Có thể quí vị chưa nhận ra, nhưng hiện nay chúng ta từng ngày từng giờ đang được thừa hưởng những lợi ích lớn lao do khoa học đem lại. Ví dụ, khi bật đài quí vị có thể yên tâm là sẽ được nghe âm nhạc phát ra từ đó; nhưng đã bao giờ quí vị tự ngẫm nghĩ rằng liệu điều kì diệu ấy có xảy ra được không nếu thiếu vắng đóng góp của các nhà khoa học?
Ðúng thế: bên trong đài chắc chắn phải có các nhà khoa học tí hon đang chơi nhạc!
Vâng, khoa học đóng vai trò sống còn trong cuộc sống của chúng ta: nhưng khi động đến vấn đề hành trang khoa học thì rất cỏ thể quí vị còn hiểu biết quá ít. Tôi viết như vậy dựa trên một nghiên cứu gần đây của Tổ chức Khoa học Quốc gia, cho biết hầu hết dân Mĩ không nắm được những định luật cơ bản của khoa học.
Ðể minh chứng kết luận trên với chính bản thân mình, quí vị hãy thử sức với ba câu hỏi sau đây, trích từ các câu hỏi của Tổ chức Khoa học Quốc gia:
1. Ðúng hay sai: con người đầu tiên đã từng sống cùng thời với khủng long?
2. Cái gì chuyển động nhanh hơn: ánh sáng hay âm thanh?
3. Hãy cho biết ADN là gì?

°°°

Quí vị đã xong chưa? Nào, chúng ta thử xem đáp án.
1. SAI. Thực tế là tất cả các con khủng long đã bị diệt chủng khoảng hơn một tuần trước khi xuất hiện con người đầu tiên, có lẽ dưới dạng như Bob Dole. Ấy thế mà hầu hết dân Mĩ lại lầm tưởng rằng loài người và khủng long đã từng chung sống. Hiểu biết sai lầm này bắt nguồn từ những thông tin đại chúng hết sức lệch lạc, điển hình là một sêri phim hoạt hình hàng ngày "Gia đình Flintstones", trong đó có một gia đình hoang dã Flintstones nuôi một chú khủng long tên là Dino.
Nhưng trái lại, theo các nhà khảo cổ học, những người đã nghiên cứu rất kĩ các hoá thạch với độ chính xác rất cao bằng một phương pháp gọi là "bán rã đồng vị carbon", thì Dino thực ra chỉ là một nhân vật do diễn viên đóng giả thôi. "Tôi cho rằng đó là Barney", một nhà khảo cổ học gần đây vừa tuyên bố.
2. Ðể trả lời câu hỏi này, chúng ta cần quan sát một cơn bão ập đến và khi một tia sét đánh xuống. Ðầu tiên quí vị sẽ nhìn thấy tia chớp; rồi sau đó nghe thấy tiếng sấm; tiếp đó là tiếng người thét lên, nếu tia sét đánh trúng ai đó; cuối cùng là các tiếng kêu, tiếng la hét của những người đứng gần đó và chứng kiến cảnh này. Từ hiện tượng này chúng ta rút ra kết luận là ánh sáng đi nhanh hơn âm thanh, bởi vì ánh sáng xuất phát từ trên trời và lập tức bị lực hấp dẫn hút xuống, còn âm thanh thì chuyển động lan toả và bị chuyển động tự quay của quả đất kéo đi.
3. ADN là viết tắt của một thuật ngữ di truyền học "deoxy ribonucleic antidisestablisment arianis - m", một chuỗi kí tự rất phức tạp được tìm thấy bên trong cơ thể con người dưới dạng những gen rất nhỏ được gọi là "chromosomes". Thông tin chứa trong chuỗi ADN quyết định các đặc tính sinh học của mỗi chúng ta như giới tính, màu mắt, tuổi tác, và số chứng minh thư. Các nhà di truyền học cũng có một khám phá kì diệu là các gen này rất giống với các gen của những loài động vật khác.
Phát minh trên đã đưa đến một hướng nghiên cứu mới phục vụ nhân loại bằng cách thay đổi gen, điển hình là các thí nghiệm với ruồi giấm để tách ra được gen gây bệnh hói đầu. Các nhà sinh vật học sở dĩ chọn ruồi giấm để nghiên cứu vì họ nhận thấy hầu hết ruồi giấm đều không có tóc. Chương trình này đã kéo dài chín năm và tiêu tốn 31 triệu đô la, nhưng kết quả thì thật hoàn mĩ: khi đối chiếu một nhóm các ruồi giấm đã đổi gen với các ruồi giấm không đổi gen, người ta đều thấy đó là các chấm đen, bởi vì cách duy nhất mà nhà sinh vật học bắt ruồi giấm đứng im để quan sát dưới kính hiển vi là đập bẹt chúng một cái bằng cuốn tạp chí Khoa Học Hoa Kì Hôm Nay.

