn.70. ÐẠI TĨNH - TIỂU TĨNHThượng tọa Tĩnh ở chùa Quốc Thanh. Nhơn Hòa thượng Huyền Sa dạy chúng:- Bọn các ông nếu có thể một đời như đưa ma mẹ, ta bảo đảm các ông sẽ tham cứu đến nơi đến chốn.Sư bèn hỏi:- Chỉ như trong kinh nói: "Không được đem tâm sở tri đo lường tri kiến vô thượng của Như Lai", lại là sao?Huyền Sa nói:- Ông cho rằng tham cứu được triệt để tâm sở tri, lại có thể đo lường được chăng?Sư theo đó tin nhập (nhận được). Sau Sư trụ Thiên Thai hơn ba mươi năm không xuống núi, thông suốt tam học, giữ hạnh độc cư. Ngoài lúc thiền tịch, Sư thường xem Long Tạng,mọi người xa gần đều kính trọng Sư, gọi Sư là Thượng tọa Ðại Tĩnh.Có người hỏi:- Ðệ tử mỗi lần ngồi thiền ban đêm, tâm niệm cứ bay nhảy, chưa biết phải nhiếp phục thế nào, xin Thầy thương xót chỉ dạy.Sư đáp:- Ông nên đem tâm bay nhảy tham cứu lại chỗ bay nhảy, sẽ thấy nó không chỗ nơi, lúc ấy tâm bay nhảy đâu còn! Rồi trở lại xem xét cái tâm tham cứu, tâm năng cứu bèn yên. Trí năng chiếu đã không, cảnh sở duyên cũng lặng lẽ. Lặng mà không lặng, vì chẳng có người năng lặng. Chiếu mà không chiếu vì không có cảnh bị chiếu. Cảnh và trí đều lặng, tâm tự nhiên an, ngoài không theo nhánh nhóc, trong không trụ vào định, hai đường đều dứt, một tánh an vui. Ðây cũng là yếu đạo về nguồn vậy.Sư nhân thấy nghĩa huyễn hóa trong kinh bèn làm một bài kệ, để hỏi người học:Nếu bảo các pháp đều huyễn có

Tạo các tội ác đâu có lỗi

Tại sao nghiệp tạo lại chẳng tiêu

Mà mượn lời Phật đem dạy dỗ.(Nhược đạo pháp giai như huyễn hữu

Tạo chư quá ác ưng vô cữu

Vân hà sở tác nghiệp bất vong

Nhi tạ Phật từ hưng tiếp dụ?)Lúc ấy có Thượng tọa Tiểu Tĩnh đáp rằng:Nhân huyễn gây huyễn, huyễn xoay vần

Nghiệp huyễn hay vời quả báo huyễn

Chẳng rõ huyễn sanh các huyễn khổ

Biết rõ như huyễn, huyễn vô vi.(Huyễn nhân hưng huyễn, huyễn luân vi

Huyễn nghiệp năng chiêu huyễn sở tri

Bất liễu huyễn sanh chư huyễn khổ

Giác tri như huyễn, huyễn vô vi).Hai Thượng tọa Tĩnh cùng chết ở núi này. Ngày nay ở chùa Quốc Thanh còn có dấu tích.71. TĂNG ÐÔNG TÙNGChẳng ai biết Sư là người như thế nào, chỉ biết Sư cơ biến khôn lường, đối đáp với ai như có cảm ứng, người nghe ngờ vực, về sau đều linh nghiệm. Nhạc Vũ Mục thường đem binh qua hỏi Sư rằng:Tiếng róc rách đâu đây?

(Hà xứ hưởng quyên quyên?)Sư tiếp đó trả lời:Nối trúc suối trong xài

(Tiếp trúc dẫn thanh tuyền).Nhạc bảo:Xuân hạ thường như thế.

(Xuân hạ thường như thử).Sư trả lời:Thu Ðông cũng vậy thôi.

