Buổi sáng rực lên muôn ngàn mầu sắc. Những rặng keo đu đưa, những khóm nhài khẽ xạc xào thì thầm. Những cây thùy dương tươi tắn màu lục nõn che sắc trắng ngần của lụa, run rẩy muôn ngàn chiếc lá nhỏ xinh lóng lánh như sơn men. Những khóm hoa, lùm cây và những thân cây gỗ lưu niên đều chào đón ngày mới bằng tiếng xạc xào vui sướng. Trời xanh ngắt, không khí trong như pha lê. Vầng dương thức dậy theo sau rạng đông, vui sướng, hạnh phúc. Cả mặt đất và tất thảy vạn vật sinh sống, phát triển, nở hoa tỏa hương trên mặt đất, tất thảy những gì có thể ca hát, cảm nhận, líu lo – tất thảy đều cất lên khúc thiều ca trang trọng: Khi bình minh thức dậy… Cửa sổ phòng Xtefchia mở rộng. Những tấm rèm bằng vải Muslin màu trắng có hình hoa diên vĩ tim tím đu đưa trong hơi thở nhẹ nhàng của những cây thùy dương mọc dưới cửa sổ. Những cành cây mảnh dẻ màu bạc rủ những túm lá thanh thoát run rẩy, nom giống như những giọt lệ khóc thương đang tuôn chảy. Hàng thùy dương quạt vào phòng mùi hương sực nức, đầy đủ những hương thơm ngoài vườn thu được từ những đài hoa, cây gửi vào phòng những tiếng xạc xào, và cả khu vườn thì thầm gửi qua cửa sổ bản hòa tấu tuyệt vời nhất. Nàng tiên rạng đông đã tô điểm sắc hồng cho những tấm rèm cửa sổ trắng ngần, mang sắc hồng vào sâu trong phòng, nơi có hình dáng mảnh dẻ của người thanh nữ đang nằm, tinh tế và mảnh mai như một áng mây bồng bềnh hồng ánh bình minh. Vầng trán Xtefchia trắng ngần, hầu như trong suốt, đôi gò má ửng đỏ. Chiếc cổ hé lộ với mạch máu đập phập phồng, khiến những dải đăng ten của bộ đồ ngủ nhè nhẹ nâng lên hạ xuống. Căn phòng tràn ngập ánh sáng và khí trời. Chung quanh người bệnh là những đóa hoa do cậu Jurếc mang vào phòng tặng chị. Ông Ruđexki định quẳng chúng đi e rằng mùi hương quá nồng sẽ có hại cho Xtefchia, nhưng một vị giáo sư đã giữ ông lại. - Thưa ông, không còn có hại nữa đâu, - giáo sư nói, với vẻ nghiêm trang u buồn. Ông Ruđexki chạy ra khỏi phòng, quỳ gối bên cạnh vợ, bà đang khom người trên mặt đất thổn thức trước bức tranh Đức Mẹ. Valđemar quỳ bên giường Xtefchia, bị giằng xé trong nỗi tuyệt vọng điên cuồng, đang cuốn chàng đi vào chốn hư vô. Chàng ghì chặt đôi bàn tay bé nhỏ của người trinh nữ, từ lồng ngực chàng bật ra những tiếng rên rỉ nghẹn ngào, giống như tiếng gầm: - Hãy sống! Hãy sống!… Lạy Chúa… Hãy ở lại… Đừng đi! Và đôi môi chàng run rẩy áp chặt vào đôi tay nóng bỏng của Xtefchia. Vầng trán nổi hằn những mạch máu, đẫm mồ hôi, hằn rõ nỗi đau đớn đang áp vào tấm chăn, chàng cầu nguyện khẩn thiết, nức nở trong tiếng khóc khô khốc. Chàng run lên trong cơn sốt nóng, một nỗi tiếc thương to lớn giằng xé trong lòng chàng, nỗi tiếc thương không thể chứa đựng nổi ngay cả trong lồng ngực sắt đá ấy của chàng. Xtefchia mở đôi mắt đã đục như đôi vì sao đang lụi tắt, đầu lắc lư trên gối, một tay nàng huơ huơ cạnh đầu như muốn xua đuổi một cái gì đó. Từ môi nàng thốt ra những tiếng rời rạc và lộn xộn: - Kia kìa… sợ quá!… Anh sẽ thoát!…Anh Valđy… Bao nhiêu hoa này… Đó là lỗi của em! Anh đừng đi!