°°°

Nếu câu trả lời của quí vị không đạt theo đáp án thì cũng xin đừng quá lo lắng. Quí vị không đơn độc, vì theo kết quả của Tổ chức Khoa học Quốc gia, có 25%, tức là cứ 6 người thì mới có một người, trả lời đúng những câu hỏi trên.
Và nếu quí vị cho rằng đó là một nhận xét đáng buồn, thì có lẽ quí vị nên xem những bức thư độc giả sẽ gửi cho tôi, trong đó có bài viết này gửi kèm với đoạn "25%" và "6 người thì có một" được khoanh tròn trong mực đỏ với hàng đống nhận xét rằng con số ấy không đúng.


VỀ NHÀ MỚI

Ngồi giữa gian bếp nhà mới, quanh tôi là hàng trăm hộp các tông đủ loại kích cỡ khác nhau, trên từng chiếc hộp đều dán nhãn rõ ràng "BETH". Vợ tôi, Beth, đang cẩn thận mở một chiếc hộp. Cô ấy cắt lần lượt nhiều lớp băng keo, mở nắp hộp và lôi ra một vật được gói kín trong 2000 mét vuông giấy báo. Cô ấy mở gói giấy ra, hết lớp này đến lớp khác, và đây là cái thứ đã được gói ghém cẩn thận đến như thế: một tách cà phê.
Trong ấy vẫn còn một ít cà phê.
Nếu quí vị thắc mắc là tại sao chúng tôi lại đi gói tách cà phê cùng với cà phê trong đó, xin được thưa rằng: chúng tôi không ngớ ngẩn như vậy. Chúng tôi NGỚ NGẨN HƠN THẾ NHIỀU. Ðiều mà chúng tôi đã làm LÀ TRẢ TIỀN THUÊ NGƯỜI KHÁC để gói tách cà phê ấy lại.
Ở đây tôi muốn nói đến những thợ chuyển nhà chuyên nghiệp. Họ học thành nghề ở những trường đào tạo đặc biệt. Ðây là ví dụ trong một bài ở kì thi tốt nghiệp:
Khi bạn đang gói ghém đồ đạc cho khách hàng thì đột nhiên bạn phát hiện một thi thể mình đầy thương tích trong nhà. Bạn phải làm gì trong tình huống ấy:
a. Gọi xe cứu thương
b. Báo cảnh sát
c. Gói ghém cẩn thận trong giấy báo và xếp vào hộp các tông.
Tất nhiên câu trả lời đúng là câu (c) - một thợ chuyển nhà chuyên nghiệp phải có trách nhiệm gói ghém cẩn thận BẤT KÌ THỨ GÌ. Nếu như hồi chiến tranh vùng vịnh năm 1990, tổng thống George Bush cử một đoàn thợ chuyển nhà chuyên nghiệp sang Kuwait thì chắc chắn hôm nay toàn bộ quân lực Iraq đã được đóng gói cẩn thận trong hàng triệu chiếc hộp để ngoài sa mạc và được dán một loại nhãn giống nhau: "IRAQ" (hoặc là "BETH" cũng vậy). Và ngài Saddam Husein phải mất vài thập kỉ mới khôi phục được quân đội: " Thử mở hộp này xem trong đó là gì nhỉ... Úi chà! Lại hạ sĩ! Không biết bọn binh nhì của mình được xếp vào hộp nào kia chứ!"
