rên những cây số cuối cùng của chặng đường, trung úy không giục các chiến sĩ nữa. Dù thế nào thì bình minh cũng đã dậy mà họ vẫn còn trên cánh đồng trụi trơ trắng toát sau đêm bão tuyết, và lại ở quãng tiếp giáp với con đường nhựa.Lợi dụng lúc trời còn chưa sáng rõ, Ivanôpxki trượt thêm được một quãng nữa. Anh định liều mạng lao đến gần mép đường thì cũng vừa lúc ấy anh nhìn thấy mấy chiếc ô tô từ trên đồi bò xuống. Suýt nữa trung úy hét lên vì tức giận - chỉ độ mười lăm phút nữa là anh đã có thể lao đến đấy rồi. Để an ủi mình, anh nghĩ ôtô chạy nhanh thôi, và đúng thế thật, loáng cái, chúng đã biến mất. Ngay sau đó, một đoàn ngựa thồ xuất hiện và sau nữa, từ phía bên kia đồi, hai chiếc máy bay đen trũi nhào xuống đuổi theo đoàn ngựa thồ ấy. Rõ ràng ngày đã bắt đầu, mọi hoạt động đang tăng lên, lúc này băng qua đường lại mang theo những chiếc cáng cứu thương là không thể được, bọn Đức sẽ thấy! Trung úy thoáng nghĩ.Ivanôpxki chưa đến được mép đường, nhưng cũng không thể đột ngột quay lại vượt lên đồi cây lúp xúp cách đó không xa được nữa. Rõ là: “dở đi vướng núi, dở lại mắc sông”. Nằm dưới rãnh, ngay bên cạnh đường thì không ổn, bất cứ lúc nào bọn lính Đức cũng có thể phát hiện ra được. Còn nếu ẩn mình trên đồi cây kia thì có trời biết, ý nghĩ ấy vụt qua trong đầu Ivanôpxki.Dùng hết sức còn lại, các chiến sĩ trượt tuyết vượt lên sườn đồi, suýt nữa hất cả thương binh ra khỏi cáng. Nén cơn đau, trung úy cố trượt đến đồi cây gần đó. Nhưng sắp đến nơi thì một chiến luỹ khá cao như từ dưới tuyết hiện ra trước mặt trung úy. Chiến lũy gần như cắt ngang quả đồi và chạy đến đường nhựa. Trung úy chững lại một lát, nhưng rồi anh hiểu ra và sung sướng vẫy các chiến sĩ phía sau: Nhanh lên các đồng chí!Đó là loại chiến luỹ có hào chống tăng, ở phía dưới đã bị tuyết phủ. Loại luỹ này là một trong những công sự dã chiến dài hàng chục cây số trên đất Xô viết được đào đắp vào những ngày đầu chiến tranh ở những hướng có thể bị bọn phát xít tiến công. Bao nhiêu công sức đã đổ ra ở đấy, nhưng trung úy không sao nhớ được loại lũy ấy đã chặn bước tiến của xe tăng Đức như thế nào. Có lẽ loại công sự vĩ đại này lúc ấy chỉ có tác dụng với hỏa lực mạnh của bộ binh và pháo binh, còn đối với việc ngăn cản bước tiến của xe tăng thì chẳng hơn loại chiến hào thông thường là bao.Nhưng bây giờ trên ngọn đồi trống trải này nó lại rất tốt đối với họ. Ngay tức khắc, Ivanôpxki băng qua ụ tuyết, trượt chéo xuống lòng hào. Dưới lòng hào rộng và sâu, có vẻ im ắng hơn, gió từ hướng nào đó đã dồn tuyết lại, tạo nên những vật che chắn bên trên. Chỗ này là nơi ém quân rất lý tưởng.Người này tiếp người khác trượt xuống chỗ ẩn nấp và rất may, đấy là một khúc quẹo. Ivanôpxki cũng lao xuống và người anh dường như dính chặt vào tuyết, gió ngược làm bụi tuyết cuộn lên mù mịt khiến anh thở dốc, một lúc lâu chẳng nhìn được thấy gì. Anh chưa biết từ đâu và làm thế nào để vượt qua con đường đầy bất hạnh kia, anh cũng chưa hình dung được rồi sẽ giải quyết thương binh ra sao. Anh chỉ cảm thấy rằng, đêm qua mọi việc đã diễn ra không như anh định liệu, nó tồi tệ hơn và có thể sẽ kết thúc hoàn toàn không tốt. Nhưng không thể để mọi nỗ lực của toàn phân đội đi đến thất bại, anh nghĩ: phải bằng mọi cách chống lại hoàn cảnh khắc nghiệt như chống lại bọn Đức. Sức lực không được tăng cường nhưng quyết tâm thì chẳng thiếu.