… - Em thân yêu của anh! Tỉnh lại đi em… hãy thương anh với! – Valđemar thì thầm, chính chàng cũng như sắp ngất đi. - Đừng trừng trị… chúng… Valđy… Người nàng co giật. Hai bác sĩ có mặt trong phòng chạy lại, nhưng Valđy không nhường chỗ. Chàng quỳ mãi, hai tay ôm chặt một bàn tay của nàng, trán kề sát bên ngực nàng. Lát sau, những cơn co giật lắng đi, Xtefchia nằm bất động, đầu oặt ra. Tóc nàng phủ xuống vầng trán Valđemar. Nàng thở thoi thóp, thái dương và cổ mạch máu phập phồng gấp gáp, nhưng mạch đập chậm dần lại. Các thầy thuốc nhìn nhau. Cả hai cùng cụp mắt, lùi xa khỏi giường, rồi quỳ xuống ở một khoảng cách cạnh đấy. Trông thấy thế, cụ Machây và tiểu thư Rita cũng quỳ gối, lấy hai tay che mặt. Một bầu không khí im lặng to lớn, một sự im lặng đầy huyền hoặc bao trùm căn phòng sáng sủa nức hương ấy. Đột nhiên trong sự im lặng trang trọng ấy chợt vang lên những chuỗi thanh âm tinh thế như những nốt nhạc thổi trên chiếc sáo ngọc sáo vàng. Trên cành thùy dương bên dưới cửa sổ với những khóm nhài dày đặc bao quanh, một con họa mi vừa cất tiếng hót. Họa mi gửi những thanh âm của mình lên cao tận ánh ráng hồng trên trời, đến những đám mây tán rực rỡ của mặt trời. Vị hoàng đế của ban ngày ló ra từ sau một dải mây bạc, tài sản cuối cùng còn sót lại của rạng đông. Con chim nhỏ bằng chiếc sáo nhỏ của mình đã mời gọi ánh sáng đến, và bằng những hòa thanh trầm bổng vẫy gọi các vị thiên thần trong sáng từ trời xanh dưới chân đấng Toàn Năng bay xuống cây thùy dương này, vào khung cửa sổ mở rộng mà lặng lẽ như trong nhà nguyện này. Biết bao tình cảm, biết bao lời khẩn cầu, bao lời nguyện ngắm tuôn trào từ lồng ngực của họa mi, khiến cho những ánh sáng hồng đầu tiên như trôi dạt về phía này, cuốn theo mọi màu sắc của thiên giới. Vầng dương trẻ trung, tuyệt diệu nhô lên, mang theo sự ấm áp và ánh sáng… Hương hoa tỏa lan… Hương đồng cỏ nồng nàn tỏa lan… Hơi gió thoảng của những cánh chim trời chao vẫy… Những thanh âm khẽ khàng của không trung cũng tỏa rộng đến khôn cùng. Và từ dưới chân Chúa Trời cất cánh bay lên những thiên thần trong trẻo, xinh đẹp, đầy thi hứng, chập chờn hiện ra từ làn sương mù của ánh trắng bạc những đám mây. Cả một đoàn thiên sứ cùng vỗ cánh bay xuống trong một cơn thác lũ những dải màu sặc sỡ đậu vào cây thùy dương tươi tốt, nơi con chim nhỏ đã phát lên những tín hiệu đầu tiên. Và cùng với ánh bình minh, cùng với hương hoa và giai điệu tuyệt vời của mùa xuân, những vị thiên sứ trong vắt ấy bay tới bên Xtefchia, vây quanh mái đầu tuyệt diệu của thiếu nữ một hơi thở lặng thầm nhân hậu. Họa mi vẫn hót, gieo từng nốt, như thể muốn tiếp thêm những khúc bi thương luyến nhớ vào dàn đồng ca của các thiên sứ. Và khi chiếc giường của Xtefchia đang nằm bừng lên ánh lửa mặt trời, thì đoàn thiên sứ liền đập cánh cất mình lên theo con đường nắng vàng rời khỏi phòng – đoàn thiên sứ đã được tăng thêm một linh hồn trong suốt nữa: linh hồn của Xtefchia. Các sứ giả của cao xanh mang theo linh hồn trong trắng của nàng nhẹ như những chiếc lông cánh của họ, lan tỏa quanh đầu nàng vầng hào quang kỳ diệu của những ánh sáng mắt trần không thấy được. Và vừa bay lên cao xanh, hướng về gót chân Đức Chúa Trời cả dàn đồng ca thiên sứ cùng cái linh hồn mới mẻ của thiếu nữ ấy cùng cất lên khúc tụng ca thành kính: - Salve Regina… … Một cơn rùng mình lan tỏa khắp những người có mặt, như thể những thiên thần vừa cất cánh bay đã quệt vạt áo vô hình vào tất thảy mọi người. Valđemar nghe tiếng một bác sĩ thì thầm rất khẽ: - Thế là… xong tất cả… Chàng bàng hoàng vùng dậy, người nhễ nhại mồ hôi nom thật khủng khiếp. Đôi tròng mắt điên loạn nhìn như dán chặt vào dáng hình bất động của cô gái nằm nhắm mắt trong khung tóc vàng, hệt như một con bướm vừa bị giết chết. Không rên một tiếng không nói một lời, chỉ hiện rõ vẻ hoang dại trong mắt, Valđemar lảo đảo rồi nặng nề đổ cả người xuống mép giường. Mọi người chạy vội đến. Nỗi đe dọa như treo lơ lửng trên đầu. Trên cây thùy dương, chim họa mi vẫn hót.