Đã 11 giờ đêm. Em không ngủ được. Em ngột thở. Em tin bất cứ lúc nào em  cũng có thể chết được. Thầy thuốc đã ra lệnh đừng để em cầm bút viết nữa.  Juyli Đupơra chăm sóc em, còn cho phép em viết vài dòng này. Không biết anh  có trở về kịp trước khi em chết không? Hay chúng ta đã vĩnh viễn cách biệt  nhau rồi? Hình như nếu anh trở về em sẽ lành bệnh. Nhưng lành bệnh có ích gì nữa? 28 tháng Giêng. Sáng nay, em bị đánh thức bởi một tiếng động lớn, Juyli ngủ trong phòng  em, chạy vội vào phòng ăn. Em nghe những tiếng nói đàn ông và giọng Juyli  đối chọi lại một cách vô ích. Cô ta trở vào và khóc. Người ta đến tịch thu đồ đạc. Em bảo Juyli hãy để cho họ làm điều họ gọi là công lý. Người thừa phát lại đi vào phòng em, vẫn để cái mũ trên đầu. Ông ấy  mở tất cả những ngăn kéo ra ghi lại những gì ông ta nhìn thấy, và có vẻ như không nhìn thấy một người đàn bà sắp chết nằm đó, trên một cái giường. Thật  sung sướng, pháp luật nhân từ đã để cho em được nằm yên!Khi ra về, ông ta nói với em, rằng em có thể khiếu nại trong vòng chín ngày.  Nhưng ông ta để lại một người canh giữ. Chúa ơi! Em sẽ ra sao! Cảnh tượng ấy  đã làm em đau thêm. Pruđăng muốn xin tiền nơi người bạn của cha anh. Nhưng  em không đồng ý.  Em nhận được thư anh sáng nay. Em rất cần đến nó. Thư trả lời của em không biết đến có kịp không? Anh sẽ còn gặp em không? Hôm nay là một ngày  sung sướng, nó làm em quên đi tất cả những ngày em đã trải qua suốt sáu tuần  nay. Hình như em hơi khỏe hơn, mặc dù em đã trả lời anh với một linh cảm  buồn bã. Nói cho cùng không phải lúc nào người ta cũng luôn luôn khốn khổ. Khi em  nghĩ, có thể em sẽ không chết, anh sẽ trở về, em lại được nhìn thấy mùa xuân,  anh vẫn yêu em, và chúng ta lại bắt đầu cuộc sống của chúng ta như năm trước. Em điên mất rồi! Em đang chỉ còn đủ sức để cầm bút viết cho anh cái giấc  mơ không nghĩa lý đo của tâm hồn em. Dù sao đi nữa, em vẫn yêu anh rất nhiều, anh Acmân ơi. Em đã chết từ lâu,  nếu không được cứu vớt bởi kỷ niệm của tình yêu đó và bởi một kỷ niệm mơ hồ được gặp lại anh bên cạnh em.  4 tháng Hai. Ông bá tước G… đã trở về. Người tình của ông đã lừa gạt ông. Ông rất buồn  bã, vì ông yêu người đó lắm. Ông ta đến kể cho em nghe tất cả. Người thanh  niên đáng thương này bị thất bại trong những công việc làm ăn. Nhưng điều đó  không cấm ông trả tiền công cho người thừa phát lại của em và cho người canh giữ ra về. Em nói chuyện với ông ta. Ông ta hứa với em, sẽ nói lại với anh về em.  Trong những lúc đó, em đã quên trước đây em đã là tình nhân của ông. Và ông  ta cũng gắng làm cho em quên điều đó! Thật là một người tốt bụng. Hôm qua, ông quận công đã cho người đến hỏi tin tức của em và sáng nay  ông ta đến. Em không thể hiểu cái gì đã làm cho ông già ấy vẫn còn sống. Ông ngồi cạnh em suốt ba tiếng đồng hồ, và không nói với em được hai mươi tiếng.  