Xưa có hai vợ chồng người thợ xay bột sống rất sung sướng. Họcó tiền của, mỗi năm lại sung túc thêm. Nhưng hoạn nạn thườngđến bất ngờ. Của đến mau, của cũng đi mau, rút cục đến cái nhàxay bác ở vị tất đã còn là của bác. Bác buồn lắm. Làm lụng cả ngày,tối về đặt mình xuống giường cứ trằn trọc, những lo cùng phiền.Một hôm, bác dậy sớm tinh sương ra ngoài hóng mát cho thoảimái. Khi bác qua cái đập nước chỗ ao gần nhà có tiếng ùng ục. Bácngoảnh lại nhìn thấy giữa ao có một người đàn bà đẹp từ từ nổi lên.Người ấy đưa bàn tay mềm mại vén mớ tóc dài xõa xuống hai vai,phủ lên tấm thân ngà ngọc. Bác biết ngay nó là con nam ở ao, sợquá không biết nên đứng lại hay chạy trốn. Nhưng con nam cấtgiọng êm ái gọi tên bác và hỏi tại sao bác buồn. Mới đầu bác khôngdám mở mồm. Nhưng sau bác thấy con nam nói rất thân mật, mớiđịnh thần lại, kể cho nó nghe rằng trước bác được sống sung túc mànay thì nghèo quá, không biết làm thế nào.Con nam bảo bác:- Bác cứ yên tâm, tôi sẽ làm cho bác giàu có sung sướng hơntrước; nhưng bác phải hứa cho tôi cái gì vừa mới đẻ ở nhà bác.Bác nghĩ bụng: "Chắc lại con chó hay con mèo con gì đó", rồibác hứa cho nó.Con nam lại hụp xuống nước, còn bác yên tâm và vui vẻ rảobước về nhà. Bác vừa về đến nhà thì con ở đã chạy ra báo cho bácbiết tin mừng vợ mới đẻ con trai. Bác nghe tin như sét đánh ngangtai, vì bác thấy rõ con nam đã biết trước và đã đánh lừa bác. Mặtcúi gằm, bác lại gần giường vợ. Vợ hỏi sao con kháu thế mà báckhông vui thì bác kể lại cho vợ nghe sự việc vừa xảy ra và lời bác đãhứa với con nam.Rồi bác nói tiếp:Nếu mất đứa con thì giàu có mà làm gì! Biết làm sao bây giờ.Bà con chạy lại mừng bác cũng không mách được phương kếnào.Nhưng thần tài lại về nhà bác. Bác làm gì trúng nấy: ban đêmhình như hòm xiểng trong nhà cứ đầy lên, tiền bạc trong tủ biếtsinh sôi nảy nở. Chẳng bao lâu bác giàu có hơn trước, nhưng vui làvui gượng vì nghĩ đến lời hứa với con nam, bác lại đau lòng. Mỗi khiđi qua gần ao, bác lại sợ nó nổi lên đòi nợ. Bác cấm tiệt con khôngđược lai vãng gần ao và dặn con rằng:Con chớ có vọc tay xuống ao, kẻo có bàn tay thò ra nắm lấy conmà lôi xuống đáy.Rồi năm tháng trôi qua không thấy con nam hiện lên. Bác đãbắt đầu yên tâm. Con bác đã thành một thanh niên. Bác cho conhọc nghề săn bắn. Khi anh đã thành một thợ săn giỏi, thì được vàolàm việc cho người chúa làng.Trong làng có một cô gái xinh đẹp, phúc hậu, vừa ý anh. Ôngchủ thấy thế, bèn cho anh một ngôi nhà nhỏ. Cưới xong, hai vợchồng chung sống yên vui ở đó, yêu nhau rất mực.Một hôm, anh đuổi một con hoẵng, từ rừng ra đến cánh đồng,thì bắn chết được nó. Sau khi moi ruột con vật, anh vô tình đến cáiao nguy hiểm để rửa tay vấy