rlendur để các đồng nghiệp ở lại Nordurmýri và đến Barónsstígur để gặp bác sĩ pháp y. Ông ta đã hoàn tất việc xét nghiệm tử thi Holberg và đang phủ khăn lên cơ thể ông ta khi Erlendur đến tìm ông. Thi thể của Audur không thấy ở đó.
“Ông đã tìm ra bộ não của cô bé ấy chưa?” Ông bác sĩ hỏi khi Erlendur bước vào.
“Chưa” Erlendur đáp.
“Tôi đã nói chuyện với một giáo sư - một người bạn gái cũ của tôi ở trường đại học và kể chuyện đó với cô ấy, và cô ấy không ngạc nhiên chút nào trước khám phá nho nhỏ của chúng ta. Cuốn truyện ngắn của Hallór Laxness, ông đã đọc nó chưa?”
“Cuốn truyện viết về Nebuchadnezzar ấy hả? Nó hiện lên trong đầu tôi vài ngày hôm nay rồi” Erlendur trả lời.
“Có phải nó được gọi là ‘Lily’ phải không, cuốn truyện ấy? Tôi đọc cuốn đó lâu lắm rồi, nhưng nó nói về một số sinh viên y khoa đã đánh cắp xác chết và thay thế đá vào trong quan tài. Ngày xưa không ai kiểm soát chuyện đó, đúng y như câu chuyện đã mô tả. Những người chết trong bệnh viện phải được phẫu thuật tử thi trừ khi việc đó bị cấm và tất nhiên việc khám nghiệm đó được tiến hành để phục vụ cho mục đích giảng dạy. Đôi khi các mẫu vật bị lấy đi và thực tế chúng có thể là bất cứ thứ gì, từ các cơ quan nội tạng còn nguyên cho đến những mẫu vật rất nhỏ. Sau đó mọi thứ được gói ghém lại và người đó được chôn cất tử tế. Ngày nay thì khác. Cuộc khám nghiệm tử thi chỉ có thể diễn ra dưới sự đồng ý của người nhà bệnh nhân, và các cơ quan bị lấy đi để nghiên cứu và phục vụ cho mục đích giảng dạy chỉ khi một số điều kiện nào đó được đáp ứng. Tôi không nghĩ bây giờ còn có vụ ăn cắp nội tạng nào nữa”.
“Ông không nghĩ thế ư?”
Viên bác sĩ nhún vai.
“Chúng ta đang không nói đến việc cấy ghép nội tạng đấy chứ?” Erlendur hỏi.
“Đó là một vấn đề hoàn toàn khác. Người ta thường chuẩn bị sẵn sàng để có thể giúp người khác nếu như đó là vấn đề sống - chết”.
“Vậy ngân hàng nội tạng ở đâu?”
“Riêng trong tòa nhà này đã có hàng nghìn mẫu vật” ông bác sĩ nói. “Ở đây, Barónsstígur. Phần lớn nhất của nó chính là bộ sưu tập Dungal, đây là ngân hàng mẫu sinh học lớn nhất Iceland”.
“Ông có thể chỉ nó cho tôi được không?” Erlendur hỏi. “Có bản ghi chép nào về nguồn gốc các mẫu vật không?”
“Tất cả chúng đều được ghi chép lại cẩn thận. Tôi đã mạo phép tìm kiếm mẫu vật của chúng ta nhưng không tìm ra nó”.
“Thế nó ở đâu?”
“Ông phải nói chuyện với bà giáo sư và nghe xem bà ta nói gì. Tôi nghĩ là có mấy bản ghi chép ở trường đại học đấy”.
“Tại sao ông không nói với tôi ngay từ đầu?” Erlendur hỏi. “Khi mà ông phát hiện ra bộ não đã bị mất? Ông đã biết chuyện đó rồi ư?”
“Hãy đến nói chuyện với bà ta rồi hãy quay lại. Có lẽ tôi đã nói với ông quá nhiều rồi”.
“Tất cả ghi chép về các bộ sưu tập đều ở trong trường đại học à?”
“Theo tôi biết thì như thế” ông bác sĩ nói, cho Erlendur biết tên của bà giáo sư và nói rằng ông ta phải tiếp tục làm việc của mình.
“Vậy là ông biết về Jar City”, Erlendur kết luận.
“Người ta từng gọi một căn phòng ở đây là Jar City” ông bác sĩ nói. “Bây giờ nó đóng cửa rồi. Đừng hỏi tôi xem chuyện gì đã xảy ra với những cái chai lọ, tôi chẳng biết gì cả đâu”.
