Có thể quí vị chưa nhận ra, nhưng hiện nay chúng ta từng ngày từng giờ đang được thừa hưởng những lợi ích lớn lao do khoa học đem lại. Ví dụ, khi bật đài quí vị có thể yên tâm là sẽ được nghe âm nhạc phát ra từ đó; nhưng đã bao giờ quí vị tự ngẫm nghĩ rằng liệu điều kì diệu ấy có xảy ra được không nếu thiếu vắng đóng góp của các nhà khoa học?
Ðúng thế: bên trong đài chắc chắn phải có các nhà khoa học tí hon đang chơi nhạc!
Vâng, khoa học đóng vai trò sống còn trong cuộc sống của chúng ta: nhưng khi động đến vấn đề hành trang khoa học thì rất cỏ thể quí vị còn hiểu biết quá ít. Tôi viết như vậy dựa trên một nghiên cứu gần đây của Tổ chức Khoa học Quốc gia, cho biết hầu hết dân Mĩ không nắm được những định luật cơ bản của khoa học.
Ðể minh chứng kết luận trên với chính bản thân mình, quí vị hãy thử sức với ba câu hỏi sau đây, trích từ các câu hỏi của Tổ chức Khoa học Quốc gia:
1. Ðúng hay sai: con người đầu tiên đã từng sống cùng thời với khủng long?
2. Cái gì chuyển động nhanh hơn: ánh sáng hay âm thanh?
3. Hãy cho biết ADN là gì?

°°°

Quí vị đã xong chưa? Nào, chúng ta thử xem đáp án.
1. SAI. Thực tế là tất cả các con khủng long đã bị diệt chủng khoảng hơn một tuần trước khi xuất hiện con người đầu tiên, có lẽ dưới dạng như Bob Dole. Ấy thế mà hầu hết dân Mĩ lại lầm tưởng rằng loài người và khủng long đã từng chung sống. Hiểu biết sai lầm này bắt nguồn từ những thông tin đại chúng hết sức lệch lạc, điển hình là một sêri phim hoạt hình hàng ngày "Gia đình Flintstones", trong đó có một gia đình hoang dã Flintstones nuôi một chú khủng long tên là Dino.
Nhưng trái lại, theo các nhà khảo cổ học, những người đã nghiên cứu rất kĩ các hoá thạch với độ chính xác rất cao bằng một phương pháp gọi là "bán rã đồng vị carbon", thì Dino thực ra chỉ là một nhân vật do diễn viên đóng giả thôi. "Tôi cho rằng đó là Barney", một nhà khảo cổ học gần đây vừa tuyên bố.
2. Ðể trả lời câu hỏi này, chúng ta cần quan sát một cơn bão ập đến và khi một tia sét đánh xuống. Ðầu tiên quí vị sẽ nhìn thấy tia chớp; rồi sau đó nghe thấy tiếng sấm; tiếp đó là tiếng người thét lên, nếu tia sét đánh trúng ai đó; cuối cùng là các tiếng kêu, tiếng la hét của những người đứng gần đó và chứng kiến cảnh này. Từ hiện tượng này chúng ta rút ra kết luận là ánh sáng đi nhanh hơn âm thanh, bởi vì ánh sáng xuất phát từ trên trời và lập tức bị lực hấp dẫn hút xuống, còn âm thanh thì chuyển động lan toả và bị chuyển động tự quay của quả đất kéo đi.
3. ADN là viết tắt của một thuật ngữ di truyền học "deoxy ribonucleic antidisestablisment arianis - m", một chuỗi kí tự rất phức tạp được tìm thấy bên trong cơ thể con người dưới dạng những gen rất nhỏ được gọi là "chromosomes". Thông tin chứa trong chuỗi ADN quyết định các đặc tính sinh học của mỗi chúng ta như giới tính, màu mắt, tuổi tác, và số chứng minh thư. Các nhà di truyền học cũng có một khám phá kì diệu là các gen này rất giống với các gen của những loài động vật khác.
Phát minh trên đã đưa đến một hướng nghiên cứu mới phục vụ nhân loại bằng cách thay đổi gen, điển hình là các thí nghiệm với ruồi giấm để tách ra được gen gây bệnh hói đầu. Các nhà sinh vật học sở dĩ chọn ruồi giấm để nghiên cứu vì họ nhận thấy hầu hết ruồi giấm đều không có tóc. Chương trình này đã kéo dài chín năm và tiêu tốn 31 triệu đô la, nhưng kết quả thì thật hoàn mĩ: khi đối chiếu một nhóm các ruồi giấm đã đổi gen với các ruồi giấm không đổi gen, người ta đều thấy đó là các chấm đen, bởi vì cách duy nhất mà nhà sinh vật học bắt ruồi giấm đứng im để quan sát dưới kính hiển vi là đập bẹt chúng một cái bằng cuốn tạp chí Khoa Học Hoa Kì Hôm Nay.