Đã hai mươi phút họ nằm dưới hào, im lặng. Ivanôpxki mệt đứt hơi, không tìm đâu ra sức lực để nói và chỉ định người quan sát. Ý nghĩ trong anh: “bây giờ phải gọi ai đây” dường như cứ được nhắc đi, nhắc lại, nhưng không sao bật ra thành lời. Mặc dầu ai nấy đều đã kiệt sức, nhưng phải có một người nào đấy không được nghỉ, trèo lên mép hào, chịu gió, chịu rét, cảnh giới, không để quân thù bất chợt thấy họ.- Cần phải cảnh giới, - cuối cùng, Ivanôpxki đã nói được thành lời với giọng ngái ngủ. - Xutnhich đồng chí hãy thi hành nhiệm vụ.Xutnhich tựa lưng vào thành hào đầy tuyết giống như người đang ngủ, đầu ngửa ra đằng sau và vùi trong chiếc mũ trùm đẫm nước, hai mắt nhắm nghiền.- Xutnhich! - Trung úy gọi to hơn.- Có... có.Anh chiến sĩ từ từ ưỡn thẳng người ra và ngồi dậy. Sau đó, anh chống tay đứng lên, rồi bỗng dưng anh loạng choạng, suýt nữa lại đổ vật xuống.- Khẽ chứ! Chú ý những chai cháy - Trung úy đâm hoảng và vì thế anh không thấy mệt nữa.Để đôi thanh trượt ở dưới, Xutnhich trèo lên cao, bờ hào dựng đứng, dưới hào, các chiến sĩ người nọ nằm sát người kia thành từng mô trắng trên nền tuyết mềm.- Ở đằng kia thế nào? Có nhìn thấy không? Ivanôpxki hỏi.- Nhìn thấy. Nhưng xa hơn thì không nhìn thấy gì.Tất nhiên, phân đội không nằm chờ ở đấy, khi Ivanôpxki tìm được một con đường an toàn, tới nơi cần phải tới, phân đội sẽ tiếp tục lên đường tới vị trí đã định để triệt phá khu kho của quân Đức. Bọn Đức đi trên đường kia có mục đích và nhiệm vụ khác hẳn nhiệm vụ của anh. Anh nghĩ: hãy còn may, cạnh đây không phải là trạm trú quân, cũng không phải là bộ phận hậu cần của chúng, nếu là những thứ ấy thì anh chẳng ngồi được lâu trong chỗ ẩn nấp này.Có lẽ ba mươi phút đã trôi qua, Ivanôpxki thấm lạnh, toàn thân lúc nãy còn đẫm mồ hôi, bây giờ bắt đầu run lên. Ngoài Xutnhich đang ở trên mép hào ra, tất cả hầu như nằm bất động, mệt lử. Ivanôpxki nghĩ thầm: cứ nằm thế này thì sẽ chết cóng hết mất, anh liền ra lệnh:- Không được ngủ! Tất cả đứng dậy!Mấy người cựa quậy, rồi Lucasôp đứng lên, anh mệt nhọc nhìn quanh nơi ẩn nấp dưới hào tuyết. Pivôvarốp vẫn không nhúc nhích - anh đang ngủ. Ngẫm nghĩ một chút, Ivanôpxki thấy rằng dù thế nào cũng phải để các chiến sĩ nghỉ ít phút lấy lại sức, nếu không, họ chẳng thể đi khỏi nơi đây. Có lẽ nửa giờ hoặc bốn mươi phút cũng chưa làm họ chết cóng được. Nhưng riêng anh trong trường hợp này thì không có quyền nghỉ và càng không được phép ngủ, dù chỉ là chốc lát.Bằng sức mạnh tinh thần, bằng ý thức của người chỉ huy trong giờ phút sống chết chỉ là gang tấc, Ivanôpxki đã xua đuổi được cơn buồn ngủ kinh người đang ngự trị trong anh, anh rán sức đứng dậy. Khakimôp