Đi đến Nam Ngạn, trông thấy cầu, Đức reo lên: - A, cái cầu thứ hai kia rồi! Hôm kia, tôi cứ ngong ngóng mãi mà chẳng thấy đâu. Thì ra vì mình đi chân. Thế là còn một cái cầu nữa là đến Hà Nội thôi. Rồi đến cầu sông Cái tức là Hà Nội rồi. Đến đấy thì tức khắc tôi lên xe về nhà. - Thế tiền đâu mà giả? Đức sung sướng, ôm lấy bạn: - Anh chưa biết, tôi mà về tới nhà tôi thì bao nhiêu tiền cũng có. Cậu mợ tôi lại không mừng rú lên ấy à. Rồi thì bỗng nó lại sầm mặt xuống. Ba ngày luân lạc đã đem đến cho nó nhiều ý nghĩa khác về cuộc đời. - Mà bây giờ, có lẽ cậu mợ tôi đang khóc đây. Vì ba hôm nay, cậu mợ tôi không biết tôi đi đâu. Cu Nhớn thấy bạn buồn, liền an ủi: - Chắc là không khóc đâu. Đi vài ngày thì có gì mà phải khóc. - À, anh khác, tôi khác. Anh đi đây, đi đó luôn. Mà tôi thì chưa rời khỏi nhà ra một bước. Đi đâu thì đã có cậu mợ tôi. Tôi chắc rằng bây giờ đang cho người đi tìm tôi đây này. Nói xong, nó trông trước trông sau, tưởng chừng như những người đi tìm nó đang lảng vảng ở đâu đây. Cu Nhớn thấy thế, cười: - À, người nhà anh biết anh ở đâu đây mà tìm. Cái buồn của Đức, chỉ khi trông thấy nước sông Cầu đỏ ngầu và chảy xiết là hết. Cu Nhớn trỏ những thuyền đậu chi chít ở bờ: - Đây gọi là bến nước mắm, vì những lái nước nắm từ Nghệ ra đỗ cả thuyền ở đây, nên gọi thế. Cả mạn Bắc Giang, ai muốn mua nước mắm cũng đến đây mua. Đấy, anh xem, người mua kẻ bán đông không. Bên kia là Thị Cầu, là phố, nhưng chúng mình đi Hà Nội thì cứ cầu mà đi thẳng, vào đấy vòng xa ra. - Không, anh cho tôi vào đấy xem đã. - Không có gì đâu, cũng phố xá như Bắc Ninh thôi. Thế thì sao bằng mình đi qua Bắc Ninh, rồi mình xem luôn thể. Lại là con đường mình đi, không mất thì giờ. Trước thầy tôi hay sang Bắc Ninh lắm. Tôi có đi theo hai lần, tôi biết rõ các phố cơ. Nhưng tôi nghe người ta nói Bắc Ninh vẫn chưa to, chưa đẹp bằng Hà Nội. - Tôi không còn nhớ là chỗ nào nhưng tôi có đi xe ô-tô qua, tôi biết. Đâu bằng Hà Nội được, Hà Nội đẹp nhất và to nhất nước An nam mà lỵ. - Phải rồi, ai cũng bảo thế cả. Lớn lên thế nào tôi cũng phải về xem Hà Nội mới được. Đức nhìn bạn bằng con mắt cầu khẩn: - Hay anh sang ngay ngày hôm nay với tôi? Sang nhà tôi, phải biết sướng lắm cơ! Cậu mợ tôi sẽ tử tế với anh như bu anh tử tế với tôi ấy. Cu Nhớn lắc đầu: - Không được. Tôi còn phải đem tiền về nhà cơ mà. Với lại tôi chưa xin phép thầy bu tôi. - Thế thì chốc nữa đến Yên Viên, anh xin phép thầy anh đi. - Thầy tôi không cho đâu. Thầy tôi biết nhà còn chưa hết việc, thì giờ đâu mà đi chơi! Đức biết không thể được, lặng im, nhưng từ đấy thì nó thấy se se ruột thế nào ấy. Lên tới cầu sông Cầu, Cu Nhớn trỏ lên mạn thượng lưu: - Lũ nhà kia là sở máy làm giấy cho chúng ta viết đấy. Đức không nhìn nhà máy giấy. Nó nhìn dòng sông xa tít xa tắp, lẩn vào chân giời: - Con sông này từ đâu lại nhỉ? - Ai biết được, nghe người ta nói từ bên Tàu. - Thế nó chảy về đâu? - Nó chảy ra bể. Đức quay lại, nhìn dòng nước chảy băng băng: - Thế thì cũng xa nhỉ? - Hẳn là xa chứ. Chẳng xa mà người ta lại gọi là đầu sông ngọn nguồn. Đức bâng khuâng nhìn những xoáy nước đang xoáy ở dưới cột cầu: - Thế nước ta có nhiều sông không nhỉ? - Ồ, nhiều lắm lắm chứ. Tính làm sao cho hết được. Thì từ Hà Nội lên Bắc Giang là bốn sông rồi này. - Thế anh có biết hết sông của nước ta không? - Tôi không biết, nhưng tôi thuộc nhiều câu hát, vì thế tôi mới biết nước ta có nhiều sông đấy chứ. - Câu hát thế nào? Anh hát cho tôi nghe. Tôi thích nghe anh hát lắm. - Ai lại hát ở đây. Rồi Cu Nhớn chỉ se sẽ đọc:

Thứ nhất sông Nến chảy ra,

Thứ hai ngòi Mỡ, thứ ba ngòi Dầu.

