ỗ Túc vâng lời Chu Du xuống thuyền thăm dò Khổng Minh, Khổng Minh đón vào khoang thuyền ngồi chơi. Túc nói:- Mấy bữa nay bận việc quân, chưa lúc nào rảnh đến hầu chuyện tiên sinh được.Khổng Minh nói:- Chính tôi cũng chưa đến mừng Đô đốc được.Túc hỏi:- Có việc gì mà mừng?Khổng Minh nói:- Việc Công Cẩn sai ông đến dò tôi xem có biết hay không, việc ấy chính nên mừng.Lỗ Túc tái mặt hỏi:- Sao tiên sinh biết?Khổng Minh đáp:- Mẹo ấy chỉ lừa được Tưởng Cán. Tào Tháo tuy cũng mắc mẹo, nhưng hắn tất nghĩ ra, song không chịu nhận lỗi đâu. Nay Trương, Sái hai người đã chết, Giang Đông không phải lo gì nữa, sao chẳng mừng được! Tôi lại nghe Tào Tháo cho Vu Cấm, Mao Giới lên thay lĩnh chức Thủy quân Đô đốc. Hai người ấy chỉ có mang tính mệnh cả thủy quân Tào Tháo mà quẳng đi, chớ làm chi được!Lỗ Túc nghe xong, nói một vài câu qua loa rồi từ biệt ra về. Khổng Minh dặn Lỗ Túc:- Tử Kính có về, đừng nói với Công Cẩn rằng tôi biết trước việc ấy nhé! Sợ rồi Công Cẩn mang lòng ghen ghét. Lại kiếm chuyện để mưu hại tôi.Lỗ Túc vâng lời trở về, ra mắt Chu Du, kể hết đầu đuôi, Du thất kinh, nói:- Người này quyết không sao để được, ta phải chém đi mới xong.Lỗ Túc can:- Nếu ta giết Khổng Minh, sẽ bị Tào Tháo cười cho.Du nói:- Ta sẽ lấy phép công mà chém, cho hắn chết cũng không oán được ta.Lỗ Túc hỏi:- Phép công gì?Du nói:- Tử Kính không phải nói, đến mai sẽ biết.Hôm sau, Du hội cả các tướng dưới trướng, mời Khổng Minh đến bàn việc. Khổng Minh đến. Du hỏi:- Nay sắp đánh nhau với Tào Tháo ở trên mặt sông, nên dùng vũ khí gì đánh cho tiện?Khổng Minh thưa:- Trên mặt sông lớn, cốt lấy cung tên là đầu.Du nói:- Lời tiên sinh hợp ý tôi lắm! Hiện trong quân đang thiếu tên bắn, phiền tiên sinh trông nom giúp cho việc làm mười vạn chiếc tên. Đây là việc công, xin tiên sinh chớ nên từ chối.Khổng Minh nói:- Đô đốc đã sai, tôi xin hết sức. Xin hỏi mười vạn tên khi nào dùng đến?Du hỏi:- Trong mười hôm, có làm xong không?Khổng Minh nói:- Quân Tào nay mai sắp đến, nếu đợi mười ngày, việc lớn hỏng mất.Du hỏi:- Tiên sinh liệu độ mấy hôm thì xong?Khổng Minh thưa:- Trong nội ba ngày sẽ nộp đủ mười vạn tên.Du nói:- Việc quân không phải trò đùa đâu!Khổng Minh nói:- Đâu có dám đùa với Đô đốc, tôi xin làm giấy cam đoan, nếu ba ngày không xong, cam chịu trọng tội.Du mừng lắm, gọi ngay quan Chính tư [1] mang giấy tờ ra làm cam kết, rồi mở tiệc khoản đãi và nói:- Khi nào xong việc, sẽ có hậu thưởng.Khổng Minh nói:- Hôm nay đã không kịp rồi, ngày mai bắt đầu làm, đến ngày thứ ba, xin Đô đốc sai năm trăm quân đến bờ sông nhận tên đem về.Khổng Minh uống thêm vài chén rồi từ biệt.Lỗ Túc hỏi Chu Du:- Người này nói khoác chăng?Du nói:- Rõ ràng hắn tự mua lấy cái chết, chứ ta cũng không bắt ép gì hắn. Hôm nay đông đủ mặt các quan, làm tờ cam kết, dù hắn có mọc