đã làm anh lo lắng từ lâu, nhưng mãi đến bây giờ anh mới có điều kiện để mắt đến. Trong tư thế loạng choạng anh đi về phía người bị thương. Tình trạng của Khakimôp vô cùng tồi tệ khiến anh lo ngại. Có lẽ không còn tỉnh lại được nữa, Khakimôp nằm bất động trên những thanh trượt tuyết, hai hàm răng cắn chặt, qua kẽ hở của chiếc áo khoác, trông anh nhợt nhạt, sắc mặt xanh mét. Qua hơi thở nặng nhọc nhưng gấp gáp làm rung rung mép áo choàng đầy tuyết và hễ hạt tuyết nào rơi trên má ướt đẫm của anh thì lập tức tan ngay... chứng tỏ anh đang sốt cao. Cúi xuống người chiến sĩ bất hạnh, Ivanôpxki khẽ gọi tên, nhưng không thấy Khakimôp đáp lại.Ngồi xuống bên cạnh người bị thương, Ivanôpxki phân vân, suy nghĩ về quyết định mang theo Khakimôp trên đoạn đường vô cùng nguy hiểm và vất vả này. Có thể, nên để Khakimôp lại trong một đụn cỏ khô nào đấy, chờ phân đội hoàn thành nhiệm vụ trở về, đó là cách tốt nhất. Nhưng nếu vậy, phải cử người ở lại với anh. Thế thì cả nhóm chỉ còn có năm người. Năm người mà cáng đáng nhiệm vụ chiến đấu của mười người thì khó khăn, phức tạp quá. Ivanôpxki không thể giải quyết theo cách ấy được. Để hoàn thành nhiệm vụ, trước hết phải vượt qua đường nhựa. Nhưng làm thế nào để vượt qua đường nhựa khi bọn Đức rải kín mặt đường.Lúc này, ý nghĩ về con đường nhựa cứ luẩn quẩn trong đầu Ivanôpxki, anh đứng bật dậy. Anh không còn cách nào giúp được Khakimôp, nhưng với nhiệm vụ thì không một phút nào anh không nghĩ tói. Anh thọc mạnh thanh trượt vào đống tuyết, lảo đảo bước đi, rồi trèo lên bờ hào với Xutnhich. Trên này gió và lạnh hơn dưới đáy hào, nhưng quang cảnh cánh đồng và con đường nhựa lại hiện ra rõ trước mặt anh, lòng đường bị đỉnh gò che khuất. Con hào chạy về hướng đó. Ở đấy, chỗ hào tiếp giáp với đường nhựa có những lùm cây lúp xúp và những vạt rừng nhỏ tản mác khắp nơi. Còn ở đằng xa kia, cách bãi sông một chút, là cánh rừng thông quen thuộc làm thành một vệt tối mờ, đến được đấy không phải dễ dàng.Ivanôpxki rút tấm bản đồ nhỏ trong ngực áo ra. Anh nhìn bản đồ để định hướng. Có thể căn cứ ấy không được đánh dấu trên bản đồ, nhưng anh nhớ rất rõ vị trí của nó. Nó nằm ở phía bắc chỗ nhô ra của vạt rừng nhỏ ven sông. Bây giờ tìm thấy quả đồi này trên bản đồ, trung úy thấy giữa quả đồi và căn cứ cách nhau không xa lắm, chỉ hai cây số là cùng. Thật bực mình, gần thế mà không đến được. Vì con đường đáng nguyền rủa kia, các anh sẽ mất cả ngày công toi - cả ngày bị dằn vặt, phải chịu đựng ở nơi giá rét xa lạ này!Cùng với Xutnhich, Ivanôpxki bắt đầu theo dõi mọi hoạt động trên đường. Dần dần, anh nhận thấy: không phải lúc nào trên đường cũng tấp nập mà có những lúc vắng lặng, mặc dù sự vắng lặng ấy chỉ trong khoảng thời gian rất ngắn ngủi. Trên đường, ôtô vận tải qua lại là chủ yếu. Những chiếc xe được phủ kín, chở những hòm máy móc mang nhãn hiệu khác nhau, chắc chắn là chúng đã lấy được ở các nước châu Âu. Phần lớn số xe này chạy như bay về phía đông, về Matxcơva. Bỗng nhiên Ivanôpxki nảy ra ý nghĩ: nếu không có thương binh, thì mỗi lần, một đến hai người sẽ luồn theo hào đi về phía đường nhựa, rồi lợi dụng đúng lúc vắng lặng, liều mạng vượt qua đường. Ít ra thì đã có cả một ngày quan sát kỹ lưỡng, vạch kế hoạch hành động, chỉ còn chờ đến lúc màn đêm vừa buông xuống là anh sẽ đưa toàn phân đội vượt qua đường.