Sông Ngòm chửa thấm vào đâu,

Còn anh sông Đáy trọc đầu mà ra.

Lênh đênh qua cửa Thần Phù,

Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.

Những người lử khử lừ khừ,

Chẳng ở Đại Từ thì ở Vũ Nhai.

Mặt vàng đổi lấy mặt xanh,

Hai tay hai gậy, lạy anh sông Bờ.

Sông Thao nước đục người đen,

Ai lên phố Én cũng quên đường về.

Dù ai buôn đâu bán đâu,

Làm sao cho khỏi cầu Châu thì làm.

Đi bộ thì khiếp Hải Vân,

Đi thuyền thì khiếp sông Thần, hang Rơi,

Khôn ngoan qua cửa sông La,

Dễ ai có cánh bay qua luỹ Thày.

Nhớ anh tôi cũng muốn vô,

Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang.

Phá Tam Giang rầy nay đã cạn,

Truông nhà Hồ, Nội tán cấm nghiêm.Đức nghe xong, thú quá: - Chà, nước ta có nhiều sông lạ nhỉ? Thế thì nước ta to lắm nhỉ? - Chả to lại gọi là nước. - Thế thì ai làm ra những bài hát như thế nhỉ? Cu Nhớn nghĩ mãi không ra. Đức liền nói: - Chắc là cái người đã đi khắp tất cả ngần ấy chỗ đấy. Trời ơi! Nhớn lên, chắc là tôi phải đi khắp cả nước An Nam. Một tiếng còi tàu thủy rúc ở phía sau làm cho hai đứa giật mình, quay lại. Rồi thì Cu Nhớn vội giục Đức: - Chết chửa, ta phải đi chứ, la cà mãi ở đây à? Tối mất! Qua Bắc Ninh thì Đức đã thấy đói, vì buổi sáng nó ăn ít. Và từ đấy thì nó đã mệt lắm. Nhưng thấy bạn cứ đi thoăn thoắt, nó cũng cố. Cố mãi, cố mãi cho tới Lim thì Cu Nhớn trỏ một hàng nước: - Thôi, ta nghỉ đây ăn cơm. Đức mừng rú: - Tôi cũng vừa muốn xin anh như thế. Tôi đói và mỏi từ Bắc Ninh cơ. - Ồ, thế sao anh không bảo tôi? - À, thấy anh như thế, tôi cũng phải cố chứ. Sao anh bằng tuổi tôi, anh lại đi khoẻ như thế được? Mà tôi thì lại không? Trời, thật giá anh không nghỉ lại thì có lẽ tôi lăn ra đây, không tài nào đi được nữa! Nhiều lúc, tôi chỉ muốn ngồi thụp xuống đường mà khóc lên thôi. Cu Nhớn lại xuýt xoa: - Ồ, thế tại làm sao anh không bảo? Anh bì với tôi thế nào được! Tôi đi quen rồi, mà anh thì chưa đi bao giờ. Rồi vừa lau mồ hôi cho Đức, nó vừa bảo: - Thì ra các cụ nói đúng thật. Ở đời, cứ cố là được đấy thôi mà. Đức tháo giày: - Nhưng tôi chỉ có thể cố tới đây thôi. Lúc nãy, tôi nhiều lúc thật là thở không ra hơi. Mà anh thì cứ cung cúc đi. Anh chả nhìn lại, anh không biết. Rồi vén quần, giơ chân đọ với chân Cu Nhớn: - Chân tôi to hơn chân anh, mà sao tôi yếu hơn chân anh nhỉ? - Yếu thì có lẽ anh không yếu hơn. Nhưng tại anh chưa quen. Quen đi là không mỏi mệt. Anh không đi đâu bao giờ mà như thế là giỏi lắm. Tôi nhớ ba năm trước đây, khi thầy tôi cho tôi đi xem hội “Cát Tô”, lúc về, thầy tôi phải cõng tôi cơ mà. Chúng mình đi bây giờ là mùa rét còn đỡ chứ mùa nực thì phải biết, còn mệt gấp ba. Đức lắc đầu, lè lưỡi: - Mùa nực thì có lẽ tôi chịu. Ái dà, giá tôi biết thế này thì không khi nào tôi dám đi. Mà từ đây về Hà Nội, giá không cùng đi với anh thì có lẽ tôi cũng không đi được. Tôi thấy rời cả chân ra. À, thế mà lúc sáng thì tôi thấy khoẻ, tưởng chừng có thể đi cả ngày được. Anh nói đúng. Đi mãi rồi thì nó mỏi đi. - Không sao. Anh đói và khát thì nó thế. Ăn cơm xong, nghỉ một lúc, thì lại đi được ngay. Hôm nay có anh, tôi vui chân mới đi xa thế được, chứ đi một mình thì tôi cũng mỏi chân, cứ phải nghỉ luôn.