ột đôi lần, từ Mương lai bản về Phượng Mô, thay vì theo đường tắt qua Gò Quao, thằng Phú lại chạy theo đường lớn men dọc bìa rừng qua đầu làng Phà-Liêm và Bố-Châm. Như thế, đường về bị kéo dài thêm năm cây số. Nhưng “một bước xa bằng ba bước gần”. Đi đường này, thằng Phú không phải xuống xe dắt bộ lần nào. Xa lại hóa gần là thế.
Về mùa này, đêm dài ra, ngày thu ngắn lại. Mỗi lần Phú ta nán ở nhà bạn hơi lâu một chút, khi về, thế nào nó cũng chạy theo đường cái lớn.
Một hôm, về buổi chiều, trời đã nhá nhem, Phú phóng xe khá nhanh. Con A-Giát cũng phi nước đại, men theo lề đường, sát xe, không thua sút mấy tí. Xe tới Bố-Châm, chạy dọc theo dẫy tường cao bao quanh biệt thự ông Hội đồng Cổn. Có lẽ con A-Giát đã quên, hay là vẫn nhớ nhưng nó cố ý quên đi, người chủ cũ ác độc đã có ý định đem nó đi bắn bỏ chỉ tại đôi mắt đui mù. Đôi mắt nhờ Phú, thằng nhỏ đầy lòng nhân, đã được chạy chữa sáng sủa như trước.
Từ chiếc cầu con bắc qua giòng suối chảy ngang biệt thự, đường đi bắt đầu ngoằn ngoèo khúc khuỷu, rất sẵn ổ gà. Thằng Phú vốn rất cẩn thận, nhưng ở tuổi nó, chú nhỏ nào mà chẳng say mê tốc độ, ưa mạo hiểm, đùa giỡn với nguy cơ. Vả lại, giờ đó, đường vắng hoe, không một bóng người. Xe lên tới đỉnh một cái dốc, thằng Phú trông thấy phía xa xa, thôn Phượng Mô nhà nào nhà ấy đã thấp thoáng ánh đèn. Xuống chân dốc, vòng hết quãng đường cong hình bán nguyệt, chạy chừng hai ba phút nữa là tới nhà. Thằng Phú cứ thế phóng xe, chẳng cần bật đèn.
Xe đổ dốc, sẵn trớn, băng băng chạy theo đường vòng. Bỗng nhiên, một gã đàn ông từ trong rừng xăm xăm chạy ra, nhảy qua một bụi ô-rô đầy gai, lỡ bộ, ngã khụy chân ngay trước xe gắn máy của Phú, cách chừng hai thước. Thắng gấp trong trường hợp hết sức bất ngờ ấy, có may lắm cũng chỉ làm cho sự đụng chạm giảm nhẹ bớt phần nào mà thôi.
Bình tĩnh một cách phi thường, thằng Phú quặt mạnh tay lái. Chiếc xe chồm lên như con ngựa bất kham, băng ngang đường qua lề bên trái. Như có phép mầu, chiếc xe lách vào giữa những thân cây lớn mọc bên lề đường. Phú vẫn đeo vững trên xe, để rồi cả xe lẫn người lao vào một bụi cỏ ràng ràng rậm rạp, lật nghiêng trên đó.
Người đàn ông đã gây ra tai nạn cùng với con chó chạy ùa tới cấp cứu kẻ lái xe gắn máy. Con A-Giát quýnh lên, cúi đầu ngửi mặt chủ đồng thời nhe nanh lừ mắt ngó trừng trừng người lạ lúc đó đang cho thằng Phú đứng lên.
- Chu choa! Tôi cứ đinh ninh là chú em thế nào cũng tông vào cây chứ!
Hai bàn tay và mặt bị cọng cỏ ràng ràng cứng sắc cào trầy trụa, thằng Phú loạng choạng đứng lên, đầu óc còn bàng hoàng ngơ ngẩn. Người lạ săn đón:
- Trời ơi! Em thử giơ hai tay và cựa quậy cẳng chân coi thử nào!
May quá là may! Chú em chỉ bị một phen sợ quá mà thôi. Không bị thương nặng chỗ nào hết. Ấy, từ từ một chút. Dựa vào vai tôi cho vững, chắc bị trật mắt cá quá.