máu. Anh vừa nhúng tay xuống nướcthì con nam hiện lên mỉm cười ôm lấy anh bằng đôi tay ướt sũng,lôi anh xuống rất nhanh trong khi sóng cuồn cuộn.Tối đến, không thấy anh về, vợ anh lo sợ, đâm bổ đi tìm. Chợtnghĩ đến chồng thường nói phải đề phòng con nam ám hại, khôngđến gần ao, chị ngờ ngay đến chuyện xảy ra. Chị chạy đến ao, thấytúi đi săn của chồng, biết chắc là chồng đã bị nạn. Chị vật mìnhthan khóc, gào tên người yêu, nhưng thật uổng công. Chị lại chạysang bờ ao bên kia, gọi chồng, chửi con nam, nhưng không có tiếngđáp lại. Chỉ có nửa vành trăng sáng soi trên mặt nươc im lìm. Tộinghiệp người vợ cứ ở bờ ao, lúc thì kêu gào thảm thiết, lúc thì khekhẽ rên rỉ. Mãi sau kiệt lực, chị ngã xuống đất và ngủ thiếp đi.Chị nằm mơ thấy mình đang trèo núi, trong lòng lo sợ. Hai bênlà đá tảng cực lớn, chân dẫm phải đá sắc và gai chảy máu, mưa đậpvào mặt, gió ào ào thổi tung mớ tóc dài. Khi đến đỉnh núi thì thấyphong cảnh khác hẳn. Bầu trời xanh biếc, không khí êm dịu, sườnnúi thoai thoải. Trên cánh đồng cỏ xanh, muôn hoa đua sắc, có mộttúp lều xinh xinh. Chị đến gần, mở cửa, chỉ thấy một bà cụ già tócbạc thân mật vẫy chị.Đúng lúc ấy, chị thức giấc. Trời đã sáng. Chị nhất định làmtheo giấc mộng. Chị ra sức trèo núi, quả nhiên thấy y như đêm qua.Bà lão tiếp chị thân mật, và trỏ ghế mời chị ngồi, rồi nói:- Chắc con đã gặp nạn nên mới phải tìm đến chiếc lều hẻo lánhcủa ta.Chị vừa khóc vừa kể lại sự việc đã xảy ra.Bà lão nói:- Thôi con đừng khóc nữa, ta sẽ giúp con. Đây ta cho con mộtcái lược vàng. Con chờ khi trăng tròn thì đến ngồi bên bờ ao, lấylược này ra mà chải tóc mây. Chải xong, con để lược đó, thì sẽ cóchuyện lạ xảy ra.Chị ta về nhà mong mãi mới đến ngày trăng tròn. Chị đợi khimặt trăng sáng xuất hiện trên trời. Chị đến ngồi ở bờ ao, lấy lượcvàng ra chải làn tóc mây dài. Chải xong, chị để lược trên bờ. Tức thìchị nghe thấy tiếng sóng cuồn cuộn từ đáy ao lên, dâng lên bờ, cuốncái lược đi. Lược vừa tới đáy ao thì mặt nước reo ra làm đôi, rồi đầuchồng chị nổi lên. Anh không nói không rằng, chỉ rầu rầu nhìn vợ.Ngay lúc đó, một ngọn sóng nữa ào ào chạy đến, phủ kín đầu anh.Tất cả đều biến mất, ao lại yên lặng như trước, chỉ còn trăng in đáynước.Chị chán nản về nhà, nhưng lại chiêm bao thấy túp lều bà lão.Sáng hôm sau, chị lại đến kể lể nỗi đau buồn cho bà nghe. Bà bèncho chị một cái sáo bằng vàng mà bảo:- Con chờ đêm trăng nào tròn lại đến ngồi bờ ao thổi sáo thậthay, rồi đặt lên trên cát, thì con sẽ thấy có chuyện lạ xảy ra.Chị làm theo lời bà cụ dặn.Chị vừa mới đặt sáo xuống thì sóng đâu từ đáy ao đã ào ào nổilên, cuốn sáo đi mất. Tức thì nước rẽ ra. Không phải chỉ có đầu mànửa mình chồng chị nổi lên. Anh