một góc trại ngựa rộng lớn người ta chất một đống rơm mới cắt và trên đống rơm là một cái neo bốn răng treo ở con ròng rọc. Đống cỏ đổ xuôi về phía đầu kia như một sườn núi và hãy còn một khoảng trống để dành chỗ chứa rơm mùa tới. Ở mỗi bên là các máng cỏ và qua những chấn song, lố nhố đầu ngựa. Hôm ấy là chiều chủ nhật. Đàn ngựa nghỉ ngơi đang nhấm một vài cọng cỏ khô còn lại, chúng dậm chân, gặm vào thành gỗ máng cỏ và lắc bộ dây cương kêu loảng xoảng. Mặt trời chiếu lọt qua các khe tường và chiếu những vạch sáng lên đống rơm. Tiếng ruồi bay vo ve trong không khí, thứ vo ve uể oải ban trưa. Phía ngoài, thấy tiếng móng ngựa đập lên tấm sắt kêu chát chúa và tiếng người chơi cổ võ, chế nhạo. Nhưng trong chuồng ngựa vạn vật đều rì rầm, uể oải và nóng bức. Chỉ có một mình Lennie trong trại ngựa bên phía trống chưa chất rạ. Hắn đang ngồi trên nền rơm, bên cạnh một két đựng hàng để dưới một cái máng. Hắn nhìn con chó chết gục nằm trước mặt. Lennie ngắm nghía hồi lâu, chìa bàn tay to lớn ra vuốt ve, vuốt từ đầu mõm đến cuối đuôi con chó. Lennie nói nhỏ nhẹ với con chó: Lão hít mạnh và giọng run run: Candy hăng máu nói: - Tại sao mày lại dễ chết vậy hả trời? Mày đâu có bé bỏng gì như con chuột. Lennie giảng giải thật cẩn thận: - Xong chưa, mấy người? Thằng đen có một khẩu súng. Lennie hạ tầm mắt xuống đống rơm: Thốt nhiên nó kêu lên giận dữ: - Có thể làm vậy chứ. Mình có thể làm vậy nếu ngăn đừng cho thằng Curley đi theo. Nhưng thằng Curley đang muốn giết nó. Curley nó đang khùng vì cái bàn tay. Giả thử mình giam nó lại và tống cổ nó vào một cái cũi. Như thế còn tội hơn nữa, George ạ. Candy hỏi: - Sờ chỗ này nề, cả chung quanh nữa, anh sẽ thấy mềm lắm kia. - Mình không thể lôi nó về đây và nhốt lại sao? Nó khùng mà, anh Slim à. Không phải vì ác ý mà nó làm vậy đâu. Để chứng tỏ ả làm như thế nào, ả đưa các ngón tay vuốt lên đầu. Ẳ nói tiếp một cách khoan nhã: - "Ví thử là có một gánh xiếc hay một trận đấu cầu này...thì mình sẽ kéo đi xem..., chỉ bảo là: việc đâu để đấy đã, đi chơi đi. Chả việc đếch gì mà xin phép ai cả. Lại có cả con heo. lại có cả đàn gà... về mùa đông... lại có cả lò sưởi tốt...cho trời có mưa có bão... mình vẫn êm ấm trong nhà". - Mày chưa đủ sức mà. Họ đã nhắc đi nhắc lại là mày chưa đủ sức mà. Thật tao đâu biết là mày dễ chết như vậy chớ? - Tụi này sắp mua một cái trại nhỏ mà. Có nhà và vườn. Phần việc tôi là lấy một cái bao đi cắt cỏ linh lăng đem về cho thỏ ăn. Lennie thất kinh. Mặt nó co rúm lại. Cô ả kêu thất thanh và nó lấy bàn tay kia bịt chặt lấy mồm và mũi lại. Nó van xin: Như một đôi khi vẫn xảy ra, thời giờ như đi chậm lại, kéo dài hơn mọi ngày. Và, mọi