Thằng Phú khẽ thở một hơi dài:
- Không! Không có!
- Em thử đặt cả bàn chân lên mặt đất coi. Nhè nhẹ thôi!
- Dạ, không sao...! May thật!
Bị một cú phi thân vào bụi rậm, ngoài mấy chỗ trầy trụa sơ sài, không còn gì đáng ngại nữa, thằng nhỏ chỉ nghĩ tới cái xe. Bánh trước đụng mạnh lề đường, cong veo thành hình con số tám.
Người đàn ông lạ mặt cười vui vẻ:
- Không sao! Không sao! Chú em cứ yên trí! Tôi sẽ sửa đền em. Có tiệm trên Gia Viễn làm khá lắm. A, em tên gì?
- Dạ, tên Phú.
- Gì Phú?
- Trần Minh Phú!
- Còn tôi tên Thành! Nguyễn Thành! Hôm nay vào rừng đi chơi loanh quanh thế nào lại bị lạc. Tìm mãi mới ra chỗ để xe. Xe máy dầu của tôi để gần đây. Nhà em ở đâu?
- Dạ ở thôn Phượng Mô.
- Xa đây không em?
- Không xa đâu ông. Chưa tới năm trăm thước.
- Vậy tốt lắm, em Phú! Anh đưa em về. Đi bộ tạm được không?
- Dạ, được.
- Thật không đau đớn chỗ nào đấy chứ?
- Dạ thật.
- Vậy thì được. Em ngồi nghỉ chờ tôi một chút, để cột chiếc xe của em vào xe tôi rồi đẩy về tới nhà, nghe!
Con A-Giát từ lúc nào vẫn kèm sát bên chủ, đôi mắt gườm gườm theo dõi từng cử chỉ nhỏ nhặt, để ý từng lời nói nhỏ to của người khách lạ.
- Con chó “bẹc-giê” của em đẹp quá. Tụi này thông minh nổi tiếng đó. Coi, nó ngó tôi kìa. Chỉ tại tôi mà chú em chút xíu nữa bị nguy tai. Nó có vẻ hiểu rõ sự tình đấy nhé.
Tiến lại gần A-Giát, người lạ định làm quen:
- Ngoan nào! “Anh Hai”! Ngoan nhé!
Con chó thôi không gầm gừ nữa nhưng vẫn giữ thái độ xa cách, sẵn sàng từ chối thật phũ phàng một cái vuốt ve, nếu có, từ bàn tay kẻ lạ, mặc dầu người này đã cố lấy giọng hết sức dịu dàng phủ dụ nó.
Tới nhà, khách lạ theo chân Phú vào xin lỗi ông Mẫn, bà Mai vì đã làm phiền, gây lo lắng cho ông bà.
Dì Mai sờ nắn cháu suốt từ đầu đến chân, miệng không ngớt lầu bầu:
- Dì Mai đã căn dặn nhiều lần mà cứ phóng như bay. Thế nào rồi cũng có ngày té gẫy cổ. Cháu không thấy đau đớn ở đâu thật đấy chứ?
- Dạ, không.
Thằng Phú yêu mến dì Mai lắm. Nó không làm điều gì phật ý dì Mai bao giờ. Nó thấy dì khoái chuyện đoán điềm giải mộng nên chăm chú đứng nghe cho dì nó vui lòng.
- Năm mơ thấy nhiều chim bay như thế tức là cháu đang có một điều gì phải suy nghĩ hung lắm đó. Suy nghĩ kỹ rồi đến khi đi đến chỗ sắp sửa quyết định thì lại đâm ra do dự ngập ngừng.
- Thật hả, dì Mai?
- Thật chớ cháu. Cái gì mình thấy trong giấc mơ đều là điều tiền báo những việc sắp xảy ra. Trăm lần đúng cả trăm. Rồi đó cháu coi.
Phú ta nghe lời dì Mai nói lại đâm ra nghĩ ngợi bâng khuâng.
Đêm qua, trong giấc ngủ, quả thật nó có suy nghĩ nhiều về một chuyện. Và rồi chuyện ấy có khiến nó băn khoăn do dự ngập ngừng hay không thì chính Phú cũng không rõ.
Chỉ biết là: buổi sáng hôm ấy nó đem điều đã suy nghĩ hồi đêm ra thực hiện.