Ý nghĩ này tức khắc làm anh khoẻ hẳn lên, và mục đích do anh vừa mới định liệu mang lại cho anh sức lực và thôi thúc anh hành động. Anh trườn xuống lòng hào, bằng một giọng vừa phải, nhưng đầy nghị lực anh gọi các chiến sĩ:- Tất cả dậy! Vận động cho người ấm lên.Craxnacutxki, Lucasôp bật dậy ngay. Hai người xắn áo, xoa xoa, vẫy vẫy hai tay. Lucasôp vừa tập vừa nhìn Pivôvarôp. Pivôvarôp vẫn ngủ say sưa.- Vận động mạnh vào! Can đảm lên các đồng chí! - Ivanôpxki cổ vũ mọi người. Ngay lúc ấy anh nhớ đến một thứ mệnh lệnh làm cho ai nấy có thể tỉnh hẳn. Anh hô: Tất cả ăn sáng, Lucasôp chuẩn bị đồ hộp, mỗi người hai miếng bít cốt.Lucasôp lấy ra mấy miếng đường, một hộp cá và ít miếng bít cốt. Ivanôpxki dùng dao nạy hộp, các chiến sĩ lấy thìa, dĩa cặp từng miếng cá cứng, lạnh đưa lên miệng ăn ngon lành.- Thế nào, đồng chí Pivôvarốp thân mến, còn buồn ngủ nữa không? - Làm ra vẻ tươi tỉnh, hết đói, Ivanôpxki mỉm cười hỏi.- Vẫn còn đấy ạ.- Thôi được. Vì sao vậy?- Mệt quá, đồng chí trung úy ạ. - Anh chiến sĩ trẻ trả lời.- Còn tôi thì lại nghĩ rằng, đồng chí dẻo dai như crếp kia đấy. - Ivanôpxki nhận xét một cách dí dỏm. - Trông đồng chí như vậy cơ mà.- Tôi bị bỏ rơi.Pivôvarốp không biện bạch cũng chẳng than phiền. Lúc này, sau khi được nghỉ ngơi chút ít, trông anh có vẻ ngượng nghịu như người mắc lỗi, hai má ngăm ngăm sau giấc ngủ lại hồng lên như má trẻ con.- Bị bỏ rơi! - Lucasôp đay lại. - Chắc là không có bảo mẫu chăm sóc. Ở đây người rớt lại còn khổ hơn người bị giết.- Bị giết cái gì, người bị giết không cần đến sức lực nữa. Sức lực cần cho những người ở đây này. Craxnacutxki chìa hai bàn tay phồng, rộp đỏ hỏn của mình ra, - dĩ nhiên, điều bất hạnh đã chụp lên đầu ngươi bị giết đêm qua. Những điều bất hạnh ấy còn ai chưa phải chịu. Và cũng chưa biết được sắp tới sẽ như thế nào.- Toàn những người thông minh! - Lucasôp tiếp tục với giọng bực tức như trước. - Hoặc là chuồn, hoặc là bị lạc. Còn ở đây thì mọi người phải gánh chịu cho cả họ nữa.Lucasôp ám chỉ Điubin và Daiat, những chiến sĩ đã làm trung úy Ivanôpxki không phút nào không nghĩ tới. Với người bị giết thì ai cũng biết, cũng không phải dễ gì, nhưng tất cả đều biết đó là Khakimôp. Còn chuẩn úy Điubin và Daiat thì bị mất tích trên đường đêm qua, đến lúc này dường như không còn một dấu vết nào nữa.- Vâng, giản đơn là như thế. Nhưng thực ra lại không phải như thế - Lucasôp vừa nghiêm nghị nhìn dọc chiến hào vừa nói khiến Ivanôpxki hiểu anh định nhấn mạnh điều gì. Nhưng điều anh nhấn mạnh không đến nỗi như vậy. Rõ ràng, Ivanôpxki không muốn ám chỉ và cũng không có ý nghĩ rằng chuẩn, úy Điubin lại có thể phản bội Tố quốc. Đúng là Điubin có tỏ ra không tin tưởng và dao động, song lúc này không thể hiểu anh ta đang ở đâu.