Sự tích con dế

Hồng Nhiên

Ngày xưa, có một người đàn ông hai vợ. Người vợ cả chết sớm để lại đứa con trai còn bé, tên là Văn Linh. Người vợ lẽ cũng sinh được đứa con trai tên là Văn Lang. Văn Lang hơn Văn Linh năm tuổi, nhưng hai anh em chơi với nhau rất thân thiết hơn cả anh em cùng một mẹ. Những lúc Văn Linh bị trẻ con lối xóm ăn hiếp, Văn Lang lập tức bênh vực. Nhưng Văn Lang không biết mẹ chàng coi Văn Linh như một kẻ thù.

Văn Linh ngày một lớn khôn, người cha cho chàng theo nghiệp sách đèn. Còn Văn Lang thì từ lâu đã theo cha quen nghề trông coi cày cấy. Nhà họ vốn có của ăn của để. Cả một tư cơ đồ sộ chắt chiu đã vài ba đời được gần vài chục mẫu ruộng và vài mẫu vườn, có nhà ngói cây mít, thuộc vào loại khá nhất trong vùng.

Đột nhiên, người cha ốm nặng rồi qua đời. Người dì ghẻ ngoài mặt đối đãi với Văn Linh ngọt ngào tử tế nhưng trong bụng muốn nhổ cái gai trước mắt. Là con trưởng, Văn Linh sẽ được gần như toàn bộ tài sản. Còn mẹ con Văn Lang thì nhiều lắm cũng được vài ba mẫu ruộng xấu với một cái trại bên kia đồi. Tục lệ đã đặt số phận của hai anh em là như vậy.

Người dì ghẻ bỗng nảy ra âm mưu giết chết con chồng để chiếm lấy tất cả tài sản. Ý nghĩ ấy ngày một nung nấu trong lòng người đàn bà, càng nung nấu nhiều hơn từ hôm người chồng, kẻ bênh vực cho Văn Linh, không còn nữa.

Một hôm, người mẹ ghẻ sai hai anh em mang tiền đi mua gỗ. Trước khi đi, mẹ gọi con đẻ vào buồng riêng dặn dò:

" Con ơi! Con hãy tìm cách " khử" nó đi. Rừng nhiều thú dữ, sức con thì khỏe gấp đôi nó, nếu khôn khéo và kín đáo thì con chẳng sợ tội vạ gì hết!..." .

Người mẹ còn rỉ tai:

" Nếu nó sống thì mẹ con ta không có đất cắm dùị.. Có trừ đi được, chúng ta mới mong sung sướng..." .

Văn Lang không muốn nghe lời mẹ, nhưng cũng không muốn làm phật ý mẹ, bèn cứ giả vâng lời khăn gói ra đi. Đến cửa rừng, Văn Lang nói thật cho Văn Linh biết mọi việc, rồi bảo:

- Mẹ tôi trước sau cũng tìm cách hại anh. Vậy anh hãy tìm cách trốn đi. Số tiền mua gỗ, anh hãy cầm lấy tất cả mà tiêu. Lúc nào đó anh sẽ trở về, chúng ta sẽ sống bên nhau.

Khi Văn Linh đi rồi, Văn Lang giết một con chó, lấy máu bôi khắp nơi trên người rồi trở về nói cho mẹ biết là mình đã hạ thu? Văn Linh xong, mặt khác nói với mọi người rằng anh mình đã bị hổ vồ mất tích. Xóm làng không một ai nghi ngờ. Người dì ghẻ cho là mưu của mình đã đạt, từ đây không còn lo lắng gì nữa.

Lại nói chuyện về Văn Linh đau khổ từ giã Văn Lang ra đi. Một thân một mình chưa từng rời khỏi nhà bao giờ, nay bơ vơ giữa vùng đất lạ, chàng ngập ngừng không biết đi đâu. Loanh quanh mãi, cuối cùng một đêm nọ chàng lần về mồ mẹ, nằm úp lên mộ than khóc rồi ngủ quên. Ở dưới mồ, mẹ chàng thương con quá, bèn hiện lên thành một con chim Phượng hoàng lớn ấp con vào đôi cánh. Thấy trời sắp sáng, Phượng hoàng dùng chân quắp lấy Văn Linh rồi bay đi rất xa. Tới một hòn núi cao, Phượng hoàng hạ cánh. Tỉnh dậy, Văn Linh sửng sốt, nhưng Phượng hoàng đã nói:

- Ta là mẹ của con. Con hãy ở đây chớ trở về mà nguy hiểm. Rồi mẹ sẽ hàng ngày đến với con.

Nói rồi Phượng hoàng hóa thành nhà cửa và mọi thức ăn, đồ dùng đê? Văn Linh ăn ở tại đây. Sợ con sao lãng việc học tập, Phượng hoàng mang sách vở tới cho con ôn luyện. Ban ngày Phượng hoàng biến đi, nhưng đêm lại, nó bay đến chỗ Văn Linh ở để bảo vệ cho chàng. Tờ mờ sáng, nó còn gáy lên để đánh thức con dậy học, rồi mới chịu cất cánh bay đi.

Bấy giờ ở phía chân núi có một xóm dân cư rải rác, trong xóm có một cô gái tên là Ngọc Châu. Ngọc Châu rất đẹp mà chưa có chồng. Nàng có một người đầy tớ gái tên là Hồng. Hai người sống nương tựa vào nhau, lấy nghề dệt vải nuôi thân. Từ dạo Văn Linh đến ở trên núi, hai thầy trò Ngọc Châu lấy làm lạ không hiểu vì sao trên núi từ xưa vắng bóng người, thế mà lúc nầy cứ mờ sáng, khi họ ngồi vào khung cửi đã nghe tiếng chim Phượng gáy, rồi nghe tiếng học trò học sang sảng cho đến sáng.

Một hôm gà gáy canh năm, Ngọc Châu giả cách làm tắt đống lửa, nhằm để bắt nàng Hồng lên núi xin lửa của người học trò bấy giờ đã cất tiếng đọc sách. Hôm ấy Văn Linh dậy sớm, thắp đèn ngồi học, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Chàng mở cửa ra gặp một cô gái đến xin lửa. Sau khi cho lửa, anh hỏi vay cô gái một hủ dầu vì dầu nhà mình đã cạn. Nàng Hồng chỉ nhà để anh xuống lấy. Nhờ đó Văn Linh làm quen với Ngọc Châu. Thế là chàng đã có bạn xóm giềng, tối lửa tắt đèn có nhau. Từ chỗ quen nhau họ muốn được nên vợ nên chồng. Một hôm, Ngọc Châu mời chàng về ở cùng mình một nhà để tiện bề đèn sách. Được con báo tin, chim Phượng hoàng mang tới cho áo quần và tiền bạc, rồi sau đó nó không trở lại nữa.

Đám cưới cử hành đơn giản nhưng cũng rất vui. Từ nay bên anh đọc sách bên nàng quay tơ, cảnh đầm ấm ấy không ai hơn được.

Sau năm năm học, Văn Linh quảy lều chiếu đi thi. Đậu trường Hương, chàng vào kinh quyết tranh đua ở trường Hội. Chàng sung sướng khi có tên mình đậu Tiến Sĩ. Hôm vinh quy, cờ quạt chiêng trống và quân gia rầm rộ kéo về làng quê.

Thấy anh vinh hiển trở về, Văn Lang hết sức mừng rỡ. Trong khi ấy người dì ghẻ nghe tin đột ngột không kịp trốn, bèn chui xuống nấp dưới gầm giường. Nhưng vì quá sợ hãi, mụ đã vỡ mật chết, hóa thành con dế.