TUNG CÒN LẤY ĐƯỢC VỢ TIÊN

Ngày xưa có chàng mồ côi tên là Pịa. Cha mẹ Pịa mất từ ngày  nào không biết, chú bác, cô dì, cậu mợ, anh chị em của Pịa là ai  người ta cũng không hay. Người ta chỉ thấy Pịa ngày ngày vào  rừng hái củi đem bán cho những nhà giàu có ở quanh vùng. Tối tối  chàng trở về ngủ trong một túp lều nhỏ xíu lợp bằng hai gắp gianh  dưới gốc cây đa đầu làng. Chàng rất chịu khó thức khuya dậy sớm  nhưng luôn luôn phải chịu cảnh đói rách. Chàng có sức khỏe gấp  ba người thường, mỗi ngày có thể kiếm được hai gánh củi đem ra  chợ, nhưng cũng chỉ vừa đủ tiền mua hai bữa gạo qua ngày. Chàng  chỉ có một bộ quần áo độc nhất, hôm nào giặt quần áo chàng cũng  phải nằm co trong ổ rơm để chờ khô.
Thấy chàng đói khổ và rách rưới, bọn trai gái trong bản, nhất  là lũ con các nhà giàu đều xa lánh. Tuy vậy, chàng cũng không  buồn, gặp ai chàng cũng lễ phép chào hỏi, coi ai cũng như người  thân của mình. Thấy ai gặp khó khăn hoặc có người nhờ làm giúp,  chàng sẵn sàng đến ngay. Chàng giúp các bác làm nhà, hộ các chú  làm rẫy, làm thay các thím phát nương, đỡ các em gánh nặng.  Chốn nào có nhiều người xúm lại nói chuyện vui cười, chàng cũng  tới gần, lẩn vào đám đông nghe chuyện và góp vui.
Một hôm dân bản mở hội mùa xuân, các chàng trai cô gái thôn  bản quanh vùng mặc những bộ quần áo mới hãy còn thơm mùi  chàm, đi chơi hội rất đông, Pịa cũng đi chơi hội.
Ngày hội, từng cặp bạn gái, từng đôi bạn trai, đi lại sóng đôi  bên nhau. Họ hát lượn hát si, hát hà lều với nhau. Họ trò chuyện  trao đổi tâm tình. Họ rút những chiếc vòng bạc có chạm trổ rất đẹp  ở cổ tay ra, buộc một đuôi khăn thêu vào, rồi tung đi tung lại với  nhau, bên trai tung, bên gái đón. Bên gái tung, bên trai đón. Họ cố  tung cái vòng đến đúng trước mặt người đón. Họ cố đón bắt cho  bằng được mười phần mười, trăm phần trăm. Cái vòng có buộc  đuôi khăn thêu bay đi bay lại, lúc ở tay chàng trai này, lúc ở tay cô  gái nọ, trông rất đẹp mắt. Từng đôi, từng đôi trai tài gái sắc cứ say  sưa tung và đón như vậy suốt buổi, suốt ngày.
Thấy mọi người chơi vui, Pịa thích lắm. Chàng cũng muốn  tung vòng nhưng không có vòng. Thấy người ta có đôi, chàng cũng  muốn tìm đôi, nhưng không có cô nào chịu kết với chàng. Hễ chàng  đến gần, người nào cũng ngoảnh mặt quay đi. Hễ chàng xen vào  vòng chơi, người ta xua khéo chàng ra ngoài. Pịa thèm tung vòng  đến ngứa cả tay buồn cả chân, chàng lủi thủi đi vòng quanh bãi  thèm thuồng ngắm những vòng bạc bay đi lượn lại vun vút ở trên  không. Chợt chàng sực nhớ tới quả còn° giắt ở gánh củi mà hôm  qua chàng vừa ngắt ở rừng. Chàng liền chạy về nhà lấy quả còn ra  tung một mình. Quả còn của chàng vừa có dây tươi vừa có lá ở dây.  Chàng tung quả còn lên tận chín tầng mây cao tít. Quả còn của  chàng chạy rất đẹp, đi rất êm. Dây còn mang theo vài cái lá xanh  tươi xòe xòe trông tựa cái tua bằng lụa xanh rất xinh rất nhã. Quả  dẫn lá đi thẳng lên phía trước. Lá theo quả đi vun vút như đàn  chim én đang đuổi hòn ngọc châu.
Thấy Pịa tung quả còn lên rất cao, có người khen chàng tung  giỏi, có người giễu chàng:
- Ơ! Anh chị em ơi! Trông kìa! Trông cái quả còn của Pịa muốn  lên nhà trời chơi với nàng tiên kìa!