Ðấy chính là tình huống của chúng tôi hôm nay, đầy nhà những hộp là hộp.
Hôm nay vợ chồng tôi phải chuyển nhà vì ngôi nhà cũ đã bị hư hỏng sau vụ núi lửa Andrew. Mới đầu chúng tôi tưởng có thể sửa lại được, nhưng đến khi xem lại bản dự toán của tay chủ xây dựng thì:
Chủ xây dựng: Ðấy, hai ông bà thấy chỗ kia chứ?
Chúng tôi: Chỗ nào nhỉ?
Chủ xây dựng: Chỗ cái cây đổ trên dầm cái ấy.
Chúng tôi: Cái ấy gọi là "dầm cái "à?
Chủ xây dựng (nói với tay giúp việc): Quay ra xe lấy bản dự toán lại đây. Tớ phải điền thêm mấy con số không vào mới được.
Vậy là phải đại tu căn nhà cũ. Mà quí vị biết đấy, để đưa căn nhà trở về nguyên trạng ban đầu, vợ chồng tôi phải qua ba bước như sau:
Bước 1: Chúng tôi chuyển ra khỏi nhà.
Bước 2: Chúng tôi dọn đến tạm ở một nơi trung gian.
Bước 3: Chúng tôi chết già ở đấy.
Lí do của bước số 3 là thời gian để đại tu một căn nhà - không tin, quí vị thử hỏi ai đó đã từng đại tu nhà mà xem - là không thể kết thúc trong thời gian sống của quí vị được.
Cuối cùng sau khi nhượng lai căn nhà cũ cho một người tên là Frank, chúng tôi cũng dọn đến nhà mới. Một căn nhà hoàn toàn mới, ở đó mọi thứ như bồn nước, máy giặt đều hoạt động, tường và sàn nhà đều trát kín và sạch sẽ, hơn nữa đằng sau nhà không bốc ra cái mùi ẩm thấp và hôi hám. Tóm lại là hoàn toàn khác ngôi nhà cũ (xin lỗi Frank, hi vọng cậu sẽ sớm quen thôi!) Và sau lần đầu tiên trong đời chúng tôi được bước vào nhà mới của chính mình, thì một cảm giác lâng lâng khoan khoái dễ chịu tràn ngập trong khoảnh khắc 10 giây, đó là thời gian đủ để chú chó thứ hai của chúng tôi, Zippy, tìm được một chỗ đệm trắng và làm bậy một bãi (chuyện thật, không bịa một tí nào). Nhưng vợ chồng tôi không hề phạt nó, vì biết rằng trong đầu nó đang diễn ra phép tư duy logic tam đoạn luận của loài chó:
1. Không được đi bậy trong nhà mình
2. Ðây không phải là nhà mình
3. Vậy, có thể đi bậy.
Tất nhiên chúng tôi nhanh chóng quên đi lỗi lầm của Zippy vì còn có nhiều việc khác phải làm cho ngôi nhà mới. Chẳng hạn tạo vài đường rạch trên thảm cũng như hàng đống vết tay trên tường. Và chúng tôi bắt đầu làm ngay, với mong muốn tràn trề là sẽ được đón nhận nhiều năm tháng hạnh phúc ở căn nhà mới này. Trong thời gian chờ đợi ấy, chúng tôi hi vọng sẽ may mắn xác định được cái hộp đựng thằng cu Rob, con trai tôi.