“Ông không thấy thoải mái khi nói về chuyện này à?”
“Ông làm ơn dừng lại đi”.
“Sao cơ?”
“Dừng lại!”
Bà giáo sư, Hanna, trưởng khoa Y của trường Đại học Iceland, nhìn chằm chằm vào Erlendur như thể ông là một con bệnh ung thư cần phải được đưa ra khỏi văn phòng của mình ngay lập tức. Bà ta có vẻ trẻ hơn Erlendur nhưng rất mạnh mẽ, nói nhanh và đáp nhanh, khiến người ta có cảm giác là bà ta không thể chịu được bất kỳ sự lạc đề vô nghĩa hoặc không cần thiết nào. Bà ta yêu cầu Erlendur đi thẳng vào vấn đề một cách khá xấc xược khi ông chuẩn bị trình bày một bài diễn thuyết dài về lý do tại sao ông lại có mặt ở đây. Erlendur mỉm cười với chính mình. Ông bắt đầu thấy có chút yêu mến bà và biết rằng họ sẽ hiểu ý nhau trước khi cuộc gặp kết thúc. Bà ta mặc bộ quần áo màu đen, mập mạp, không trang điểm, thấp, tóc vàng, đôi tay linh hoạt, nét mặt nghiêm túc và sâu sắc. Erlendur muốn trông thấy bà ta cười, nhưng mong ước đó không thành sự thật.
Ông làm phiền Hanna khi bà đang dạy học. Ông gõ cửa để hỏi bà như thể ông đang bị lạc đường. Hanna ra mở cửa và nhẹ nhàng yêu cầu ông chờ đến khi giờ học kết thúc. Erlendur đứng ở hành lang, giống như là bị tóm vì đã trốn học, khoảng tầm 15 phút trước khi cửa mở. Hanna sải bước ra hành lang, đi qua Erlendur và bảo ông đi theo mình. Ông thấy khó khăn trong việc đó. Bà ta dường như dã bước được hai bước trong khi ông mới bước được một.
“Tôi không thể hiểu Cục điều tra hình sự cần gì ở tôi” bà ta nói khi lướt qua, hơi quay đầu lại một chút như để xem Erlendur có theo kịp mình không.
“Bà sẽ biết thôi” Erlendur thở hổn hển.
“Đương nhiên là tôi mong vậy” Hanna nói và đưa ông về phía văn phòng của mình.
Khi Erlendur nói về mối bận tâm của mình, bà ta ngồi xuống và nghĩ ngợi về chuyện đó một lúc lâu. Erlendur cố gắng làm bà ta nói chậm lại một chút khi kể về Audur và người mẹ, về quá trình phân tích và bộ não đã bị lấy đi.
“Ông nói là cô bé được điều trị ở bệnh viện nào?” Cuối cùng bà ta hỏi.
“Keflavík. Bà lấy các nội tạng để dạy học như thế nào?”
Hanna nhìn ông chằm chằm.
“Tôi không hiểu ông đang ám chỉ điều gì”.
“Bà sử dụng nội tạng của con người để phục vụ cho mục đích dạy học” Erlendur nói. “Các mẫu sinh học, tôi nghĩ chúng được gọi như vậy, tôi không phải là chuyên gia, nhưng câu hỏi rất đơn giản: Bà lấy chúng ở đâu?”
“Tôi không cho là tôi cần phải nói với ông bất kỳ điều gì về chuyện đó” bà ta nói rồi bắt đầu động đến mấy đống giấy tờ trên bàn như thể mình đang quá bận đến nỗi không có thời gian để ý đến Erlendur.
“Chuyện này rất quan trọng với chúng tôi,” Erlendur nói, “với cảnh sát chúng tôi, để tìm ra xem liệu bộ não có còn tồn tại khồng. Rất có thể nó vẫn còn trong bộ sưu tập của bà. Hồi đó nó đã được nghiên cứu nhưng người ta không trả nó về đúng chỗ. Có thể có một lời giải thích hoàn toàn thẳng thắn. Người ta phải mất thời gian để nghiên cứu nhưng cái xác thì cần phải chôn. Trường đại học và các bệnh viện là những nơi có khả năng lưu trữ nội tạng lớn nhất. Bà có thể ngồi đó với khuôn mặt lạnh như tiền, nhưng tôi cũng có thể làm vài điều gì đó gây chút rắc rối cho bà, cho trường đại học và các bệnh viện. Hãy nghĩ đến việc đôi khi giới truyền thông có thể gây phiền toái đến mức nào, và tình cờ tôi lại quen vài người bạn làm báo...”
