Tài Xì Phoòng mồ côi cha từ ngày còn bé, mẹ chàng buộc bụng  ở vậy nuôi con. Đếm từng ngày, từng tháng bà mong đứa con  chóng lớn. Khi Tài Xì Phoòng 13 tuổi thì quê hương có loạn, hai mẹ  con bị lưu lạc mỗi người một ngả. Tài Xì Phoòng được một Núng Cún° đem về nuôi làm hầu bàn.  Dần dần lớn khôn được ông chủ giao cho chuyên việc nấu ăn. Núng Cún vốn là một viên quan sành nghề đục khoét. Hàng  năm cứ đến dịp tết đầu năm, tết tháng bảy, hay ngày giỗ ông cha,  hắn thường mời khéo các quan trấn địa phương về chơi. Năm ấy vào một ngày cuối năm, có viên quan trấn nọ đến biếu  Núng Cún một con cá chép khiêng hai. Nhìn con cá vừa đẹp lại  vừa béo, Núng Cún hài lòng. Hắn gọi Tài Xì Phoòng lên dặn làm  thịt, một nửa làm viên, một góc xào tái, một góc bung dừ để soạn  một bữa tiệc ngon thết ba viên quan lớn. Lão dặn đi dặn lại: - Tiệc tất niên năm nay ta muốn dọn toàn các món cá. Đó là  bữa tiệc hiếm có, ngươi phải nấu ngon, nếu không vừa lòng khách  thì người sẽ mất tết và mất việc. - Tài Xì Phoòng vâng lệnh chủ, xách con cá chép còn sống  xuống bờ sông. Khi giơ con dao toan mổ, bỗng chàng thấy con cá tự  nhiên chảy nước mắt, há mồm như muốn kêu van. Chàng cảm  thấy lòng mình se lại, ngập ngừng giây lát chàng thả cá xuống sông. Cá gặp nước, quẫy mạnh rồi đến trước mặt Tài Xì Phoòng tỏ  ý cám ơn và biến mất. Giữa lúc đang bâng khuâng, Tài Xì Phoòng sực nhớ tới bữa  tiệc, liền cầm rổ ra chợ định mua một con cá khác. Nhưng ngày  chợ cuối năm, không còn một con nào, chàng đành phải mua thịt  lợn về băm viên, thịt bò về hầm dừ vào xào tái thay cho cá. Khi khách bước vào nhà, Núng Cún hết lời khoe món ăn đặc  biệt. Nhưng khi thức ăn bưng lên, cả chủ lẫn khách đều ngạc  nhiên trố mắt nhìn nhau. Núng Cún mặt đỏ gay quay lại hỏi Tài  Xì Phoòng, chàng đành thuật lại chuyện con cá chép khóc ở bờ  sông và việc thả cá của mình. Núng Cún vừa tiếc của lại vừa xấu hổ với khách, liền quát lính  lôi Tài Xì Phoòng ra sân nọc cổ đánh năm chục roi rồi đuổi ra khỏi  nhà.  Giữa buổi chiều ba mươi tết, bị một trận đòn rách da nát thịt  và bị tống cổ ra khỏi nhà chủ, Tài Xì Phoòng khó tìm một nơi  nương thân, vì theo phong tục địa phương, ngày cuối năm, không  một ai nhận người lạ mặt vào nhà và cũng không một ai bỏ tiền ra  cho một người nào. Tài Xì Phoòng bèn ra bờ sông ngồi ôm mặt  khóc. Bỗng một con nước tự nhiên phun lên giữa dòng, rồi một cô gái  mặc áo hoa đủ năm màu: xanh, đỏ, trắng, tím, vàng hiện lên giữa  con nước. Cô con gái mặt ngọc, da ngà, từ từ tiến đến trước mặt  chàng, cúi đầu chào và hỏi? - Năm hết tết đến, chẳng hay chàng có điều gì mà phải ra đây  than khóc? Tài Xì Phoòng kể câu chuyện thả con cá chép lúc sáng và việc  bị chủ đánh đuổi cho cô gái nghe. Cô gái bèn nói: - Thiếp đây chính là con cá mà chàng thả ban sáng. Nếu không  có chàng thả xuống sông thì thiếp đâu còn có mặt ở đây. Cha thiếp  là vua Long Vương, vậy xin mời chàng về ăn tết với cha thiếp gọi  có chút báo đền, mong chàng chớ chối từ. Tài Xì Phoòng nghe nói rất vui mừng, bèn gật đầu bằng lòng.  