tha thiết giơ tay hướng về chị,nhưng một ngọn sóng lại ầm ầm xô đến phủ lên anh, rồi cuốn anhxuống.Người đàn bà đáng thương than rằng:- Trời ơi, thấy chồng mà rồi lại mất thì thấy mà làm gì!Chị lại buồn tê tái, nhưng rồi lại chiêm bao đến nhà bà lão. Chịlại ra đi. Bà lão cho chị một cái guồng xe chỉ bằng vàng, và an ủi chịrằng:- Không uổng công đâu, con ạ. Con hãy chờ hôm nào trăng tròn,đem guồng này ra ngồi bờ ao mà xe chỉ cho đến khi được một cuộnto. Xong việc, con để guồng đó, rồi sẽ thấy có chuyện lạ xảy ra.Chị làm đúng như lời bà cụ dặn. Khi trăng tròn bắt đầu mọc,chị lấy guồng đem ra bờ ao chú tâm xe chỉ cho đến khi hết sợi, chỉđầy cuộn. Chị đặt guồng xuống bờ ao, thì nước từ đáy ầm ầm dânglên, một ngọn sóng lớn đến cuốn guồng đi. Tức thì đầu rồi tất cảngười chồng chị theo sóng nhô lên. Anh vội nhảy lên bờ, cầm tay vợrồi cùng vợ đi trốn, nhưng hai vợ chồng vừa mới chạy được vài bướcthì nước ao dâng lên ầm ầm, ngập cả cánh đồng, thật là khủngkhiếp. Hai vợ chồng tưởng chết đến nơi, nhưng vợ cầu cứu bà lão.Tức thì vợ biến ra cóc, chồng biến ra ếch. Hai anh chị bị một ngọnsóng đuổi kịp nhưng không chết, mỗi người dạt đi một nơi, xa nhaulắm.Khi nước đã rút, hai vợ chồng ở lại trên cạn và lại hiện nguyênhình thành người. Nhưng họ không biết số phận của nhau ra sao, vìmỗi người ở một xứ xa lạ, có núi cao, thung lũng sâu chia cách;người địa phương không biết họ ở đâu đến. Trong bao năm, hai vợchồng cùng phải đi chăn cừu để sinh sống. Họ chăn cừu qua hếtrừng nọ lại đến đồng kia, lòng luống những buồn rầu, thương tiếc.Rồi một hôm, mùa xuân trở lại tốt tươi tưng bừng trên mặt đất,hai vợ chồng đi chăn cừu tình cờ đi về hướng của nhau. Trên dốc đồixa xa, anh thấy một bầy cừu, bèn dẫn cừu mình đến. Đôi bên cùngđến một thung lũng mà không nhận được ra nhau, nhưng đềumừng là không phải sống lẻ loi nữa. Từ đó ngày nào hai người cũngchăn cừu gần nhau, tuy không trò chuyện cùng nhau, nhưng cũngthấy vui.Một buổi tối, khi trăng tròn đã mọc, cừu đã ngủ, anh chăn cừulấy sáo thổi một bài du dương nhưng rất não nùng. Chàng thổixong, thấy người bạn gái khóc thảm thiết, bèn hỏi:- Tại sao em khóc?Nàng đáp:- Trời ơi, xưa kia cũng trăng sáng như hôm nay, em cũng thổibài này thì thấy đầu chồng nổi lên mặt nước.Anh nhìn chị, rồi hình như có ai đó đã vén bức màn che mắt,anh nhận được ra người vợ yêu quí của mình. Còn chị, nhờ ánhtrăng chiếu vào mặt anh, cũng nhận được ra chồng mình. Thế làhai vợ chồng ôm nhau hôn. Họ sung sướng hay không, chắc khôngcần phải nói.Câu chuyện ca ngợi tình yêu chung thủy của người vợ đối vớichồng. Chính tình yêu đã tiếp thêm sức mạnh khiến họ chiến thắngmọi hiểm nguy để được đoàn tụ bên nhau.