cánh cũng không bay thoát. Ta dặn bọn thợ cố làm dây dưa, và không cấp đủ cho đồ dùng, tất nhiên hắn lỡ hẹn. Khi ấy ta trị tội, xem có kêu ca được nữa không? Tử Kính thử sang thăm dò tình hình, về báo cho ta biết.Lỗ Túc vâng lệnh, đến gặp Khổng Minh.Khổng Minh nói:- Ta đã bảo Tử Kính đừng nói chuyện gì với Công Cẩn, e Công Cẩn lại tìm kế hại ta. Không ngờ Tử Kính không chịu giấu diếm họ, hôm nay, quả nhiên lại có chuyện. Trong ba ngày, làm sao vót nổi mười vạn tên, Tử Kính phải cứu ta mới được.Túc nói:- Ông tự rước lấy tội, tôi biết cứu làm sao bây giờ?Khổng Minh nói:- Tử Kính cho ta mượn hai chục chiếc thuyền, mỗi chiếc dùng ba chục tay thủy thủ tốt. Trên thuyền căng vải xanh che chung quanh, và xếp hơn nghìn bó cỏ ở hai bên mạn thuyền. Ta sẽ có kế. Đến ngày thứ ba bảo đảm có đủ hai mươi vạn tên cho mà xem. Nhưng chớ để cho Công Cẩn biết nữa, nếu hắn biết thì kế ta hỏng mất đó.Túc vâng lời, nhưng chưa hiểu rõ mưu mô khổng Minh ra sao. Lúc về gặp Chu Du, quả nhiên Túc không đả động gì đến việc mượn thuyền, chỉ bảo không thấy Khổng Minh dùng đến tre, gỗ, lông chim và sơn nhựa gì cả, chỉ nói rằng đã có cách.Du rất ngạc nhiên nói:- Thử đợi đến hôm thứ ba xem sao.Tháo nói:- Nếu ngươi đưa ra đủ lý lẽ thì tự nhiên ta sẽ kính phục ngay.Trạch nói:- Thế ngươi không biết câu: “Trốn chúa đi lén, không thể hẹn giờ sao”? Nếu hẹn trước mà lỡ ra việc trong chưa xong, ngoài đã có binh tiếp ứng, chẳng hóa ra lộ chuyện mất à? Do đó gặp lúc thuận tiện thì làm, chứ hẹn trước làm sao được. Ngươi không hiểu lẽ đó, định giết người tử tế, quả là đồ vô học.Tháo nghe xong, dịu ngay nét mặt, bước xuống xin lỗi nói:- Tôi xét việc không tinh, lỡ phạm đến oai ngài, xin tha thứ cho.Hám Trạch nói:- Tôi với Hoàng Công Phúc đã dốc một lòng đến hàng, khác nào trẻ nít mong cha mẹ, còn có điều gì là dối trá nữa.Tháo mừng lắm nói:- Nếu hai ông mà lập được công to này, ngày sau sẽ được phong tước cao hơn những người khác.Trạch nói:- Chúng tôi có phải vì tước lộc mà lại đây đâu, chính vì thuận lẽ trời, hợp lòng người đó thôi.Tháo sai đem rượu khoản đãi. Một lát, có người vào ghé tai nói nhỏ với Tào Tháo. Tháo nói:- Đưa thư ra xem nào!Người đó trình thư lên. Xem xong, Tháo tỏ vẻ vui mừng. Hám Trạch nghĩ thầm đây hẳn là Sái Hòa, Sái Trung đưa tin về báo chuyện Hoàng Cái bị đòn, nên Tháo mừng việc ta đến hàng là thật bụng hẳn.Tháo nói:- Phiền Tiên sinh trở về Giang Đông, cùng với Hoàng Công Phúc hẹn ngày đưa tin sang bên này cho tôi biết trước, để đem quân ra tiếp ứng.Trạch thưa:- Tôi đã bỏ xứ Giang Đông mà đến đây, không mặt mũi nào dám về nữa. Xin Thừa tướng sai người tin cẩn khác.Tháo nói:- Nếu sai người khác, tôi e tiết lộ việc chăng?Trạch từ chối mãi rồi nói:- Tôi có về thì phải đi ngay, không ở đây lâu được.Tháo thưởng cho vàng lụa. Trạch