Phú chạy bay xuống nhà để xe. Rồi, trước khi đạp xe cho máy nổ, nó mở cửa vựa rơm, thả con A-Giát ra. Nó huýt gió gọi con chó:
- Huýt! Đi, A-Giát!
- Lại cho nó đi đâu thế, Phú?
Tiếng bà Mai nheo nhéo vang lên phía sau. Nhưng thằng cháu cưng đã lên đến đỉnh đường dốc và con A-Giát phi nước đại phía sau chiếc xe gắn máy nổ inh trời.
Đúng tám giờ, thằng Phú đã tới vùng ngoại ô Gia Viễn. Nó ngừng lại, xuống xe luồn dây da vào vòng đai cổ con chó, dắt theo, phòng hờ xe cộ qua lại như mắc cửi. Nhẩy lên xe chạy một quãng chừng hai trăm thước, Phú và A-Giát quẹo tay mặt, đi dọc theo đường Lô Giang. Người và vật dừng chân trước căn nhà mang số 239. Hai cánh cửa sắt lớn ngăn lối vào một khoảng sân rộng lát đá xanh. Trong sân, một chiếc xe hơi hiệu D.S màu xanh lá mạ đậu bên hông một căn nhà hai tầng cao rộng, tràn ngập ánh sáng nhờ hệ thống cửa lớn, cửa sổ lắp toàn loại mặt kính lớn và dầy. Tại một trụ cổng xây bằng đá trắng, một cái biển đồng sáng loáng lớn bằng chiếc cặp da, trên khắc mấy hàng chữ màu đen.
Thú y sĩ Lê Ngọc VinhGiải phẫu chiếu điệnNhận nuôi gia súc. Vệ sinh hàng ngày.Phú nhận nút chuông điện. Một cô y tá ra mở cửa.
- Thưa cô, tôi đến xin khám cho con chó này.
- Chú em hên quá. Bác sĩ sửa soạn lên phố khám bệnh. Chú em đưa chó vào đi.
Bác sĩ thú y đang treo chiếc áo choàng trắng lên mắc thì Phú dắt chó vào. Ông quay ra, chợt trông thấy con chó đồ sộ:
- Chú em... Ủa!... Con A-Giát đây mà!
Phú lễ phép:
- Thưa bác sĩ, đúng A-Giát đây ạ!
- Chó trên biệt thự ông Hội đồng Cổn. Tôi biết nó mà. Khám bệnh điều trị từ hồi nó mới bắt đầu hư đôi mắt kia. Tôi đã nói thẳng cho ông Hội đồng biết rằng không chữa được vì bệnh làm ngụy nhanh quá, không thuốc nào ngăn chận kịp. Bây giờ nó mù hẳn rồi còn gì. Ai sai chú em dắt nó tới đây thế? Ông Hội đồng hả? Chú em làm việc trên đó?
- Thưa bác sĩ, không phải thế. Con A-Giát bây giờ là của cháu.
Vừa nói, thằng Phú vừa ngượng ngùng xoay xoay cái mũ lưỡi trai trắng trong tay. Nhận thấy ông thú y sĩ còn đang nhướng cao cặp chân mày tỏ ý không hiểu, nó tiếp luôn:
- Cháu xin phép được nói rõ hơn.
Thế rồi, tuy giọng nói có đôi chút hồi hộp, Phú kể lại rất mạch lạc chuyện nó đã cứu con chó bị bỏ rơi. Ông nhân viên quan thuế được người ta nhờ đem nó đi bắn bỏ ra sao. Và tới phút chót, ông Quản Ru đã để cho con A-Giát tự do như thế nào.
- Và bây giờ cháu đem nó tới đây nhờ bác sĩ...
Ông thú y sĩ cảm động, nhưng không để lộ ra sắc mặt, chỉ tiếp lời chú nhỏ có lòng nhân từ bằng một giọng cố làm ra vẻ khôi hài vui vẻ:
- Trông nom săn sóc nó, khám bệnh và giải phẫu mắt cho nó. Có phải thế không? Phải giải phẫu đó chú em. Khó khăn lắm. Hy vọng thành công chỉ có một phần trăm. Con chó to đẹp thế này... Hừ! Lấy lại được đôi mắt để lại trông thấy mọi vật dưới ánh sáng mặt trời, đi đây đi đó... Một việc hay lắm. Nhưng khó quá!