°°°

Nếu câu trả lời của quí vị không đạt theo đáp án thì cũng xin đừng quá lo lắng. Quí vị không đơn độc, vì theo kết quả của Tổ chức Khoa học Quốc gia, có 25%, tức là cứ 6 người thì mới có một người, trả lời đúng những câu hỏi trên.
Và nếu quí vị cho rằng đó là một nhận xét đáng buồn, thì có lẽ quí vị nên xem những bức thư độc giả sẽ gửi cho tôi, trong đó có bài viết này gửi kèm với đoạn "25%" và "6 người thì có một" được khoanh tròn trong mực đỏ với hàng đống nhận xét rằng con số ấy không đúng.


LÀM CHỦ WINDOWS NHƯ THẾ NÀO

Quí vị độc giả đôi lúc nói với tôi rằng "Dave, là một nhà báo chuyên nghiệp, công việc của anh đòi hỏi phải xử lí một lượng thông tin khá lớn và đều đặn hàng tuần. Vậy tại sao anh không cắt lấy một kiểu tóc cho ra hồn."
Ðiều mà độc giả thật sự muốn hỏi, tất nhiên, là: Làm thế nào để tôi có được bài viết với độ chính xác cao như vậy, ngày này qua ngày khác, 54 tuần mỗi năm?
Câu trả lời là: Tôi dùng máy vi tính. Máy tính cho phép tôi làm việc năng suất hơn. Chẳng hạn tôi cần phải viết BOOGER BOOGER BOOGER BOOGER BOOGER. Ðể hoàn thành công việc này vào cái thời chưa có máy tính, tôi phải gõ chữ ''BOOGER'' năm lần bằng tay. Nhưng ngày nay với sự trợ giúp của máy vi tính, tất cả những gì tôi phải làm là gõ chữ đó một lần thôi; sau đó chỉ cần nhấn và giữ phím chuột bên trái trong khi di chuột sao cho con trỏ chuyển động phủ qua chữ mà tôi cần chọn, sau đó nhả phím chuột ra, đưa vị trí con trỏ vào vị trí mang nhãn ''Edit'' ở ''Menu Bar'', nhấn phím chuột bên trái để hiện ra ''Edit Menu''; sau đó đưa con trỏ và vị trí lệnh ''Copy'' rồi nhấn phím chuột bên trái; sau đó chuyển con trỏ đến vị trí chèn đoạn chữ mà tôi đã chọn và nhấn phím chuột bên trái; sau đó lại đưa con trỏ quay lại vị trí mang nhãn ''Edit'' ở ''Menu Bar'' và nhấn phím chuột bên trái để hiện ra ''Edit Menu''; sau đó chuyển con trỏ đến lệnh ''Paste'' và nhấn phím chuột bên trái bốn lần; rồi cuối cùng như một người Pháp, tôi thốt lên ''Voilà!'' (dịch nghĩa từng từ là ''Ðau tay quá!'').
Nếu quí vị muốn đạt được hiệu năng như vậy trong công việc, hãy mua một chiếc máy vi tính cùng kiểu với chiếc máy mà tôi đang dùng, đó là máy tính ''DOS'' (''DOS'' là thuật ngữ tin học, nghĩa là ''ROM''). Loại máy vi tính phổ biến khác là máy ''Apple''. Quí vị không nên mua loại máy ấy, bởi vì đấy là loại máy tính Tuyệt đỉnh Dành cho Thế hệ Mới mà quí vị chỉ cần cắm điện vào là dùng được ngay. Ðiều đó có nghĩa là quí vị không kịp có thời gian tận hưởng cái gọi là những sảng khoái khi được sở hữu một máy vi tính, trong đó bao gồm thời gian làm đủ mọi cách để máy chạy. Về điểm này thì loại máy ''DOS'' rất tuyệt. Nói chung nó vượt quá khả năng nhận thức của một người bình thường.
Hệ ''DOS'' được Bill Gates sáng chế. Bây giờ Bill là một trong những người giàu có nhất thế giới - giàu hơn cả nữ hoàng Elizabeth, giàu hơn cả những thợ chuyên nghiệp sửa chữa hệ truyền động của ô tô. Và quí vị có biết tại sao không? Ðó là vì Bill là người duy nhất trên quả đất này hiểu biết về ''DOS''. Hàng ngày anh ta nhận được hàng loạt những cú điện thoại bạc triệu như sau:
Tổng Giám đốc: Tất cả hệ thống Tài chính Kế toán toàn cầu của hãng chúng tôi bị tắc tịt rồi. Bất kể chúng tôi gõ lệnh nào vào, máy tính chỉ trả lời: "AI MÀ BIẾT ĐƯỢC (thở dài) ''DOS''."
Bill Gates: Ha ha! Tôi thấy vấn đề đã khá nghiêm trọng rồi đấy.
Tổng Giám đốc: Chúng tôi sẽ trả ông 17 triệu Mĩ kim, chỉ xin ông cho biết biện pháp khắc phục.
Bill Gates: Tốt! Hãy nhấn phím ''Num Lock''.
Tổng Giám đốc: Như vậy là ổn rồi. Xin chân thành cám ơn. Chúng tôi đang gửi ngân phiếu đến cho ông.
Chiếc vi tính của tôi hiện nay, ngoài ''DOS'' ra, tôi còn cài ''Windows'' - một phát minh khác cũng của Bill Gates. ''Windows'' được thiết kế với tư tưởng bảo mật cao, sao cho có thể cản phá mọi kế hoạch của một số người dùng có khả năng ''vượt qua'' rào chắn ''DOS''. Phải là một chuyên gia sừng sỏ trong lò máy tính mới có thể điều khiển được ''Windows''. Tôi đã từng phải mất không biết bao nhiêu giờ đồng hồ để làm cho ''Windows'' đồng ý thực hiện những thao tác xử lí số liệu cơ bản nhất, ví dụ chạy chương trình ''Máy bay Chiến đấu F-117A''. Quí vị biết không, tôi phải tự mình, bằng chính đôi tay của mình, sửa đổi từng dòng đặc tính trong ''WIN.INI'' và ''CONFIG.SYS''. Có thể quí vị không cho rằng điều đó là ghê gớm, nhưng tôi dám quả quyết rằng đó là một bài toán xử lí số liệu phức tạp bậc nhất. Albert Einstein đã chết trước khi giải xong được bài toán đó. ("Khoan đã," đó là những lời cuối cùng của ông, "phương trình của tôi bị xoá mất rồi! Nó vẫn là ''E'' bằng gì gì đó...")
Tôi không phải là người duy nhất sử dụng máy tính của ông vào mục đích chủ yếu là ''lừa gạt'' chính máy tính của ông ấy. Có hàng triệu người khác cũng thế. Tôi biết được như vậy là nhờ vào Internet, một mạng máy tính khổng lồ có phạm vi toàn cầu, gồm những người làm máy tính thông minh, đầy nhiệt huyết - ý tôi muốn nói ở đây là "những kẻ không cần đời". Chúng tôi không cần. Chúng tôi đã có nhau, biết nhau qua Internet để hình thành một không gian gọi là Cyberspace. Trong khi những người bình thường như quí vị đang mải tốn hàng giờ đồng hồ xem những chương trình nhạt nhẽo vô vị trên ti vi ("Dave''s World", tối thứ Hai hàng tuần, kênh CBS địa phương) thì chúng tôi đang ở trên Cyberspace và trao đổi với nhau một cách cởi mở và thoải mái những điều cấm kị nhất, tế nhị nhất và - vâng - giật gân nhất về những chi tiết ''CONFIG.SYS'' của quí vị.
Quí vị có thể chưa hình dung được điều đó xảy ra như thế nào. Tôi thường đều đặn kết nối với một nhóm trên Cyberspace mà giữa họ luôn có những trận chiến nóng bỏng (chuyện này tôi không bịa tí nào). Sau khi trao đổi nhiều thông điệp châm chích, khó chịu và đôi khi giận dữ, một số người đã cố gắng tìm cách thay đổi những dòng trong ''CONFIG.SYS'' của người khác sao cho sau đó họ có thể qua Internet cho đối thủ một cú đấm vào mặt. Cuộc chiến đã kéo dài mấy tháng nay theo cái lối opera xà phòng ấy và tôi cũng bị ảnh hưởng. Hàng ngày tôi vẫn thường vào mạng để xem những vị cầm đầu đang có ý kiến gì. Có thể quí vị cho rằng đó là một việc làm kì quặc nhưng tôi không ngại gì hết. Tôi thích sống ở không gian Cyberspace, mà ở đó không ai nhìn thấy được kiểu tóc của tôi.