không nhận, từ tạ trở ra, lại bơi chiếc thuyền nhỏ về Giang Đông.Trạch thuật lại tất cả với Hoàng Cái. Cái nói:- Giá không được ông là người biện bác giỏi, thì ta chịu khổ cũng uổng công.Trạch xin ra trại Cam Ninh để dò ý tứ Sái Trung, Sái Hòa ở đâu vừa đến. Trạch đưa mắt cho Cam Ninh, Ninh hiểu ý nói ngay rằng:- Công Cẩn chỉ hượm tài, chẳng coi chúng ta ra gì. Ta nay bị nhục thật xấu hổ với cả các người bên Trường Giang.Nói đoạn, mắm miệng nghiến răng, đập tay xuống bàn gầm thét. Trạch giả tảng ghé vào tai Cam Ninh nói mấy câu. Ninh cúi sầm ngay mặt xuống, nín lặng, chỉ thở dài ba tiếng.Sái Trung, Sái Hòa thấy hai người có ý muốn làm phản, mới hỏi thử:- Chẳng hay tướng quân và tiên sinh sao buồn bực làm vậy?Trạch nói:- Các ngươi biết thế nào được những điều đau khổ trong lòng chúng ta?Sái Hòa nói:- Có lẽ hai vị định phản Đông Ngô mà hàng Tào Tháo chăng?Hám Trạch tái mặt lại. Cam Ninh tuốt gươm đứng dậy nói:- Việc của ta bị lộ rồi, phải giết hai thằng này đi mới có thể giữ kín được!Sái Trung, Sái Hòa vội nói:- Hai ông chớ lo, chúng tôi cũng xin đem việc tâm phúc bày tỏ với các ông.Ninh nói:- Nói mau lên!Hòa nói:- Tào công sai hai chúng tôi đến trá hàng đây, nếu hai ông có ý quy thuận Tào công, chúng tôi xin dẫn tiến.- Có thật thế không?Hai người đồng thanh đáp:- Đâu dám nói dối!Ninh vờ mừng rỡ nói:- Nếu được như thế, thì chính là trời đem lại dịp may cho ta rồi!Hai người nói:- Việc Hoàng Công Phúc và tướng quân bị nhục, tôi đã báo tin về cho Thừa tướng rồi.Hám Trạch cũng nói:- Ta đã dâng thư hàng của Công Phúc sang Thừa tướng rồi, nay đến rủ Hưng Bá cùng đến hàng đây.Ninh nói:- Đại trượng phu đã gặp được minh chủ, cũng nên quyết một lòng đi theo.Bốn người chén tạc chén thù, bàn việc tâm sự với nhau. Hai anh em họ Sái lập tức viết thư báo cho Tào Tháo, nói Cam Ninh sẽ cùng với chúng làm nội ứng. Hám Trạch lại viết thư riêng sai người đưa sang Tào Tháo. Trong thư nói Hoàng Cái muốn đến, nhưng chưa có dịp thuận tiện, khi nào thấy đoàn thuyền có cắm cờ xanh ở đầu, đó chính là thuyền đến hàng.Tháo được luôn hai bức thư, trong bụng vẫn nghi nghi hoặc hoặc, liền hội các mưu sĩ lại bàn rằng:- Bên Trường Giang, Cam Ninh bị Chu Du làm nhục, xin làm nội ứng, Hoàng Cái bị đòn, sai Hám Trạch sang xin hàng, đều chưa đáng tin lắm. Ai dám sang trại Chu Du dò xem hư thực ra sao?Tưởng Cán bước ra nói:- Tôi bữa trước sang Đông Ngô, chưa làm được việc gì, vẫn còn áy náy. Nay xin liều đi chuyến nữa, quyết dò được sự thật về báo với Thừa tướng.Tháo mừng rỡ, sai ngay Tưởng Cán đi. Cán cưỡi chiếc thuyền nhỏ, bơi thẳng đến cạnh thủy trại phía nam Trường Giang cho người vào báo. Chu Du thấy Cán lại đến, mừng nói rằng:- Ta thành công được là nhờ người này đây.Lập tức dặn Lỗ Túc: “Mời Bàng Thống đến bảo cứ làm như thế... Như thế