Rồi ông quay nhìn cô y tá giúp việc:
- Tròng đen sưng tấy, đồng tử không còn phản ứng gì hết. E rằng không chữa được. Lần trước tôi đã khám kỹ rồi mà.
- Thưa bác sĩ, bác sĩ mới nói... còn một phần trăm hy vọng thành công.
Nói xong, thằng Phú cảm thấy lo buồn vô hạn. Khi ở nhà ra đi, nó đã khấp khởi mừng thầm đặt biết bao tin tưởng vào tài năng của vị thú y sĩ. Giờ đây, ông từ chối không chữa. Và A-Giát sẽ vẫn cứ bị mù mãi mãi. Nỗi buồn lo tràn ngập trong lòng khiến nó luống cuống không còn biết tính sao, chỉ cúi gằm mặt, run giọng nói lí nhí:
- Thưa bác sĩ, cháu có tiền... nhưng không nhiều lắm... Bác sĩ cho phép cháu được trả làm nhiều lần.
- Tiền gì? Thôi, đừng nói đến chuyện tiền nong gì hết.
Vị thú y sĩ mỉm cười ái ngại:
- Chú em rất ngoan. Muốn chữa cho nó khỏi lắm hả? Chú em thương nó đến thế kia à?
- Thưa bác sĩ vâng ạ!
- Vậy thì để nó lại đây.
- Bác sĩ bằng lòng chữa?
- Được, em cứ để nó ở lại đây.
- Trời ơi? Cháu cám ơn bác sĩ nhiều lắm.
- Chú em nhớ lời tôi nói nghe. Tôi sẽ cố gắng hết sức, nhưng kết quả cũng còn phải nhờ may rủi. Tôi giữ con chó ở lại đây đúng mười ngày.
- Bác sĩ cho phép cháu thỉnh thoảng vào thăm nó, được không ạ?
- Được chứ. Nhưng phải qua tuần sau, thứ ba hoặc thứ tư gì đó. Tôi cần theo dõi bịnh nó từ nay đến hết ngày chủ nhật. Thứ hai sẽ0px;'>
- Nhất định thế rồi.
- Lên sớm nghe!
- Sớm chứ. Phú sẽ đến nơi trước khi Phan ngủ dậy.
Tối hôm ấy, quản Ru lại ghé vào nhậu lai rai la ve, ăn mấy con mực nướng thơm phức với ông Mẫn. Viên hạ sĩ quan quan thuế vui vẻ nói chuyện với thằng Phú:
- Con chó của cháu thế mà lại lành được hai con mắt. Kể cũng thần tình thật. Nhưng nó có trông rõ không hả Phú?
- Dạ rõ, bác Ru!
Ông Ru ngắm nghía con vật, gật gù:
- Ờ, ờ! Lực lưỡng khỏe mạnh như con A-Giát này, nếu được huấn luyện cẩn thận, sẽ trở thành một tay phụ tá đặc lực cho toán lưu động, đồng nghiệp của bác đấy. Cháu biết không? Những con chó nhà nghề trên Ty của bác, khi tuyển chọn, phải lựa những con thật thông minh, chỉ vâng lời có một mình chủ nó mà thôi. Rồi huấn luyện viên ra lệnh cho chó xông tới một người đứng ra làm “con mồi mục tiêu”. Con mồi mục tiêu này phải mang một chiếc “găng” tay bằng da cứng và dầy, che kín đến quá khuỷu tay. Chó được luyện tập từng động tác một. Khi đã quen rồi, con nào con nấy không nhẩy lên cắn cổ người mồi mà chỉ ngoạm rồi giữ chắc lấy cổ tay giữa hai hàm răng sắc nhọn. Người mồi chỉ khẽ động đậy kháng cự là gẫy xương tay ngay lập tức.
Thằng Phú trợn tròn đôi mắt:
- Thế lỡ tên buôn lậu có súng thì sao, hả bác Ru?
