Một buổi tối, tôi đang rảnh rỗi nghịch Facebook và lang thang trên các diễn đàn quen thuộc thì thấy Thái gọi tôi trên YM. Tôi đoán chắc là phải có một chuyện gì quan trọng chứ tôi và nó mấy năm trời có chat với nhau bao giờ đâu.   Pikachu911: Quân à : sao? Pikachu911: Tôi đang định rủ ông đi làm cùng Pikachu911: Ông có rỗi không : Uh tôi cũng đang rảnh, nhưng việc gì vậy Pikachu911: Một công việc part-time lương cao Pikachu911: Ngày mai đi café tôi sẽ nói cho ông biết : Ok    Tôi hơi băn khoăn. Đó là việc gì mà Thái không thể nói cho tôi ngay. Vốn đã trải qua không ít chuyện đời, tôi có một linh cảm lờ mờ về loại công việc này. Và linh cảm của tôi là đúng…  Chiều hôm sau, như đã hẹn, tôi đến quán café để gặp Thái. Tôi vẫn quen với hình ảnh của Thái mặc áo phông quần lửng lúc nào cũng cười đùa bỡn cợt trong những buổi chơi bời tụ tập bạn bè. Nhưng trước mặt tôi bây giờ là một người rất khác. Thái mặc chiếc áo sơ mi công sở, đi giày da, nụ cười nghiêm trang giống như một doanh nhân đang đứng trước một vụ làm ăn lớn. Sau khi đã gọi đồ uống, Thái mở lời với tôi: Ông ngồi đi. Dạo này ông thế nào? À, vẫn bình thường. Vẫn bi-a chứ? Cũng ít thôi. Thỉnh thoảng buồn mới đi đánh. Thôi, ta vào việc nhé. Trước tiên, tôi hỏi ông ra trường định làm lĩnh vực gì?  Tôi suy nghĩ một lúc. Thực ra tôi cũng chẳng biết mình sẽ làm gì nên nói đại: Tôi định làm ngân hàng hoặc một công ty nào đó trong lĩnh vực tài chính. Ông nghĩ mình sẽ nhận được mức lương bao nhiêu? Còn tùy, với khả năng của mình tôi nghĩ sẽ được 5 đến 10 triệu. Ông nghĩ sao nếu như ngay bây giờ có được một công việc nhẹ nhàng, chủ động về thời gian, mà mỗi tháng kiếm được cho ông 10 triệu. Như vậy thì rất tuyệt vời rồi. Ông đã nghe đến cụm từ “kinh doanh đa cấp” chưa?  Tôi hiểu rằng đó chính là công việc mà Thái muốn rủ tôi làm: bán hàng đa cấp. Vì nó dính dáng nhiều đến các vụ lừa đảo nên tôi cẩn trọng chọn lựa từ ngữ để trả lời. Rồi. Nó là hình thức bán hàng mà người nào càng ở phía trên của mạng lưới càng thu được nhiều lợi nhuận. Đúng vậy. Thông thường khi nói đến kinh doanh đa cấp, người ta nghĩ ngay đến lừa đảo. Nhưng đó là cái nhìn thiển cận. Kinh doanh đa cấp đã được pháp luật Việt Nam thừa nhận. Trên thế giới, đây là một hình thức marketing đã xuất hiện từ lâu được gọi với cái tên “multi-level marketing”. Công ty của tôi là một công ty kinh doanh đa cấp có tiếng đã được tạp chí Forbes bầu chọn vào danh sách 100 công ty nổi bật của năm 2007 và đến năm nay nó bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam. Ông có thể xem sản phẩm của công ty.    Thái đưa cho tôi một gói nhỏ bên trong chứa chất lỏng nhìn khá lạ mắt. Đây là một loại thực phẩm chức năng ở dạng lỏng có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, giúp cho đầu óc minh mẫn để tập trung làm việc. Nó được sản xuất từ những công nghệ tiên tiến nhất hiện nay, đặc biệt bên trong gói này có lớp màng chế tạo bằng công nghệ nano giúp bảo quản các dưỡng chất một cách tuyệt hảo. Lúc đầu có thể ông chưa tin nhưng khi sử dụng ông sẽ cảm nhận được tác dụng của nó. Tôi đã thử rồi, rất tốt đấy. Ông đã nghe đến sản phẩm này bao giờ chưa? Chưa. Đúng rồi. Thế thì đây mới là cơ hội tuyệt vời. Nếu như ai cũng biết đến nó thì còn gọi gì là cơ hội kinh doanh nữa. Nếu như thế kỉ 19 là thời đại của cách mạng công nghiệp, thế kỉ 20 là cách mạng tin học thì thế kỉ 21 này được dự báo sẽ là cuộc cách mạng về công nghệ sinh học. Các sản phẩm chăm sóc sức khỏe sẽ lên ngôi. Ông nghĩ sao về triển vọng của sản phẩm này?  