(Thu đông diệt tự nhiên).Nhạc lấy làm lạ. Trước đó, Sư trồng khoai, rồi lấy ngói gạch chồng chất lên che lại, không cho ai thấy. Ðến lúc Nhạc đi qua, Sư mời để khao quân, rồi móc ngói gạch ra, moi khoai nấu canh, đủ cho quân ăn. Nhạc càng thêm lạ lùng. Sư lại biếu Nhạc miến, để tương ở dưới. Ðợi Nhạc đòi mới đưa cho và nói:- Muốn ăn, khuấy đều lên, có tương.Nhạc không hiểu, đề thơ lên vách mà đi. Sau gặp họa, mới hối hả đã không theo lời Sư.Tần Cối cho là Sư thường cố vấn Nhạc, bèn sai Lý Cát đến giết Sư. Sư biết trước, viết một bài thơ:Vội vàng tom góp cà sa rách,

Chuông trống lâu đài chẳng đoái hoài,

Mây trắng phất tay về động cũ,

Trăng trong quảy gậy đến ven trời.

Ngọn tùng thương hạc vừa làm tổ,

Bên rào nhớ cụm hoa năm rồi.

Phải đem mèo chó theo mình chạy,

Chớ để lưu lạc vào nhà người.(Cấp mang thu thập phá cà sa,

Chung cổ lâu đài mạc quản tha,

Tụ phất bạch vân quy cổ động,

Trượng thiêu minh nguyệt đáo thiên nha.

Khả lân từng đảnh tân sào hạc,

Du ức ly biên cựu chủng hoa.

Hảo bả khuyển miêu tùy đới khứ,

Mạc giáo lưu lạc tha nhân gia).Sư lại lấy một tượng Phật đặt giữa cầu phía Tây, đề thơ lên vách:Lý Cát từ đông đến

Ta hướng tây chạy dài

Không nhờ Phật lực lớn

Có lẽ làm trò hôi.(Lý Cát từng đông lai

Ngã hướng tay đầu tẩu

Bất thị Phật lực đại

Cơ hồ tác tràng xú).Rồi trốn vào núi, cách am cũ không đến hai dặm. Lý Cát đến nơi, trông thấy thì muốn đuổi theo. Thấy tượng Phật, định dời đi. Ai ngờ, thoáng chốc biến thành cả ngàn vị Phật. Lý Cát luống cuống không biết làm sao bèn tán thán rồi trở về. Sau Sư ngồi tịch tại nơi ở ẩn. Cây cầu đặt tượng được gọi là cầu ngàn Phật.72. TỀ TĂNG VIỄNTề Tăng Viễn trụ chùa Tiết ở Lương Châu, giao du vơi bọn ăn chơi, chẳng giữ luật hạnh. Một đêm mộng thấy thần nhân đến mắng rằng:- Ông là người xuất gia, sao lại làm những việc xấu ác như thế, lấy gương soi mặt xem!Tỉnh dậy, Sư đến vũng nước nhìn, thấy bên mắt có vệt đen, cho là vết bẩn, lấy tay chùi. Ai ngờ lông mi rụng theo. Sư kinh hãi, từ đó tự trách lỗi mình, thành tâm cải hối. Sư thường mặc áo xấu, mang giày rách, ăn ngày một bữa, sớm tối chí thành vừa sám hối, vừa khóc sướt mướt.Hơn một tháng sau, lại mộng thấy vị thần hôm trước, vẻ mặt tươi cười bảo Sư:- Biết lỗi có thể sửa được, đó là người trí. Nay ta tha cho ông đó!Sư vừa sợ vừa mừng, mồ hôi tuôn khắp người. Trên mặt hai hàng mi mọc lại.Sư đích thân trải qua hai quả báo, tin biết nhân quả ba đời chẳng hư dối. Từ đó thành tâm phụng trì giáo pháp, không hề lui sụt. Sau Sư trở thành một vị danh tăng.73. SƯ PHỔ MINHSư Phổ Minh tự là Tịch Chiếu, ở am Diệu Thường, Gia Thiên. Từ lúc cạo dầu, thọ cụ túc giới, Sư ngày ngày tụng kinh Pháp Hoa không ngừng, muôn việc thế gian không hề bận tâm. Sư vào núi Cổ hàng đóng cửa đọc tụng, tụng xong ngồi tĩnh tọa mà thôi. Rắn, chuột, chim chóc ban ngày đùa giỡn trước mặt Sư. Gặp khách đến gõ cửa, chúng đều bỏ chạy và bay đi. Nếu chạy không kịp, Sư lấy tay ôm hết vào lòng, lấy y che lại. Khách về, chúng lại nhảy ra đùa giỡn như cũ.Một hôm có người bệnh đến, Sư lấy tay xoa đỉnh đầu, người đó liền hết bệnh, bèn lạy Sư xin làm đệ tử. Ðược ít lâu, Sư bảo đệ tử:- Ngày mười tám tháng năm ta thị tịch.Ðệ tử thưa:- Tháng năm không được tốt.Sư nói:Thế thì tháng tám vậy.Sư dặn dò đệ tử rồi trở về Gia Thiện. Tháng tám, đệ tử đến tìm Sư, gặp Sư đang quét sân, Sư cười:- Ông không đến thì ta quên mất!Sư sai đánh chuông họp chúng, viết kệ:Cái lão già này,

Tuyệt không tính toán

Thiền chẳng biết tham

Kinh chẳng biết xem

Một đời vụng về vô dụng

Dấu vết bờ núi rặng tùng

Tĩnh như bàn thạch Thái Sơn.

Ðộng như sấm rền điện chớp.(Giá cá lão hán,

Toàn vô tư toán

Thiền bất hội tham

Kinh bất hội khán.

Sinh bình bá chuyết vô năng

Hối tích thanh tùng nham bạn.

Tĩnh như bàn thạch Thái Sơn

Ðông nhược lôi oanh xế điện).Rồi ném viết, ngồi ngay mà tịch. Trà tỳ, ánh lửa năm màu xông lên cao, hương lạ suốt đêm không tan. Lưỡi Sư không bị cháy, gõ vào có tiếng. Sư tịch hơn một tuần, ở Cổ hàng người ta còn thấy ánh sáng tỏa trên trời cao.Sư đi ở tự tại, thật là người trì tụng có kết quả.74. THIỀN SƯ PHÁP KHÁNHThiền sư Pháp Khánh ở chùa Ðại Giác, phủ Hàm Bình. Sư ban đầu trụ ở chùa Phổ Chiếu, Tứ Châu. Sau dời đến chùa Thiếu lâm ở Tung Sơn, rồi lên phương Bắc, và đến ở Ðông Kinh. Một hôm thị giả Sư đọc ngữ lục của Ðộng Sơn, đến chỗ thiết trai ngu si. Thị giả bảo:- Cổ nhân thật kỳ lạ!Sư nói:- Khi ta chết rồi, ông gọi thử xem. Nếu ta sống lại, là cũng có đạo lực vậy.Sau biết trước giờ chết, làm bài tụng:Năm nay mồng năm tháng năm

Tứ đại sắp rời chủ cũ

Xương trắng theo gió bay vèo

Khỏi chiếm dất đai thí chủ.(Kim niên ngũ gnuyệt sơ ngũ

Tứ đại tương ly bổn chủ

Bạch cốt đương phong dương khước

Miễn chiếm đàn na địa thổ).Sư đem vật dụng giao hết cho thị giả, cúng trai soạn cho tăng chúng. Vừa nghe tiếng chuông đầu hôm, Sư ngồi tịch. Thị giả nhớ lại việc cũ, bèn đến kêu. Sư mở mắt ứng tiếng nói:- Thế nào?Thị giả thưa:- Hòa thượng tại sao lại mình trần chân trụi mà đi?Sư bảo:- Lúc mới sanh lại có những gì?Thị giả ép Sư mặc áo. Sư bảo:- Ðể lại cho người sau dùng.Thị giả bảo:- Ngay lúc ấy thế nào?Sư nói:- Cũng chỉ như thế.Rồi Sư viết thêm bài kệ:Bảy mươi ba năm như điện chớp