- Trường hợp ấy cũng đã được nghiên cứu cẩn thận. Con chó nhà nghề sẽ không chồm đến chộp cổ tay nữa mà nó chỉ chạy quanh con mồi. Vừa chạy vừa thu nhỏ vòng vây hãm, đồng thời đôi mắt rất tinh của nó chăm chú ngó vào tay con mồi, sẵn sàng nằm dán xuống mặt đất thật nhanh để tránh đạn. Bọn buôn lậu cũng dư biết là chúng sẽ hết đường chạy trốn nếu gặp phải một con chó thiện nghệ. Và một khi đã bị “ngậm” vào cổ tay là hết gỡ. Bọn bác chỉ còn mỗi một việc là đến tóm cổ mấy anh hay đi đêm.
Ông Mẫn cho biết thêm:
- Nuôi dậy cẩn thận, chó bẹc-giê có thể tải được tới bốn năm ký hàng trên lưng rồi vượt biên, lẩn tránh hàng rào quan thuế dễ ợt. Nhất là tại vùng này, núi rừng trùng trùng điệp điệp, lau sậy um tùm.
Lại tiếng ông Ru:
- Hồi này tụi ấy cũng ít dùng chó. Họa hoằn lắm thì không kể. Một vài chục tút thuốc lá lậu, ít cân quế quý. Ngày trước, đàn chó của tụi tôi được huấn luyện để đánh hơi tìm thuốc lá và quế. Phương tiện tải hàng, bất kể là người hay chó, hễ chúng phát giác được là tấn công liền. Dạo này, thuốc hút và quế cũng không được giá lắm, nên tụi nó tạm nghỉ.
Phú bị lôi cuốn say mê:
- Huấn luyện cho chó vượt qua lằn mức biên giới? Bác biết nội vùng này ai huấn luyện được hả bác Ru?
- Biết thì chưa biết rõ. Mới nghi ngờ thôi. Hồi năm ngoái một ông bạn đồng nghiệp của bác đã bắn hạ một con chó lài Đức tải hàng nặng đến trĩu cả lưng ấy. Có điều là mười lần thì có đến chín lần, con bốn chân ấy đi thoát, rồi “xuống” hàng ở bên kia biên giới thuộc địa phận Cao Miên tại nhà một gã tên là Mã Thiên Bỉnh.
Ông Mẫn vỗ tay lên mặt bàn:
- Mã Thiên Bỉnh! Gã này tôi biết mà. Đã có thời kỳ gã buôn bán đồ lạc-soong trên Gia Viễn.
- Đúng đấy! Hồi đó hắn ta có một bầy chó “bẹc-giê” đẹp lắm, quý cứ như vàng ấy. Nhưng bây giờ hết rồi, và lại đâm ra ghét chó mới kỳ chứ. Nếu không ghét chó, gã đã chẳng bắt tụi nó tham gia vào cái việc làm nguy hiểm ấy.
Ông quản Ru uống cạn ly la ve rồi kể cho Phú nghe cách huấn luyện chó tải hàng lậu vượt biên giới như thế nào. Phú ta ngẩn người ngồi nghe, ghi nhớ không sót một chi tiết.
- Cháu khoái lắm hả, Phú?
- Dạ cháu thích lắm, bác Ru! Nhưng bác cứ yên trí. A-Giát không đi tải hàng lậu cho ông Mã Thiên Bỉnh đâu, nghe bác Ru.
Viên hạ sĩ quan quan thuế cười vui:
- Thì bác cũng nghĩ như cháu đó!
Ông Mẫn nói giỡn thằng cháu cưng:
- Đừng có nói trước nghe Phú!
Mọi chi tiết về vấn đề huấn luyện chó vừa được nghe ông quản Ru kể khiến thằng Phú nẩy ra một ý định. Trước khi đem ý định ấy ra thực hành, nó sẽ không nói hở ra cho ai biết, ngoài thằng Phan. Thằng bạn tàn tật của nó chắc sẽ vui mừng lắm. Mới nghĩ thế thôi mà thằng Phú đã thấy trong lòng sung sướng vô cùng.
Nó nhớ lại nụ cười gượng của bạn khi thốt ra câu: “Chó khôn chỉ có một chủ!”. Một người làm chủ mà thôi. Điều đó rất đúng. Nhưng riêng thằng Phú thì lại nghĩ rằng: con A-Giát phải có và sẽ có hai người chủ, hay nói đúng hơn, hai người bạn: một ở thôn Phượng Mô và một ở Mương lai bản.