- Lần theo dấu vết, bọn Đức có thể tìm ra, -Craxnacutxki lơ đễnh đáp lại. - Này nhé: đường trượt trên tuyết sẽ chỉ cho chúng biết người trượt tuyết ở chỗ nào.- Mọi trường hợp đều có thể xảy ra. - Lucasôp buồn rầu đồng ý.- Không, không nên nói thế, Ivanôpxki xen vào. Chuẩn úy không phải là người như vậy.Lucasôp miệng nhai miếng bít cốt, mệt mỏi nhìn về phía cuối hào xa xa:- Con người! Cũng có thể là con người không như thế, nhưng mọi việc đều có thể xảy ra. Trong chúng ta cũng đã từng có một đại úy khi chưa thực sự bước vào cuộc chiến đấu thì ai cũng cứ ngỡ là người cực kỳ dũng cảm, nhưng lâm trận lại không như thế. Bọn Đức xuất hiện, anh ta là người đầu tiên giơ hai tay lên trời!- Đồng chí nghĩ như thế đấy sao? - Ivanôpxki ngắt lời Lucasôp - Điubin không phải là đại úy, điều ấy đã rõ rồi. Đồng chí hãy tin mọi người. Mọi người chả tin đồng chí là gì.- Tôi ấy à?- Tại sao đồng chí lại nghĩ rằng Điubin không bằng đồng chí?- Vì tôi có mặt tại đây, còn Điubin. Anh ta ở đâu?Quả thực lập luận của Lucasôp rất nguy hại, không dễ gì có thể làm anh ta từ bỏ ngay được lập luận ấy. Vấn đề là ở chỗ Lucasôp không phải là người kém cỏi, mặc dầu anh ta rất kín đáo và cũng chưa thể coi anh ta như Pivôvarốp (lúc này Pivôvarốp ngồi cạnh Lucasôp và đang liếm sạch bong chiếc thìa ăn của mình). Nói chung, Lucasôp có lý. Nhưng Ivanôpxki không muốn kết tội Điubin ngay lúc này.Loáng cái, các chiến sĩ đã chén hết nhẵn hộp cá, họ ngồi trên tuyết, nhai nốt miếng bịt cốt. Ivanôpxki đút thìa vào túi.- Trung sĩ Lucasôp, - trung úy Ivanôpxki nói với giọng hơi khác, - hãy thay tôi. Phải theo dõi, điều tra tình hình. Tất cả ở lại đây. Có thể nghỉ. Hãy cảnh giới xung quanh. Chúng tôi sẽ về ngay. Có điều gì chưa rõ không?- Rõ, - Lucasôp đáp ngay- Tất cả về vị trí. Hãy chăm sóc Khakimôp- Mọi mệnh lệnh sẽ được thi hành, thưa trung úy.- Pivôvarôp theo tôi.- Tôi? - Pivôvarôp ngạc nhiên, nhưng anh nhanh chóng đứng dậy.- Đồng chí Lucasôp! đồng chí ở lại, đi giày trượt tuyết vào, lên thay Xutnhich. Có lẽ anh ta chết cóng ở trên ấy mất rồi.Biến vào trong tuyết, Ivanôpxki men theo chiến hào đi về phía đường nhựa. Họ cầm thanh trượt tuyết trong tay. Chốc chốc, đường hào lại có đoạn gấp khúc. Khi qua những đoạn ấy, trung úy cẩn thận quan sát mọi phía. Nhưng dưới hào và xung quanh đấy không có ai, tuyết dưới đáy hào trắng xốp, nguyên vẹn, rõ ràng chưa có ai đụng tới. Cuối cùng, hai người nghe thấy tiếng nổ giòn, nhè nhẹ của động cơ diêden và thoáng nhìn thấy làn khói mỏng trên băng giá, họ đã đến gần đường. Ivanôpxki ló ra khỏi mô đất trơ trụi ở chỗ ngoặt. Gần đường lắm rồi, ở cuối đoạn hào rộng. Ivanôpxki thấy rõ hình dáng những chiếc thùng xe phủ bạt phồng lên trước gió, cứ nối đuôi nhau dài mãi, dài mãi... Đoàn xe cũng bon bon trên đường, trong đó có những chiếc chở bọn sĩ quan Đức. Chúng ngồi oai vệ, trong bộ quân phục màu xanh. Rõ ràng cái lạnh của đất nước Nga đã ảnh hưởng đến sức khoẻ của bọn chúng và làm