Lên đường vì anh thông một tuyến

Trâu sắt nhảy dựng qua Tân La

Ðập phá hư không bảy tầm mảnh.(Thất thập tam niên như xế điện

Lâm hành vị quân thông nhất tuyến

Thiết Ngưu bột phá quá Tân La

Trãng phá hư không thất bát phiến).Sư thọ 73 tuổi, tịch ngày 5 tháng 5 niên hiệu Hoàng Thống năm thứ ba (1143) nhà Tống.75. ÐỘHuyện Hoàng mai phía Ðông tỉnh Hồ Bắc, có lưu truyền một câu truyện như vầy: "Tương truyền, Tứ Tổ Ðạo Tín, truyền pháp ở Hoàng Mai. Có cư sĩ Trương Hoai Hoài ờ làng Trương Ðộ, trồng tùng ở núi Hoàng Mai sau chùa Tứ Tổ suốt sáu năm. Ðược gọi là Tài Tùng Ðạo Giả".Vào năm bảy mươi lăm tuổi, vị đạo nhân này đến Tổ Ðạo Tín cầu pháp, mong được y bát và đại pháp. Tứ Tổ trầm tư một lúc rồi nói:- Tuổi của ông đã cao như thế, có thể gánh vác gia nghiệp của Như Lai sao? Chẳng bằng đổi kiếp hãy trở lại.Tài Tùng Ðạo Giả đảnh lễ cáo từ. Tứ Tổ gọi lại, ban cho một bài kệ:Trên Chu gia trang gặp cô gái,

Pháp y, thiền trượng ôm trong lòng

Hóa thành đào tiên chui vào bụng.

Sông đục theo dòng bỏ xác thân.(Chu gia trang thượng ngộ quần thoa

Pháp y, thiền trượng quải tâm hoài

Vu hóa tiên đào đầu nhập phúc.