cho ta”.Bàng Thống tự là Sĩ Nguyên, quê ở Tương Dương, tránh loạn sang ngụ bên Giang Đông. Lỗ Túc thường tiến cử lên Chu Du. Thống chưa kịp đến ra mắt, thì Du đã sai Túc đến hỏi kế phá Tào. Thống mật bảo Túc rằng: “Muốn phá quân Tào, phải dùng hỏa công, nhưng trên mặt sông to, một chiếc thuyền bén lửa thì các thuyền khác tản ra chạy được cả. Chỉ có dùng kế liên nổi. Ta hãy sai người đến Giang Đông trá hàng, làm tay trong, dò xét đầy đủ tình hình mới có thể phá được.Tháo nói:- Ngươi nói chính hợp ý ta. Vậy ngươi thử xem ai đi làm được việc ấy?Tuân Du thưa:- Sái Mạo bị giết, em hắn là Sái Trung, Sái Hòa hiện đang làm phó tướng. Thừa tướng nên ban ơn cho họ vui lòng gắn bó với ta, rồi sai sang trá hàng, tất Đông Ngô không nghi kỵ.Tháo theo lời ấy, đang đêm, gọi hai người vào trướng dặn rằng:- Hai người hãy dẫn một số quân sang Đông Ngô trá hàng, hễ thấy động tĩnh gì, sai người về mật báo ngay. Khi nào thành công, ta sẽ ban thưởng thêm; chớ có ăn ở hai lòng nhé!Sái Trung, Sái Hòa bẩm:- Xin Thừa tướng chớ nghi, vợ con chúng tôi ở cả Kinh Châu, chúng tôi có đâu dám thế! Hai chúng tôi quyết lấy đầu Chu Du, Gia Cát Lượng về dâng dưới trướng.Tháo trọng thưởng cho hai người.Hôm sau, hai người đem năm trăm tên quân, chở vài chiếc thuyền, thuận gió xuôi xuống bờ phía nam. Chu Du đang tính toán việc tiến quân, chợt có ti báo có thuyền ở Giang Bắc sang, tự xưng tên là Sái Hòa, ái Trung, em ruột Sái Mạo, đến hàng. Du cho gọi vào. Hai người vừa khóc vừa lạy, nói:- Anh chúng tôi là Sái Mạo, không có tội gì, tự dưng bị Tào Tháo giết mất. Chúng tôi muốn báo thù cho anh, nên sang đầu hàng. Mong Đô đốc thu dọn cho, chúng tôi xin làm tiền bộ.Du mừng rỡ, trọng thưởng cho hai người rồi sai dẫn quân theo Cam Ninh làm tiền bộ. Hai người lạy tạ, chắc mẩm Du đã trúng kế rồi.Du gọi Cam Ninh vào dặn rằng:- Hai thằng này không mang theo vợ con, chẳng phải thực bụng hàng đâu, đúng Tào Tháo sai đến làm gian tế đây. Nay ta muốn biến kế của nó thành kế của mình, để nó báo tin về cho Tào Tháo. Ngươi phải ân cần khoản đãi chúng nó, nhưng phải đề phòng. Đợi khi nào ta cất quân đi, sẽ đem giết chúng để tế cờ. Ngươi phải cẩn thận, không được để lỡ việc.Cam Ninh vâng lời trở ra. Lỗ Túc vào gặp Chu Du, nói:- Việc Sái Trung, Sái Hòa đến hàng chỉ là giả dối, không nên dùng vội.Du mắng rằng:- Hai người ấy vì Tào Tháo giết oan mất anh, nên đến hàng để trả thù, giả gì mà giả? Ngươi hay đa nghi thế, dùng là sao được người giỏi trong thiên hạ?Túc nín lặng lui ra, đến nói với Khổng Minh. Khổng Minh chỉ cười.Túc nói:- Ông cười gì thế?Khổng Minh nói:- Tôi cười ông không biết đó là Công Cẩn dùng mưu. Sông to cách trở, do thám đi lại khó khăn. Tháo sai hai người sang trá hàng để dò xét quân ta. Công Cẩn lại muốn mượn kế nó làm kế mình, dùng chúng thông báo tin tức đỡ mình. Binh pháp cần phải dối trá, mưu của Công Cẩn rất hay.Túc bấy giờ mới hiểu.