tiếng động đều ngưng lại, và mọi cử động đều dừng lại trong vài phút, vài phút nhưng lâu hơn cả hàng mấy mươi phút. - Cái gì mà anh che kín lên thế? - Tại sao mày lại chết dễ ợt vậy? Mày đâu có bé bỏng gì như con chuột? Tao đâu có tung mày mạnh tay lắm cho cam. Lennie phải nghĩ một hồi trước khi tìm được một kết luận. Curley đã bình tĩnh lại. Hắn hỏi: Candy hỏi: - Con chó của tôi. Con chó của tôi đấy mà. Rồi, vung tay một cái, nó hất hết đống cỏ phủ ở trên. Ẳ kêu lên: - Anh George mà bắt gặp tôi nói chuyện với cô, ảnh rầy tôi cho mà xem, ảnh đã dặn rồi mà. - Tụi này sắp có một cái trại nhỏ... và nuôi thỏ. Ẳ nói, mặt giận dữ: Candy hỏi với vẻ giận dỗi: - Làm gì cũng có anh George bảo hay sao? - Hừ, tôi tính mình phải đi bắt nó mới được. Anh có nghĩ ra nó đi trốn chỗ nào không? Candy nói: - Làm gì đấy anh? - Bây giờ phải làm sao George à? Làm gì bây giờ? - Sáng nay tôi còn thấy mà. Không, không, đúng là nó ăn cắp của tôi rồi. - Mà cũng chưa chắc là tôi đã chịu thất bại luôn ở xó này đâu. - Đừng rống lên như vậy - nó vừa nói vừa lay. Và, người ả bỗng rơi xuống như một đống thịt. Ẳ không động đậy nữa vì đã bị Lennie bẻ gãy xương cổ. Rồi hắn lại nhìn vợ Curley. Rồi, Candy nói ra sự lo ngại lớn nhất của lão: - Đâu có, tôi đâu có khùng. Anh George bảo là tôi không có khùng. Tôi khoái vuốt ve những cái gì xinh xắn, cái gì thật mềm mại đấy thôi. - Giờ thì mình đếch được nuôi thỏ nữa rồi. Giờ thì ảnh đếch cho mình nuôi thỏ nữa rồi. Một lát sau, lão ở sát cạnh ả và... "Trời!". Lão cuống cuồng vừa nhìn chung quanh, vừa gãi râu. Rồi lão nhảy phắt lên và lao ra khỏi trại ngựa. - Nghe, nghe chớ? - Vậy thì thế là tiêu tan cả à? - Đâu đến nỗi dữ tợn gì lắm mà mình phải chạy lên kia trốn vào rừng. Không, nhất định không rồi, lát nữa mình nói với anh George là tự nhiên mình thấy nó chết. Trong chuồng ngựa, vạn vật im lìm. Sự im lặng của buổi chiều bao trùm cả trại. Cả đến tiếng ném móng sắt, cả đến tiếng những người chơi cũng như lắng dịu. Bóng mát xâm chiếm chuồng ngựa sớm hơn trời bên ngoài. Một con chim bồ câu bay vào lối cửa mở rộng để xe cỏ vào. Nó quay một vòng rồi bay ra. Một con chó bẹc giê cái hiện ra ở góc ô cuối cùng. Con vật ốm và dài vú nặng thõng xuống. Đi chưa tới cái thùng đựng hàng làm ổ cho nó, thì con vật đánh hơi thấy xác chết vợ Curley. Lông nó dựng ngược trên lưng. Nó rên rỉ, trở lại cái thùng nhảy xổ vào kiếm lũ con. - Buông ra. Kìa, buông tôi ra nào. Ẳ hơi vững tâm trở lại. Ẳ nói: - Tôi tính... mình phải... báo cho mọi người biết. Tôi tính mình phải đi kiếm ngay nó để nhốt lại. Không thể để nó trốn được. Khốn khổ, nó sẽ chết đói ở trên đó! Slim nhìn vợ Curley. Gã nói: - Nó