Chủ nhật tiếp đó, khi tới nhà bạn, Phú vui vẻ nói với Phan:
- Phú được nghỉ hè rồi Phan ơi! Suốt buổi sáng nay mình ngồi ráp đồng hồ, làm xong được hai cái rồi. Cậu Mẫn khen quá trời. Kỳ này nhiều thì giờ rảnh, Phú sang với Phan luôn luôn. Chúng mình sẽ phóng xe đi chơi, thú lắm!
- Có cho Phan lên Gia Viễn coi xi nê không?
- Dĩ nhiên là có. Rồi tụi mình lại đi câu nữa. Tiền sửa, ráp đồng hồ, cậu Mẫn trả khá lắm. Phú để dành được nhiều rồi. Chúng mình đem tiền ấy đi mua cần câu máy và các đồ phụ tùng, cái trục cuốn dây câu có cái cần quay quay đó. Rồi Phan coi, thú vị vô cùng.
Sự hiện diện và tinh thần vui nhộn của bạn khiến thằng nhỏ ốm đau lại cảm thấy ham sống. Có thằng Phú bên cạnh, thằng Phan quên hẳn được cái đau đớn trong cơ thể.
- À, và mình còn cho Phan biết một tin mới: mình cần Phan giúp đỡ một tay để huấn luyện con A-Giát.
- Huấn luyện gì?
- Huấn luyện vượt biên tải hàng lậu.
- Ý, thật hả?
- Phú nói giỡn đó, Phan ơi! Thật ra là thế này. Chúng mình hai đứa mà chỉ có một con chó. Vậy phải tập cho A-Giát làm một việc này gay go lắm.
Con Liên bước vào, đem bát nước thuốc cho anh uống:
- Hai anh lại bàn soạn chuyện gì thế?
Phú vẫn say sưa nói với bạn:
- Muốn cho một con chó tải hàng lậu, thuốc lá thơm hay quế chẳng hạn, vượt biên giới từ Cao Miên sang Việt Nam, cần phải có một thứ thúc đẩy, sai khiến được nó chạy thẳng một mạch, vượt hàng chục cây số ngàn trong khoảng thời gian rất ngắn.
- Thứ? Thứ ấy là cái gì?
- “Thứ” ấy là... cái đói. Người chủ của con chó...
- Người chủ của con chó... tức là tên buôn lậu?
- Đúng rồi. Tên buôn lậu, một đêm kia, dẫn con chó qua Cao Miên, đưa vào một căn nhà nào đó, nhốt kỹ lại trong hai hay ba ngày liền.
- Nhốt kỹ trong hai ba ngày liền?
- Ừ! Và không cho ăn gì hết ngoại trừ một đĩa... nước lạnh. Đến khi con chó đói quá, một tên đồng bọn sẽ thả ra sau khi đã nai nịt, cột lên lưng nó một kiện hàng vừa sức nó mang. Thế là con chó phóng chạy như bay, vượt rừng, vượt núi, theo toàn đường tắt để mau về tới nhà chủ, hiện thời có một chậu canh nóng cơm sốt, trộn với thịt béo thơm ngon đang chờ đợi nó.
- À, vậy thì Phan hiểu rồi.
Con Liên bây giờ mới lên tiếng:
- Hiểu rồi! Anh Phan hiểu thế nào? Anh Phú định nói cái gì em chẳng hiểu ra sao hết.
- Phú quyết định như thế này: từ hôm nay trở đi, con A-Giát sẽ là của hai nhà, nhà Phan và nhà Phú, đồng thời nó lại có hai người bạn. Nó thông minh lắm, sẽ hiểu ra ngay là Phú muốn nó làm hộ việc gì. Lúc mới đầu, rất nhiều việc huấn luyện phải gay go... vất vả cho nó lắm đấy.
Con Liên hỏi ngay:
- Gay go, vất vả cho nó lắm là sao, anh Phú?
- Đây nhé: A-Giát sẽ không ăn một miếng gì từ trưa ngày hôm trước. Ở bên này, Liên sửa soan cho nó một tô cơm thật ngon lch sẽ. Một chi tiết khá quan trọng không rõ cô y tá vô tình hay hữu ý đã quên không nói cho Phú biết: một chiếc băng màu đen băng trùm lên đầu che kín hai con mắt đã được giải phẫn rồi khâu kín lại của A-Giát.