Đêm hôm ấy, Chu Du đang ngồi trong trướng, bỗng thấy Hoàng Cái lẻn vào ra mắt, Du hỏi:- Công Phúc đang đêm đến đây, tất có mưu hay bàn bạc.Cái thưa:- Quân giặc nhiều, quân ta ít, không nên cầm cự lâu. Sao không dùng kế hỏa công?Du hỏi:- Ai xui ông hiến kế ấy?Cái thưa:- Tôi tự nghĩ ra, không có ai bày vẽ cho cả.Du nói:- Ta vẫn muốn dùng kế ấy, cho nên mới giữ Sái Trung, Sái Hòa ở đây, để chúng nó đưa tin tức về cho nhau; nhưng hiềm vì không có ai thi hành kế trá hàng cho ta cả.Cái thưa:- Tôi xin đảm nhận.Du nói:- Nếu không chịu khổ sở một chút, thì khi nào Tào Tháo chịu tin?Cái thưa:- Tôi đội hậu ân của họ Tôn, dẫu gan óc lầy đất cũng cam.Du lại ta rằng:- Ông chịu thực hiện kế khổ nhục này, thật là may mắn cho Giang Đông quá.Cái thưa:- Tôi chết cũng không oán hận chút nào!Nói rồi tạ trở ra.Hôm sau, Chu Du nổi trống họp các tướng. Khổng Minh cũng đến, Chu Du nói:- Tháo dẫn hàng trăm vạn quân, doanh trại liên tiếp hơn ba trăm dặm, không phải một ngày mà phá xong được. Nay truyền cho các tướng, mỗi người phải lĩnh lương thảo ba tháng, phòng chống nhau với giặc.Du nói vừa dứt lời, Hoàng Cái tiến ra nói:- Đừng nói ba tháng, dẫu cấp cả ba mươi tháng lương thảo cũng chẳng làm trò gì? Nội trong cả tháng này, có thể phá được thì phá, nếu không phá nổi, thì chi bằng theo lời Tử Bố, bỏ giáp quẳng gươm, ngoảnh mặt về bắc mà hàng đi cho rảnh!Chu Du nghe nói tái mặt lại, nổi giận đùng đùng, thét lớn:- Ta đây phụng mệnh chúa công, chỉ huy ba quân phá Tào, ai dám nói đến hàng là chém. Nay đang lúc hai bên đối địch, mày dám mở mày dám mở mồm ra nói câu ấy, làm ngã lòng quân, không chém đầu mày thì còn bảo được ai!Liền quát võ sĩ lôi Cái ra chém.Cái cũng tức giận nói lớn:- Ta từ khi theo Phá Lỗ tướng quân [2] đến nay, tung hoành miền Đông nam trải qua ba đời rồi, khi ấy đâu đã có ngươi?Du giận quá, thét chém cho mau.Cam Ninh bước lên can rằng:- Công Phúc là cựu thần của Đông Ngô, xin hãy khoan thứ cho.Du quát lên rằng:- Sao mày dám nói lôi thôi, làm loạn phép tắc của tao?Lập tức thét tả hữu lấy roi vụt Cam Ninh túi bụi rồi đuổi ra.Các quan đều quỳ xuống can rằng:- Tội Hoàng Cái thực là đáng chết, nhưng giết Cái thì không có lợi cho việc quân. Xin Đô đốc hãy khoan thứ cho, tạm ghi tội lại đó, đợi phá xong Tào Tháo, sẽ đem chém cũng chưa muộn.Chu Du vẫn hầm hầm, các quan nằn nì kêu van mãi, Du mới nói:- Nếu không nể mặt các quan, thì ta quyết lấy đầu mày đó! Nay hãy tha cho mày tội chết!Du bèn sai tả hữu vật cổ Hoàng Cái xuống đánh một trăm roi.Các quan lại kêu van, Du hất đổ cả bàn đi, quát mắng các quan, và thét bảo đánh đập. Tả hữu lật áo Hoàng Cái, vật sấp xuống đánh, đánh năm chục roi. Các quan lại xúm vào xin tha. Du đứng dậy, chỉ mặt Hoàng Cái nói:- Mày còn dám coi thường tao chăng? Hãy cho chịu năm chục trượng đó, nếu còn vô lễ, hai tội sẽ trị nhân thể.Rồi vừa đi vừa mắng nhiếc om sòm trở vào trong trướng.Các tướng ra vực Hoàng Cái dậy, thấy da thịt tả tơi, máu me đầm đìa. Khi về đến trại, ngất đi mấy lần. Ai đến hỏi thăm cũng ứa hai hàng nước mắt. Lỗ Túc cũng đến thăm, rồi xuống thuyền trách Khổng Minh rằng:- Hôm nay Công Cẩn giận đánh Hoàng Cái như thế, chúng tôi là bộ hạ Công Cẩn nên không ai dám mạnh dạn can ngăn đã đành; tiên sinh là khách, sao chỉ thu tay đứng xem, không nói giúp cho một câu gì?Khổng Minh cười nói:- Tử Kính còn dối ta!Túc nói:- Từ khi tôi cùng với tiên sinh sang sông đến giờ, chưa hề có câu gì dối nhau, sao tiên sinh lại nói thế?Khổng Minh nói:- Thế ra Tử Kính không biết Công Cẩn đánh đau Hoàng Cái là mưu kế đó ư? Tại sao còn cần đến tôi khuyên can?Lỗ Túc bấy giờ mới biết, Khổng Minh nói:- Không dùng mẹo khổ nhục, làm sao đánh lừa được Tào Tháo? Nay Đô đốc tất sai Hoàng Cái sang trá hàng, và mượn bọn Sái Trung đưa tin về trước. Tử Kính có đến chơi với Công Cẩn, chớ có nói là ta biết mẹo ấy nhé! Chỉ nên nói rằng ta cũng oán Công Cẩn ác quá là xong.Túc về, vào gặp Chu Du. Du mời vào sau trướng ngồi chơi. Túc nói:- Hôm nay, làm sao Đô đốc đánh Công Phúc đau quá thế?Du hỏi:- Các tướng có ai oán ta không?Túc nói:- Nhiều người thắc mắc lắm!Du hỏi:- Ý Khổng Minh thế nào?- Khổng Minh cũng oán Đô đốc bạc đãi tướng sĩ.Du cười, nói:- Phen này ta mới lừa được Khổng Minh!Túc hỏi làm sao, Du nói:- Đánh Hoàng Cái là kế của ta đó. Ta muốn sai hắn trá hàng, nên trước hết dùng kế khổ nhục để đánh lừa Tào Tháo, rồi sau dùng kế hỏa công tì mới có thể thắng được.Túc trong bụng phục Khổng Minh là cao kiến, nhưng không dám nói rõ.Hoàng Cái đau nằm trong trướng, các tướng đều đến hỏi thăm. Cái chẳng nói năng gì cả, cứ thở dài sườn sượt. Chợt báo có quan tham mưu là Hán Trạch lại thăm. Cái sai mời vào tận chỗ nằm, đuổi tả hữu lui ra ngoài. Hám Trạch hỏi:- Tướng quân có thù hằn gì với Đô đốc chăng?Cái nói:- Không thù hằn gì cả.Trạch nói:- Thế thì vừa rồi ông bị đòn có phải là kế khổ nhục không?Cái hỏi:- Sao ông biết?- Tôi xem bộ dạng Công Cẩn, mười phần đã đoán được chín.Cái nói:- Tôi chịu hậu ân họ Tôn đã ba đời, không lấy gì báo được. Nên hiến kế ấy để phá Tào Tháo. Thân tôi tuy đau khổ, nhưng ai là tâm phúc của tôi; duy có ông là người trung nghĩa, nên tôi mới dám thổ lộ can trường.Trạch nói:- Phải chăng ông muốn dùng tôi dâng thư trá hàng?Cái đáp:- Quả thị tôi có ý đó, chưa biết ông có chịu giúp cho không?Hám Trạch hớn hở nhận lời.Ấy thực là:Dũng tướng quên mình mong báo chúa,Mưu thần vì nước lại đồng tâm.Chưa biết Hám Trạch dâng thư làm sao, xem đến hồi sau sẽ rõ.Chú thích:[1] Quan giữ hình luật trong quân[2] Chỉ Tôn Kiên.