yếu quá. Đang giỡn với nhau... thì nó cắn đùa tôi...Và tôi cũng cắn đùa nó... tôi... tôi lỡ tay. Vậy là nó chết. Nó cẩn thận xán lại gần ả, gần như sát hẳn vào. Slim quay về Candy: Rơi hắn cố trấn tĩnh: - Đừng, tôi lạy cô đấy. ô! Tôi lạy cô đấy, đừng làm ầm lên thế. Anh George giận bây giờ. - Tôi chưa kể chuyện này cho ai nghe cả. Có lẽ cũng không nên nói ra. Tôi không yêu Curley. Y mèng lắm. - Đừng làm rối tung ra đấy. - Thôi ăn thua gì. Con chó con ấy mà. Kiếm một con khác dễ ợt. Chó thì không thiếu gì ở vùng này. Mắt lão đầy lệ và quay lại, lão từ từ bước ra khỏi phòng... lấy mẫu tay cụt gãi lên má lởm chởm những lông. Lennie thở dài não nuột. Bên ngoài có tiếng móng ngựa chạm lên tấm kim khí và những tiếng hoan hô nổi lên. Vợ Curley nói: - Nhiều người tóc thô và cứng lắm kia, như Curley chẳng hạn. Tóc hắn cứ như dây thép ấy. Nhưng tóc tôi thì nhỏ sợi lại mềm mềm là. Bởi vì tôi chải luôn luôn đấy. Như vậy mới làm tóc nhỏ được. Đây nè... sờ coi, đúng chỗ này nề. Slim tiếp: Lennie nói dè dặt: Vợ Curley chế giễu: Ẳ cầm lấy tay Lennie và đặt lên đầu. Lennie kiên nhẫn giảng giải: - Đúng vậy, đúng vậy. Rồi những lời từ miệng ả cứ tuôn ra một cách thích thú say mê như sợ người nghe biến mất đi. Ẳ nói: Lennie cười khúc khích vui vẻ. Thích thú như kêu lên: - Mà thế nào ảnh cũng biết. Cái gì ảnh cũng biết hết. Để tôi coi: "Chính mày giết nó mà. Đừng có hòng tìm cách dối tao". Rồi ảnh nói: "Chừng đó thôi là từ nay mày không được nuôi thỏ nữa". Và gã cũng chạy luôn ra. Lão ngừng lại rồi bắt đau lẩm nhẩm. Và lão nhắc lại những lời cũ: Không đợi George trả lời, Candy cúi đâu xuống và nhìn đống rạ. Lão đã hiểu. Mình phải đem vứt nó đi chỗ khác mới được, một mình cô ả là đủ rồi. Nó cuốn con chó vào trong áo, bò đến vách tường trại ngựa và nhìn qua cái khe hở về phía chỗ chơi ném móng ngựa. Rồi nó lách mình ra phía sau cái máng cuối cùng và biến mất. Giọng lão Candy vẳng lại từ phía góc ô cuối cùng. Lão kêu:: Bây giờ thì cả trại đã bừng giấc. Đàn ngựa dậm chân và thở phì phì, chúng gặm ổ rơm, làm bộ dây cương kêu loảng xoảng. Candy trở lại ngay cùng George. George không để ý tới câu hỏi. Hắn kể lể: - Một bận khác, tôi gặp một anh chàng trong ngành điện ảnh. Tôi đi nhảy với ảnh ở vũ trường Riverside. Ẳnh bảo ảnh sẽ dìu dắt tôi đóng phim, ảnh bảo là tôi có thiên tài đóng xi nê. Ngay khi trở về Hollywood, ảnh hứa sẽ viết thư cho tôi. Ẳ nhìn sát Lennie để xem có làm hắn xúc động chăng. - Mình thiệt là bê bối. Lẽ ra mình không làm thế mới phải. Anh George sắp nổi giận bây giờ. Mà... ảnh có biểu là... rồi mày núp vào trong bụi rậm cho tới khi tao tới kiếm mày. Chắc chắn là ảnh không bằng lòng