Con chó chắc hãy còn đau lắm! Chợt nó cựa quậy, trở mình, đứng lên ruỗi thẳng lưng rồi ngáp một cái thật dài. Nó đã đánh hơi “thấy” thằng Phú, nhưng toàn thân còn mệt mỏi nên không thể mừng rỡ đón chào nhanh nhẹn như lúc còn ở nhà được. A-Giát chỉ ậm ự rên rỉ y hệt một chú bé làm nũng, nhõng nhẽo để được người lớn cưng chiều. Nó thè lưỡi liếm tay chủ, đặt cái đầu có băng che kín mắt lên vai thằng Phú, rồi cứ thế, đứng im lặng, có vẻ an tâm, vui sướng vô cùng.
Suốt một tuần, ngày nào cũng như ngày nào, thằng Phú đều ghé vào thăm nom an ủi, vỗ về A-Giát một hồi lâu rồi mới về nhà.
Thấm thoát, chẳng mấy chốc đã đến chiều thứ bảy. Chắc hẳn hôm nay là ngày quan trọng nên ông thú y sĩ đích thân ngồi đón chờ thằng Phú. A-Giát đã được cắt chỉ khâu mắt, cởi bỏ mảnh băng đen, đang ngồi chễm chệ trên một chiếc bàn nhôm trắng bóng. Đôi mắt nó chớp luôn vì chưa quen với ánh sáng chan hòa trong phòng giải phẫu. Ông thú y sĩ bảo Phú:
- Cứ việc lại gần nó đi, cháu Phú! Lần giải phẫu này bác sĩ cũng gặp hên quá đấy. Kết quả tốt đẹp không thể ngờ được. Không còn e ngại có biến chứng gì nữa hết. Cơ thể nó khỏe mạnh, tốt lành lắm.
Con chó ngồi im không cục cựa, đối diện với cậu nhỏ đang từ từ từng bước một tiến lại gần... thật gần. Nó vẫn không nhúc nhích, hầu như nín cả hơi thở, bất động như tạc bằng đá khiến người nhìn cảm thấy hơi rờn rợn. Muốn giơ tay vuốt ve nó một cái, thằng Phú lại ngập ngừng không dám.
Tiếng nói của ông bác sĩ thú y lại trầm trầm khẽ vang lên:
- Cháu nên nhớ rằng, nó chỉ quen hơi và biết tiếng nói của cháu mà thôi. Nhìn kỹ coi! Tim nó đang đập rộn ràng. Lớp lông mượt mịn kia cũng như biết cựa quậy, cứ rung lên từng hồi. Cháu thấy rõ chứ? Hiện giờ nó đang vui mừng cực điểm và ngạc nhiên hết sức đó. Vì lẽ, đây là lần đầu tiên nó được... nhìn thấy cháu.
Cái lưỡi đỏ hỏn thè dài, hai bên hông phình ra, hóp vào như mới phóng chạy hết tốc lực một quãng đường xa lắc, trước mặt chú nhỏ cảm động nước mắt rưng rưng, con A-Giát vẫn thẳng mình ngồi im bất động.
Có tới năm phút sau, con chó lai sói mới “nói chuyện”. Nói chuyện bằng mắt. Đúng như thế! Tia nhìn của nó phóng thẳng vào hai mắt kẻ đã cứu sống đời nó. Một điều lạ: đôi mắt giờ đây không hề chớp. A-Giát ngó thằng Phú trừng trừng.
Ngoài sân, con vẹt Phi Châu đậu trên cành trước dẫy chuồng gia súc, eo éo cất tiếng gọi: Mi Mi! Mi MI!
Trong phòng giải phẫu, đứng bên chiếc bàn nhôm trắng sáng, nơi con chó vẫn ngồi im như trời trồng, thằng Phú quàng hai tay ôm cổ A-Giát, khẽ rót vào tai nó những lời âu yếm dịu dàng.
Về Phượng Mô, A-Giát lại được vào ngủ trong vựa rơm êm ấm. Thằng Phú, mỗi buổi chiều đi học về lại xuống ngủ với con chó thân yêu.
Sáng chủ nhật, nó để xe ở nhà, cùng con chó thả bộ lên Mương lai bản.
Vượt qua đồi sim, Phú dẫn A-Giát đi theo con đường mòn tới rừng Đen, băng qua Gò Quao.