Hanna nhìn Erlendur thật lâu, và bà cũng nhận được một cái nhìn chằm chằm tương tự.
“Tôi không thể nói cho ông biết điều gì cả. Đây là những chuyện khá nhạy cảm”.
“Tôi không phải đang điều tra một hành động phạm tội” Erlendur nói. “Thậm chí tôi còn không biết là nó có liên quan đến việc ăn cắp nội tạng hay không. Việc các bà làm gì với những người chết không phải là việc của tôi, nếu như nó diễn ra trong một mức độ có thể chấp nhận được”.
Vẻ mặt của Hanna càng trở nên dữ tợn hơn.
“Nếu đây là điều mà nghề y cần, tôi đảm bảo rằng nó có thể biện minh được cho một số người. Tôi cần phải xác định một bộ phận cụ thể của một cá nhân cụ thể để nghiên cứu lại nó, và nếu chúng tôi có thể theo dấu nó từ khi nó được lấy ra cho đến ngày nay thì tôi sẽ rất biết ơn. Đây là thông tin riêng đáp ứng cho mục đích riêng của tôi”.
“Loại thông tin riêng tư nào?”
“Tôi không muốn để chuyện này đi xa hơn. Chúng tôi cần lấy lại bộ phận đó, nếu có thể. Điều tôi băn khoăn là việc lấy một ít mẫu thử có đủ hay không, liệu bộ phận đó có cần phải lấy đi toàn bộ không”.
“Tất nhiên là tôi không biết trường hợp cụ thể mà ông đang nói đến là trường hợp nào, nhưng ngày nay có những quy định ngặt nghèo và có hiệu lực hơn trong việc khám nghiệm tử thi so với trong quá khứ,” Hanna nói sau khi nghĩ một hồi. “Nếu trường hợp này xảy ra vào những năm 1960, chuyện đó có thể diễn ra, tôi không thể loại trừ điều ấy. Ông nói rằng việc cô bé bị khám nghiệm đi ngược lại mong muốn của người mẹ. Đây không phải là trường hợp đầu tiên. Ngày nay, chúng tôi hỏi những người thân ngay sau khi một người bị chết xem có thể thực hiện một cuộc khám nghiệm tử thi không. Tôi có thể nói là mong muốn của họ được tôn trọng ngoại trừ một số trường hợp cực kỳ đặc biệt. Trường hợp trẻ em tử vong là khó giải quyết nhất. Không có cách nào lột tả được hết nỗi đau và tấn bi kịch mà những người mất con gặp phải, nên câu hỏi về khám nghiệm tử thi là không phù hợp trong những trường hợp này”.
Hanna dừng lại.
“Chúng tôi có lưu lại một số trường hợp như thế này trong máy tính,” bà nói tiếp, “và phần còn lại lưu trong tập tài liệu của tòa nhà này. Người ta giữ những ghi chép khá tỉ mỉ. Bộ sưu tập nội tạng lớn nhất của các bệnh viện là ở Barónsstígur. Ông có thể thấy rằng việc giảng dạy về những cơ quan đó rất ít khi diễn ra trong trường học. Nó được thực hiện chủ yếu ở các bệnh viện. Đó là nơi khởi nguồn của tri thức”.
“Bác sĩ pháp y không muốn chỉ cho tôi biết ngân hàng nội tạng”. Erlendur nói. “Ông ta muốn tôi nói chuyện với bà trước. Trường đại học có gì để nói trong chuyện này không?”
“Đi nào” Hanna nói mà không trả lời câu hỏi của ông. “Xem chúng ta có gì trong máy tính”.
Bà đứng lên và Erlendur đi theo sau. Bà dùng chìa khóa để mở một căn phòng rộng thênh thang và nhập mật mã vào một thiết bị an ninh trên tường. Hanna đi đến một cái bàn và bật máy tính lên trong khi Erlendur nhìn xung quanh. Căn phòng này không có cửa sổ, có rất nhiều hàng tủ gỗ đầy ắp kê dọc sát tường. Hanna hỏi tên của Audur và ngày tháng cô bé chết rồi nhập chúng vào máy tính.
“Không có ở đây”, bà nói trầm ngâm, liếc nhìn vào màn hình. “Các ghi chép của máy tính chỉ bắt đầu từ năm 1984. Chúng tôi đã số hóa tất cả những dữ liệu từ khi khoa Y dược thành lập, nhưng chúng tôi không có thông tin nào về Audur trong hồ sơ cả”.
“Vậy thì có nghĩa thông tin nằm trong các tủ đựng tài liệu kia” Erlendur nói.