cho chúng không để ý đến cảnh vật xung quanh. Ivanôpxki lấy tay ra hiệu cho Pivôvarốp, lúc ấy Pivôvarốp đang định leo lên một bờ dọc đứng.Tất nhiên, Ivanôpxki còn ở xa địa điểm xuất phát tốt nhất để vào lúc thuận lợi có thể vượt qua đường, nhưng anh cũng không trông chờ vào vận may ấy. Lạnh cóng vì gió, anh vất vả lắm mới chờ được đến lúc đoàn xe chạy ầm ầm trên đường, và dường như không ai có thể tiếp cận gần hơn thế được. Nhưng cũng khó nhọc lắm anh mới thò đầu ra khỏi bờ hào lạnh cứng, vừa lúc anh nhìn thấy bọn Đức ở gần đấy. Chúng có ba tên. Đó là bọn lính thông tin. Một tên trèo lên cột cắm cúi mắc dây. Còn hai tên kia mang máy ngồi bên vệ đường. Rõ rang chúng đang nối lại liên lạc. Nòng súng nhô lên sau lưng chúng, mấy cuộn dây và dụng cụ đồ nghề nằm lăn lóc trên mặt đất. Quả thật, vì mải làm việc, mấy tên này không nhìn ra xung quanh, nhưng có thể chúng sẽ nhìn thấy hai chiến sĩ Nga nếu họ vượt qua đường ngay trước mũi chúng.Vậy thì lại phải chờ! Chờ nữa!Ivanôpxki buồn bã nằm trên tuyết cứng lạnh, mắt không rời con đường. Dần dần anh cảm thấy lạnh kinh khủng, hai chân tê dại, bên đùi bị thương ngày càng đau hơn và cũng mỗi lúc một thu hút sự chú ý của anh hơn. Hoạt động ở trên đường có những lúc thật khẩn trựơng, tấp nập, nhưng cũng đã có lúc vắng lặng, đó là lúc gián đoạn hàng cây số giữa hoạt động này với hoạt động nọ. Đã hai lần xuất hiện thời điểm có ít nhiều thuận lợi cho việc vượt đường, nhưng mấy tên lính thông tin vẫn đang còn làm việc. Ivanôpxki cũng đã ba lần sờ đến chiếc đồng hồ xe tăng nằng nặng, lần cuối cùng, đồng hồ chỉ mười giờ ba mươi phút. Ba tên lính thông tin vẫn còn ở đó. Nửa giờ nữa lại trôi qua. Anh tập trung nhìn lên tên lính đứng trên cột điện thoại. Cuối cùng, thấy y tụt xuống đất, Ivanôpxki có cảm giác lúc này rất có thể cả bọn sẽ nhìn thấy anh. Nhưng tên lính Đức lại đi đến cột điện thoại tiếp theo và trèo lên. Ở đấy, bọn chúng nói gì với nhau, nhưng gió thổi bạt đi, nên Ivanôpxki chẳng nghe được câu nào.Cứ như thế khá lâu. Ivanôpxki bắt đầu quan sát mọi phía. Nhìn về đoạn đường cách mấy tên lính thông tin một quãng khá xa, anh thấy một tên Đức nữa, tên này đến ngồi cạnh hai tên ngồi ở vệ đường. Y từ đâu lại? Thật lạ! có lẽ từ cái gò cạnh đấy y mò xuống và ngồi ở chỗ nào đó rồi tới đây. Ivanôpxki có cảm giác ớn lạnh khi nghĩ đến việc liều mạng vượt đường. Giữa lúc ấy tên Đức ngồi cạnh máy nói gì đó với tên còn lại và vẫy tay gọi tên đang tụt từ cột xuống. Khi tên này vừa chạm đất, cả ba tên kia đứng dậy, vội vã thu dọn đồ nghề đút vào túi và đi dọc theo con đường.Lần này bọn chúng đi đến một cây cột khác cách hào một quãng khá xa và không tên nào trèo lên cột nữa. Ivanôpxki nhìn về phía cuối đường hướng ngược lại, anh nghĩ: phải quyết định ngay lúc này thôi. Nhưng trước hết phải đến gần đường đã.Ivanôpxki tụt xuống đáy hào, vết thương bên đùi nhức nhối làm anh lo lắng, Pivôvarôp đứng ngay dậy. Ivanôpxki im lặng gật đầu. Họ dựa lưng vào bờ dốc, rồi đi nhanh dưới lòng hào. Ở đây, họ có