Con chó băng băng đi bên cạnh chủ. Gặp một gò đất, một thân cây, thế nào nó cũng nhẩy lên đứng trên đó, đưa mắt ngó quanh quất. Một chú cầy hương, cái đuôi xù như bông lau vừa mới nhô ra khỏi bụi rậm chợt bắt gặp A-Giát, vội vã thụt ngay vào. Một chú cáo non bị con chó đánh hơi, hoảng hốt, thay vì cứ nấp trong bụi rồi tìm đường lẩn tránh, lại quýnh quáng chạy vụt ra, phóng như bay tới gốc cây chẩu, leo vun vút lên cây. Bộ lông trắng toát nổi bật trên màu nâu của vỏ cây. A-Giát ngơ ngác đứng trông theo, vô cùng thích thú. Nó lắng tai nghe tiếng “cóc, cóc” của một con chim gõ kiến mổ vỏ cây, văng vẳng từ mãi tít trong rừng sâu, loay hoay cố tìm nơi tiếng động phát xuất.
Cả một thế giới lạ lùng hiện ra trước mắt A-Giát. Một thế giới từ trước tới nay, nó chỉ nghe mà chưa được thấy bao giờ.
Gần tới con suối có cái cầu bắc ngang bằng hai cyle='height:10px;'>
Thế rồi, thè lưỡi liếm tay chủ một cái, không cần chờ Phú phải ra lệnh, A-Giát lao mình phóng lên con đường dốc, chạy một quãng xa, rồi rời bỏ con đường đất đỏ, quẹo vào lối mòn xuyên qua rừng rậm. Sáng hôm ấy, Phan và Liên ngạc nhiên khi nhận thấy con chó, không bỏ hẳn tô cơm có thịt ngon béo ngậy, nhưng chỉ ngửi ngửi tợp qua loa một vài miếng rồi thôi.
Thời gian đều đặn trôi.
Một buổi sáng kia, trên Gò Quao, hai viên hạ sĩ quan quan thuế, thả bước tới gần giòng suối có cây cầu bắc ngang bằng hai cây gỗ. Chợt một người khẽ nói với bạn đồng nghiệp:
- Một con chó. Kìa, phía tay mặt, chỗ đường vòng kia kìa. A, a, khuất rồi. Ấy, coi chừng! Nó nhô ra bây giờ đó!
Một trong hai nhân viên quan thuế là ông quản Ru. Người bạn đồng nghiệp của ông, mới từ Saigon thuyên chuyển về, trông trẻ hơn ông nhiều lắm. Ông ta rút khẩu súng lục:
- Kia rồi! Trên lưng nó mang một cái sắc có vẻ nặng... A! A!
Con vật bốn chân cúi rạp người phóng chạy như bay. Tới bên bờ suối, nó kìm trớn đứng sững lại, chụm chân, cong mình...
- Đồ khỉ! Làm cái gì thế? Chớ...
Đồng thời, tay ông đập vào bàn tay cầm súng của bạn. Súng nổ, đạn bay lên đập trúng gốc một cây bồ đào.
Ông bạn đồng nghiệp ngơ ngác không còn hiểu ra sao nữa. Ông quản Ru vội giải thích:
- Con A-Giát đấy. Nội vùng này ai cũng biết nó. Chó của thằng nhỏ Phú cháu ruột ông Mẫn Đồng hồ, bạn thân của tôi đấy. Chút xíu nữa thì...
- Nhưng thượng sĩ cũng thấy rõ ràng là nó “tải hàng” mà.
- Thấy, thấy rồi! Có điều, trong cái kiện hàng con A-Giát chuyên chở từ Việt Nam bên này qua Cao Miên bên kia, chỉ có hai hoặc ba kí lô... chì đặc mà thôi.
- Vậy đó! Chì đặc đúc thành mấy chú lính bé bé xinh xinh. Nguyên bên Mương lai bản, có một thằng nhỏ bị tê liệt cả hai chân, tội nghiệp lắm. Suốt ngày ngồi bẹp dí một chỗ, nó chỉ vui sống bằng cách tô điểm dung nhan cho bọn lính chì tí hon. Hơ, hơ! Bây giờ thì hiểu rồi chứ hả, bồ tèo? Thôi, ta về. Ông bạn... khỉ khô!