“Thực sự tôi không có thời gian để làm việc đó”, bà ta nói và nhìn đồng hồ. “Tôi sắp phải quay lại giảng đường”.
Hanna đi qua Erlendur một lần nữa và nhìn nhanh xung quanh, bà đi giữa các hàng tủ và xem xét các nhãn. Bà lôi các ngăn kéo ra rồi lướt qua những tài liệu, nhưng rồi lại nhanh chóng đóng chúng lại. Erlendur không biết trong những tập tài liệu đó chứa những gì.
“Các bà có hồ sơ chữa bệnh ở đây không?” Ông hỏi.
Hanna rên rỉ. “Đừng có nói với tôi rằng ông ở đây thay mặt cho ủy ban thông tin cơ mật nhé,” bà nói và đóng sầm một ngăn kéo khác.
“Chỉ hỏi thôi mà” Erlendur nói.
Hanna lấy ra một báo cáo và đọc nó.
“Đây là một tài liệu các mẫu sinh học,” bà nói. “1968. Có một vài cái tên ở đây. Không có gì để ông quan tâm đâu”. Bà đặt lại tờ báo cáo vào ngăn kéo và lôi ra một cái khác. “Đây có một số cái tên nữa,” bà nói. “Đợi chút. Có tên của cô bé ở đây, Audur, và cả tên của người mẹ nữa. Đây này”.
Hanna đọc nhanh bản báo cáo.
“Một bộ phận đã bị lấy ra” bà nói như với chính mình. “Lấy tại bệnh viện Keflavík. Mục cho phép của người thân... không có ở đây. Ở đây không nói gì đến cái bộ phận bị phá hủy”.
Hanna đóng tập tài liệu. “Chẳng còn thông tin gì nữa”.
“Tôi có thể xem nó được không?” Erlendur hỏi, không kìm chế sự háo hức.
“Ông chẳng biết thêm được gì từ nó đâu” Hanna nói, để tập tài liệu lại chỗ cũ và đóng lại. “Tôi đã nói cho ông những gì cần biết”.
“Nó nói gì? Bà đang che giấu gì vậy?”
“Chẳng gì cả,” Hanna nói, “tôi phải quay lại lớp học của mình đây”.
“Vậy tôi sẽ lấy lệnh và quay lại trong ngày hôm nay và cái báo cáo đó sẽ ở nơi mà nó nên ở” Erlendur nói rồi đi ra phía cửa.
“Ông có hứa rằng thông tin ở đây sẽ không bị lộ ra ngoài không?” Bà ta nói khi Erlendur mở cửa và chuẩn bị đi.
“Tôi đã nói với bà rồi. Đó là thông tin riêng, chỉ riêng tôi biết”.
“Vậy ông hãy xem đi” Hanna mở lại ngăn tủ và đưa cho ông tập tài liệu.
Erlendur đóng cửa, cầm lấy tập tài liệu và đắm mình vào đó. Hanna lấy ra một bao thuốc và châm một điếu trong khi chờ Erlendur đọc xong. Bà phớt lờ bảng cấm hút thuốc và không lâu sau căn phòng đã ngập khói.
“Eydal là ai?”
“Một trong số những nhà khoa học tài ba nhất của chúng tôi”.
“Có gì ở đây mà bà không muốn tôi xem? Tôi không thể nói chuyện với người đàn ông này ư?”
Hanna không trả lời.
“Chuyện gì đang xảy ra thế?” Erlendur hỏi.
Hanna thở dài. “Bản thân ông ta có giữ một số cơ quan”, cuối cùng bà nói.
“Người đàn ông sưu tầm các bộ phận cơ thể người ư?” Erlendur hỏi.
“Ông ấy giữ một số, một bộ sưu tập nhỏ”.
“Một người sưu tập nội tạng sao?”
“Đó là tất cả những gì tôi biết” Hanna đáp.
“Có thể là ông ta giữ bộ não” Erlendur nói. “Ở đây nói rằng người ta đã đưa cho ông ta một mẫu vật để nghiên cứu. Bà lo ngại về điều đó sao?”
“Ông ấy là một trong số những nhà khoa học hàng đầu của chúng tôi”, bà ta nhắc lại qua hàm răng nghiến chặt.
“Ông ta giữ bộ não của một bé gái bốn tuổi trên bệ lò sưởi nhà mình đấy!” Erlendur quát lên.
“Có lẽ ông chưa hiểu được công việc khoa học” bà nói.
“Thế tôi phải hiểu điều này thế nào đây?”
“Lẽ ra tôi không nên để ông vào đây!” Hanna kêu lên.
“Tôi đã nghe điều đó một lần rồi” Erlendur nói.