đâu. Nấp trong bụi rậm cho tới khi tao tới. Đúng là ảnh biểu thế mà. - Đừng giết nó à? Nó ăn cắp khẩu Luger của Carlson đấy. Mẹ, không giết nó à? Mọi người chạy ùa tới ô ngựa cuối cùng. Mắt họ nhận ra ngay vợ Curley trong bóng mờ. Họ dừng lại và yên lặng đứng nhìn. Hắn tiến lại gần rồi thốt kêu như Candy "Trời!". Hắn quỳ xuống bên ả. Hắn áp tay lên ngực. Và khi hắn cả quyết đứng lên, chậm chạp, nặng nhọc. mặt hắn cau lại, cứng như gỗ và mắt cũng nghiêm nghị. - Nhưng tôi không được nói chuyện mà. George sợ tôi gặp chuyện phiền phức mà. - Tôi tính là mình phải đi bắt nó mới được. - Thằng này nó khá quá chớ, tôi đâu ngờ nó lại làm chuyện như vầy. Curley đi theo sau, tay lành còn cầm một khẩu súng. Slim nhắc lại: Lennie quay về phía người đàn bà nằm chết. Con chó con gục ngay sát cạnh. Lennie nhặt con vật lên. Nó nói: - Anh George dặn tôi không được gần cô..., không được nói chuyện với cô, không được gì hết. Vợ Curley nằm gục nửa kín nửa hở dưới đống cỏ vàng. Vẻ độc ác tính xảo quyệt, nỗi buồn chán cô quạnh không còn thấy ở trên mặt ả nữa. Nàng chỉ còn rất xinh đẹp và rất đơn giản, khuôn mặt hiền dịu và trẻ trung. Đôi má thoa phấn, đôi môi bôi son làm cho ả có vẻ như còn sống động, và, hình như đang thảnh thơi nằm ngủ. Tóc xoắn lại từng chùm nhỏ li ti trải ra trên cỏ ở dưới đầu, đôi môi nàng he hé mở. - Tôi đi lấy ểnh đít lên một cách tự động khẩu Luger. Lennie nói: George nhìn lão lạnh lùng hỏi: - Cụ không nghi cho ai à? - Nghe đây nè. Tụi chúng đều chơi đánh móng ngựa hết. Tới bốn giờ rồi. Chúng đang tranh giải. Không cha nào bỏ xem cuộc đấu đâu. Cớ sao mà tôi không được nói chuyện với ai cả. Tôi cảm thấy cô quạnh quá. - Vậy thì cụ Candy à, cụ ở lại với mợ ấy vậy. Tụi mình thì nên đi ngay thôi. - Ờ cụ nói phải đấy, Curley nó tìm cách giết liền. Tụi kia cũng vậy. Curley nói: - Tôi muốn đi kia. Tôi muốn tự tay tôi bắn lòi ruột thằng chó đẻ ấy, dù tôi chỉ có một tay thôi. Tôi phải giết nó mới được. Để tâm sự với Lennie, ả xán lại gần và ngồi xuống bên nó: - Đừng để nó trốn thoát. Bác không biết thằng Curley đấy. Chứ Curley muốn nuốt sống thằng này cho xem. Thằng Curley là nó giết liền. Curley chợt như sống lại. Hắn kêu lên: Lennie vuốt ve con chó con. Nó giảng giải: - Ui cha? Chuyện lộn xộn gì chớ? Không có mống nào thèm đoái hoài tới cuộc đời của tôi ở đây hết. Anh tin tôi đi, tôi không quen được với lối sống như vậy đâu. Lẽ ra tôi có thể trở nên một người có tên có tuổi chớ. Whit rất bồn chồn, nói: Phía ngoài tiếng cuộc chơi đã ngừng. Tiếng tranh luận nổi lên. Rồi tiếng chân đạp thình thình, đám đông tràn vào trong trại. Slim, Carlson, và chàng Whit và Curley. Crooks đứng phía sau