Hai giọt lệ lớn rơi từ mắt ông xuống, khi ông thấy em xanh xao đến thế. Chắc  hẳn kỷ niệm về cái chết của đứa con gái làm cho ông phải khóc. Ông như đã thấy con gái ông chết đến hai lần. Lưng ông đã còng, đầu ông  nghiêng xuống đất, môi ông trễ ra, cái nhìn của ông đã mất ánh sáng. Tuổi tác  và sự đau buồn giống như hai gánh nặng đè bẹp cái thân thể suy kiệt đó. Ông  không trách móc em lời nào cả. Có thể nói, ông như ngấm ngầm cảm thấy thoả mãn về sự tàn phá mà bênh tật đã đem lại cho em. Ông có vẻ kiêu ngạo về vẫn  còn đứng thẳng được trong khi em, còn trẻ, bị bệnh tật giày vò, đã phải nằm liệt  giường. Thời tiết trở nên xấu lạ. Không người nào đến thăm em cả, Juyli, người  chăm sóc em nhiều nhất, vẫn ở bên cạnh em. Pruđăng, vì em không còn có thể,  vẫn cấp tiền như trước, bắt đầu kiếm cớ bận công kia việc nọ để xa lánh dần. Giờ đây, em đã chết rồi, mặc dù các thầy thuốc có nói gì đi nữa. Và em có  rất nhiều thầy thuốc. Điều đó chứng tỏ bệnh em ngày càng thêm nặng. Em gần  như tiếc nuối đã nghe lời cha anh. Nếu em biết em chỉ chiếm lấy một năm trong  tương lai của anh, em đã không thể cưỡng lại cái ý muốn sống năm ấy với anh.  Và ít ra, em sẽ chết trong lúc được cầm tay một người bạn. Đúng vậy, nếu  chúng ta sống với nhau năm nay, em sẽ không chết gấp như thế này. Cầu mong ý muốn của Chúa được thực hiện. 5 tháng Hai. Ôi! Hãy về, hãy về với em, anh Acmân ơi! Em đau đớn dữ dội quá. Con sẽ chết, Chúa ơi! Ngày hôm qua, em rất buồn. Em muốn đi đâu đó, hơn là ở nhà  suốt buổi tối, vì nó có thể kéo dài lê thê như tối hôm qua. Ông quận công sáng  nay lại đến. Hình như cứ nhìn thấy ông già bị thần chết bỏ quên đó, em như muốn chết gấp hơn. Mặc dầu cơn sốt dữ đã làm em nóng rực cả người, em vẫn nhờ người trang  điểm cho và dẫn em đi đến rạp Vôđơvin, Juyli tô son cho em. Nếu không, em có  thể giống như một cái xác chết. Em đã ngồi vào cái lô, nơi em đã hẹn với anh  buổi gặp gỡ đầu tiên. Suốt giờ, em cứ dán mắt vào cái ghế mà ngày xưa anh đã  ngồi, và chiều hôm qua lại là một con người thô bỉ đang ngồi đó, hắn cười ồn ào  trước những lời lẽ ngớ ngẩn của các diễn viên. Người ta đã đưa em về nhà, nửa  sống nửa chết. Em đã ho và khạc ra máu suốt đêm. Hôm nay, em không nói được nưa. Em chỉ vừa đủ sức để cử động một cánh tay. Chúa ơi! Chúa ơi! Con  sẽ chết. Em chờ đợi, nhưng em không thể nghĩ, em có thể đau đớn hơn là hiện  nay em đang đau đớn và nếu…» Kể từ những chữ đó, những nét chữ Macgơrit cố viết không thể đọc được  nữa, và chính Juyli Đupơra đã viết tiếp theo. 18 tháng Hai. Ông Acmân, Từ ngày Macgơrit muốn đến rạp hát ; bệnh tình của cô ấy càng trầm trọng  hơn. Cô ấy đã hoàn toàn mất giọng nói. Rồi tiếp đến, sự cử động chân tay. Nỗi  đau đớn của người bạn gái đáng thương của chúng ta không thể nào nói hết  được. Tôi không quen với những xúc động như thế, và tôi hoảng sợ triền miên. Tôi mong có ông bên cạnh chúng tôi xiết bao! Macgơrit gần như luôn