Trọc hà phó thủy thoát thi hài).Sau khi từ giã Tứ Tổ mà đi, Tài Tùng Ðạo từ núi Phá Ngạch hướng về Nam, đi khoảng ba mươi dặm, thấy mặt trời lặn, trời đã hoàng hôn, gặp một thiếu nữ đang giặt áo và rửa chén bát bên bờ sông, bèn đến vái chào và hỏi thăm đây là đâu. Thiếu nữ đáp:- Ðây là Chu gia trang, đất này tên là Trạc Cảng.Tài Tùng Ðạo Giả nghe nói xong, liền nhảy xuống sông tự vận. Thần hộ pháp liền đem hồn phách của Tài Tùng Ðạo Giả hóa làm trái đào tiên, bỏ vào bát cơm mà thiếu nữ đang rửa.Thiếu nữa tên Chu Phụng Thư, là con của Chu viên ngoại, thấy đào tiên mười phần ngon lành hấp dẫn, liền ăn ngay, chẳng ngờ từ đây có thai. Việc này vợ chồng viên ngoại sau khi biết được, cho rằng con gái không chồng mà chữa, làm bại hoại môn phong, nên nổi trận lôi đình, trục xuất Phụng Thư ra khỏi nhà. Phụng Thư có miệng khó thốt nên lời, đành phải xin ăn qua ngày. Không bao lâu cô sanh một đứa con, đời sống của hai mẹ con càng thêm khốn quẫn. Ðúa bé vì thiếu áo, thiếu cơm, từ bé thân thể đã mười phần ốm yếu, đến bảy tuổi mà chưa biết nói. Người mẹ đặt tên là Á Ðồng (bé Câm).Ðời Tùy Dương Ðế niên hiệu Ðại Nghiệp thứ năm (609), gặp mùa gặt lúa, người mẹ dẫn Á Ðông đi xin ăn trở về quê, qua nông thôn lượm mót những hạt lúa rơi trên đất. Người làng chê cười người mẹ, Á Ðồng lớn tiếng hét thôi, trách mắng người làng không được vô lý. lần đầu tiên Á Ðông mở miệng nói, người mẹ vui mừng nước rơi như mưa. Rồi dắt đứa bé về quê Trạc Cảng. Nhân đây, Trạc Cảng đời xưa, hiện tại có tên là Tân Khai Khẩu, ghi việc Á Ðông mở miệng lần đầu.Người mẹ dắt Á Ðông về quê nhà xin ăn. Ngày nọ đến chùa Tứ Tổ, người trong chùa thấy mẹ con quần áo lam lũ, rất chán ghét, định đuổi ra khỏi cửa, vừa may Tứ Tổ Ðạo Tín từ trong điện bước ra, thấy Á Ðồng thông tuệ khả ái, bèn nói:- Ðáng tiếc con tuổi còn nhỏ quá, nếu không thì có thể theo ta xuất gia làm tăng.Á Ðồng nghe xong nói:- Lúc con già đến Sư chê con già, nhỏ đến lại chê con nhỏ.Tứ Tổ sực nhớ chuyện cũ, biết đây là Tài Tùng Ðạo Giả, đổi đời trở lại, bèn thuật rõ cho người mẹ, rồi giữa Á Ðồng lại với mình, xuống tóc đặt pháp danh là Hoằng Nhẫn. Á Ðồng rời mẹ, theo Tứ Tổ Ðạo Tín học tập Phật pháp, về sau quả nhiên hoằng dương Phật pháp to lớn, thành Ngũ Tỗ thiền tông.Vả lại chẳng cần truyền thuyết dân gian chân thật nhiều hay ít. "Ðường Kỳ Châu Ðông Sơn Hoằng Nhẫn Truyện" của Thích Tán Ninh ghi rằng: "Hoằng Nhẫn bảy tuổi, học pháp với ngài Ðạo Tín, tánh tình trung hậu, thường bị đồng bạn trêu cợt mà lặng thinh chẳng đáp, chỉ siêng năng làm việc, làm lụng hăng hái". Về sau Huyền Trách, đệ tử ngài Hoằng Nhẫn viết "Lăng Già nhân Vật Chí", lập truyện ngài hoằng Nhẫn, miêu tả Ngài là "hoài bão trinh thuần, ít nói chuyện thị phi, không buồn để ý cảnh có – không, bốn oai nghi đều là đạo tràng, ba nghiệp đều là Phật sự", "Sống không trau chuốt văn chương, mà nghĩa phù hợp với lý huyền", bảo trì thiền phong chân chất của Tứ Tổ Ðạo tín.Chùa Tứ Tổ còn gọi là chùa Chính Giác, hoặc là nhân đất mà đặt tên chùa Song Phong, nằm ở lưng núi Song Phong, cách thành huyện Hoàng Mai 15 km về phía Tây. Núi Song Phong còn gọi là Tây Sơn, hoặc núi Phá Ngạch. Nhìn xa, hai ngọn núi này như hai lưỡi kiếm báu, vút thẳng lên mây. Nhìn gần lại giống như mọt giá bút, thật là núi non xanh đẹp, khí thế hùng vĩ.Ðời Ðường năm đầu tiên, Tứ Tổ Ðạo Tín lúc truyền pháp ở đây, quy mô của chùa rất rộng lớn. Trương Hựu thi nhân đời Ðường, lúc dạo núi Song Phong, có làm một bài thơ, mô tả chùa Tứ Tổ rất sinh động:Trăng sáng như nước, chùa đầu núi.

Ngước mặt nhìn trời, đá cũng đi.

Ðêm vắng hiên sâu lời người bặt,

Một cảnh tùng lau, tiếng hạc về.(Nguyệt minh như thủy sơn đầu tự.

Ngưỡng diện khán thiên thạch dã hành.

Dạ tĩnh thâm lang nhân ngữ định.