Cô gái bảo chàng nhắm mắt lại rồi cầm tay dắt đi. Khi mở mắt ra,  chàng thấy ở trước mặt một tòa lâu đài chín tầng cao ngất. Long  Vương niềm nở chào đón và hết lời cảm ơn chàng đã cứu sống con  gái mình. Một lúc sau, một bàn tiệc có hàng trăm món được bày  biện tại phòng ăn. Long Vương mời chàng ăn uống thỏa thích, ăn  xong chàng được mời đến một phòng ấm cúng có gối thêu đệm gấm  để nghỉ lưng, có kẻ hầu người hạ. Là khách quý của Long Vương,  ba ngày tết, chàng được tiếp đãi hết sức đầy đủ thân mật. Sang ngày thứ tư, chàng xin phép Long Vương cho trở về trần.  Công chúa buồn rầu ngỏ ý muốn được kết duyên với chàng, tạ lại ơn  cứu sống. Tài Xì Phoòng từ chối nói mình là thân tôi đòi hèn hạ, không  cha mẹ, anh em, họ hàng, không nhà cửa, đâu dám sánh cùng  công chúa cành vàng lá ngọc. Long Vương và các triều thần ở Thủy phủ hết lời khuyên nhủ,  Tài Xì Phoòng không thể từ chối được và lễ cưới được tổ chức rất  linh đình. Sau ngày cưới ít lâu, Tài Xì Phoòng bàn với vợ sửa soạn về  trần. Công chúa bằng lòng đi theo chồng, nàng dặn chồng nếu vua  cha cho vàng bạc châu báu thì chớ nhận chỉ nên xin cái phù lù  tẩu.° Có cái đó sẽ có mọi thứ trên đời. Buổi chiều hôm ấy, Tài Xì Phoòng gặp Long Vương xin về trần  và ngỏ ý đưa cả vợ về theo. Long Vương không giữ chân chàng  được. Khi Long Vương định cho con rể vàng, bạc, châu báu thì Tài  Xì Phoòng nhớ lời vợ dặn liền tâu xin cái phù lù tẩu.Long Vương không chút ngần ngại vào buồng riêng lấy đưa  cho. Tài Xì Phoòng cảm ơn, đoạn hai vợ chồng từ biệt Long Vương  về trần. Chàng lại nhắm nghiền mắt để vợ dắt đi, chỉ giập bã trầu,  họ lên đến bờ sông. Khi mặt trời gác núi họ đi tới một bãi rộng  mênh mông, công chúa nhìn khắp bốn phía rồi nói: - Trời tối rồi, chúng ta hãy nghỉ lại đây thôi! Tài Xì Phoòng hỏi: - Sao không kiếm nơi có làng mạc mà trú chân lại nghỉ tại chốn  đồng không mông quạnh này. Công chúa nói: Mọi sự lo lắng của chàng sẽ được cái vật này lo cho hết. Nói xong công chúa đón lấy cái phù lù tẩu ở trên vai chồng rồi  đưa lên miệng nói: Phù lù tẩu! Phù lù tẩu! Hãy cho ta một tòa lâu đài năm gian  ba tầng, cho ta mọi thứ đồ sang trọng đầy đủ. Nói dứt lời thì một tiếng nổ vang lên như ấm động, một tòa nhà  ba tầng hiện lên trước mặt hai vợ chồng. Công chúa đứng dậy dắt tay chồng đi vào từng buồng, mọi thứ đồ dùng ở mỗi buồng đều  bằng vàng hoặc bằng bạc. Trên những chiếc giường đều có đủ  chăn, màn quần áo bằng vải vóc lụa là, đủ các màu xanh, đỏ,  trắng, tím, vàng hãy còn gấp nếp mới nguyên. Sáng hôm sau,  chàng lấy phù lù tẩu ra ước một đàn trâu, một đàn bò và lợn, gà,  ngan, ngỗng. Từ đó Tài Xì Phoòng nghiễm nhiên trở nên người chủ  của một cơ nghiệp lớn... Một hôm, ngày cuối mùa mưa, ngồi trên lầu cao nhìn xuống  chàng thấy một bà cụ lưng còng, chống gậy đi qua, bất giác chàng  nhớ tới người mẹ già. Thấy chồng bỗng nhiên thở dài, công chúa hỏi: - Chẳng hay chàng còn có nỗi buồn gì nữa? Tài Xì Phoòng đáp : - Tôi có một người mẹ không biết hiện nay