để không ai chú ý tới. Candy đi theo họ và, George tới sau cùng. George mới bận chiếc áo vải sọc xanh cài cả hàng khuy. Nó chụp cái mũ đen thấp xuống mắt. - Cậu Hai à... cậu nên ở lại với mợ thì hơn. - Cụ kiếm tôi làm gì vậy? George nhìn cặp môi Candy. Sau cùng nó nói: Trong một hồi lâu, George như không thể nói ra lời. - Thôi, thôi. Tôi không nói chuyện với cô đâu, nhất định không: Nó lấy ngón tay rờ cái tai con chó mềm nhũn: - Chả là tính tôi ưa mân mê cái gì xinh xắn. Có một hôm đi chợ phiên, tôi thấy một lô thỏ lông dài ấy. Chúng xinh lắm kia, xinh lắm. Nhiều khi, tôi man mê cả chuột, nhưng chỉ khi nào tôi không kiếm được cái gì khác hơn thôi. - Tôi biết thằng nào rồi. Đúng là cái thằng chó đẻ lớn xác đây mà. Tôi biết là đúng nó tôi, không còn nghi ngờ gì nữa, ai cũng đều bận chơi ngoài kia cả mà. - Tôi không để họ thịt thằng Lennie đâu. Giờ, nghe nhé. Tụi nó có thể nghĩ rằng tôi, chính tôi cũng dính vào vụ này ít nhiều. Vậy tôi trở về buồng. Còn cụ một lát nữa, cụ ra báo cho họ hay, rồi tôi, tôi cũng tới và làm bộ như chưa hay biết gì cả. Nhờ cụ làm vậy nhá. Như thế bọn họ thấy ngay là tôi không có dính dáng gì vào đấy cả. - Giờ, cụ nghe nhé. Phải đi báo cho mọi người hay mới được Tôi nghĩ rằng phải lôi nó về đây. Mình không thể tránh được chuyện đó. Chắc họ cũng không nỡ làm dữ nó đâu. - Thôi kìa, anh làm rối tung hết bây giờ. - Trời khỏi nói à! Hồi đó tôi lại chả có một miếng ấy à! Có một bà cho tôi, dì Clara tôi ấy mà. Bà cho tôi một miếng to chừng này nè, ờ gần bằng vậy đó. Uớc gì có được miếng nhung như vậy, liền ngay bây giờ ha. - Nếu mình nhốt nó được, có lẽ là phúc cho nó. - Lennie nó không có ác tâm đâu. Nó suốt đời gây ra chuyện ngu xuẩn, nhưng không bao giờ có ác tâm cả. - Có lẽ cũng giống như chuyện ở Weed mà anh kể cho tôi nghe. Cuống cuồng, nó vứt một nắm rơm lên trên con chó. Nó nhìn ả, mặt sa sầm. Ẳ hỏi: - Lennie à! Nó nhích cái đầu con chó con lên và nhìn vào mặt, nói: Lão già Candy nhìn George đi. Bối rối, lão đưa mắt nhìn cô vợ Curley và dần dần, nỗi phiền não và cơn giận dữ nổi lên, bật ra thành lời. Lão nói hung tợn: - Thằng chó chết nó lấy cắp khẩu Luger của tôi rồi, không thấy ở trong sắc nữa. - Đừng có sợ nói chuyện với tôi. Nghe tụi chúng đang rống ở dưới kia. Đánh cuộc những bốn đồng đấy. Chưa xong, tụi chúng chưa yên đâu. - Hay tôi đi vứt con chó này ra ngoài cái đã, anh George đâu thấy được. Và như thế, tôi lại được nuôi thỏ đâu có bị la rầy nữa. Mặt Curley đỏ tía lên. - Không vì mày, tao đã có nơi nương tựa cho đến chết. - Ồ, thiệt là mềm. Và nó vuốt mạnh hơn. Ồ thiệt là mềm. - Tôi đâu dè cô ở đây chớ... Không thấy trả lời, lão tiến lại gần. Lão