luôn  mê sảng, nhưng dù hôn mê hay tỉnh táo, cô ấy luôn luôn gọi tên ông mỗi khi cô  ấy cố gắng thốt ra được một tiếng. Thầy thuốc cho biết Macgơrit không còn sống được bao lâu nữa. Từ khi cô  đau nặng như thế, ông quận công già không thấy trở lại. Ông ta nói với bác sĩ, cảnh tượng này làm ông khó chịu quá. Bà Đuvecnoa xử sự không tốt. Người đàn bà đó nhờ bòn rút tiền của  Macgơrit mà sống đầy đủ, đã hứa hẹn rất nhiều nhưng không giữ lời. Và khi  thấy người láng giềng không còn có ích gì cho mình, bà ta không đến nữa. Tất  cả mọi người đều ruồng bỏ Macgơrit. Ông G… bị nợ nần bức bách, bắt buộc  phải trở lại Luân Đôn. Lúc ra đi, ông có gửi cho chúng tôi một ít tiền. Ông đã  làm những gì ông có thể làm được. Nhưng người ta đã trở lại để tịch thu tài sản.  Những chủ nợ chỉ chờ cô ấy chết để bán đấu giá đồ đạc. Tôi muốn dùng số của cải còn lại của tôi để ngăn sự tịch thu đó. Nhưng nhân  viên thừa phát lại bảo tôi rằng vô ích. Ông ta còn có những phán quyết khác để thi hành. Bởi vì cô ta sắp chết, thà bỏ mặc tất cả đi còn hơn là giữ lại cho gia  đình cô mà cô không muốn về thăm, và cũng chẳng bao giờ yêu thương cô. Ông  không thể tưởng tượng người con gái đáng thươnh đó đang chết giữa một cảnh  khốn khổ vàng son như thế nào. Ngày hôm qua, chúng tôi không còn một đồng  tiền nào nữa cả. Chén dĩa, nữ trang, áo casơmia, tất cả đều đã đem đi cầm. Nhưng gì còn lại, đều được bán hay đã bị tịch thu. Macgơrit còn ý thức được về những gì xảy ra chung quanh mình. Những giọt lệ lớn chảy dài trên hai gò má gầy ốm, xanh xao. Ông không thể nhận ra được nữa khuôn mặt người đàn bà ông đã yêu quý ngần ấy, nếu ông có thể trở về. Cô ấy bắt tôi hứa sẽ viết thư cho  ông, khi cô không viết được nữa. Cô ấy đưa mắt nhìn về phía tôi. Nhưng cô  không còn thấy gì nữa rồi. Cái nhìn của cô đã mờ hẳn bên cái chết gần kề. Tuy nhiên, cô mỉm cười. Tất cả tâm hồn cô đều hướng về ông, tôi tin chắc thế. Mỗi khi người ta mở cửa, đôi mắt cô lại sáng lên. Cô ấy luôn luôn tin rằng  ông sắp về. Rồi khi biết không phải ông, gương mặt cô lại đau đớn, thấm ướt  mồ hôi lạnh, hai gò má đỏ lên. 19 tháng Hai, nửa đêm. Hôm nay là một ngày buồn bã, ông Acmân đáng thương của tôi! Sáng nay,  Macgơrit ngột thở Thầy thuốc đã trích máu cho nàng, nàng đã hơi nói được một  chút ít. Thầy thuốc khuyên nàng hãy mời một linh mục. Nàng bảo nàng bằng  lòng. Và ông đích thân tìm một linh mục ở Xanh Roôc. Trong thời gian đó, Macgơrit gọi tôi đến bên cạnh giường, yêu cầu tôi mở tủ ra. Rồi nàng chỉ cho tôi một cái mũ trùm đầu, một chiếc áo dài đầy đăngten, và  nói với tôi giọng yếu ớt. - Tôi sẽ chết, sau khi xưng tội. Chị hãy mặc những đồ này vào cho tôi, đó là  sự làm giáng của một người gần chết. Nàng hôm tôi và khóc. Rồi nàng nói tiếp: - Tôi có thể nói, nhưng tôi mệt quá khi nói. Khó thở quá! Không khí! Tôi khóc nấc lên và chạy đi mở cửa sổ. Sau đó ít phút, linh mục bước vào. Tôi ra đón ông. Khi biết mình đang ở nhà ai, ông có vẻ ngại sẽ bị bạc đãi. - Xin cha cứ vào một cách mạnh dạn – tôi nói với ông.