thể dễ dàng nhìn thấy con đường. Trong lúc vội vã, trung úy vấp gờ đất chắn ngang qua sóng soài, mình vùi trong tuyết; bên cạnh, Pivôvarôp cũng như từ dưới tuyết chui lên. Vì lạnh, vì mất ngủ, khuôn mặt trẻ măng của anh chiến sĩ lạnh cóng có vẻ chăm chú cao độ. Dần dần trung úy “thộp được” nỗi lo lắng, hồi hộp và cái nhìn dò hỏi của Pivôvarốp. Ngồi dưới đáy hào, anh chiến sĩ hoàn toàn không nhìn thấy gì bên ngoài, anh đặt mọi hi vọng vào người chỉ huy - người quyết định số phận và công việc của cả hai lúc này.Nhưng từ đây, ngay cả trung úy cũng không thể nhìn thấy gì, và anh buộc phải nghe ngóng, dò đoán, thận trọng thu nhận mọi động tĩnh tản mạn luôn luôn thay đổi từ phía đường nhựa vọng lại. Tất nhiên, đó không phải là khả năng tốt nhất giúp anh vượt đường, nhưng đối với họ lúc này không có cách nào khác. Chờ đợi cho đến lúc tiếng ầm ầm của động cơ diêden trên đường yếu đi, rồi không nghe thấy một động tĩnh mới nào, Ivanôpxki thầm nói: “Nào!” - và anh bật dậy.Chạy một hồi trên tuyết dày, Ivanôpxki đã đến được cuối hào phía gần đường. Từ đây, anh quan sát thấy trên đường vắng lặng, mặc dầu anh không kịp nhìn ra ngọn đồi ở phía xa xa. Với tốc độ kinh người, anh băng qua mặt đường bằng phẳng, bóng lộn và nhanh như chớp lặn xuống đáy hào ở phía bên kia. Lúc chạy, anh vẫn cảm thấy hơi thở nặng nề của Pivôvarôp phía sau anh và với tất cả sức lực của rnình, anh lao nhanh xuống lòng hào ở chỗ ngoặt cách mép đường không xa. Nhưng chạy được một quãng, Ivanôpxki lại nghe thấy tiếng rít của động cơ, tim thắt lại, anh chờ một tiếng thét nào đó hoặc là một loạt súng của bọn Đức. Nhưng rồi anh cũng lập rúc xuống chỗ hào ngoặt. Pivôvarốp hơi chậm một chút, nhưng Ivanôpxki ngoái cổ nhìn lại và thấy mấy chiếc ôtô lao tới, chỉ chậm hơn các anh độ một giây khi cả hai kịp lao xuống đáy hào. Ôtô chạy như bay không giảm tốc độ, và lần đầu tiên trong ngày, Ivanôpxki thở dồn dập, gấp gấp như xé ngực.- Phu! Quỷ tha ma bắt chúng mày đi!Hai người mệt đến đứt hơi, sau đó Ivanôpxki quỳ xuống quan sát xung quanh. Hình như cách đấy không xa có những bụi cây lúp xúp. Nhìn lên bờ cao, hai ngươi đi theo con hào. Khi đã bỏ xa con đường nhựa, họ tìm cách thoát ra cánh đồng. Pivôvarốp nhanh chóng thực hiện được ý định này làm Ivanôpxki rất ngạc nhiên. Lần nhảy thứ nhất, Ivanôpxki chỉ mới đến được nửa phía bờ dốc. Phải lên đến đầu dốc mới trượt được xuống phía dưới. Ivanôpxki thấy đùi lại đau nhói. Lần này anh không thể và cũng không muốn kìm tiếng rên lại. Pivôvarôp trở lại bờ hào thấy trung úy nhìn mình bằng cái nhìn dò hỏi.- Không sao. Đâu sẽ vào đấy!Ivanôpxki lấy hết tinh thần nén cơn đau. Pivôvarốp đưa cho anh gậy trượt tuyết. Nhờ thế, cuối cùng, anh đã vượt qua được bờ hào.- Thế. Nào chúng ta hãy trượt đi!Tại đây, chắc có thể trượt dọc theo con hào. Bờ lũy cao và những lùm cây lúp xúp che khuất họ.Ở bên phải, đằng xa kia là những vạt rừng thông. Nơi đó, thành công hay thất bại, vinh quang và cũng có thể là cái chết đang chờ họ, chờ số phận của họ.