Mặc người khen, mặc người chê, Pịa không để ý cứ tung cho  sướng tay. Càng tung nhiều, càng dẻo tay và quả còn càng lên cao.  Quả còn của chàng xuyên thủng chín tầng mây lên tới nhà trời và  lọt vào tay một nàng tiên. Nàng tiên bắt được quả còn của chàng  lại tung trả về cho chàng. Rồi quả còn cứ lao đi lao về trên con  đường từ trần gian lên nhà trời và từ nhà trời về trần gian. Quả  còn đi lại mỗi lúc một đều đặn, nhịp nhàng và dồn dập hơn.
Một lúc sau người ta càng ngạc nhiên hơn khi thấy một nàng  tiên lượn xuống trần gian. Nàng tiên đứng đối diện, sóng đôi với  Pịa, nhẹ nhàng tung và bắt quả còn. Mọi người đều trố mắt nhìn  người đẹp và nhìn Pịa.
- Ơ! Anh chị em ơi! Kìa nàng tiên đang tung còn với Pịa.
Đúng thật! Một nàng tiên vô cùng xinh đẹp, mặc bộ quần áo  năm mầu, đang say sưa tung còn với Pịa. Pịa sung sướng quá.  Chàng càng tung cao quả còn, nàng tiên đón bắt càng tin. Hai bên  say sưa tung tung bắt bắt rất đẹp, làm cho những đôi bạn trai, bạn  gái trong cuộc hội phải ngừng tay, ngắm mãi không thôi. Lúc đầu  chỉ có một đôi trai gái thu vòng lại để nhìn Pịa và nàng tiên. Rồi  hai đôi, ba đôi, bốn đôi, sau cùng tất cả cuộc hội đều thu hết vòng  bạc lại, đứng ngây người nhìn quả còn của Pịa đang duyên dáng  bay đi lượn về, lúc ở trên tay nàng tiên, lúc ở trong tay Pịa. Nàng  tiên và Pịa, vẫn uyển chuyển, say sưa tung tung đón đón. Hai  người mải tung còn quên cả thời gian. Mặt trời đã lặn khỏi rặng  núi cao xa xa kia rồi mà nàng tiên vẫn chưa nghĩ tới chuyện về.
Tối hôm ấy, nàng tiên không về trời, nàng vui vẻ hồn nhiên  sóng đôi theo Pịa về chiếc lều lợp bằng hai gắp tranh rồi lấy Pịa  làm chồng. Cũng tối hôm ấy, nàng tiên hóa phép biến túp lều nhỏ  xíu của Pịa thành một tòa lâu đài nguy nga. Trong nhà có đủ  giường, bàn, đồ dùng, thức đựng tinh tươm. Quần áo của Pịa cũng  đẹp và mới như xiêm áo của nàng tiên.
Sáng hôm sau, các chàng trai các cô gái vô cùng ngạc nhiên khi  thấy Pịa được đổi đời. Họ ngây người nhìn tòa lâu đài của Pịa, họ  rủ nhau vào nhà Pịa xem mặt nàng tiên - cô dâu mới của bản làng  và ngắm các thứ đồ dùng bằng bạc bằng vàng.
Cho là Pịa nhờ có quả còn mà gặp duyên may, họ bèn rủ nhau  vào rừng tìm quả còn. Nhưng tìm suốt cả một ngày, trải bao nhiêu  ngày, tất cả mọi người đều trở về tay không. Họ bèn bàn nhau làm  ra những quả còn giả bằng vải khâu nhồi cát, có dây, có tua rồi ra  cuộc hội tung đón với nhau. Họ tung không được cao như Pịa, quả  còn của họ làm sao mà xuyên thủng chín tầng mây lên tới nhà trời.  Họ bảo nhau làm một cái vòng dán giấy đủ chín màu giả thay cho  chín tầng mây cắm ở trên một cái cột tre cao ngất đóng ở giữa đám  hội. Họ thi nhau tung rất cao, cố gắng tung cho quả còn lọt qua cái  vòng giả chín tầng mây ấy, và cố gắng bắt rất giỏi để cầu được  duyên may như Pịa.
Từ đó, hàng năm, cứ đến ngày hội mùa xuân, các chàng trai,  các cô gái bản lại rủ nhau làm quả còn hoa ra tung và đón với  nhau. Họ cũng thầm ước nhờ quả còn tìm kiếm chút duyên may.  Các chàng trai tuấn tú, các cô nàng xinh tươi vừa tung còn vừa hát  lượn đối đáp rất tình tứ:
Nam
- Còn này còn lụa còn hoa
Trao đi trao lại giữa ta với nàng.
...
Nữ -
Còn này đúng quả còn tiên 
Gieo đi gieo lại ước nguyền trăm năm.
...
Nam
- Còn này còn lụa còn loan
Gieo đi gieo lại như bàn cờ tiên.
...
Nam
- Còn này hương đượm tình duyên
Trao đi trao lại phỉ nguyền đôi ta.

Theo lời kể của cụ Nông Thị Quai 

ở xã Hồng Việt, Hòa An, Cao Bằng

Xem Tiếp: ----