Ông vào trong phòng một lát rồi trở ra và nói với tôi: - Cô ấy đã sống như một người tội lỗi. Nhưng cô ấy sẽ chết như một con  chiên của Chúa. Một lúc sau, ông trở lại với một lễ sính đem theo một cây thánh giá, và một  người phụ lễ vừa đi vừa rung chuông, như để báo có Chúa đến nhà một người  đàn bà sắp chết. Cả ba đều đi vào căn phòng ngủ, nơi ngày trước đã vang dội biết bao những  lời lẽ tội lỗi, và giờ đây lại là một nơi trang nghiêm thánh thiện. Tôi quỳ xuống. Tôi không biết ấn tượng mà cảnh tượng đó đem lại cho tôi  kéo dài bao lâu. Nhưng tôi tin rằng từ trước đến nay, chưa bao giờ có một sự việc nào trên đời làm cho tôi xúc động đến thế. Vị linh mục lấy đầu thánh chấm vào hai bàn chân, hai bàn tay và trán của  người hấp hối, đọc một bài kinh ngắn, và Macgơrit gần như sẵn sàng để đi về thiên đường, nơi chắc chắn nàng sẽ đến, nếu Chúa đã chứng kiến những thử thách đau thương trong cuộc đời nàng, và sự thánh thiện trong cái chết của  nàng. Từ lúc đó, nàng không nói tiếng nào nữa, không cử động nữa. Bao nhiêu lần  tôi tưởng nàng đã chết rồi, nếu tôi không còn nghe thấy hơi thở nặng nhọc khó  khăn của nàng. 20 tháng Hai, năm giờ chiều. Tất cả đều chấm dứt. Macgơrit đêm nay đã hấp hối vào lúc hai giờ. Không có một kẻ tử đạo nào  có thể đau đớn đến mức độ đó, qua những tiếng rên là của nàng. Hai hay ba lần,  nàng đứng dựng lên trên giường. Hình như nàng muốn bắt giữ lại sự sống đang dần dần thoát khỏi tay nàng để trở về với Chúa. Hai hay ba lần như thế, nàng gọi tên ông, rồi tất cả lại lặng lẽ. Nàng ngã xuống, kiết sức trên giường. Những giọt lệ lặng lẽ chảy dài từ khoé mắt, và nàng đã chết. Thế rồi tôi đến bên nàng, gọi tên nàng. Nàng không trả lời. Tôi đưa tay vuốt  mắt và hôn lên trán nàng. Macgơrit đáng thương! Tôi muốn tôi là một người đàn bà thánh thiện để cái hôn đó có thể đưa nàng về với Chúa. Rồi tôi thay y phục cho nàng, như nàng đã yêu cầu. Tôi đi tìm một vị linh  mục ở Xanh Roôc. Tôi đốt hai cây đèn sáp lên cho nàng, và tôi cầu nguyện ở nhà thờ trong suốt một giờ. Có lúc tôi tưởng có thể quên đi những gì đã xảy ra từ khi tôi rời khỏi  Bugival, và tôi nói với Macgơrit: - Em có muốn chúng ta ra đi, chúng ta xa lánh Paris không? - Không, không – nàng nói gần như sợ hãi – Chúng ta sẽ khốn khổ. Em  không thể xây dựng hạnh phúc cho em được nữa. Nhưng ngày nào em còn một  hơi thở, em sẽ là nô lệ cho tất cả những bất thường của anh. Bất kể giờ nào, ngày hay đêm, khi anh muốn, anh cứ đến, em hoàn toàn là của anh. Nhưng anh  đừng cột chặt tương lai của anh và của em lại nữa. Anh sẽ đau khổ nhiều, và sẽ làm em đau khổ. Em vẫn còn một thời gian nữa để làm cô gái xinh đẹp. Anh  hãy tận hưởng. Nhưng anh đừng đòi hỏi em điều gì khác nữa. Khi nàng ra về, tôi bỗng cảm thấy