Nhất chi tùng động hạc lai thanh).Nhưng chùa Tứ Tổ hoang phế đã lâu, chẳng trở lại phong quang ngày cũ. gần đây vì nhu cầu tham quan, mới bắt đầu chỉnh trang. Chỉ có tháp Từ Vân vẫn còn, sừng sững đứng trên sườn núi phía Tây Bắc của chùa. Theo sách Ngũ Ðăng Hội Nguyên có ghi:"Tứ Tổ Ðạo Tín vào ngày mồng 4 tháng 9 nhuận năm Tân Hợi (651), đời Ðường Cao Tông niên hiệu Vĩnh huy, chợt dạy môn nhân rằng:- Tất cả các pháp, thảy đều giải thoát, mỗi người các ông hãy tự hộ niêm, lưu hóa vị lai.Nói xong ngồi yên mà tịch, thọ 72 tuổi".Ðồ chúng dựng tháp thờ phụng Tứ Tổ, nên gọi là tháp Chân Thân. Theo một ông già hơn 80 tuổi ở đất ấy nói, thì tháp này chưa bị phá hoại, trong tháp là chân thân của Tứ Tổ.Tháp Từ Vân, vốn tên là tháp Tỳ Lô, cao 5m, làm bằng gạch xanh, kết cấu theo lối gỗ, tầng dưới là toà Ðại Tu Di, trên bốn vách có chạm trổ các thứ đồ án hoa chim. Vua Ðường Ðại Tông ban thụy hiệu cho tháp là "Tháp của Ðại Y Thiền sư Từ Vân", nên lại có tên là tháp Từ Vân.Chùa Ngũ Tổ ở Ðông Sơn, cách huyện Hoàng Mai 16 km về phía Bắc, nên có tên chùa là Ðông Sơn. Theo lời ghi chép thì Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn, bảy tuổi ở Tây Sơn, theo Tứ Tổ học thiền. Sau khi đắc pháp, bắt đầu giảng kinh thuyết pháp ở Ðông Thiền Tự, phía Tây thành Hoàng Mai, sau vì đạo tràng nhỏ hẹp, bèn xây cất chùa Ðông Sơn ở Ðông Sơn, từ đây pháp tịch hưng thạnh, người cầu pháp tấp nập trên đường. Chùa Ngũ Tổ Ðông Sơn, xây dựng vào đời Ðường, niên hiệu Hàm Hanh (670-673), đến đời Minh, niên hiệu Vạn Lịch (1573-1619) được xây cất lại. vào đời Thanh, niên hiệu Hàm Phong (1851-1886), bị binh lửa thiêu hủy, lại trùng tu lần nữa. Năm Dân Quốc thứ hai mươi bảy (1938), bị phi cơ Nhật Bản oanh tạc, Ðại Hùng Bảo Ðiện bị san bằng. Trong việc chỉnh tu chính ngay trước mắt, không cách gì tìm lại được phong quang ngày trước.Trong chùa Ngũ Tổ có điện Ma Thành, hiện đổi thành phòng triển lãm, triển lãm những văn vật đào được ở Hoàng Mai bao năm qua. Tương truyền vào đời Minh, có một Hòa thượng ở chùa Ngũ Tổ xuống núi hóa duyên, không xin vật thực, không cần tiền bạc, chỉ cần ngói gạch xây dựng đại điện, thân sĩ và dân chúng nơi đó thấy vậy cảm động, rồi rủ nhau gánh đá, vác ngói lên chùa Ngũ Tổ. Ngày khánh thànhh chùa, để kỷ niệm dân chúng Ma Thành có tinh thần hộ trì Phật pháp nên đặt tên là điện Ma Thành.Lại có điện Thánh Mẫu, thờ mẹ của Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn, bà Chu Thái phu nhân. Theo truyền thuyết, mẹ của Ngũ Tổ, lúc trẻ vì không chồng mà mang thai, không được cha mẹclàng xóm chấp nhận, nên phải mang Ngũ Tổ đi xin ăn qua ngày. Sau tuổi già, lại nương Ngũ Tổ mà sống, Ngũ Tổ để mẹ ở trong chùa, mỗi ngày gánh nước, vác củi, nấu cơm cho chúng, chịu đủ cực nhọc, Ngũ Tổ không chút thương tiếc. Không bao lâu bà vãng sanh. Sau khi bà chết, Ngũ Tổ liệm chôn sơ sài, khiến chúng trong chùa bất mãn, cho Ngũ Tổ là người bất hiếu, hoàn toàn không nhớ đến sự cực khổ mà mẹ Ngài phải chịu suốt đời vì mình, nên rủ nhau đòi đi, không muốn theo Ngũ Tổ nữa. Ngay lúc ấy, Chu Thái phu nhân chợt hiện trên không trung, nói kệ:Quý Sư chẳng nên lui sụt tâm đạo