Tôi trầm tư suy nghĩ: - Nhưng người Việt Nam chưa mấy ai sử dụng những thứ như thế này, liệu người ta có chịu bỏ tiền ra mua nó không?  Nghe tôi nói thế, bỗng dưng Thái đập bàn đánh bộp một cái, mắt sáng lên: Hà hà. Câu hỏi hay lắm. Để tôi kể cho ông câu chuyện này. Một ông chủ công ty giày muốn mở rộng thị trường của mình sang châu Phi. Ông bèn cử hai nhân viên của mình sang tìm hiểu thị trường rồi báo cáo lại cho ông. Một người quay về buồn bã nói với ông: “Không được rồi. Không có thị trường. Ở châu Phi họ không đi giày”. Người kia ngược lại hớn hở nói: “Tuyệt vời. Thị trường rất lớn. Ở châu Phi chưa ai có giày cả”. Đó, vấn đề chính là ở cách nhìn. Ông đã thấy chưa, đây chính là cơ hội của chúng ta. Tại sao lại có những người thành công hơn người khác, đó chính là vì họ có tầm nhìn, họ nhìn ra cơ hội khi không ai nhìn thấy nó.  Những lời nói hùng hồn của Thái khiến tôi cũng cảm thấy phấn khích. Đây, bây giờ tôi sẽ nói về phương thức bán hàng. Khi ông giới thiệu được hai người đầu tiên mua sản phẩm, ông sẽ nhận được 10% hoa hồng, đối với những người tiếp theo ông nhận được 5%, và nếu những người trong mạng lưới của ông tiếp tục giới thiệu được người khác mua sản phẩm ông cũng nhận được 5%. Phương thức này hơi khác một chút so với các hình thức bán hàng đa cấp khác, và tất nhiên là ưu việt hơn. Ở các phương thức bán hàng đa cấp khác, họ áp dụng mô hình “tia mặt trời”, mỗi người có thể chia ra vô số nhánh, trong đó các cá nhân độc lập tìm kiếm khách hàng. Tuy nhiên ở mô hình này mỗi người chỉ được đặt 2 nhánh dưới mình, do đó những người ở trên phải giúp đỡ những người ở dưới. Mọi người sẽ không hề đơn độc mà được hỗ trợ bởi đội nhóm. Đó chính là điểm ưu việt của mô hình này.  Thái vẽ cho tôi mô hình phương thức bán hàng rồi say mê giảng giải. Dù tôi chưa hiểu lắm nhưng cũng cảm thấy những điều mình nghe rất thú vị. Nó khác hẳn với cái lối giảng bài ê a mà tôi vẫn thường được nghe ở giảng đường đại học. Trong bài thuyết giảng ấy tôi cảm nhận được niềm tin và nhiệt huyết của Thái. Sau đó, Thái đưa cho tôi catalô giới thiệu sản phẩm và giảng giải cho tôi về chức năng của từng loại: loại thì tăng cường cơ bắp, loại thì ngăn ngừa các bệnh tim mạch,…  Lúc đó, bỗng có hai người bước vào quán café. Thái vẫy tay chào và gọi họ lại bàn chúng tôi. Giới thiệu với ông đây là những đàn anh của mình trong công ty, anh Khánh và anh Trung. Họ đều là những người đi trước tôi và đã có những thành công nhất định. Còn đây là Quân, bạn em.   