lưu lạc nơi nào, nhớ  đến mẹ già thân yêu mà cảm thấy lòng se gan héo... Công chúa  bèn bàn với chồng nên mở hội phát chẩn cho người nghèo đói để có  dịp tìm mẹ. Nghe lời vợ, Tài Xì Phoòng treo bảng mở hội phát chẩn, tin ấy  truyền ra, những người nghèo khó khắp nơi lũ lượt tìm đến lâu  đài. Từ sáng đến chiều, chàng cố nhận mặt từng người. Nhưng  ngày này tiếp ngày khác, Tài Xì Phoòng vẫn chưa tìm ra được  người mẹ thân yêu. Một hôm, công chúa hỏi: - Chẳng hay ngày còn trẻ mẹ chàng còn có tài nghệ gì đặc biệt? Tài Xì Phoòng đáp: - Nàng hỏi tôi mới nhớ. Hồi còn trẻ, mẹ tôi còn có tài ca hát,  mỗi khi mẹ tôi cất tiếng hát, chuột ở trong ổ cũng phải ló đầu ra  nghe, chim đang bay cũng phải ngừng cánh... Nghe chồng nói, công chúa tiếp lời: - Nếu vậy thì chúng ta lại một lần nữa mở hội mời các đoàn ca  hát đến làm vui, chàng thử nghĩ xem có nên không? Nghe lời vợ Tài Xì Phoòng yết lại bảng mở hội ca hát và mời tất  cả những đoàn ca hát xa gần về dự. Quả nhiên nhờ đó Tài Xì  Phoòng nhận ra được mẹ. Mẹ con gặp nhau mừng mừng tủi tủi. Từ  đó mẹ Tài Xì Phoòng ở lại cùng với con và dâu không còn phải lo  kiếm ăn từng bữa. Trong gần một tháng trời, Tài Xì Phoòng vừa mở hội phát  chẩn, vừa mở hội ca hát, làm rộn rịp cả một vùng. Núng Cún nghe  tin lấy làm lạ lắm. Hắn bèn thân hành đến tận nơi xem xét, đứng  ở dưới góc sân nhìn trộm lên lầu, thấy rõ ràng thằng nấu bếp cũ  của mình đang đứng bên cạnh một cô vợ trẻ đẹp như một nàng  tiên, hắn rất ngạc nhiên và ghen tị. Càng ngắm vợ Tài Xì Phoòng,  hắn càng mê mẩn tâm thần, bèn nẩy ra một kế để chiếm đoạt vợ  Tài Xì Phoòng. Hai hôm sau, Núng Cún cho người sang mời Tài Xì Phoòng lại  chơi. Tài Xì Phoòng hỏi ý vợ, vợ chàng nói: - Thằng Núng Cún vốn là người không tốt. Lần này hắn mời  chàng đến chơi tất có ý gì đây. Nhưng chàng cứ đi, mọi việc đã có  thiếp. Tài Xì Phoòng gật đầu, sang chơi nhà Núng Cún. Vừa nhìn  thấy chàng bước vào sân, Núng Cún vội chạy ra đón chào và mời  chàng ngồi lên giường cao, đoạn sai người ở sửa tiệc mời khách. Sau vài tuần rượu, thấy Tài Xì Phoòng đã chếnh choáng hơi  men, hắn lân la hỏi Tài Xì Phoòng nguyên do vì sao mà trở nên  giàu có. Tài Xì Phoòng dẻo mồm kể hết mọi bước đường sau ngày ở  nhà Núng Cún ra đi. Chàng cũng không quên nói rõ cả cái phù lù  tẩu đã giúp chàng lập nên cơ đồ. Núng Cún liền nổi lòng tham,  hắn vừa muốn đoạt vợ của Tài Xì Phoòng lại vừa muốn chiếm cái  phù lù tẩu. Lão bèn chuốc thêm rượu cho chàng. Đến khuya, Tài  Xì Phoòng say mềm như bún, Núng Cún bèn sai cõng ngay chàng  vào buồng vợ ba của mình. Đến gần sáng Tài Xì Phoòng tỉnh rượu,  thì vợ ba Núng Cún nắm lấy chàng la lớn lên rằng Tài Xì Phoòng  vào buồng mình định giở trò bậy bạ. Núng Cún thức dậy hò hét  người ở trói gô chàng lại, hắn hầm hầm quát tháo. - Tội mày thật to như trời biển, lát nữa ta sẽ cho giải đến nhà  vua. Biết là mắc mưu Núng Cún, Tài Xì Phoòng mắng nhiếc trả lại  không tiếc lời. Nhưng rồi Núng Cún vờ giả nhân giả nghĩa bảo  chàng phải chuộc tội bằng cách đổi