nói với giọng trách mắng: - Anh khùng thiệt. Nhưng mà anh lại hiền lành. Giống như một thằng con nít to xác. Nhưng mà anh nói chuyện đó đúng lắm. Lúc nào chải đầu, tôi cũng vuốt các sợi tóc bởi vì nó mềm như tơ ấy. - À bởi vì anh đã nói là nếu tôi còn làm điều chi bậy bạ là ảnh thôi không cho nuôi thỏ nữa. - Chẳng bao giờ tôi nhận được bức thư ấy cả. Tôi chắc là bà già xoáy đi rồi. Hừ, tôi không thể chôn chân mãi nơi xó xỉnh ấy chẳng đưa tôi tới đâu cả, chẳng làm nên tên tuổi gì cả và họ lại còn ăn cắp cả thư từ của tôi nữa. Tôi có hỏi bà già là có phải bà đã lấy cắp bức thư ấy không và bà trả lời không. Tức thì tôi lấy Curley liền. Tôi gặp hắn đúng chiều hôm ấy, ở vũ tường Riverside. Các tia nắng lúc này chiếu rất cao trên tường và trong nhà trại ánh sáng dịu lại. Vợ Curley nằm ngửa sóng soài, một nửa người vùi dưới cỏ. Ẳ tiếp với một giọng buồn bã: Ẳ nói: Carlson chạy vào. Nó la lên: Nó cúi xuống nhìn và cẩn thận mở tay bịt mồm cô ả, cô ả vẫn không động đậy. Nó nói: Tôi đâu muốn làm đau cô nhưng tôi sợ cô sẽ rống lên, anh George sẽ nổi đóa. - Lẽ ra tôi có thể đóng xinê và tha hồ ăn diện... đủ các áo quần đẹp mà các nữ tài tử vẫn diện. Và lẽ ra tôi có thể ở trong các khách sạn lớn và người ta tranh nhau mà chụp hình tôi. Buổi ra mắt cuốn phim, tôi sẽ được mời đi xem, nói trong rađiô mà không tốn một đồng nào bởi vì tôi diễn xuất mà. Và còn tha hồ áo quần đẹp mà tài tử họ vẫn mặc. Bởi vì anh chàng bảo tôi có khiếu tài tử. - Cha nào tung trúng tấm sàn thép rồi đấy. Ẳ tiếp tục câu chuyện nói nhanh khiến nó không kịp ngắt quãng: - Hắn sợ Curley nổi khùng đó. Hừ, tay Curley đã bị treo lên rồi... và nếu Curìey nó làm dữ thì chú cứ việc bóp nát luôn cái bàn tay kia đi. Chú gạt tôi không nổi về chuyện cái máy đâu. - Đúng vậy bác George à. Như vậy phải lắm. Hắn nói, giọng cả quyết: Nhưng Lennie không chịu thua: Lennie nói: - Thiệt tôi cảm thấy một thân một mình. Anh là anh còn nói chuyện với người này người khác, chứ tôi thì chỉ được nói chuyện với Curley thôi. Không là hắn nổi khùng ngay. Trời! chẳng bao giờ được chuyện trò với ai cả, bộ anh chịu nổi không? Vợ Curley hơi nhích lùi một chút. Ẳ nói: Nó giận dữ, chạy ra khỏi trại. Carlson nói: Nó nhặt con chó lên và ném tít ra xa. Nó quay lưng không nhìn nữa. Nó ngồi xuống co cao hai đầu gối lên, rên rỉ! George nói: - Mà tôi không được quyền nói chuyện hay đùa giỡn gì với cô hết. - Vì sao mà anh khoái thỏ dữ vậy? George quay mình và đi nhanh ra khỏi trại. George lại biểu đồng tình. Slim thở dài: Ẳ ngước mắt nhìn Lennie và ướm khoa tay để chứng tỏ rằng ả có thể diễn xuất như ai. Các ngón tay ả uốn theo chiều cổ tay, ngón tay út tách riêng