Tôi bắt tay hai người ấy. Trông họ đều có vẻ là những người thông minh, có học thức. Trung chia sẻ với tôi: Công việc này đã đem lại cho anh rất nhiều thứ, không đơn giản chỉ là tiền. Nó đã cho anh niềm tin vào cuộc sống, niềm tin vào chính mình. Em biết không, anh đã trải qua một quãng thời gian dài sống nhạt nhòa, không mục đích, không ước mơ, không lí tưởng. Nhưng rồi khi bước vào làm công việc này, cuộc sống của anh đã thay đổi hoàn toàn. Anh gặp được những người cùng chung chí hướng, chung một hoài bão, chung một ước mơ làm giàu. Bọn anh đều không cam phận suốt đời làm thuê cho kẻ khác, đều muốn được tự do làm những thứ mình thích. Anh muốn khi mình đi vào một nhà hàng, chỉ cần gọi món mình thích mà không cần nhìn xem giá tiền là bao nhiêu, đó là sự tự do mà anh muốn có. Nếu làm những công việc bình thường khác, anh sẽ chẳng bao giờ có được điều đó. Anh tin là với công việc này, chỉ một hai năm nữa thôi anh sẽ có được sự tự do ấy. Nếu em vẫn còn hoài nghi thì hãy nhìn vào những tấm gương có thật. Thái cho bạn xem đi.  Thái bèn lấy một tờ tạp chí uy tín rồi chỉ cho tôi bài viết về một người thành đạt từ việc bán hàng cho công ty này, sau đó là những tấm gương khác in trên quyển catalô, những vị thủ lĩnh bốn năm sao, tất cả đều mang nụ cười mãn nguyện. Rồi Thái còn lật một trang catalô khác chỉ cho tôi rằng nếu tôi tích lũy đủ số điểm yêu cầu tôi sẽ được thưởng một chiếc ô tô, và để có được nó chỉ cần một năm nếu tôi có năng lực. Những hình ảnh hào nhoáng bày ra trước mắt khiến tôi không khỏi lay động. Tôi thực sự thích công việc này. Có điều việc phải bỏ ra từ năm đến mười lăm triệu phí đăng kí và mua sản phẩm khiến tôi phải suy nghĩ. Đó không phải một số tiền lớn đối với một khoản đầu tư nhưng so với chiếc máy ôzôn, một vụ bán hàng đa cấp trước đây khá tai tiếng, phải mua với giá ba triệu thì những hộp thực phẩm chức năng này quả là đắt. Tôi hẹn với Thái sẽ suy nghĩ rồi đưa ra quyết định.  Trên đường về tôi tiếp tục suy nghĩ. Tôi muốn làm công việc này, muốn được cùng làm việc với những con người đầy hoài bão ấy, muốn được sống trong cái thế giới lung linh của những quán café sang trọng, được gặp gỡ những con người thanh lịch, được tự do làm những điều mình muốn. Nhưng trong cái công việc ấy, có một thứ gì đó không ổn. Những người mua sản phẩm ấy có thật sự muốn dùng nó không hay chỉ là những người tiêu dùng bất đắc dĩ? Và xã hội này được lợi gì từ những sản phẩm như thế? Rốt cục cũng chỉ là tiền từ túi người này chảy sang túi người khác, dù bọn họ đều có niềm tin rằng mình đang giúp đỡ người khác làm giàu nhưng chắc chắn là cuối cùng sẽ có những người chịu thiệt, những người ở dưới đáy của hình tháp, những người phải bỏ ra quá nhiều so với giá trị của sản phẩm mà họ mua được. Tôi cũng giống như Thái, như Trung, muốn kiếm được nhiều tiền bằng con đường ngắn nhất. Bởi không có tiền thì chẳng làm được gì cả. Tôi có một ước mơ. Tôi muốn xây thật nhiều sân chơi cho trẻ em của cái thành phố này, những đứa trẻ tội nghiệp phải giam mình trong nhà với những trò chơi điện tử. Tôi sẽ không thực hiện được mơ ước của mình nếu không có được một khoản tiền khổng lồ. Tôi cần tiền. Nhưng không phải bằng con đường này. Tôi không thích thế…