vợ, đổi nhà cửa của cải kể cả  cái phù lù tẩu.Tài Xì Phoòng nói: - ừ! Đổi cũng được. Nhưng tôi còn phải hỏi vợ tôi xem đã. Nghe Tài Xì Phoòng nói vậy, Núng Cún liền ra cởi trói cho  chàng, hắn cười hềnh hệch nói tiếp: - Mày về nhớ nói khéo với vợ mày, mày đổi thế là khôn: Đổi  một vợ lấy được ba vợ, đổi một cái nhà lấy một tòa nhà, đổi vài đàn  gia súc lấy tất cả kho vàng bạc châu báu, mất một cái phù lù tẩu  được một cái ấn quan• Mày không thiệt gì cả, nghe không! Tài Xì Phoòng về kể lại mọi chuyện đã xẩy ra, nhưng vợ chàng  đã nói: - Đây là một dịp để chàng vừa giầu sang vừa có quyền thế,  chàng hãy nghe lời hắn mà đổi vợ, đổi nhà. Đã đến lúc thiếp phải  nói thật với chàng, với mẹ. Thiếp là người dưới Long cung không  thể ăn đời ở kiếp với chàng mãi được. Sớm muộn thiếp sẽ phải từ  biệt chàng và mẹ về với cha thiếp, chàng hãy bằng lòng làm theo  lời lão quan kia thì sẽ có ba người vợ, có nhà cửa, có vàng bạc, châu  báu, của cải và ấn quan. Những cái đó mới thực là của chàng mãi  mãi... Có tiếng Núng Cún gọi ở ngoài sân, chàng trả lời là mình đã  bằng lòng. Núng Cún thấy Tài Xì Phoòng và vợ bằng lòng thì vô cùng  mừng rỡ, hắn liền theo Tài Xì Phoòng lên lầu gặp công chúa. Công  chúa nói: - Ta và chồng ta đã bằng lòng, Núng Cún hãy mau mau đưa  chồng ta sang bên nhà trao cho chàng tất cả vợ con, gia tài, ấn tín  rồi hãy sang đây... Núng Cún bèn đưa Tài Xì Phoòng về nhà, trao vợ con, nhà cửa,  kho vàng, kho bạc, của cải, ấn quan cho chàng rồi tất tưởi quay đi.  Ba người vợ ngơ ngác chẳng hiểu câu chuyện ra thế nào. Tài Xì Phoòng lại phải một lần nữa kể tất cả mọi việc đã xẩy  ra. Ba người vợ Núng Cún bấy lâu cũng đã chán ghét hắn nay lại  càng căm chồng ăn ở tệ bạc. Ba nàng đều vui lòng nhận lấy Tài Xì  Phoòng làm chồng. Những kẻ ăn người ở trong nhà cũng vui vẻ  nhận chàng làm chủ. Lại nói chuyện Núng Cún sau khi đến với người vợ mới, hắn  cười khà khà toan ôm chầm lấy công chúa nhưng công chúa nhanh  nhẹn lánh người đi, làm cho hắn quờ hụt ngã xuống sàn. Thấy vậy,  công chúa bèn nói: - Vợ chồng ăn đời ở kiếp với nhau, Núng Cún chớ nên nóng vội,  từ nay Núng Cún phải nghe thiếp... Chiều hôm ấy, công chúa sai phù lù tẩu làm một bữa tiệc lớn có  đủ 12 thứ rượu ngon và một trăm món ăn. Trong bữa tiệc, ngồi đối  diện với Núng Cún, nàng chuốc chén ép mời hắn. Tiệc rượu tàn,  hắn gục xuống bên bàn ăn, ngáy ồ ồ như sấm! Công chúa bèn ghé môi khẽ nói với chiếc bầu bạc:  - Phù lù tẩu hãy hoàn lại cái lâu đài này, cùng tất cả các vật  dùng trong nhà về cho Long Vương... Dứt lời một tiếng nổ long trời lở đất vang lên và mọi thứ đều  biến mất. Chỉ còn lại một mình Núng Cún. Đột nhiên nước dâng  lên mỗi lúc một to làm cho Núng Cún bỗng thức giấc. Thấy mình  đang nằm trên bãi cỏ, hắn rùng mình kêu la cầu cứu, hắn gào,  thét đến đứt hơi, nhưng khoảng không trung chẳng có ai trả lời  hắn. Hắn hoảng hốt đứng lên, ù té chạy. Nhưng muộn mất rồi, làn  nước đã cuốn hắn về với vực thẳm.

Theo lời kể của ông Vương Viết Khoảng

Đồng Đăng, Lạng Sơn