Con tôi đã vì tôi lo xong đời trước

Nghiệp chướng nhiều kiếp đã trừ sạch

Bồ đề như xưa chứng toàn thân.(Chu sư bất tất thối đạo tâm

Ngô nhi vị ngã liễu tiền nhân

Lũ thế nghiệp chướng tất tanh trừ

Bồ đề y cựu chứng toàn thân).Lúc này, đại chúng mới biết Ngũ Tổ vì hóa độ cho mẹ, đã khổ tâm mà làm thế, bèn rủ nhau góp tài sản dựng lên điện Thánh Mẫu, thờ mẹ hiền một đời. Ðiện này đến nay vẫn còn, tượng của Chu Thái phu nhân đã sớm bị phá hoại, hiện đã có tượng mới, để người cúng kiến.Trong điện Chân Thân thờ Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn, có một bức đối rất đáng tôn sùng, không biết thủ bút của ai, vào đời nào.Vế trên là:Phật pháp hữu nhân, Phật pháp hữu duyên.

Hữu nhân, hữu duyên, giai thành Phật quả.Vế dưới:Tổ truyền nhất y, Tổ truyền nhất bát

Nhất y, nhất bát, nãi thị Tổ Sư.Lúc đi thăm các chùa ở Ðại Lục, tôi rất nhiều cảm khái. Vì bị người phá hoại, cổ tích khó tìm; vì sự điêu linh của tăng tài, phần nhiều bị đơn vị văn vật quản lý. Trong chùa xưa, tiếng trống chiều hồi chuông sớm vắng tiếng, chẳng biết bao giờ huệ mạng lại được tiếp tục, chánh pháp lại trùng hưng!(Chu Chí Mẫn - Dịch theo báo Phổ Môn)76. CHÂN TƯỚNG... Thiền sư Cảnh Hư, một đêm dẫn một cô gái về chùa, rồi đưa cô vào phòng mình, đóng cửa lại, cùng ăn ngủ với cô trong phòng, không cho ai quấy rối.Ðồ đệ Mãn Không trong lòng rất bấn an, bèn làm gan đến tìm Thiền sư Cảnh Hư. Vừa đến trước cửa, rõ ràng thấy cô gái tóc xõa bờ vai đang nằm trên giưòng, dáng thon thả thướt tha, sau lưng cũng trắng trẻo mịn màng, mà Thiền sư lại ngồi bên giường mân mê thân thiếu nữ.Nhìn tận mắt, trong lòng ông giận tức bội phần, không nhịn được liền to tiếng hỏi:- Sư phụ! Thầy làm như thế lại cho là Bậc nhân thiên sư phạm sao? Thầy có xứng đáng với Phật Tổ, đại chúng mười phương không?Thiền sư Cảnh Hư dừng tay lại, quay mình nhẹ nhàng từ tốn đáp:- Ta sao lại không thể mô phạm cho đại chúng?Mãn Không lấy tay chỉ cô gái trên giường, lớn tiếng nói:- Thầy nhìn đó!Thiền sư cũng ôn tồn nói:- Ngươi xem đi!Lúc thầy trò nói chuyện, cô gái trên giường đã từ từ quay mình lại. Chỉ thấy cô gái này có bộ mặt, lỗ mũi, lông mi đều vặn vẹo một đống rất đáng sợ, miệng cũng bị thối rữa méo mó hơn một nữa, đang ngước nhìn họ dở khóc dở cười.Té ra cô gái nằm trên giường là một cô gái hủi.Lúc ấy, Thiền sư Cảnh Hư lấy thuốc trong tay đưa ra trước mặt đồ đệ, thản nhiên nói:- Ðúng vậy, bây giờ ngươi đến thật đúng lúc!Ðồ đệ lúc này mới đại ngộ, vội vã quỳ xuống, xin thầy tha thứ.(Vương Ngọc Bội – Trích dịch Tạp chí Phổ Môn Ðài Bắc)