kinh sợ giữa cái trạng thái cô đơn mà nàng  để lại cho tôi. Hai giờ sau khi nàng đi, tôi vẫn ngồi trên chiếc giường mà nàng  vừa rời khỏi, nhìn cái gối còn giữ lại những đường nếp của thân hình nàng. Tôi tự hỏi, tôi sẽ thế nào giữa tình yêu và sự ghen hờn của mình. Năm giờ, không biết đến để làm gì, tôi vẫn tìm đến đường phố Antin. Nanin ra mở cửa cho tôi. - Bà không thể tiếp ông được - chị ta nói với vẻ bối rối. - Tại sao? - Bởi vì ông bá tước N… có ở đó và ông dặn đừng cho ai vào. - Ừ nhỉ, thế mà tôi quên mất. Tôi trở về nhà, như một người say rượu. Bạn có biết tôi đã làm gì trong giây  phút sửng sốt ghen tuông xô đẩy tôi đến một hành vi đáng hổ thẹn không? Bạn  biết tôi đã làm gì không? Tôi tự nhủ rằng, người đàn bà đó chế nhạo tôi. Tôi  hình dung sự gần gũi của nàng với ông bá tước. Hẳn nàng cũng đã lặp lại những  lời đã nói với tôi đêm qua. Tôi lấy một tờ giấy bạc năm trăm frăng gửi cho nàng  với mấy dòng chữ sau: «Sáng nay, cô đi quá vội, tôi quên trả tiền cho cô. Đây là tiền công của cô đêm qua». Rồi lá thư đó được đưa đi. Tôi cũng ra đi, để khỏi hối hận về việc làm hèn hạ đó. Tôi đến nhà Ôlêem. Tôi thấy nàng đang thử những chiếc váy dài. Khi chỉ còn lại chúng tôi, nàng hát những bài ca tục tĩu để giải trí cho tôi. Người con gái đó đúng là thuộc loại kỹ nữ vô liêm sỉ, không tâm hồn, không  trí tuệ, ít ra là đối với tôi. Bởi vì, cũng có thể có người đàn ông nào đó đã xây  dựng với nàng một giấc mộng, giống như tôi đã từng xây dựng với Macgơrit. Nàng hỏi xin tiền. Tôi đưa tiền cho nàng. Thế là tôi được tự do. Tôi liền trở về nhà tôi. Macgơrit không trả lời thư tôi. Không nói thì bạn cũng hiểu tôi đã bực bội  như thế nào trong suốt cả ngày hôm sau. Lúc sáu giờ rưỡi có người đem lại cho tôi một phong bì, trong đó có lá thư của tôi và tờ giấy bạc năm trăm frăng, không thêm một chữ nào nữa cả. - Ai đã đưa cho anh cái này? – Tôi hỏi. - Một bà cùng đi với một chị hầu phòng trên một chuyến đi Bulônhơ. Bà dặn  tôi, chỉ đem thư đến khi xe đã đi xa rồi. Tôi chạy đến nhà Macgơrit. - Bà đã đi sang Anh, hôm nay, lúc sáu giờ - người gác cổng trả lời. Thế là không còn gì giữ tôi ở lại Paris nữa. Không hận thù. Không tình yêu.  Tôi bị kiệt sức bởi tất cả những cơn xúc động đó. Một người bạn của tôi sắp đi  sang Phương Đông. Tôi nói với cha tôi về ý định sẽ cùng đi với người đó. Cha  tôi cho tôi những lời khuyên, những dặn dò, và tám hay mười ngày sau, tôi  xuống tàu ở Macxây. Chính tại Alâcxăngđri, nhờ một tuỳ viên sứ quán, trước đây đã có lần gặp  nhau tại nhà Macgơrit, tôi biết được bệnh tình của người con gái tôi thương đó. Tôi viết thư cho nàng. Nàng đã có thư trả lời, như bạn đã biết. Toi nhận thư này tại Tulông. Tôi ra đi liền sau đó. Bạn đã biết những gì xảy ra. Giờ đây, bạn hãy đọc những tờ giấy Juyli Đupơra đã trao lại cho tôi, những  tờ giấy đó là phần bổ túc cần thiết cho câu chuyện tôi vừa kể bạn nghe.