ra một cách kênh kiệu. Ẳ xán lại gần nó và nói giọng mơn trớn: - Đúng là anh khùng rồi. Tất cả lên đường. George ngừng lại một lát cạnh Candy. - Nó... chắc nó đi về hướng Nam. Tụi này từ miền Bắc tới vậy thì nó đi về phía Nam. - Đồ điểm thút, mày muốn sao thì được vậy mà? Tao cuộc là mày hả dạ rồi nhé! Mọi người đều biết là thế nào mày cũng gây ra chuyện khốn khổ. Sống mày cũng chả đáng gì. Chết thì chôn cho đỡ thối tha. - Ẳ ta làm sao vậy? - Thôi, đủ rồi nghe. Tôi không thích cô rống to đâu. Cô sắp gây chuyện dây dưa cho tôi mà coi, thật đúng như là anh George nói. Đừng làm vậy, coi nào. Rồi ả kêu lên giận dữ: - Chắc vậy, tôi chắc là đúng Lennie làm cú này. Cô ta bị gãy cổ. Chỉ có Lennie mới có sức làm như vậy thôi. - Biết đâu anh George lại chả đếch cần. Mẹ kiếp con chó này thì ăn thua gì tới ảnh. Carlson cầm lấy đi. Thấy nó, đừng để nó trốn thoát. Cho nó một viên vào bụng. Cho nó quẹo người làm đôi. George nói nhẹ nhàng: Ẳ giãy giụa mãnh liệt dưới hai bàn tay của nó. Ẳ tì hai chân lên cỏ và vặn mình hy vọng thoát ra. Lennie bắt đầu kêu lên sợ hãi. Nó nằn nì: Rồi Slim im lặng lại gần ả và bắt mạch. Gã lấy ngón tay thon nhỏ, sờ lên má, luồn cả bàn tay sờ xuống cái cổ hơi vẹo Khi gã đứng dậy, mọi người xúm quanh gã, không khí im lặng bỗng tan đi. Thấy ả không trả lời cũng chẳng động đậy gì cả, nó cúi sát xuống nhìn ả. Nó nhấc tay ả lên rồi lại buông rơi xuống. Nó có vẻ kinh hoảng một lát. Rồi nó rên rỉ trong cơn khủng khiếp: - Mà nó chết rồi kìa! Mặt nó sa sầm: George im lặng một hồi lâu không trả lời. - Hừ, tôi có bậy bạ gì đâu? Tôi không có quyền nói chuyện nói trò sao? Chúng coi tôi là cái thứ gì chứ? Anh là người tử tế mà. Sao tôi không thể nói chuyện với anh chớ. Mà tôi đâu có hại anh. - Biết đâu Carlson chả đánh mất khẩu Luger rồi cũng nên. Carlson nói: Hắn bốc giận mãnh liệt: Ẳ hỏi: Rồi dừng lại và cứng người. Lão đưa cái cổ tay cụt nhẵn cọ lên chỗ má cạo dối còn râu lởm chởm. Lão nói với cô vợ Curley: Ẳ nói bình thản: - Anh nghe tôi đấy chứ? Candy đưa tay chỉ vợ Curley. George nhìn hỏi: Ánh sáng thay đổi theo mặt trời xuống thấp và những tia nắng leo lên tường, chiếu xuống máng cỏ và trên đầu đàn ngựa. Ẳ hỏi: Cả hai cùng nhìn xác người thiếu phụ. Nhưng Curley gọi: - George à, đi theo tụi này cho có bằng cớ là chuyện này mày không dính vào. George chậm chạp theo họ và hắn lê chân nặng nề. Và khi đám người đã đi cả rồi, Candy ngôi xổm xuống đống rơm và ngắm mặt vợ Curley. Lão nói nhỏ nhẹ: - Tội nghiệp thằng nhỏ? Tiếng người tắt ngấm. Trại ngựa tối dần và trong các ô, đàn ngựa cọ chân làm kêu loảng xoảng bộ dây cương. Lão Candy nằm xuống đống rạ và lấy cánh tay che mắt.